Agam 03 Ang 03 Sthananga Sutra Part 02

SR No.: 001028
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhaydevsuri, Jambuvijay
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2003
Total Pages: 579
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Dictionary, & agam_sthanang
File Size: 11 MB

Page 439

२४
प्रथमं परिशिष्टम्- टिप्पनानि
यत् प्रायश्चित्तं विवेक एव कृते शुद्धिमासादयति नान्यथा, यथाऽऽधाकर्मणि गृहीते, तत् विवेकार्हत्वात् विवेकः, तथा व्युत्सर्ग: कायचेष्टानिरोधोपयोगमात्रेण शुध्यति प्रायश्चित्तम्, यथा दुःस्वप्नजनितम्, तद् व्युत्सर्गार्हत्वात् व्युत्सर्गः, तव त्ति यस्मिन् प्रतिसेविते निर्विकृतिकादिषण्मासपर्यवसानं तपो दीयते, तत् तपोर्हत्वात् तपः, यस्मिन् पुनरापतिते प्रायश्चित्ते सन्दूषितपूर्वपर्यायदेशावच्छेदः शेषपर्यायरक्षानिमित्तं दुष्ट-व्याधिसन्दूषितशरीरैकदेशच्छेदनमवशेषशरीरावयवपरिपालनाय क्रियते तच्छेदार्हत्वात् छेदः, मूल त्ति यस्मिन् समापतिते प्रायश्चित्ते निरवशेषपर्यायोच्छेदमाधाय भूयो महाव्रतारोपणं तन्मूलार्हत्वान् मूलम्, येन पुनः प्रतिसेवितेनोत्थापनाया अप्ययोग्यः सन् कंचित्कालं न व्रतेषु स्थाप्यते यावन्नाद्यापि प्रतिविशिष्टं तपश्चीर्णं भवति, पश्चाच्च चीर्णतपास्तद्दोषोपरतो व्रतेषु स्थाप्यते तदनवस्थितत्वादनवस्थितप्रायश्चित्तम्, पारंचिए चेव त्ति अंचू गतौ [याचने] च [पा० धा० ८६२], यस्मिन् प्रतिसेविते लिंगक्षेत्रकालतपसां पारमञ्चति तत् पाराञ्चितमर्हतीति पाराञ्चितम् । ___पंचादि आरोवण नेयव्वा जाव होंति छम्मासा । तेण पणगादियाणं छण्हुवरि ज्झोसणं कुज्जा ॥१४०॥ रात्रिन्दिवपञ्चकादारभ्यारोपणा पंचादिः रात्रिन्दिवपञ्चकादिका आदिशब्दात् दशपञ्चदश- विंशतिरात्रिन्दिव-मासिकादिपरिग्रहः ज्ञातव्यः, तावत् यावत् षण्मासा भवन्ति, नाधिकम्, यत एवं तेन कारणेन षण्णां मासानामुपरि पणगाइयाणं ति रात्रिन्दिवपञ्चकादीनां ज्झोषणामपनयनं कुर्यात्, षण्मासानामुपरि यदापद्यते प्रायश्चित्तं तत्सर्वं त्यज्यते इति भावः ॥" - व्यवहार० मलय० पीठिका ॥
[पृ०३३९] “दव्वे खेत्ते काले भावे पलिउंचणा चउविगप्पा । चोयग कप्पारोवण इह इं भणिया पुरिसजाया ॥१५०॥ प्रतिकुञ्च्यते अन्यथा प्रतिसेवितमन्यथा कथ्यते यया सा प्रतिकुञ्चना, सा चतुर्विधा, तद्यथा-द्रव्ये द्रव्यविषया, एवं क्षेत्रे काले भावे च, अत्र परस्य प्रश्नमभिधित्सुराह- चोयग त्ति। अत्र चोदको ब्रूते-ननु कल्पेऽपि प्रायश्चित्तमभिहितम्, व्यवहारेऽपि तदेव प्रायश्चित्तमभिधीयते इति द्वयोरप्यध्ययनयोर्विशेषाभावः, अत्रार्थे सूरिवचनं कप्पारोवणेत्यादि। कल्पे कल्पाध्ययने कल्पितानां मूलोत्तरगुणापराधप्रायश्चित्तानामारोपणम्, दानमिह व्यवहाराध्ययने भणितम्, इं इति पादपूरणे इजेरा: पादपूरणे [ ] इति वचनात्, सानुस्वारता प्राकृतत्वात्, प्राकृते हि पादान्ते सानुस्वारता भवतीति, किमुक्तं भवति ? कल्पाध्ययने आभवत् प्रायश्चित्तमुक्तं न तु दानम्, इह तु दानं भणितमिति विशेषः, तथा कल्पाध्ययने प्रायश्चित्तार्हाः पुरुषजाता न भणिता इह तु भणिता इति महान् विशेषः । एष गाथासंक्षेपार्थः । सांप्रतमेनामेव गाथां व्याचिख्यासुः प्रथमतो द्रव्यादिभेदभिन्नां प्रतिकुञ्चनां व्याख्यानयति- सचित्ते अचित्तं जणवयपडिसेवियं तु अद्धाणे । सुभिक्खम्मि दुभिक्खे हटेण तहा गिलाणेणं ॥१५१॥ द्रव्यविषया प्रतिकुञ्चना नाम सचित्ते, उपलक्षणमेतत् मिश्रे वा प्रतिसेविते, अचित्तं मया प्रतिसेवितमित्यालोचयति, क्षेत्रप्रतिकुञ्चना जनपदे प्रतिसेव्य यदध्वनि प्रतिसेवितमित्यालोचयति, कालप्रतिकुञ्चना यत्सुभिक्षे काले सेवित्वा दुर्भिक्षे मया