________________
आचार्यश्रीहेमचन्द्रविरचिता [अ० १, आ० २, सू० १-३.
.११५३. तथा, परिणाम उक्तलक्षणः स विद्यते यस्य स ' परिणामी' । कूटस्थनित्ये ह्यात्मनि हर्षविषादसुखदुःखभोगादयो विवर्ताः प्रवृत्तिनिवृत्तिधर्माणो न वर्तेरन् । एकान्तनाशिनि च कृतनाशाकृताभ्यागमौ स्याताम्, स्मृतिप्रत्यभिज्ञान निहितप्रत्युन्मार्गणप्रभृतयश्च प्रतिप्राणिप्रतीता व्यवहारा विशीर्येरन् । परिणामिनि तूत्पादव्ययधौव्यधर्मयात्मनि 5 सर्वमुपपद्यते । यदाहुः
10
15
३२
"यथाहेः कुण्डलावस्था व्यपैति तदनन्तरम् | सम्भवत्यार्जवावस्था सर्पत्वं त्वनुवर्तते ॥ तथैव नित्य चैतन्यस्वरूपस्यात्मनो हि न । निःशेषरूपविगमः सर्वस्यानुगमोऽपि वा ॥ किं त्वस्य विनिवर्तन्ते सुखदुःखादिलक्षणाः । अवस्थास्ताञ्च जायन्ते चैतन्यं स्वनुवर्तते ॥ स्यातामत्यन्तनाशे हि कृतनाशाकृतागमौ । सुखदुःखादिभोगश्च नैव स्यादेकरूपिणः ॥
न च कर्तृत्वभोक्तृत्वे पुंसोऽवस्थां समाश्रिते ।
ततोऽवस्थावतस्तस्वात् कर्नैवाप्नोति तत्फलम् ॥” [तत्त्वसं ० का ० २२३-२२७] इति अनेनैकान्तनित्यानित्यवादव्युदासः । 'आत्मा' इत्यनात्मवादिनो व्युदस्यति । कायप्रमाणता त्वात्मनः प्रकृतानुपयोगान्नोक्तेति सुस्थितं प्रमातृलक्षणम् ॥ ४२ ॥
इत्याचार्यश्री हेमचन्द्रविरचितायाः प्रमाणमीमांसायास्तद्वृत्तेश्व प्रथमस्याध्यायस्य प्रथममाह्निकम्
१ एकान्तनाशिनी (?) २ अवस्थायाः । ३ - ० वतस्तात्त्वात् - डे० । २२७ । ४ एकत्वात् । ५ -०कम् । श्रेयः - ता० ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
• स्थासु तत्तत्त्वात् तत्त्वसं० का ०
www.jainelibrary.org
