Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 246

અને કઈ છતાં પધાનનું
વિવિધતા કહેલ છે
અધ્યાય ૧-સૂત્ર-૨૩ પ્ર -- ત્યારે તે ભવપ્રત્યય પણ ક્ષયપસમજન્ય જ ઠર્યું તે પછી ભવપ્રત્યય અને ગુણપ્રત્યય એ બન્નેમાં શે તફાવત છે?
ઉ– કોઈ પણ જાતનું અવધિજ્ઞાન કેમ ન હોય પણ તે યોગ્ય ક્ષપશમ સિવાય થઈ શકતું જ નથી. એ રીતે અવધિજ્ઞાનાવરણીય કર્મને ક્ષયોપશમ તે સર્વ અવધિજ્ઞાનનું સાધારણ કારણ છે જ; એમ હોવા છતાં પણ કઈક અવધિજ્ઞાનને ભવપ્રત્યય અને કઈકને ક્ષયોપશમ જન્ય – ગુણપ્રત્યય કહેલ છે તે ક્ષાપશમના આવિર્ભાવનાં નિમિત્તોની વિવિધતાની અપેક્ષાએ જાણવું, દેહધારીઓની કેટલીક જાતિઓ એવી છે કે જેમાં જન્મ – ભવ લેતાં જ યોગ્ય ક્ષપશમનો આવિર્ભાવ અને તે દ્વારા અવધિજ્ઞાનની ઉત્પત્તિ થઈ જાય છે. અર્થાત્ એ જાતિવાળાઓને અવધિજ્ઞાનને યોગ્ય ક્ષયોપશમ માટે એ જન્મમાં કાંઈ તપ આદિ અનુષ્ઠાન કરવાં પડતાં નથી. તેથી જ એવી જાતિવાળા બધા જીવોને ન્યૂનાધિકરૂપમાં જન્મસિદ્ધ અવધિજ્ઞાન અવશ્ય થાય છે અને તે જીવન પર્યત રહે છે. એનાથી ઊલટું કેટલીક જાતિઓ એવી પણ છે કે જેમનામાં જન્મ લેતાંની સાથે જ અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત થવાને નિયમ હોતો નથી. આવી જાતિવાળાઓને અવધિજ્ઞાનયોગ્ય પશમના આવિર્ભાવને માટે તપ આદિ ગુણનું અનુષ્ઠાન કરવું આવશ્યક છે. તેથી એવી જાતિવાળા બધા જીવોમાં અવધિજ્ઞાનને સંભવ હેતે નથી. ફક્ત જેઓએ એ જ્ઞાનને યોગ્ય ગુણ પ્રાપ્ત કર્યા હોય તેમનામાં જ સંભવે છે. તેથી ક્ષયપશમરૂપ અંતરંગ કારણ સમાન હોવા છતાં પણ એને માટે કેઈક જાતિમાં ફક્ત જન્મની અને કોઈક જાતિમાં

Translation AI Generated

And still, what has been said about the nature of the cause of existence is diverse. In Chapter 1, Sutra 23, it is stated that even so, the cause of existence is determined to be due to the cessation of karmas. Then what is the difference between the cause of existence and the quality-based cause?
The answer is: No matter what kind of omniscience there is, it cannot happen without the appropriate cessation of karmas. In this manner, the cessation of karmas that obscures omniscience is indeed the common cause of all omniscience; nevertheless, there are some types of omniscience that are termed as caused by existence and some as caused by the cessation of karmas. To know this is based on the diversity of the conditions of the emergence of the cessation of karmas. There are certain types of beings who, upon taking birth, immediately have the emergence of the appropriate cessation, resulting in the birth of omniscience. That is to say, for those kinds of beings, there is no need to perform any austerity or practices in that birth for the appropriate cessation of omniscience. Therefore, all beings of such kinds necessarily acquire omniscience in a minimal or maximal form at the time of birth, and it remains with them for their entire life. Conversely, there are also some kinds of beings for whom there is no rule that omniscience will be attained upon birth. Such beings need to perform austerities and practices for the emergence of the appropriate cessation of omniscience. Therefore, among all beings of such kinds, there is no possibility of omniscience. It only exists in those who have acquired the appropriate qualities for that knowledge. Thus, although the inner cause of cessation is similar, in some kinds, it corresponds only to birth, and in other kinds...