Page Text
________________
पृ. ५९. पं.४.]
हेतुबिन्दुरीकालोकः । शात् । कार्यग्रहणेन तु वास्तवं रूपम नूदितम् । न तु तदारब्धं चाकार्यश्चास्ति यद् व्यवच्छिद्यते । यदि चा(वा) कार्यत्वेनैव तन्नश्यति । यत्कार्यं तदवश्यं नाशधर्मकमिति प्रतिपादयितुं कार्य[५८.५] ग्रहणम् । आहेत्य(भि)सम्बन्धाद्दितीयया निर्देशः । समवायबलादत्तौ तस्यैकरूपत्वाद्विशेषाभावो विवक्षितः । कृतकत्वानित्यत्वयोरेकत्वे कथं गम्य'गमकभावो भेदे तस्योपपत्तेरित्याह 'दर्शनोति [५८.२६] । कृतकत्वानि- 5 त्यत्वयोधर्मयोर्यो भेदः पृथक्त्वं तस्यावभासः स विद्यते यस्यां सा च सा कल्पना चेति तथा 1 धर्मभेदमवभासयतीति वा तथा । सा च सा कल्पना चेति तथा । इत्थं पदसंस्कार कृत्वा पश्चादभूत्वाभवन्धर्मकभूत्वाऽभवन्धर्मकवस्तुदर्शनबलोत्पन्ना च सा कृतकत्वानित्यत्वधर्ममेदावभासिकस्पना चेति विग्रहः कार्यः । सैव द्वारमु[५८.२७]पायस्तेन । साधकप्रमाणाभावाद्वाधकसद्भावाश्च न तत्कल्पना युक्तिमतीति भावः । एवं साध्यसाधनभावो- 10 पपत्तावपि तत्कल्प्यताम् । यदि तदेव व्यतिरिक्तमनित्यत्वादि तत्साध्यामर्थक्रियां प्राप्तुं हातुं वार्थिभिश्चिन्त्यते तदपि नास्तीति दर्शयितुमाह [29b]-कल्पयित्वापीति [५८.२८॥ वस्त्वात्मन एव [५८.२८] तद्भर्मिस्वरूपस्यैव । हानोपादानविषयतया चिन्स्यत्वादू . [५८.२९] विचार्यत्वात् । कथं तस्यैव चिन्त्यत्वमित्याह-अर्थक्रिये[५८.२८]ति । । कैश्चिन्तनीयत्वमित्याह-सदर्थिभि[५८.२९]रिति । तामर्थक्रियामर्थयन्तीति तथा तैः । 15 अर्थक्रिया च तदायत्ता अत एवोपेक्षा(पेयार्थिन उपायमेवानुसरंतीति । एतदेवाचार्यवचनेन संस्पन्दयन्नाह -तदुक्तमि[५८.२९]ति । यस्मादेवमेवैतन्नान्यथा तत्तस्मादुक्तमाचार्येण । सन् हि शब्दार्थोऽसन्ध्यावृत्तिः(ऽसदव्यावृत्तिः) शब्दार्थ इति यः पक्षभेद(५९.१] स्तेन तं हेतूकृत्य ये शब्दार्थान्नापवते (हुवते) तैर्वस्त्वेव [५९.२] शब्दादिकमेव व्यावृत्तिः शब्दार्थ इति वादिभिरप्यर्थात् व्यावृत्तमेव वस्तु तथापि प्र(था प्रतिपाद्यत 20 इति तेषामपि वस्तुचिन्तनम् । अथवा शब्दार्थमनपव'दद्भिः सदापेक्ष्याभे(दादिपक्षभे)देन सत्त्वेनासत्त्वेन च वस्त्वेव चिन्त्यत इत्यर्थः । तस्मा(कस्मा)वस्त्वेव चिन्त्यत इत्याहाश(त्याशं)कायाम् अत्रहीत्युक्तम्। हिर्यस्मात् । अत्र [५९.२] वस्तुनि । यद्यप्यत्र विधौ सामान्यादिरूपे व्यावृत्तौ च प्रसज्यप्रतिषेधान्मति(धात्मनि) फलोदयो न प्रतिबद्ध[५९.२]स्तथा(थापि) किं तथात्वेन चिन्त्यते इत्यत आह अर्थति। षण्वस्य[५९.४] 25 सुरतमाचरितुमक्षमस्य तृतीया(य)प्रकृतेः । रूपं च वैरूप्यं चेति द्वन्द्वैकवद्भावः तत्र : कामिन्या वृषस्यन्त्याः किं परीक्षया [५९.४] विमृष्यावधारणेन ।
१. तदर्शन. s
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001073 |
| Book Title | Hetubindu Tika |
| Original Sutra Author | Dharmakirti Mahaswami |
| Author | Archatt Bhatt, Durvek Mishra Pandit, Sukhlal Sanghavi, Jinvijay, B Bhattacharya |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1949 |
| Total Pages | 523 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Philosophy, B000, & B999 |
| File Size | 11 MB |