________________
८३) अ. २ सू. ५७ ] काव्यानुशासनम्
अत्र शृङ्गारः करुणस्याङ्गम् ।
शृङ्गार इति । समरभुवि पतितकरावलोकनेन प्राक्तन संभोगवृत्तान्तः स्मर्यमाण इदानीं विध्वस्ततया यतः शोकविभावतां प्रतिपद्यते, अतः करुणस्याव्रतां याति । यथा च---
1
तव शतपत्रपत्र मृदुताम्रतलश्चरणश्चलकलंसनूपुर कलध्वनिना मुखरः । महिषमहासुरस्य शिरसि प्रसभं निहितः कनक महामहीघ्रगुरुतां कथमम्ब गतः । १७९
]
[
अत्र वितर्कविस्मयादयो भावा देवताविषयाया रतेरङ्गम् । यथा च---
समस्तगुणसंपदः सममलङ्कियाणां गणे
भवन्ति यदि भूषणं तव तथापि नो शोभसे ।
शिवं हृदयवल्लभं यदि यथा तथा रञ्जये
तदेव ननु वाणि ते जगति सर्वलोकोत्तरम् ॥ १८० ॥
अत्र शृङ्गाराभासो भावस्याङ्गम् । यथा चअविरलकरवालकम्पनैर्भ्रकुटीतर्जन गर्जनैर्मुहुः ।
ददृशे तव वैरिणां मदः स गतः क्वापि तवेक्षणे क्षणात् ॥ १८१ ॥ [
]
अत्र राजविषयस्य रतिभावस्य भावप्रशमोऽङ्गम् ।
साकं कुरङ्गकदृशा मधुपानलीलां
कर्तुं सुहृद्भिरपि वैरिणि ते प्रवृत्ते । अन्याभिधायि तव नाम विभो गृहीतं
केनापि तत्र विषमामकरोदवस्थाम् ॥ १८२ ॥ [
अत्र त्रासस्योदयः ।
असोढा तत्कालोल्लसदसहभावस्य तपसः कथानां विस्रम्भेष्वथ च रसिकः शैलदुहितुः । प्रमोदं वो दिश्यात्कपटबटुवेषापनयने
त्वराशैथिल्याभ्यां युगपदभियुक्तः स्मरहरः ॥ १८३ ॥
[
अत्रावेगधैर्ययोः संधि: ।
पश्येत्कश्चिञ्चल चपल रे का त्वराहं कुमारी हस्तालम्ब वितर हहहा व्युत्क्रमः क्वासि यासि ।
1. A drops one पत्र
१५३
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
]
]
१०
१५
२०
२५
३०
www.jainelibrary.org
