________________
૪૩૬ શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ-સૂત્રપ્રબોધટીકા-૧
મ-નિર્વે –“સંસાર-વિર:' (૫. ટી. ૪-૩૩) “ભવ” એટલે જન્મ અને “નિર્વેદ એટલે અણગમો કે કંટાળો. ફરી વાર જન્મ લેવાનો અણગમો કે કંટાળો. એ “ભવનિર્વેદ'.
મધુરિમા-[માનુલારિતા]-તત્ત્વ-પ્રતિપત્તિ જે તત્ત્વ મોક્ષ ભણી લઈ જાય તેને અનુસરવાની વૃત્તિ.
માનુસારિતા મોક્ષનુસરVT' (૫. ટી. ૪-૩૩). શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યે યો. સ્વો. વૃ.માં તેનો અર્થ સોનિન તત્ત્વનુસરિતા' એટલે મિથ્યાત્વના વિયથી ઉત્પન્ન થયેલું તત્ત્વાનુરારિપણું એ રીતે કરેલો છે. આ બંને અર્થો વાસ્તવિક રીતે એક જ છે, કારણ કે જ્યાં સુધી આ જીવ પૌગલિક ભાવનાઓનો ત્યાગ કરીને આધ્યાત્મિક ભાવનાનું સેવન કરતો નથી અર્થાત જીવાદિ-તત્ત્વમાં શ્રદ્ધા રાખવાપૂર્વક પોતાનું જીવન વ્યતીત કરતો નથી ત્યાં સુધી તે મોક્ષ ભણી પ્રયાણ કરી શકતો નથી; તેથી તત્ત્વને અનુસરવું તે જ “મોક્ષમાર્ગનું અનુસરણ' છે.
શ્રીદેવેન્દ્રસૂરિએ ધર્મરત્ન-પ્રકરણની વૃત્તિમાં કહ્યું છે કે : “જો મામ-નીરું, મવા સંવિ-વહુનીફut
उभयाणुसारिणी जा, सा मग्गाणुसारिणी किरिया ॥८॥" - ભાવાર્થ :- “માર્ગ' એટલે આગમ-નીતિ, અથવા સંવિગ્ન(સંવેગીમોક્ષમાર્ગના અભિલાષી) બહુ જનોએ આચરેલું તે; એ બંનેને અનુસરનારી જે ક્રિયા, તે “માર્ગનુસારિણી” કહેવાય છે.
રૂદ્દન-સિ[િરૂપન-સિદ્ધિઃ]-ઈષ્ટ ફલની સિદ્ધિ, મનોવાંછિત ફળની પ્રાપ્તિ.
નો વિદ્ધ-ઢા-[ો-વિરુદ્ધ-ત્યા :]-લોક વિરુદ્ધ કામનો ત્યાગ, લોકો નિન્દા કરે તેવી પ્રવૃત્તિનો ત્યાગ.
“લોક' એટલે શિષ્ટ જનોનો સમુદાય. તે જેની નિંદા કરે, તે જેને એકીઅવાજે વખોડી કાઢે, તેવાં અનુષ્ઠાનનો-તેવી પ્રવૃત્તિનો ત્યાગ કરવો, તે લોક-વિરુદ્ધ-ત્યાગ કહેવાય છે. “તથા નવા-વિહત્યા: સર્વાનનિન્દ્રાદ્રિ-ત્નોવિયતાનુBન-વર્ણન' (૫. ટી. ૪-૩૪).
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
