________________
४१०
आचार्यश्रीअभयदेवसूरिविरचितटीकासहिते स्थानाङ्गसूत्रे मृद्वीका द्राक्षा तद्वत् सैव वा मधुरं मृद्वीकामधुरम्, क्षीरवत् खण्डवच्च मधुरमिति विग्रहः, यथैतानि क्रमेणेषद्-बहु-बहुतर-बहुतममाधुर्यवन्ति तथा ये आचार्या ईषद्बहु-बहुतर-बहुतमोपशमादिगुणलक्षणमाधुर्यवन्तस्ते तत्समानतया व्यपदिश्यन्त इति । __ आत्मवैयावृत्यकरोऽलसो विसम्भोगिको वा, परवैयावृत्यकरः स्वार्थनिरपेक्ष:, स्व5 परवैयावृत्यकर: स्थविरकल्पिक: कोऽपि, उभयनिवृत्तोऽनशनविशेषप्रतिपन्नकादिरिति। करोत्येवैको वैयावृत्यं नि:स्पृहत्वात् १, प्रतीच्छत्येवान्य आचार्यत्व-ग्लानत्वादिना २, अन्य: करोति प्रतीच्छति च स्थविरविशेष: ३, उभयनिवृत्तस्तु जिनकल्पिकादिरिति ४।
अट्ठकरे त्ति अर्थान् हिताहितप्राप्तिपरिहारादीन् राजादीनां दिग्यात्रादौ तथोपदेशत: करोतीत्यर्थकरः मन्त्री नैमित्तिको वा, स चार्थकरो नामैको न मानकरः, 10 कथमहमनभ्यर्थितः कथयिष्यामीत्यवलेपवर्जितः, एवमितरे त्रयः, अत्र च व्यवहारभाष्यगाथा
पुट्ठापुट्ठो पढमो जत्ताइ हियाहियं परिकहेइ । तइओ पुट्ठो सेसा उ णिप्फला एव गच्छे वि ॥ [व्यवहारभा० ४५६८] इति ।
गणस्य साधुसमुदायस्याऽर्थान् प्रयोजनानि करोतीति गणार्थकरः 15 आहारादिभिरुपष्टम्भकः, न च मानकरोऽभ्यर्थनानपेक्षत्वात्, एवं त्रयोऽन्ये, उक्तं च
आहारउवहिसयणाइएहिं गच्छस्सुवग्गहं कुणइ । बीओ न जाइ माणं दोन्नि वि तइओ न उ चउत्थो ॥ [व्यवहारभा० ४५७०] इति । अथवा- नो माणकरो त्ति गच्छार्थकरोऽहमिति न माद्यतीति ।
अनन्तरं गणस्यार्थ उक्तः, स च सङ्ग्रहोऽत आह– गणसंगहकरे त्ति गणस्याहारादिना 20 ज्ञानादिना च सङ्ग्रहं करोतीति गणसङ्ग्रहकरः, शेषं तथैव, उक्तं च
सो पुण गच्छस्सऽट्ठो उ संगहो तत्थ संगहो दुविहो ।
दव्वे भावे नियमाउ होंति आहार-णाणादी ॥ [व्यवहारभा० ४५७१] १. सम्प्रति तु व्यवहारभाष्ये गाथा एवंरूपा उपलभ्यन्ते- “पुट्ठापुट्ठो पढम उ साहती न उ करेति माणं तु। बितिओ माणं करेति पुट्ठो वि न साहती किंचि ॥४५६८॥ ततिओ पुट्ठो साहति नोऽपुट्ठ चउत्थमेव सेवति तु। दो सफला दो अफला एवं गच्छे वि नातव्वा ॥४५६९॥ आहारोवहिसयणाइएहि गच्छस्सुवग्गहं कुणती । बितिओ माणं उभयं च ततियओ नोभय चउत्थो ॥४५७०॥ सो पुण गणस्स अट्ठो संगहकर तत्थ संगहो दुविधो। दव्वे भावे नियमाउ दोन्नि आहार-नाणादी ॥४५७१।।"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
