________________
१८७
कुमारिलक्षिपस्य समाधानम् । स्यचित् । जिज्ञासितस्य घटाभावस्य सिद्धेरन्यस्य कस्यचिद्जिज्ञासितत्वात् । केवलप्रदेशप्रतिपत्तावेव घटविरहप्रतीतौ च यदेतदुत्तरकालं 'यत्र यत्र केवलः प्रदेशस्तत्र तत्र घटविरहः' इति [S. 177b.] “ अन्वयस्यानुगमामनु(गमनम् ” अनुसरणम् , तच्च निरर्थकम् आदावेव साध्यप्रतीतेः। यत एवं तस्मादन्यमावः केवल- 5 प्रदेशलक्षणः साध्यसाधनयोर्भेदाभावान्न साधनममावस्योति स्थितम् । तदेवं [T. 340b.] समुदायसाध्यतां लिङ्गस्य च धम्मिणा सम्बन्धं प्रतिपादयितुं यदुक्तं परेण - 'प्रदेशादिधम्मिविशेषणस्याभावस्य साधनात् । इति तदपृथक्सिद्धिदूषणेनैव निराकृतम्। _ विषयविषयिभावेन तु सम्बन्धप्रतिपादने निरस्ते परोऽन्यथा 10 सम्बन्धं साध्यसाधनयोदर्शयन्नाह - “अस्त्यन्यभावतदभावयोः सम्बन्धो विरोधाख्यः । ततः सम्बन्धसद्भावादन्यभावादभावस्य सिद्धिर्भविष्यतीति । सिद्धान्तवादी तु साध्यसाधनयो. विरोधमेवासम्भावयन् पृच्छति - “ केन कस्य विरोधः ” इति । न ह्यत्र साध्यसाधनयोविरोधः संभवतीत्यभिप्रायः। परो वि-15 रोधमभिप्रायानभिज्ञतया दर्शयति - " अन्यभावेन " केवलप्रदेशात्मना “ प्रतियोगिनो ” यस्याभावः प्रमातुमिष्टो घटादेस्तस्यति ।
परस्यैवंवादिनो असम्बन्धाभिधायितामादर्शयन्नाह - “ किं नु वै प्रतियोगी " घटादिः प्रमातुमिष्टो येन प्रतियोगिनः प्रमेयत्वेन लिङ्गलिङ्गिनोविरोधः सम्बन्धोऽभिधीयते ? । नैव प्रति-20 योगी प्रमातुमिष्टः किन्तु तदभाव इति चेत्, आह - "अभावस्तु" प्रतियोगिनो यः साध्यः [S. 178a.].....
.
.
.
.
..
.
.
..
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
........................
[S. 178b.]............
.................25 [कुमारिलस्तु मन्यते भावांशाद्भिन्नोऽ ] [S. 179a.] यमभावांशस्ततो नान्यभाव एव तदभाव इति कथं तत्प्रति. पत्तिरेव तदभावप्रतिपत्तिरिति । तथा ह्ययमभावः प्रागभावादि१. लिमलिङ्गिनोश्च लिङ्गिना स° T.। २. पृ. १८४. पं. २१.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
