________________
प्रथमं परिशिष्टम्- टिप्पनानि
इदाणिं किवणे- किवणेसु दुब्बलेसु य, अबंधवायंकजुंगियत्तेसु । पूया हेजे लोए, दाणपडागं हरति देंतो ||४४२४ ।। अपरित्यागशीलः कृपणः, अहवा- दारिद्दोवहतो जायगो कृपणः, स्वभावतो रोगाद्वा दुर्बलः, अबंधुः सर्वस्वजनवर्जितः, ज्वराद्याःतंकेनातंकितः, जुंगितः हस्तपादादिवर्जितः, शिरोऽक्षिदंतादिवेदनार्तः, पूजया लोको हियते, जो एते किवणादि पूएति सो दाणपडागं हरति - सर्वोत्तरं दानं ददातीत्यर्थः ॥ ४४२४|| किवण त्ति गतं ।
माहणि त्ति अस्य व्याख्या - लोकाणुग्गहकारीसु भूमिदेवेसु बहुफलं दाणं । बंभबंधु, किं पुण छक्कम्मणिरएसु ॥ ४४२३॥ प्रायश्चित्तदान - सूतकविशुद्धि-हस्तग्रहणकरणं, तथान्येषु बहुषु समुत्पद्यमानेषु लोकानुग्रहकारिणं, किं च एते दिवि देवा आसी, प्रजापतिना भूमौ सृष्टा देवा, एतेषु जातिमात्रसंपन्नब्रह्मबंधुष्वपि दत्तं महत् फलं । किमित्यतिशयार्थे । अतिशयेन फलं भवति षट्कर्मनिरतेषु । तानि च यजनं याजनं अध्ययनं अध्यापनं दानं प्रतिग्रहं चेति ॥४४२३॥ मागतं ।
११७
इदाणिं साणे त्ति- अवि णाम होति सुलभो, गोणादीणं तणादि आहारो । छिक्किक्कारहयाणं, णय सुलभ होति सुणगाणं ॥ ४४२६ || अवि संभा वाणे । किं संभावेति ? गोणादीणं साणस्स य आहारदुल्लभत्तं । णाम इति पादपूरणे । अहवा - णाम इत्युपसर्गः, अयं चार्थविशेषे, किं विसेसयति ? इमं गोणातीणं दुर्लभोऽप्याहारः तृणादिकं सुलभ एव मन्तव्यः, अटव्यां स्वयं भूतः प्रकीर्णत्वात्, न च श्वानादीनां । कुतः ? पराधीनत्वात् जुगुप्सितत्वाच्च, छिक्किकारकरणा दंडादिभिश्च हन्यमानानां न सुलभ इत्यर्थः ॥४४२६॥
किं च- केलासभवणे एते, आगया गुज्झगा महिं । चरंति जक्खरूवेणं, पूयापूयहिताहिता ॥४४२७॥ कैलासपर्वतो मेरुः, तत्थ जाणि देवभवणाणि तण्णिवासिणो जे देवा एते इमं मच्चलोगं आगच्छंति, जक्खरूवेण श्वानरूपेणेत्यर्थः । अह बुद्धी - किमत्थं आगच्छंति ? भण्णतिपूयापूयहियाहिया । जो पुएति तस्स एते हितं ति हितं करेंति, जो पुण अपूयगो तस्स एते अहियं करेंति । अहवा- पूयापूयहितागता । पूय त्ति पूयणिज्जा, एतेसिं एत्थ पूयं हितं । लोगो क त्ति, तदत्थं एते आगता || ४४२७ || साणि त्ति गतं ।
समसु इमेण विहिणा - भुंजंति चित्तकम्मट्ठिता व कारुणियदाणरुणो वा । कामगद्दभे वि, ण णासए किं पुण जतीसु ||४४२१ ॥ जहा चित्तकर्म णिविकारं एवं ठिता भुंजंति अण्णं च सत्तेसु कारुणिया दयं कुव्वंति । अप्पणा दाणं देंति, अण्णो वि से दाणं देतो रुच्चति । अवि पदत्थसंभावणाए । इमं संभावेति- जे वि ताव कामपव्वत्ता तेसु वि दाणं दिण्णं ण विणस्सति- फलं ददातीत्यर्थः । किमंग पुण जे इमे जइणो शीलमंता वतधारिणो य । अहो ! वित्तं सुणिं च तेण दाणं बीयमिव सुखेत्ते महफलं ते भविस्सति ||४४२१ ||" - निशीथ० चूर्णि: ।
I
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org