________________
२९४
काव्यानुशासनम् [१०३) अ. ४. सू. ९ एवमन्यदप्यौचित्यमनुसतव्यम् ॥ इति । आचार्यश्रीहेमचन्द्रविरचितायामलङ्कारचूडामणिसंज्ञस्वोपज्ञ
काव्यानुशासनवृत्तौ गुणविवेचनश्चतुथोंऽध्यायः ॥
१०
इत्यादौ प्रसादाख्य एव गुणो न माधुर्य नाप्योजः समासाभावात् । न चाचारुत्वम् , अभिप्रेतरसप्रकाशनात् ।।
एवमन्यदपीति । मुक्तकेषु रसबन्धाश्रयेण न दीर्घसमासा रचना । अन्यथा तु कामचारः । संदानितकादिषु विकटनिबन्धौचित्यान्मध्यमसमासादीर्घसमासे एव रचने । प्रबन्धाश्रितेषु तु मुक्तका दिषु यथोक्तप्रबन्धविशेषौचित्यमेवानुसतव्यम् । पर्याबन्धेषु पुनरसमासामध्यमसमासे एव । कदाचिद्रौद्रादिविषये दीर्घसमासायामपि संघटनायां परुषा प्राम्या च वृत्तिः परिहर्तन्या । परिकथायां कामचारः । ततिवृत्तमात्रोपन्यासेनात्यन्तं रसबन्धानभिनिवेशात् । खण्डकथासकलकथयोस्तु प्राकृतप्रसिद्धयोः कुलकादिनिबन्धनभूयस्त्वादीर्घसमासाया
अपि न विरोधः । वृत्तौचित्यं च यथारसमनुसतव्यम् । सर्गबन्धे तु रसतात्पर्ये १५ यथारसमौचित्यम् । अन्यथा तु कामचारः । द्वयोरपि मार्गयोः सर्गबन्धविधायिनां दर्शनादसतात्पर्य साधीय इति ॥
इति । आचार्यश्रीहेमचन्द्रविरचिते विवेके चतुर्थोऽध्यायः॥
1. A. B. शुलका
2. A. B. सबन्ध.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
