Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 237

તાવાર્થસૂત્ર માફક આંખ અને એ વસ્તુનું યોગ્ય સન્નિધાન જોઈએ. આથી પટુક્રમમાં સૌથી પ્રથમ અર્થાવગ્રહ માન્ય છે.
મંદકમિક જ્ઞાનધારામાં વ્યંજનાવગ્રહને સ્થાન છે, અને પટુક્રમિક જ્ઞાનધારામાં નથી. એથી એ પ્રશ્ન થાય છે કે વ્યંજનાવગ્રહ કઈ કઈ ઇન્દ્રિયોથી થાય છે અને કઈ કઈથી નહિ. આનો ઉત્તર પ્રસ્તુત સૂત્રમાં આવે છે. નેત્ર અને મનથી વ્યંજનાવગ્રહ થતું નથી, કેમ કે એ બન્ને સંયોગ વિના જ માત્ર એગ્ય સન્નિધાનથી અથવા અવધાનથી પિતપિતાના ગ્રાહ્ય વિષયોને જાણે છે. આ કેણ જાણતું નથી કે દૂર દૂર રહેલાં વૃક્ષ, પર્વત આદિને નેત્ર ગ્રહણ કરે છે અને મન સુદૂરવર્તી વસ્તુનું પણ ચિંતન કરે છે; આથી નેત્ર તથા મન અપ્રાયકારી મનાય છે. અને એનાથી ઉત્પન્ન થતી જ્ઞાનધારાને પહુક્રમિક કહી છે. કર્ણ, જિદુવા, ઘાણ અને સ્પર્શન એ ચાર ઇંદ્રિય મંદઝમિક જ્ઞાનધારાનું કારણ છે, કેમ કે એ ચારે પ્રાયકારી અર્થાત્ ગ્રાહ્ય વિષય સાથે સંયુક્ત થઈને જ એમને ગ્રહણ કરે છે. એ સૌ કોઈને અનુભવ છે કે જ્યાં સુધી શબ્દ કાનમાં ન પડે, સાકર જીભને ન અડકે, પુષ્પનાં રજકણ નાકમાં ન પિસે અને પાણી શરીરને ન અડકે
ત્યાં સુધી શબ્દ નહિ સંભળાય, સાકરને સ્વાદ નહિ આવે, કૂલની સુગંધ નહિ જણાય અને પાણી ઠંડું છે કે ગરમ એની ખબર નહિ પડે.
પ્ર–મતિજ્ઞાનના કુલ કેટલા ભેદ થયા? ઉ૦-૩૩૬. પ્ર--કેવી રીતે ?

Translation AI Generated

According to the Tavarthasūtra, proper perception and appropriate presence of the object are necessary. Therefore, in the context of perception, the understanding of meaning is considered the foremost. In the Mändakamik knowledge framework, the emphasis is placed on the perception of attributes, whereas this is not the case in the Pätukramik knowledge framework. This raises the question of which senses contribute to the perception of attributes and which do not. The answer to this appears in the present sutra. The eyes and mind do not contribute to the perception of attributes because both of them recognize the objects of experience solely through the presence (or absence) of an object without any conjunction. The eyes do not know that distant trees, mountains, etc., are being perceived, and the mind contemplates distant objects as well; thus, the eyes and mind are considered not to be direct perceivers. And the knowledge arising from this is termed Pahukramik. The ears, touch, taste, and smell are the four senses that serve as the basis for Mändakamik knowledge because each of these senses is only able to comprehend when it is in conjunction with an object of experience. Everyone has the experience that as long as sounds do not reach the ears, the taste does not touch the tongue, the flower's pollen does not enter the nose, and water does not come into contact with the body, sounds will not be heard, taste will not be experienced, the fragrance of a flower will not be perceived, and one will not know whether the water is cold or hot. How many distinctions arose in the pramiti knowledge? U0-336. How?