Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 292

અધ્યાય ૨-સૂત્ર ૧૧-૧૪
૯૫
એ ભેદ તથા ફ્રી દ્રિય, ત્રીદ્રિય, ચતુરિદ્રિય અને પંચેન્દ્રિય એવા પણ ચાર ભેદે છે.
પ્રત્રસ અને સ્થાવરના અર્થ શા છે ?
ઉ—જેને ત્રસનામ કર્મના ઉદય થયા હાય અર્થાત્ જે ત્રાસ પામવાથી ગતિ કરી શકે તે સ', અને જેતે સ્થાવરનામ કર્મના ઉદય થયા હાય અર્થાત્ ત્રાસ પામવા છતાં જે ગતિ ન જ કરી શકે તે સ્થાવર.
પ્ર૦—સનામ કર્મના ઉદ્યની અને સ્થાવરનામ કર્મના ઉદયની પિછાન શી રીતે થાય ?
ઉ—દુ:ખને છેડી દેવાની અને સુખને મેળવવાની પ્રવૃત્તિ જ્યાં સ્પષ્ટ દેખાય, ત્યાં ત્રસનામ કર્મોના ઉદય સમજવા અને જ્યાં એ ન દેખાય ત્યાં સ્થાવરનામ કર્મના ઉદય સમજવા.
પ્ર—શું ! દ્રિયાદિની માફ્ક તેજ કાયિક અને વાયુકાયિક જીવ પણ ઉપરની પ્રવૃત્તિ કરતા સ્પષ્ટ દેખાય છે કે જેનાથી એમને ત્રસ મનાય ?
ઉનહિ.
પ્રતા પછી પૃથ્વીકાયિક આદિની માફક એમને સ્થાવર કેમ ન કહ્યા ?
ખરી રીતે સ્થાવર જ
ગતિનું
ઉ—ઉક્ત લક્ષણ પ્રમાણે તે છે. અહીયાં ી દ્રિયાદિની સાથે ફક્ત સાદશ્ય જોઈ એમને ત્રસ કહ્યા છે. અર્થાત્ સ બે પ્રકારના છે : ‘લબ્ધિત્રસ' અને ગતિત્રસ.' જેમને ત્રસનામકર્મના ઉદય થયા છે તે લબ્ધિત્રસ કહેવાય છે. એ જ મુખ્ય ત્રસ છે જેમ કે, હ્રી દ્રિયથી લઈ તે પ ંચેન્દ્રિય સુધીના જીવા. સ્થાવરનામ

Translation AI Generated

Chapter 2 - Sutra 11-14
There are four types of beings: one-sensed, two-sensed, three-sensed, four-sensed, and five-sensed.
What is the meaning of "moving" and "stationary"?
The former refers to beings that can move due to the arising of the karma known as 'trasa', meaning they are capable of movement despite being subject to fear; whereas "stationary" refers to those that cannot move even when they experience fear, due to the arising of the karma known as 'sthavara'.
How can we identify the arising of 'trasa' karma and 'sthavara' karma?
Wherever there is a clear activity of avoiding suffering and acquiring happiness, it is understood as the arising of 'trasa' karma; where such activity is not visible, it indicates the arising of 'sthavara' karma.
Is it not true that beings with physical and aerial forms also seem to exhibit such activities which would categorize them as 'trasa'?
Indeed, they are.
Then why are they not classified as 'sthavara' like those of earth, etc.?
In fact, they are 'sthavara' according to the given definition. Here, only the basic quality of 'trasa' is considered with regard to those beings. Therefore, there are two types: 'labdhitrasa' and 'gatitrasa'. Those that have the arising of 'trasa' karma are called 'labdhitrasa'. They are the main 'trasa' beings, encompassing those from one-sensed to five-sensed beings.