________________
त्रिस्थानके प्रथमोद्देशकटीकागतगाथाविवरणम्
[पृ०१८७] देवायुर्बन्धनकारणमाह
महव्वय - अणुव्वएहि अ बालतवोऽकामनिज्जराए अ । देवाउअं निबंध, सम्मद्दिट्ठी अ जो जीवो ||२६||
व्या० महाव्रताणुव्रतैः, महान्ति व्रतानि पञ्च, अणुव्रतानि द्वादश । बालतपोऽकामनिर्जराभिः, बालतपांसि अज्ञानितपस्याः, अकामेन अनिच्छया निर्जरणं क्षुधा तृषादिभिः, देवायुर्निबध्नाति सम्यग्दृष्टिश्च यो जीवः । एतावता एतैः कारणैर्देवायुर्बन्ध : शुभो दीर्घश्च भवति ॥ २६॥
दीर्घमनुष्यायुर्बन्धनकारणमाह
पयइए तणुकसाओ, दाणरओ सीलसंजमविहूणो । मज्झिमगुणेहि जुत्तो, मणुआउं बंधए जीवो ॥२७॥
१०९
व्या० प्रकृत्या तनुकषायः स्वाभावेनैव स्तोककषायः दानरतः सर्वदा दानदायकः, पुनः शीलसंयमविहीनः यम-नियमाभ्यां रहितः, मध्यमगुणैश्च युक्तः, मध्यमाः अनुत्कृष्टा अनपकृष्टा गुणास्तैर्युक्तः । उत्कृष्टगुणस्तु देवो भवति, अपकृष्टगुणस्तिर्यग् भवति । एतादृशो जीव मनुष्यायुर्बध्नाति ||२७||
Jain Education International
समिओ नियमा गुत्तो, गुत्तो समिअत्तणम्मि भइयो ।
कुसलवयमुईरंतो, जं वयसमिओ वि गुत्तो वि ॥३०॥ निशीथभा० ३७, उपदेशपद० ६०५ ]
[पृ०१८८] नरकायुष्कारणमाह
मिच्छादिट्ठी महारंभ - परिग्गहो तिव्वलोभनिस्सीलो । नरयाउअं निबंधड़, पावमई रुद्दपरिणामो ||२८||
व्या० मिथ्यादृष्टि: महारम्भपरिग्रहः, महानारम्भो महान् परिग्रहो यस्य, महारम्भस्तु अभ्रकद्रावणादिः, महापरिग्रहोऽपरिमितपरिग्रहः, तीव्रलोभो निःशीलः, एतादृशो जीवो नरकायुर्निबध्नाति पापमतिः रौद्रपरिणामः ॥ २८ ॥
[पृ०१८९] मणगुत्तिमाइआओ, गुत्तीओ तिण्णि समयकेऊहिं । पविआरेअररूवा, निद्दिट्ठाओ जओ भणिअं ॥ २९ ॥
व्या० मनोगुप्त्यादयः, मकारोऽलाक्षणिकः, गुप्तयस्तिस्रः समयकेतुभिः सिद्धान्तवेदिभिः प्रवीचारेतररूपाः प्रवीचाराप्रवीचारोभयरूपाः निर्दिष्टाः । प्रवीचारो नाम कायिको वाचिको वा व्यापारः, तद्वर्जितोऽप्रवीचारः । इह समितय: प्रवीचाररूपा उभयरूपास्तु गुप्तय इत्यर्थः 25 ॥२९॥ तदेवाह
For Private & Personal Use Only
5
10
15
20
www.jainelibrary.org
