________________
બૃહચ્છાન્તિ ૪૭૩ ‘ઝપુત્રસ્ય ગૃહં શૂન્ય, સન્મિત્ર-રહિતસ્ય ૬। मूर्खस्य च दिशः शून्याः सर्वशून्या दरिद्रता ॥
‘પુત્ર-રહિત અને સન્મિત્ર-રહિતનું ઘર શૂન્ય છે. મૂર્ખની દિશાઓ શૂન્ય છે અને દરિદ્રતાવાળાનું સર્વ શૂન્ય છે.'
ભ્રાતૃ એટલે ભાઈ. ઉપલક્ષણથી બહેન પણ સમજવી. તંત્ર એટલે ભાર્યા-ઽતિ માતિ ઙત્રમ્, તત્ત્વે તંત્રમ્.'-‘જે મોહ પમાડે, તે કડત્ર, ડનો લ થતાં કલત્ર.' સુહ-સારા હ્રદયવાળો, હિતૈષી, ‘સુ શોમાં હત્ વયં યસ્ય'‘જેનું હૃદય સારું છે, તે સુહૃત્, સુહૃત્ સદા હિતની કામના કરનારો હોય છે. કહ્યું છે કે
‘‘સુહૃદ્રાં હિતામાનાં, ય: શૃોતિ ન માષિતમ્ । विपत् सन्निहिता तस्य स नरः शत्रुनन्दनः ॥ "
જે મનુષ્ય હિતૈષી એવા સુહૃદોની વાત સાંભળતો નથી, તેની સમીપ વિપત્તિ આવે છે અને તે મનુષ્ય શત્રુઓને આનંદ આપનારો થાય છે.
સ્વપ્નન-જ્ઞાતિલા.
‘સ્વસ્ય નનઃસ્વપ્નનઃ'-‘પોતાનો માણસ તે સ્વજન.' અમરકોષમાં તેનો અર્થ ‘જ્ઞાતિજન-જ્ઞાતિલો' કરવામાં આવ્યો છે.‘સ્વનના જ્ઞાતય:' (હર્ષકીર્તિ).
સન્ધિન-સંબંધી, પુત્ર, ભાઈ, બહેન વગેરેના શ્વસુરપક્ષવાળા, વન્યુ-વń-સગાં-વહાલાં, સગોત્રી.
વધુનો વર્ગ તે વધુ-વર્ગ. વન્યુ-શબ્દના પર્યાયશબ્દો અમરકોષમાં આ પ્રમાણે આપ્યા છે ઃ ‘સત્ર, વાન્ધવ, જ્ઞાતિ, સ્વઃ, સ્વનન.' શબ્દરત્નાવલી તેમાં યાદ્ અને ક્ષેત્રનો ઉમેરો કરે છે. તાત્પર્ય કે બંધુ-વર્ગથી સગાં-વહાલાં કે સગોત્રી સમજવાનાં છે.
નિત્ય-પ્રતિદિન.
ચ-અને.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
