Kavyanushasana Part 1

SR No.: 001066
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Rasiklal C Parikh
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1938
Total Pages: 631
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Literature
File Size: 8 MB

Page 333

३१६
१५
२०
२५
काव्यानुशासनम् [ १०८) अ. ५. सू. ४
तदुपरि दक्षिणपार्श्वे प्रसृत्योर्ध्वक्रमेण वर्णपञ्चकम् । तदुपरि वामपार्श्वे प्रसृत्य साधारणं वर्णत्रयम् । ततो दक्षिणपार्श्वे प्रसृत्य वर्णसप्तकम् ।
3.
2
धनुषो न्यासो यथा- -' मा ' शब्दः शिखा, ततो माकारात् प्रभृत्याद्यम कुटिलमधःक्रमेण विन्यास्यम् । ततो 'धी' शब्दात्साधारणात्प्रभृति 'त्रा शब्दान्तमूर्धक्रमेण न्यासः । ततः 'सं 'शब्दः । पार्श्वे ततः 'त्रा' इति साधा. णः । ततोऽपरपार्श्वे 'सा' इति । ततः 'त्रा' शब्द: साधारण: । ततोऽक्षरषट्कमूर्ध्वक्रमेण न्यास्यम् । ततो 'म' शब्दः साधारणः ।
1
1
बाणो यथा
माननापरुष लोकदेव सद्रस संनम |
मनसा सादरं गत्वा सर्वदा दास्यमङ्ग ताम् ||४९८ ||
[ रु. का. लं. अ. ५. हो. १० ] पूजयापगतो रोषो यस्यास्ताम् । त्रिभुवनदेवीम् । हे शोभनभक्तिरस । सम्यक् प्रणम । मनसा दास्यं गत्वा । तां देवीम् । अति प्रियाह्वाने | न्यासो यथा - अधोधः क्रमेण वर्णचतुर्दशकम् । ततोऽक्षरद्वयं फलकार्थं साधारणम् । तत ऊर्ध्वक्रमेणाक्षरचतुर्दशकम् । यथा च - प्रथमपादेन ऊर्ध्वक्रमेण शरः । तत ऊर्ध्वं फलस्यादौ 'दे' तदूर्ध्वं च वामभागे 'वीम् । मध्ये 'सः' । दक्षिणतो ' द्र: ' । ततो मध्यसकार एव द्विः । तदुपरि फलाये 'नमो' । अटनेर्वामत ऊर्ध्वक्रमेण 'मनौ' । मूले 'सा' साधारणः । दक्षिणतोऽधः क्रमेण 'दरम्' ।
3
दक्षिणवाजे ऊर्ध्वक्रमेण ' गत्वा सर्व ' । ततः शरे 'सामा' वर्णयोरन्तरे 'दा' साधारण: वामवाजेऽधः क्रमेण ' स्यमङ्गताम 1
"
चक्रं यथा
त्वं वादे शास्त्रसङ्गिन्यां भासि वाचि दिवौकसः ।
तवादेशास्त्र संस्काराज्जयन्ति वरदे द्विषः || ४९९ ॥ [ दे. श. श्लो. ८० ] हे अभिलषितदायिन, वादे स्वपक्षपरपक्षपरिग्रहे शास्त्रसक्तायां भारत्यां त्वम् । शोभसे । तथा देवा रिपूनभिभवन्ति । कुतः तवाज्ञैवास्त्रं विना
शायाभिमन्त्रितं द्रव्यं तद्भावनाया हेतोः ।
1. A. B. साधार 3. A. सोमा
2. C. का फलसाधारम् 4. A. B. वनाय