Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 208

અધ્યાય ૧- સૂત્ર ૪
હવે તવાને નામ-નિર્દેશ કરે છેઃ
जीवाजीवास्रवबन्धसंवरनिर्जरामोक्षास्तत्त्वम् । ४ ।
જીવ, અજીવ, આસવ, અંધ, સંવર, નિર્જરા અને મેક્ષ એ તત્ત્વો છે.
ઘણા ગ્રંથામાં પુણ્ય અને પાપ ઉમેરી નવ તત્ત્વના કહ્યાં છે. પરંતુ અહીં પુણ્ય અને પાપ અને તત્ત્વતા આસ્રવ' અથવા બંધ' તત્ત્વમાં અંતર્ભાવ કરી, ફક્ત સાત જ તત્ત્વા કહ્યાં છે. એ અંતર્ભાવ આ રીતે સમજવા જોઈ એ :
પુણ્ય, પાપ અને દ્રવ્ય અને ભાવ રૂપથી બબ્બે પ્રકારનાં છે. શુભ કર્મો પુદ્ગલ દ્રવ્યપુણ્ય અને અશુભ કર્મ પુદ્ગલ દ્રવ્યપાપ છે. આથી દ્રવ્યરૂપ પુણ્ય તથા પાપ, બુધ’ તત્ત્વમાં અતભૂત થાય છે. કેમ કે આત્મસંબદ્ધ ક`પુદ્ગલ અથવા આત્મા અને કર્મ પુદ્ગલને સંબંધવિશેષ એ જ ‘દ્રવ્યબ’ધ’ તત્ત્વ કહેવાય છે. દ્રવ્યપુણ્યનું કારણ શુભ અવ્યવસાય જે ભાવપુણ્ય કહેવાય છે અને દ્રવ્યપાપનુ કારણ અશુભ અધ્યવસાય જે ભાવપાપ કહેવાય છે, તે પણ બંધ' તત્ત્વમાં અંતર્ભૂત છે; કેમ કે ‘બંધ’ના કારણભૂત કાષાયિક અધ્યવસાય પરિણામ એ જ ‘ભાવબંધ' કહેવાય છે. ભાવબંધ એ જ ભાવઆસ્રવ છે, તેથી પુણ્યાપને આસ્રવ પણ કહી શકાય.
૧૧
---
૧. બૌદ્ધ દશનમાં જે દુ:ખ, સમુય, નિરોધ અને માર્ગ એ ચાર આય સત્યા છે, સાંખ્ય તથા ચોગદર્શનમાં જે હેય, હેતુ, હાન અને હાનેાપાય એ ચતુર્વ્યૂહ છે, ન્યાયદર્શનમાં જેમને અર્થપદ ક્યાં છે તેમના સ્થાનમાં આસ્રવથી લઈ મેાક્ષ સુધીનાં પાંચ તત્ત્વા જૈનદર્શનમાં પ્રસિદ્ધ છે,

Translation AI Generated

Chapter 1 - Verse 4
Now it specifies the categories:
Living beings, non-living entities, influx, bondage, restraint, shedding of karmas, and liberation are the principles.
In many texts, virtue and sin are included, describing nine principles. However, here, virtue and sin, along with the principles of influx or bondage, are encompassed, and only seven principles are mentioned. This inclusion should be understood as follows:
Virtue and sin, in the form of substance and disposition, are of two types. Auspicious deeds are substance virtue, and inauspicious deeds are substance sin. Thus, substance virtue and sin are marvelously intertwined in the principle of ‘substance’ because the specific relationship of the self (soul) with pudgals or karmic pudgals is termed the principle of ‘bondage’. The cause of substance virtue is auspicious disposition, called disposition virtue, and the cause of substance sin is inauspicious disposition, called disposition sin, which is also included in the principle of ‘bondage’; because the karmic dispositions causing bondage are termed ‘disposition bondage’. Disposition bondage is the same as disposition influx; therefore, virtuous influx can also be referred to as influx.
1. In Buddhist teaching, the four truths of suffering, its origin, cessation, and path are known as the four noble truths. In Samkhya and Yoga philosophy, which speak of the four flaws, aim, harm, and the means to harm, five principles from influx to liberation are recognized in Jain philosophy.