________________
[सू० ४१]
प्रथममध्ययनम् एकस्थानकम् ।
सन्ति देवा इति प्रत्येतव्यम् । अथ मनुष्येण गुणर्द्धिसंपन्नेनाऽर्थवद् भविष्यति देवपदमिति न विवक्षितदेवसिद्धिरिति, अत्रोच्यते, यदिदं नरविशेषे देवत्वं तदौपचारिकम्, उपचारश्च तथ्यार्थसिद्धौ सत्यां भवति, यथा निरुपचरितसिंहसद्भावे माणवके सिंहोपचार इति,
आह च
देव
सत्यमिदं सुद्धत्तणओ घडाभिहाणं व । अह व मती मणुओ च्चिय देवो गुणरिद्धिसंपन्नो ||
तं न जओ तच्चत्थे सिद्धे उवयारओ मया सिद्धी ।
तच्चत्थसीहि सिद्धे माणव सीहोवयारो व्व ॥ [ विशेषाव० १८८० - ९८८१] इति ।
अपि च
देवेसु न संदेहो जुत्तो जं जोइसा सपच्चक्खं । संति क्या वि उवघायाणुग्गहा जगओ ॥ आलयमेत्तं व मई पुरं च तव्वासिणो तह वि सिद्धा । जे ते देव त्ति मया न य निलया निच्चपडिसुण्णा ॥ कोजाइ व किमयं ति होज्ज णिस्संसयं विमाणाई | रयणमयनभोगमणादिह जह विज्जाहरादीणं ॥ [ विशेषाव० १८७०-७२] ति । तेषामसुरादिविशेषः पुनराप्तवचनावसेय इति ।
४७
तरुगण-विद्दुम-लवणोपलादयो सासयावत्था ॥ [ विशेषाव० १७५६] इति । इह समानजातिग्रहणं शृङ्गाङ्कुरव्यवच्छेदार्थम्, स हि न समानजातीयो भवतीति। तथा सात्मकमम्भो भौमम्, भूमिखनने स्वाभाविकसम्भवाद्, दर्दुरवत् । अथवा सात्मकमन्तरिक्षोदकम् स्वभावतो व्योमसम्भूतस्य पातात्, मत्स्यवत्, आह च–
१. नादव' पासं० जे२ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
5
अथ पृथिव्यप्तेजो-वायु-वनस्पतिकायिकाः कथमिह जीवत्वेन प्रतिपत्तव्याः ? उच्छ्वासादिप्राणिधर्म्माणां तेष्वप्रतीयमानत्वादिति, अत्रोच्यते, आप्तवचनादनुमानतश्च, तत्राप्तवचनमिदमेव, अनुमानं त्विदम् - वनस्पतयो विद्रुम - लवणोपलादयश्च स्वाश्रये वर्त्तमानाः सात्मकाः, समानजातीयाङ्कुरसद्भावाद्, अर्शोविकाराङ्कुरवत्, आह च– मंसंकुरु व्व समाणजाइरूवंकुरोवलंभाओ ।
20
10
15
25
www.jainelibrary.org
