Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 272

અધ્યાય ૧-સૂત્ર ૩૪-૩૫
શબ્દય આપે છે. તે કહે છે કે વર્તમાન રાજગૃહ. કરતાં ભૂતકાળનું રાજગૃહ જુદું જ છે; અને તેનું જ વર્ણન પ્રસ્તુત હેાવાથી ‘રાજગૃહ હતુ' એમ કહેવામાં આવે છે. આ કાળભેદે અભેદના દાખલા થયા. હવે લિંગભેદમાં અભેદ : જેમ કે, કૂવા, સૂઈ. અહીં પહેલો શબ્દ નરજાતિ અને ખીજો નારીજાતિમાં છે; એ બન્નેને કપાયેલા અભેદ પણ વ્યવહારમાં જાણીતા છે. કેટલાક તારાઓને નક્ષત્રને નામે ઓળખાવવામાં આવે છે, પરંતુ આ નય પ્રમાણે અમુક તારાઓ નક્ષત્ર છે” એવા અગર તો ‘આ મધા નક્ષત્ર છે' એવા વ્યવહાર નહિ કરી શકાય. કારણ કે તે નય લિ ગભેદે અભેદ સ્વીકારતા હેાવાથી તારા અને નક્ષત્ર તેમ જ મધા અને નક્ષત્ર એ બન્ને શબ્દોને એકસાથે એક અર્થ માટે નહિ વાપરી શકે. સંસ્થાન, પ્રસ્થાન, ઉપસ્થાન તથા તે જ પ્રમાણે આરામ, વિરામ વગેરે શબ્દોમાં એક જ ધાતુ હોવા છતાં જે અર્થભેદ દેખાય છે, તે જ આ શબ્દનયની ભૂમિકા તૈયાર કરે છે. આ પ્રકારના વિવિધ શાબ્દિક ધર્માને આધારે જે અભેદની અનેક માન્યતાઓ ચાલે છે, તે બધી શબ્દનયની શ્રેણિમાં સમાય છે.
શાબ્દિક ધર્મના ભેદને આધારે અભેદ કલ્પવા તૈયાર થયેલ બુદ્ધિ તેથી આગળ વધી વ્યુત્પત્તિભેદ તરફ ઢળે છે, અને એમ માનવા પ્રેરાય છે કે જ્યાં અનેક જુદા જુદા શબ્દોને એક અર્થ માનવામાં આવે છે ત્યાં પણ ખરી રીતે એ બધા શબ્દોનો એક અર્થ નથી; પણ જુદા જુદા અ છે, દલીલમાં તે એમ કહે છે કે, જો લિંગભેદ અને સંખ્યાભેદ વગેરે અભેદ માનવા માટે બસ હાય, તે શબ્દભેદ પણ અર્થભેદક પ્રેમ ન મનાય ? એમ કહી તે, રાજા, નૃપ, ભૂપતિ
પ

Translation AI Generated

Chapter 1 - Sutra 34-35
It is stated that the present Rajgriha is different from the past Rajgriha; and its description is presented as ‘Rajgriha was’. This differentiation in time reveals examples of non-difference. Now, in gender differentiation, there is non-difference: for example, a well, a pit. Here the first word is masculine and the second is feminine; both of them are known as non-different in practice. Some stars are identified by the name of a constellation, but according to this reasoning, certain stars cannot practically be called ‘this star is within this constellation’. This is because, due to accepting non-difference in gender differentiation, the words star and constellation, as well as this and constellation, cannot be used interchangeably with one meaning. Words like institution, presentation, presence, and similarly words like rest, pause, etc., although they share the same root, show a differentiation in meaning, which prepares the ground for this linguistic reasoning. Various beliefs based on this kind of verbal principle fall within the entire category of linguistic reasoning.

The intellect, prepared to conceive non-difference based on the distinction of verbal principles, then advances towards the differentiation of etymology, and is made to believe that even when many different words are considered to have one meaning, they do not truly have one meaning; rather, they are different. In argument, it is stated that if gender differentiation and numerical differentiation are regarded as non-difference, then should not verbal differentiation also be considered as meaning differentiation? Thus, it is stated: king, ruler, lord.