Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 204

અધ્યાય ૧- સૂત્ર ૧ કે, જ્યાં તે હોય ત્યાં એની પૂર્વેનાં સમ્યગદર્શન આદિ બન્ને સાધન અવશ્ય હોય છે.
પ્ર- જે આત્મિક ગુણને વિકાસ એ જ મોક્ષ છે અને સમ્યગદર્શન આદિ એનાં સાધન પણ આત્માના ખાસ ખાસ ગુણોનો વિકાસ જ છે, તે પછી મેક્ષ અને એને સાધનમાં શું તફાવત છે ?
ઉ૦ – કાંઈ પણ નહિ.
પ્ર૦ –– જો તફાવત નથી, તો મોક્ષ સાધ્ય અને સમ્ય દર્શન આદિ રત્નત્રય એનું સાધન એ સાધ્ય સાધન ભાવ કેવી રીતે સમજે ? કારણ કે સાધ્ય સાધનસંબંધ ભિન્ન વસ્તુઓમાં દેખાય છે.
ઉ૦ – સાધક–અવસ્થાની અપેક્ષાએ મેક્ષ અને રત્નત્રયન સાધ્યસાધનભાવ કહ્યો છે, સિદ્ધ અવસ્થાની અપેક્ષાએ નહિ. કેમ કે સાધકનું સાધ્ય પરિપૂર્ણ રત્નત્રયરૂપ મેક્ષ હોવાં છતાં પણ એની પ્રાપ્તિ એને રત્નત્રયના ક્રમિક વિકાસથી જ થાય છે. આ શાસ્ત્ર સાધકને માટે છે, સિદ્ધને માટે નથી. આથી આમાં સાધકને માટે ઉપયોગી એવા સાયસાધનના ભેજું જ કથન છે.
પ્ર૦ – સંસારમાં તે ધન સ્ત્રી આદિ સાધનોથી સુખપ્રાપ્તિ પ્રત્યક્ષ દેખાય છે, તો પછી એને છોડીને મોક્ષના પરોક્ષ સુખ માટે ઉપદેશ શા માટે કરવામાં આવે છે ?
ઉ૦ – મોક્ષને ઉપદેશ એટલા માટે છે કે એમાં સાચું સુખ મળે છે. સંસારમાં સુખ મળે છે પણ સાચું સુખ નહિ, સુખાભાસ મળે છે.

Translation AI Generated

Chapter 1 - Verse 1: Wherever it is, both right knowledge and the means to attain it are definitely present.

Question: The development of spiritual qualities is liberation, and right knowledge and the means to attain it are just the development of the soul's specific qualities. What then is the difference between liberation and its means?

Response: There is no difference.

Question: If there is no difference, then how can we understand the means and the three jewels of right knowledge, etc., as related to the goal, since the means and the goal appear to be distinct entities?

Response: In terms of the state of the seeker, liberation and the three jewels are called means to the goal, but not in terms of the perfected state. Though the complete three jewels may signify liberation for the seeker, its attainment occurs only through the gradual development of the three jewels. This scripture is for the seeker, not for the perfected. Thus, this speaks only to the practical means useful for the seeker.

Question: If happiness in the world is directly visible through wealth, women, etc., then why is there a discourse on liberation for the sake of indirect happiness?

Response: The teaching of liberation is because it provides true happiness. Happiness can be found in the world, but it is not true happiness; it is merely an appearance of happiness.