Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 361

તત્વાર્થસૂત્ર હવે ચતુર્નિકાયના અવાન્તર ભેદ કહે છે?
इन्द्रसामानिकत्रायस्त्रिंशपारिषद्यात्मरक्षलोकपालाનવરામિિિરષિારઃ ૪૫
त्रायस्त्रिंशलोकपालवा व्यन्तरज्योतिष्काः ।।
ચતુર્નિકાયના ઉપરના દશ આદિ એકેક ભેદ ઇંદ્ર, સામાનિક, ત્રાયશ્ચિશ, પારિષદ્ય, આત્મરક્ષ, લેકપાલ, અનીક, પ્રકીર્ણક, આભિગ્ય અને કિબિષિક રૂપે છે.
વ્યંતર અને જ્યોતિષ્ક ત્રાયસિંશ તથા લેકપાલ રહિત છે.
ભવનપતિનિકાયના અસુરકુમાર આદિ દશ પ્રકારના દેવ છે; તે પ્રત્યેક દેવ ઈન્દ્ર, સામાનિક આદિ દશ ભાગોમાં વિભક્ત છે. ૧. સામાનિક આદિ બધા પ્રકારના દેવોના સ્વામી | કહેવાય છે. ૨. આયુષ આદિમાં ઈન્દ્રની સમાન એટલે કે જે અમાત્ય, પિતા, ગુરુ આદિની માફક પૂજ્ય છે, પરંતુ જેનામાં ફક્ત ઇંદ્રવ નથી, તે સામનિ કહેવાય છે. ૩. જે દેવો મંત્રી અથવા પુરોહિતનું કામ કરે છે, તે ત્રી કહેવાય છે. ૪. જે મિત્રનું કામ કરે છે, તે રિષ છે. ૫. જે શસ્ત્ર ઉગામીને આત્મરક્ષકરૂપે પીઠની પછવાડે ઊભા રહે છે, તે સામરક્ષ કહેવાય છે. ૬. જે સરહદની રક્ષા કરે છે તે રોપાત્ર છે. ૭. જે સૈનિકરૂપે અથવા સેનાધિપતિરૂપે છે, તે અનવર છે. ૮. જે નગરવાસી અને દેશવાસી જેવા છે, તે પ્રજીવા કહેવાય છે. ૯. જે દાસની તુલ્ય છે, તે સમય સેવક અને ૧૦. જે અંત્યજ સમાન છે, તે વિસ્થિષિવ.

Translation AI Generated

The Tattvarthasutra now mentions the distinctions of the Chaturnikaya.
Indrasamanikatrayastrinshaparishadyatmarakshalokapalānnavaramishirṣāḥ 45
Trayastrinshlokapalava vyantarajyotishkāḥ.
The ten initial distinctions above the Chaturnikaya are Indra, Samanik, Trayaschish, Parishad, Atmaraksha, Lekapala, Anik, Prakīrṇa, Abhigya, and Kibiṣik in form.
Vyantara and Jyotishka are devoid of Trayasins and Lekapala.
The ten types of deities such as Asurakumar in the Bhavanapatinikaaya; each deity is divided into the ten parts of Indra, Samanik, etc. 1. Samanik is the lord of all types of deities. 2. In the case of Ayush, a deity equivalent to Indra, i.e., one who is worshipped like a minister, father, guru, etc., but does not include Indra himself, is called Samanik. 3. Deities who act as ministers or priests are called Trayas. 4. Those who act as friends are called Rishis. 5. Those who wield weapons and stand behind for self-defense are called Samaraksha. 6. Those who guard borders are called Ropattra. 7. Those who are in the form of soldiers or generals are called Anavar. 8. Those similar to town dwellers or country dwellers are called Prajiva. 9. Those comparable to servants are called Samaya Sevak, and 10. Those equivalent to the outcastes are called Visthishiv.