Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 235

૯
તસ્વાર્થ સૂત્ર દાન્તઃ મંદક્રમની જ્ઞાનધારાના આવિર્ભાવને માટે ઇન્દ્રિય અને વિષયના સંગની અપેક્ષા છે. એને સ્પષ્ટતાથી સમજવાને માટે શરાવ અર્થાત્ શકરાનું દષ્ટાંત ઉપયોગી છે. જેમ ભઠ્ઠીમાંથી તરત બહાર કાઢેલા અતિશય રૂક્ષ શરાવમાં પાણીનું એક ટીપું નાંખ્યું હોય, તો તે શરાવ તુરત જ તેને શેકી લે છે અને તે એટલે સુધી કે તેનું કાંઈ નામનિશાન રહેતુ નથી. આ રીતે પછી પણ એક એક કરી નાંખેલાં અનેક પાણીનાં ટીપાંઓને એ શરાવ શોષી લે છે. પરંતુ અંતમાં એ સમય આવે છે કે જ્યારે તે પાણીનાં ટીપાંઓને શષવામાં અસમર્થ થાય છે અને એનાથી ભીંજાઈ જાય છે. ત્યારે એમાં નાંખેલાં જલકણ સમૂહ રૂપે એકઠાં થઈ દેખાવા લાગે છે. શરાવની ભીનાશ પહેલવહેલી જ્યારે માલૂમ પડે છે તે પહેલાં પણ શરાવમાં પાણી હતું. પરંતુ એણે પાણીને એવી રીતે શોષી લીધુ હતું કે એમાં પાણી તદ્દન સમાઈ ગયું હોઈ એ પાણી આંખે જોઈ શકાય એવું ન હતું, પરંતુ તે શરાવમાં અવશ્ય હતું. જ્યારે પાણીનું પ્રમાણ વધ્યું અને શરાવની શેષવાની શક્તિ ઓછી થઈ ત્યારે ભીનાશ દેખાવા લાગી અને પછી અંદર નહિ શેષાયેલું પાણી એના ઉપરના તળમાં એકઠું થઈ દેખાવા લાગ્યું. એવી જ રીતે કોઈ ઊંઘતા માણસને ઘાંટા પાડવામાં આવે ત્યારે તે શબ્દ એના કાનમાં સમાઈ જાય છે. બે ચાર વાર બૂમ મારવાથી એના કાનમાં જ્યારે પૌલિક શબ્દો પૂરતા પ્રમાણમાં ભરાઈ જાય છે, ત્યારે પાણીનાં ટીપાંઓથી પ્રથમ પ્રથમ ભીના થતા શરાવની માફક ઊંઘતા માણસને કાન પણ શબ્દોથી પરિપૂરિત થઈ એ શબ્દોને સામાન્ય રૂપે જાણવામાં સમર્થ

Translation AI Generated

The Tathāvārtha Sūtra states that the emergence of the knowledge stream depends on the interaction of the senses and the objects. To understand this clearly, an example of a vessel used for storing sugar is useful. Just as if a drop of water is placed in an extremely dry vessel taken directly from a furnace, the vessel immediately absorbs it, and until there is no trace left of it, it continues to absorb any additional drops of water one by one. However, there comes a time when it can no longer absorb the water drops and becomes saturated. At that point, the water droplets placed in it begin to gather together and become visible. The moisture of the vessel becomes apparent after some time even though the water was present before; it absorbed the water to such an extent that it was not visible to the eye, yet it was certainly there. As the amount of water increases and the vessel’s capacity to absorb decreases, the dampness becomes evident, and the water that was not absorbed appears to gather in the bottom of the vessel. Similarly, when a sleeping person is called out, the sound gradually enters their ears. After a few loud calls, when sufficient auditory stimuli fill their ears, the way the water droplets first moistening the vessel resemble how the sleeping person becomes aware of sounds filled in their ears.