Page Text
________________
कारिका ३६.]
परोक्षस विषयव्यवसा। प्रतिकर्मव्यवस्था न स्यात्" इति वनिरखम् । शानमेव हि नियवार्यमहणे योग्यमत किमाकारेणेति । एतदेवाह-अवाप्येपीत्यादि।
६७.'यस्मादाकारवाविनापि वस्तुलामाम्यं नाकारमहणेबानसाम्युपगतम् । मात् देव नियतार्थमहणे ज्ञानस्वास्तु किं व्यवधिना । न च खामाग्यमहेतुकम्। किन्तु कर्मणः क्षयोपशमवैचित्र्या भात्मैव नियतार्यज्ञानाकारतया परिणमखासानान् प्रतिपयते । इति स्थिवम् ।
इत्यन्यलक्षणतम पटलं निरस्म प्रत्यक्षमक्षिसममुज्वलदर्शनाय । मीसिद्धसेनघटिवस्फुटगीशलाकां शुद्धामवाप्य विमलं विहिवं मर्यवत् ॥[३६]
॥ इति श्रीशान्त्याचार्यविरचितायां वार्तिकवृत्तौ प्रलक्षपरिच्छेदः ॥
३. अनुमानपरिच्छेदः।
६१. एवं प्रत्यक्षस्य संख्या-उक्षण-गोचर-कलविप्रतिपरि निराकृत्य इदानी परोक्षस को निराकर्तुमाह-पूर्वमेव परोक्षस इत्याविना ।
पूर्वमेव परोक्षस्य विषयः प्रतिपादितः। ६२. अनुमान-सादलक्षणस्य परोक्षस्य 'अविस्पष्टात एव स्यु'का० २३] इत्याविना विषयोऽस्पष्टाविरूपः प्रतिपादितः न सामान्यम्, नाप्यन्यापोह इत्यर्थः। बाहि-॥ सामान्येऽर्थक्रियाशून्येऽनुमानादेः प्रतीयमानेऽपि नार्य कियार्थी व प्रसूत।।
६३. सथ कामर्थक्रियां सामान्यं न करोति । यदन्यसाध्याम्, बदा अन्योऽन्यक्रियाकारी न स्यात् । न हि नीलमपि पीतसाभ्याम् अर्थक्रियां करोति । अब खसान्यो तदा बमित्रज्ञानामिषानलक्षणां करोत्येव । कयमयक्रियाशून्यं सामान्यमिति' । यवं सुवर न प्रवत, सत्प्रतीतिकाल एव वदयक्रियाया: सिद्धत्वादिति । म चामित्रज्ञानामिषाने । सामान्यसाध्ये, तयोरसामान्यदर्शिनोऽपि छात्र विकल्पेषु भावात् । न पैकान्तनित्यल खविषयज्ञानोत्पचावपि सामर्थ्यमन्त्रीस्युक्तम् ।।
६४. अथ तत्प्रतीयमानं विशेषेषु प्रवर्तयति । वदसत् । न हि अन्यसिम् प्रतीयमाने अन्यत्र प्रवृश्चिर्युका, अतिप्रसंगात् । संबन्धात् प्रवृत्तिरिति चेत् । नेतदस्ति । नकभादप्रतीतो द्वितीयप्रवृत्तिदृश्यते । अथ सामान्यं विशेषेविना न संभवति न तेषु प्रायति।। ननु सामान्यं किम् अविशिष्टं प्रतीयमानं विशेषेषु प्रवर्तयति किंवा विशिष्टमिति । बच. विशिष्टं सदा वत् सामान्यं प्रतीयमानं विशेषमन्तरेणानुपपद्यमानं सलिलावावपि प्रवर्तवेत्।
६५. अय विशिष्टं तवा वैशिध्वं वक्तव्यम् । किंवत्र समवाया, किया 'वसेदम्' इति प्रतीतिरिति । म समवाया, वम निरस्तत्वात् । साधारणस्य च समवायसन विशेषकारिस्व
१.मतपेपी मु०। बतादूपोऽपिक०। २. प्रहणासा' मृ० ।प्रहणात्म तपापरि मु०। .. परिणतयांबाब०। ५.श्री म०००। ७.प्रपर्वमा
क ... .कारः पदमुक्का
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001047 |
| Book Title | Nyayavatarvartik Vrutti |
| Original Sutra Author | Siddhasen Divakarsuri |
| Author | Shantyasuri, Dalsukh Malvania |
| Publisher | Saraswati Pustak Bhandar Ahmedabad |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 525 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Nyay, Philosophy, P000, & P010 |
| File Size | 11 MB |