Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 262

અધ્યાય ૧-સૂત્ર ૩૪–૩૫ સમન્વય કરી નયવાદ પરસ્પર વિરોધી દેખાતાં વાક્યોને અવિરોધ – એકવાર્થતા સાધે છે. એ જ રીતે આત્માના વિષયમાં નિત્યપણી અને અનિત્યપણા તેમ જ કર્તાપણા અને અર્તાપણાના મતાને અવિરેાધ પણ નયવાદ ઘટાવે છે. આવા અવિરોધનું મૂળ વિચારકની દૃષ્ટિ – તાત્પર્યમાં રહેલું હોય છે. એ દૃષ્ટિને પ્રસ્તુત શાસ્ત્રમાં “અપેક્ષા” નામથી ઓળખવામાં આવે છે, તેથી નયવાદ, અપેક્ષાવાદ પણ કહેવાય છે.
नयवादनी जुदी देशना शा माटे अने तेने लीधे વિરોષતા શા માટે ? : પ્રથમ કરવામાં આવેલા જ્ઞાનનિરૂપણમાં શ્રતની ચર્ચા આવી જાય છે. શ્રત એ વિચારાત્મક જ્ઞાન છે અને નય પણ એક જાતનું વિચારાત્મક જ્ઞાન જ છે. તેથી નય એ શ્રુત જ્ઞાનમાં સમાઈ જાય છે. માટે જ પહેલે પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે કે શ્રતનું નિરૂપણ કર્યા પછી નયને તેથી જુદા પાડી નયવાદની જુદી દેશના શા માટે કરવામાં આવે છે? જેન તત્ત્વજ્ઞાનની એક વિશેષતા નયવાદને લીધે માનવામાં આવે છે; પણ નયવાદ એટલે તે શ્રત અને શ્રત એટલે આગમ પ્રમાણ. જેનેતર દર્શનોમાં પણ પ્રમાણચર્ચા અને તેમાંયે વળી આગમ પ્રમાણનું નિરૂપણ છે જ. એટલે બીજો પ્રશ્ન સહજ રીતે જ ઉદ્ભવે છે કે જ્યારે ઇતર દર્શનમાં આગમ પ્રમાણને સ્થાન છે ત્યારે આગમ પ્રમાણમાં સમાવેશ પામતા નયવાદની ફક્ત જુદી દેશનાને કારણે જૈન તત્ત્વજ્ઞાનની વિશેજતા કેમ માની શકાય ? અથવા એમ કહો કે જૈન દર્શનના
૧. જુઓ અધ્યાય ૧, સૂત્ર ૨૦

Translation AI Generated

Chapter 1 - Sutra 34-35: By harmonizing the opposing statements of the theory of Nayayat, it establishes non-contradiction - a singularity of meaning. Similarly, the disagreements regarding the eternal and non-eternal nature of the soul, as well as the creator and the created, also contribute to the theory of Nayayat through non-contradiction. The root of such non-contradiction lies in the perspective of the thinker, which is contained in the essence of the argument. This perspective is referred to as "Apeksha" in the presented scripture, thus Nayayat is also called Apekshavad.

Why is there a separate discourse on Nayayat in Jain philosophy while it appears to contradict the interpretation of Shrut? In the initial explanation of knowledge, there is a discussion on Shrut. Shrut is conceptual knowledge, and Nayayat is also a type of conceptual knowledge. Therefore, Nayayat is included within Shrut knowledge. Hence, the first question arises; after explaining Shrut, why is Nayayat treated distinctly in this separate discourse on Nayayat? One specificity of Jaina Tattvajnana is attributed to Nayayat; however, Nayayat means it is Shrut, and Shrut denotes Agama Pramana. Other philosophical systems also discuss the validity, and indeed include the explanation of Agama Pramana. Therefore, a second question naturally arises: when other philosophies hold a place for Agama Pramana, how can Nayayat, which is included within Agama Pramana, be regarded as a distinct aspect of Jaina Tattvajnana merely because of its separate discourse? Or, to put it another way, in Jain philosophy...