________________
પ્રસ્તાવના
૨૫. ટિપ્પણોમાં વ્યાખ્યાગ્રંથોનાં જે અવતરણું આપ્યાં છે તે અવતરણો, તે તે વ્યાખ્યાગ્રંથની મુદ્રિત આવૃત્તિથી ભિન્ન હોય તો તે તે વ્યાખ્યાગ્રંથના પ્રાચીન–પ્રાચીનતમ હસ્તલિખિત પ્રત્યંતરનાં સમજવાં. આવી જ રીતે ટિપ્પણમાં જ્યાં જે અવતરણને મુદ્રિત આવૃત્તિનું જણાવ્યું છે ત્યાં તેથી ભિન્ન પ્રાચીન હસ્તલિખિત પ્રત્યંતરનું અવતરણ સમજવું, જે મૂલપાઠને સંવાદી છે.
૨૬. પ્રસ્તુત ગ્રન્થમાં ત્રણ આગમો છે. તે પ્રત્યેકનાં ત્રણ પરિશિષ્ટ આ પ્રમાણે આપ્યાં છે–૧ મૂત્રાનુક્રમ, ૨ શબ્દાનુક્રમ અને ૩ વિશેષનામાનુક્રમ. આમ કુલ નવ પરિશિષ્ટો છે, તે પૈકી શબ્દાનુક્રમનાં જે પરિશિષ્ટો છે તેમાં પ્રત્યેક શબ્દની સામે તેનાં બધાં જ સ્થાન જણાવ્યાં છે. ફક્ત ત્તિો, ૩, ૪, gવ =gવ, , તમો, રસ્થ = સત્ર, તુ,ત્તિ = કૃતિ, 7, 8, વ =વા અને વિ, આ શબ્દો પ્રમાણમાં બહુ આવતા હોઈને તેના સ્થાન દર્શક સૂત્રાંકો મર્યાદિત સંખ્યામાં આપ્યા છે. બીજું, જે શબ્દના બે અર્થ થતા હોય તેવા શબ્દને તે ક્યા અર્થમાં અહીં ઉપયુક્ત છે તે જણાવવા માટે તેની સામે તેનો અર્થ આપ્યો છે. વળી અભ્યાસીઓની અનુકૂળતા માટે કેટલાક શબ્દોને તેની વિભક્તિ સાથે આપ્યા છે અને તેની સાથે તેનો સંસ્કૃત પર્યાય પણ આપ્યો છે. વિશેષમાં જણાવવાનું કે-શબ્દના પ્રારંભમાં અને મધ્યાદિ સ્થાનોમાં પણ સ્વરની આગળ ત શ્રુતિ આપતી એક ર સંજ્ઞક તાડપત્રીય પ્રતિના પાઠની નોંધ ટિપ્પણોમાં લીધી છે. આવા શબ્દો શબ્દકોશમાં અનાદેય હોવા છતાં અભ્યાસીની જાણું ખાતર પરિશિષ્ટમાં લીધા છે. આમાં, કોઈક પ્રાકૃતકૃતિની એક જ પ્રતિ મળતી હોય અને તેમાં આવી તે શ્રુતિ વિપુલ માત્રામાં હોય તો તેનું સંશોધન કરનારને અહીં નોંધેલા ત કૃતિવાળા શબ્દોથી દિશાસૂચન મળે અને કામનો ભાર તે પ્રમાણમાં હળવો થાય, એ પણ મુખ્ય આશય છે.
પ્રાકૃત ભાષાના અભ્યાસની દષ્ટિએ ઉત્તરાયનસૂત્રગત કેટલીક ઉપયોગી વિગતો
૧. “પાઇયસદમહણવો” કોશમાં નહીં નોંધાયેલા ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રમંતર્ગત વિશિષ્ટ શબ્દો અનુષા (જૂ૦ ૫૧૦) = ગgષાયિન, ઉર્જિન,
अनुत्कषायिन् अणुपुव्वसो (सू० १५५८) = आनुपूर्त्या થગ (ફૂ. ૪૩) = પ્રધાન અશ્વ ગાવિયા (B૦ ૨૪૩ દિ૦ ૨૪,
(“પાઇયસમહષ્ણવોમાં આ શબ્દનો અર્થ पृ० २५० टि० १)= अप्रतिबन्धता
અશ્વ ઉ રાતિ” છે). મuરિયા (જૂ૦ ૧૧૦૨, ૧૧૩ ૨) =
લેન્દ્રિય (પૃ. ૧૮૨ દિ૧૦)= લિન अप्रतिबन्धता
घोरासम (सू० २७०) = घोराश्रम = गाईस्थ्य ગરા (પૃ. ૧૮૨ ટિ. ૨૦) =ઝરાવિકો જ (ટૂ૦ ૩૧૧, ૪૧૦, ૧૬૬, ૧૨૬૬) अविसंवायण (सू० ११५०)= पराविप्रतारण
વસિંચારે અલિ (ફૂ૦ ૪૦૫) =રા--મોનિમ્
ण (सू० १२६२) = पूरणे આ +ફક (પૃ. ૧૨૦ ૦િ ૫) = +વિવું ટુર (ટૂ૦ ૬૭) =
કુટુ आयरिय (सू० १६९) = आर्य
दुरप्पा (सू० ७५१) = दुरात्मता માયા (સૂ૦ ૧૧૦૨, ૧૧૨૬)= આરાધન निवेसणया (सू० ११०२, ११२७) = निवेशना શાસ્ત્રોથળયા (સૂ૦ ૧૧૦૨, ૧૧૦૭)
निस्सेस (सू० ८०६) निःश्रेयस् = आलोचना
नीयावत्ति (सू० १३९७) = नीचैर्वृत्ति आवएडिय। (पृ. १३९ टि. १३) अवकोटित- परियट्टणया (सू०११०२) = परावर्तना आवडिय -अधस्तादामोटित
पाविअ (सू० ६६२) = पापिक
લ્ટિર ૧૬૬૧) = બ્રિલિત
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org