________________
पृ. १६२. पं. १८.] हेतुबिन्दुटीकालोकः।
३७७ व्यवस्थितैर्धविना तत्कार्यं न भवति ताव'तां हेतुर्नान्येषां तत्कार्यत्वनियमादित्येवं व्याख्यातुमुचितमिति । अत्र तु समाधानमत्राभियुक्तैरेव दातव्यमिति ।
पूर्वव्याख्यानस्य पश्चाद्व्याख्याततया पश्चाद्भवेन पाश्चात्येनार्थेन [१५१.२ ०] कारणाश्रितानां तावतां हेतुरित्यनेन कारणगतमंशमि[.५१.२०]वांशं धर्मं निरूप्य साध्यत्वेन निश्चित्य पश्चाद्व्याख्यातादर्थात् प्राग्व्याख्यातत्वेन प्राग्भवेन प्राक्तनेनार्थेन 5 'यावद्भिघूमत्वादिभिः स्वगतै रित्यनेन कार्यगतमशं धर्म निरूपय[१५१.२०]-प्रकरणाद्गमकतया निश्चिन्वन् । पूर्ववत् पाण्डुत्व[१५१.२३]मनयोः विशेषरूपत्वं च प्रत्येयम् । परेषामु[१५२ ८]भयत्राविशिष्टरूपसंयोगवशाद्गम्यगमकभावमिच्छतामित्यभिप्रायः । ग्रहीतुं [१५२.२०] निश्चेतुम् । धूमत्वं विशेषणं यस्य तेन धूमत्वादिति विशेषणे तु द्रव्यत्वादौ हेतुतयोपनीयमाने समर्थविशेषत्वेनासाधनाङ्गवचनात्कथमेव क्ष्मादीनि गृह्यत 10 इति भट्टार्चटेनापि शङ्कितम् न च परिहृतमिति किमस्माकमत्र परिश्रमेण धर्मोत्तरादेरेव तु तदवसेयमिति । ___ यथैव जन्यजनकभावस्तथैव किं न गम्यगमकभाव इत्याह नहीं[१५२.२५]ति । वस्तुवृत्त्यपेक्षयैव कस्मान्न तथात्वम् किं पुनर्निश्चयापेक्ष इत्याह-तथाही[१५२.२६]ति ।
ननु भवो भवतो यस्माद्भावशंकायां नान्वयव्यतिरेकावित्युक्ते ततोऽभाव उच्यमानः 15 कथं शोभत इत्याशंक्याह एवं मन्यत[१५४.१२] इति । शक्रमूर्दा [१५४.२८] वल्मीकः इति ।
मन्यमान आह-सर्वः [१५५.१३] तथाविधजन्मे[१५५.१५]ति कुत [१५५.१७] इति द्रष्टव्यम् ।
ननु उक्तमेव तदुत्पन्नमेव कार्य कारणमपेक्षते न तु तादृशातादृशतायां ततस्तयोर्हेतु- 20 निरपेक्षयोरिष्टत्वादेव किमनेनोक्तेनेत्याशंक्याहेतुकत्वे सर्वत्रैवोत्पत्तरितयो ( ? ) विशेषेणभावः स्यादिति इत्यादिदूषणमुत्पत्स्येव (१) कारणनिरपेक्षत्व[57b] 'मेव तयोरसहमान आह नहीं[१५९.४]ति । तदपेक्षा इत्यपेक्षा । । ___ अपराजितशब्देन यो लताविशेष उच्यते स सूर्यशब्दाभिधयोऽवसेयः । इतर[१६१.२४] शब्देन लताचम्पको वृक्षचम्पकसमानाकारो देशविशेषभवो वक्तव्यो न तु 25 भूमिचम्पक इति यस्य रूदिः तस्य वृक्षचम्पकेन सहाकारसाम्यस्यैवाभात् ।
क्षणभेदा(घानं 'कुतश्चिद्रूपात्कथंचित्तेन सहैकप्रत्यवमर्शजनना)श्रयत्वेनैव सक्ष्मावान्तरजातिभेदे [ १६२.१८] । जातिभेदे कथमेकसंतानव्यवस्थेत्याह-सर्वे१. कोष्ठकगतः पाठः प्रत्यन्तरे दृश्यते स च न सम्यग् भाति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
