Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 406

અધ્યાય - ૨૪ ૧૨-૧૬ પરિમિત રહે છે. વિકાસની મર્યાદા કાકાશ સુધીની જ માનવામાં આવી છે; એનાં બે કારણ બતાવી શકાય છે. પહેલું તે એ કે જીવના પ્રદેશ એટલા જ છે કે, જેટલા લોકાકાશના છે. અધિકમાં અધિક વિકાસદશામાં જીવને એક પ્રદેશ આકાશના એક પ્રદેશને વ્યાપીને રહી શકે છે, બે અથવા અધિકને નહિ. આથી સર્વોત્કૃષ્ટ વિકાસદશામાં પણ કાકાશના બહારના ભાગને તે વ્યાપ્ત કરી શકતું નથી. બીજું કારણ એ છે કે વિકાસ એ ગતિનું કાર્ય છે અને ગતિ ધર્માસ્તિકાય સિવાય હેઈ શકતી નથી. એ કારણથી લેકાકાશની બહાર જીવને ફેલાવાને પ્રસંગ જ આવતું નથી.
પ્ર – અસંખ્યાત પ્રદેશવાળા લોકાકાશમાં શરીરધારી અનંત જી કેવી રીતે સમાઈ શકે છે ?
ઉ–સૂક્ષ્મભાવમાં પરિણમેલા હોવાથી નિગદશરીરથી વ્યાપ્ત એક જ આકાશક્ષેત્રમાં સાધારણ શરીરી અનંત જીવ એક સાથે રહે છે. તથા મનુષ્ય આદિના એક દારિક શરીરની ઉપર તથા અંદર અનેક સંમૂર્ણિમ જીવોની સ્થિતિ જોવામાં આવે છે. એ કારણે કાકાશમાં અનંતાનંત જીવોને સમાવેશ વિરુદ્ધ નથી.
જે કે પુદ્ગલદ્રવ્ય અનંતાનંત અને મૂર્ત છેતથાપિ લેકાકાશમાં એ સમાવાનું કારણ એ છે કે પુદગલમાં સૂક્ષ્મત્વરૂપે પરિણત થવાની શક્તિ છે. આવું પરિણમન જ્યારે થાય છે ત્યારે એક જ ક્ષેત્રમાં એક બીજાને વ્યાઘાત કર્યા વિના અનંતાનંત પરામાણુ અને અનંતાનંત સ્કંધ સ્થાન પ્રાપ્ત કરી શકે છે: જેમ એક જ સ્થાનમાં હજારે દીવાઓને પ્રકાશ વ્યાઘાત વિના જ સમાઈ શકે છે. પુદ્ગલદ્રવ્ય મૂર્તિ હોવા

Translation AI Generated

Chapter - 24: 12-16 is limited. The limit of development is considered to be up to the space of Kakash; two reasons can be presented for this. The first is that the regions of living beings are only as many as those of Lokakash. In the state of higher development, a living being can spread only within one region of space, not two or more. Thus, even in the most excellent state of development, it cannot extend beyond the outer part of Kakash. The second reason is that development is a function of motion, and motion cannot occur outside of the dharmastikaya. For this reason, there is no occasion for living beings to spread outside Lokakash.

Q - How can infinite souls with bodies fit into the infinite regions of Lokakash?
A - Due to becoming subtle, the infinite souls of the ordinary body reside together within the same region of space without conflict with the body. Moreover, various souls in complete form can be seen on and within the body of humans, etc. Therefore, the inclusion of infinite souls within Kakash is not contradictory.

Although the elementary matter (pudgala) is infinite and substantial, its inclusion within Lokakash is due to its potential to transform into subtle forms. When such transformation occurs, infinite atoms and infinite aggregates can occupy the same space without clashing, just as thousands of lamps can illuminate a space without interference.