________________
તે સમયની જૈન સંસ્કૃત
૧૫૩
વગેરેમાં જોવામાં આવેલ છે. છુપ્તવાનું – ફૂએલા. *ઉચ્છીર્ષક – તકિયા, ઓસીસા, (રાજસ્થાની, બાણની “કાદમ્બરી). કરવડી - બે હાથ ભેગા કરી પાણી પીવા માટે પાત્ર જેવું બનાવવું (કરપુટી). ધવલગૃહ – પ્રધાન મહેલ. “ધવલ” એટલે જે જાતિમાં ઉત્તમ હોય તે, દેશી શબ્દ છે.
(હેમચન્દ્ર, દેશીનામમાલા, પ-પ૭.) તુલસીદાસજીના “ધવલધામનો આ અર્થ
છે, સફેદ મહેલ નહીં. સર્વાવસર -- રાજાનું સર્વથી મળવું, દીવાનેઆમ. રાજપાટિકા - રાજમાર્ગ. *ધર્મવહિકા – (ધર્મના લેખની) વહી, ચોપડો. છૂટ્ટિતઃ – છૂટ્યો. ઝોલિકા - ઝોલી (જો ‘ઝોલિકા' સંસ્કૃતમાં રૂઢ ન હોય તો આ પણ દેશી શબ્દ છે.
| હેમચન્દ્ર, દેશીનામમાલા, ૩-૧૫૬). ધાટીપ્રપાત – ધાડ પાડવું, ધાડ પાડવી.
પંચકુલ – પંચોલી, રાજકર્મચારી. (ના.પ્ર. પત્રિકા, ભાગ ૧, સંખ્યા ૨, પૃષ્ઠ ૯૩૪) ઉગ્રાહણક – [ઉઘરાવનાર), ઉદ્માહ્ય – ઉઘરાવી), ઉદ્ઘાહિત – [ઉઘરાવેલું. નિરુદ્ધ - (અમુક કાલથી) લઈને, લગાડીને, જ્યાં સુધી. વહમાન – ચાલતો ('સિંહલગ્ન વહમાને'). ચૂંછન - નોંછાવર. નૃપતેઃ કઃ સમયઃ – મહારાજ શું કામ કરી રહ્યા છો ? કેવો અવસર છે ? ગુરૂદર – તમ્બુ. *વસહિકા – મંદિર (ના.પ્ર. પત્રિકા, ૧-૨, પૃ.૪૫૦). ચિન્તાયક – સંભાળનાર, રખેવાળ.
દવરક, કટીદવરકર – દોરો, કંદોરો (ડોર કટિસૂત્ર – હર્ષચરિતની ટીકા). *રસવતી - રસોઈ. યમલપત્ર – (રાજાઓના પોતપોતામાં) પત્ર. ભેટિતઃ – ભેટ્યા, મળ્યા. પાદોડવધાર્યતાં – પધારો. *ખત્તક – ગોખલો. મદનપટ્ટિકા – મીણની પટ્ટી. “મૈણ' (એટલે મીણ)નું સંસ્કૃત કરેલું “મદન'. કોલક – કચોળું (ગુ.), કચોલા, કચોલી (રાજસ્થાની). સરખાવો આનંઘનજીનું
“નિશદિન જોઉં તારી વાટડી” એ પદમાંનું. જીર્ણમંચાધિરૂઢઃ – તૂટેલી ખાટ પર પડેલા (ક્રોધમાં). સવાહટિકો ઘટઃ – વાટકા સહિત ઘડો. ‘વાટકો' એ શબ્દ કાઠિયાવાડમાં અમુક પાત્ર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
WWW.jainelibrary.org
