________________
१३०) अ. ६. सू. १८] काव्यानुशासनम्
३८३
नुपादानेऽनुक्तौ चैकविधायां चतुर्विधः । पुनश्च साम्यवाचकस्योक्तावनुक्तौ वाष्टमेदः। यथा
यस्यावर्जयतो नित्यं रिपूनप्युज्ज्वलैर्गुणैः । लक्ष्यते नेतरस्येव गाम्भीर्यकनिधेः स्मयः ॥६१६॥ अत्र गाम्भीर्यैकनिधित्वमुपमेयोत्कर्षहेतुरुक्तः ।
'तुच्छस्यान्यजनस्येव न स्मयो हन्त लक्ष्यते। इत्यत्रैव एवं पाठे तुच्छत्वमुपमानापकर्षहेतुर्भवति ।
असिमात्रसहायोऽयं प्रभूतारिपराभवे । नैवान्यतुच्छजनवत्सगर्वोऽयं धृतेनिधिः ॥६१७॥ अत्रोपमानोपमेयगतौ युगपदुत्कर्षापकर्षहेतू उक्तौ । शीर्णपर्णाम्बुवाताशकष्टेऽपि तपसि स्थिताम् । समुद्वहन्ती नापूर्व गर्वमन्यतपस्विवत् ॥६१८॥
[उ. लं. व. र. पृ. ३७.] अत्रोत्कर्षापकर्षहेत्वोयोरप्यनुक्तिः । एवं साम्योक्तौ चत्वारो भेदाः।
साम्यानुक्तौ यथानवीनविभ्रमोद्भेदतरङ्गितगतिः सदा। . मुखेन स्मितमुग्धेन जयत्येषा सरोरुहम् ॥६१९॥ [ ] अत्रोपमेयोत्कर्षः । इवादिपदविरहात्तु साम्यस्यानुक्तिः । अत्रैव
‘विडम्बयति वक्त्रेण निश्येव स्मितमम्बुजम् ' इति पाठपरिणामे उपमानापकर्षः।
'आननेनाकलङ्केन जयन्तीन्दुं कलङ्कितम् ' ६२०।
अत्र युगपदुत्कर्षापकौं । 1. I. युगपदपादाने There are marks of dropping like this over पादाने. I. drops एवं
२०
-
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
