________________
ઉવસગ્ગહરં-સૂત્ર૦૪૧૧
ઇહલૌકિકલાભ-આ લોકના પદાર્થોનો લાભ છે, જે ક્રમશઃ ‘ઉવસગ્ગહરં’ સ્તોત્રની બીજી ગાથાના ત્રીજા તથા ચોથા ચરણ-‘તસ્સ ગહરો નમારી, ટુકના નંતિ સ્વામં’-દ્વારા તથા ત્રીજી ગાથાના બીજા ચરણના ‘વદુતો હોફ'-પદ દ્વારા દર્શાવેલ છે.
૨૭. વિસ નિમંત પદની વિશિષ્ટ વ્યાખ્યા :
‘વિસહર કુલિંગ’ એટલા સંકેત માત્રથી જે મંત્ર સૂચવાયો છે તે મંત્રને દર્શાવતું સ્તોત્ર ‘નમિ’ સ્તોત્ર છે. નમિળ સ્તોત્રમાં પણ તે મંત્ર તદ્દન સ્પષ્ટ રીતે સૂચવાયો નથી. પરંતુ તે મંત્રને વિપ્રકીર્ણાક્ષરી પદ્ધતિથી ગુપ્ત રખાયો છે અને કહેવાયું છે કે આ સ્તોત્રની મધ્યમાં અઢાર અક્ષરનો જે મંત્ર છે તેને જે જાણે છે તે ૫૨મ પદમાં રહેલા શ્રી પાર્શ્વનાથનું સ્ફુટ રીતે ધ્યાન કરી શકે છે. અર્થાત્ તેનું જ્ઞાન પણ સર્વ કોઈને થવું સુલભ નથી
પાછળથી આચાર્ય શ્રી માનતુંગસૂરિની પરંપરામાં થયેલ અન્ય આચાર્યો દ્વારા તે મંત્રને જુદાં જુદાં સ્તોત્રોમાં સ્પષ્ટ પ્રગટ કરવામાં આવ્યો જે આજે પણ પ્રાપ્ય છે. પરંતુ તે મંત્ર પ્રાકૃત ભાષામાં છે, તેની આગળ શીર્ષક તરીકે પ્રણવ તથા તે સાથે બીજાક્ષરો તથા અંતમાં બીજાક્ષરો તથા પલ્લવોના સંયોજનનું ક્યાંય વિધાન હતું નહીં. માત્ર અઢાર અક્ષરનો આ મંત્ર છે એમ જ જણાવાયું હતું. તે મંત્ર શ્રી પાર્શ્વનાથના નામથી અધિષ્ઠિત હતો તે જ તેનું ફલદાયકત્વ હતું પરંતુ ગમે તે કારણોસર પાછળથી તેમાં ી વગેરે બીજો ઉમેરાતાં ગયાં અને તે અઢાર અક્ષરનો મંત્ર અઠ્ઠાવીસ અક્ષરો સુધીનો થઈ ગયો. આ બધું ક્યારે થયું, તેનો ઇતિહાસ સાંપડતો નથી.
‘નમિા પાસ વિસર વસહ નિળ પુરુલિન' આ મંત્રમાં વિભક્ત્યંત પદ એક પણ નથી. નમિળ એ કૃદંત છે. પાસ, વિસત્તર, વસહ, બિળ, દ્યુતિન એ કેવલ અવિભક્ત્યંત શબ્દો જ છે. આ સ્થિતિમાં આ મંત્રનો અર્થ શો કરવો ? તે પણ વિચારણીય છે.
આ મંત્રનો ડેવલ શબ્દાર્થ કરીએ તો નીચે મુજબ થાયશ્રી તરુણપ્રભસૂરિએ આનો અર્થ નીચે મુજબ કર્યો છે :
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
