Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 281

તત્વાર્થસૂત્ર તેથી એ પાંચે અછવનું સ્વરૂપ થઈ શક્તા નથી. ઉપરના પાંચ ભાવ એકી સાથે બધા જીવમાં હોય છે એવો નિયમ નથી. સમસ્ત મુક્ત જીવોમાં ફક્ત બે ભાવ હોય છે : ક્ષાયિક અને પારિણમિક. સંસારી જેમાં કોઈ ત્રણ ભાવવાળા, કઈ ચાર ભાવવાળા અને કઈ પાંચ ભાવવાળા હોય છે; પરંતુ બે ભાવવાળું કઈ હોતું નથી. અર્થાત મુક્ત આત્માના પર્યા ઉક્ત બે ભાવોમાં અને સંસારીના પર્યાયો ત્રણથી પાંચ ભાવોમાં પ્રાપ્ત થાય છે. એથી જ પાંચ ભાવોને જીવનું સ્વરૂપ કહ્યા છે. એ કથન જીવરાશિની અપેક્ષાએ કે કોઈ જીવવિશેષમાં સંભવની અપેક્ષાએ સમજવું.
જે પર્યાયે ઔદયિક ભાવવાળા છે તે “વૈભાવિક” અને બાકીના ચારે ભાવવાળા પર્યાયે “સ્વાભાવિક છે.
ઉક્ત પાંચ ભાના કુલ ૫૩ ભેદ આ સૂત્રમાં ગણાવ્યા છે. કયા કયા ભાવવાળા કેટકેટલા પર્યાય છે અને તે કયા કયા. તે આગળ બતાવવામાં આવે છે.
સર્વોપશમ માત્ર મેહનીયને જ થાય છે. દર્શનમેહનીય કર્મના ઉપશમથી સમ્યકત્વ પ્રકટ થાય છે અને ચારિત્રમેહનીય કર્મના ઉપશમથી ચારિત્ર પ્રકટ થાય છે. માટે જ સમ્યકત્વ અને ચારિત્ર એ બને પર્યાયે ઔપથમિક ભાવવાળા સમજવા જોઈએ.
કેવલજ્ઞાનાવરણને ક્ષયથી કેવલજ્ઞાન, કેવલદર્શનાવરણના ક્ષયથી કેવલદર્શન, પંચવિધ અંતરાયના ક્ષયથી દાન, લાભ, ભોગ, ઉપભોગ અને વીર્ય એ પાંચ લબ્ધિઓ, દર્શનમોહનીય કર્મના ક્ષયથી સમ્યકત્વ અને ચારિત્રમેહનીય કર્મના ક્ષયથી

Translation AI Generated

The Tattvarthsūtra states that the five (attributes) cannot manifest as a form. The above five attributes do not exist together in all living beings as a rule. Among all liberated souls, there are only two attributes: kṣāyika (transient) and pāriṇamik (eternal). In the worldly realm, there may exist entities with three attributes, some with four, and some with five; however, there are none with just two attributes. That is to say, the liberated soul has the aforementioned two attributes, while the worldly beings can have three to five attributes. Hence, the five attributes are referred to as the form of living beings. This statement should be understood in reference to the number of living entities or the potential of a specific living entity.

The entities having the udāyika (arising) attribute are termed "vaibhāvik," while the remaining four attributes belong to the category known as "svabhāvik." The total five attributes are classified into 53 distinctions in this sutra. It will be explained which attributes correspond to how many entities and which ones they are.

Only complete subsidence can take place merely through general observation. The dissipation of the darśanamohanīya (perception-deluding) karma reveals right knowledge, and the subsidence of the charitramohanīya (conduct-deluding) karma reveals character. Therefore, right knowledge and character should be understood as primary attributes with the potential of interaction.

The pure knowledge arises from the dissipation of the kaivalajñāna (absolute knowledge) obscuration; pure vision arises from the dissipation of the kaivaladarśana (absolute vision) obscuration; five types of obstacles—donation, gain, enjoyment, consumption, and vigor—emerge from the dissipation of five types (of obstacles); right knowledge arises from the dissipation of perception-deluding karma, and character arises from the dissipation of conduct-deluding karma.