________________
૩૩૬ શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ-સૂત્રપ્રબોધટીકા-૧ મંત્ર તેને કહેવાય કે જે મનનું રક્ષણ કરે, અથવા તો જે ગુપ્ત રીતે કહેવાય. ૧
ઉપર્યુક્ત બંને લક્ષણો અહીં ઘટિત થાય છે. કારણ કે નપિઝા પક્ષ વિસાવદ નિ પુસ્લિમ મંત્ર મનનું, તનનું, સર્વનું રક્ષણ કરે છે તથા ગુરુ દ્વારા ગુપ્ત રીતે મેળવાય પણ છે.
આ મંત્ર વિસરાત્નિ મંત્ર એટલા માટે કહેવાય છે કે તે વિષધરો એટલે સર્પો તથા સ્ફલિંગો એટલે અગ્નિકણો તેના ઉપલક્ષણથી બીજા પણ ક્ષુદ્ર ઉપદ્રવો, તેનો નિવારક છે.
આ અઢાર અક્ષરના મંત્રના જાપની વિધિ ગુરુગમથી જાણવાની છે. ટીકાકારોએ તો માત્ર તે મંત્રની આગળ તારબીજ (%), રૈલોક્યબીજ (f) કમલાબીજ (શ્રી) અને અહિંદુ બીજ (૩) તથા અત્તે તત્ત્વબીજ (ઠ્ઠી) અને પ્રણિપાતબીજ(નમ:)થી તેને વિશિષ્ટ કરવાનું જણાવેલ છે.
તત્ત્વબીજથી શું સમજવું તે ટીકાકારોએ જણાવેલ નથી પણ એટલું જ જણાવ્યું છે કે આ બીજોથી મંત્રને સમૃદ્ધ કરવાથી મંત્ર અઠ્ઠાવીસ અક્ષરનો બને છે.*
મંત્રશાસ્ત્રોમાં તત્ત્વબીજ શબ્દથી હકાર જ ઇષ્ટ છે અને તેથી નીચે મુજબ મંત્રોદ્ધાર પ્રાપ્ત થાય છે.
ॐ ह्रीं श्री अर्ह नमिऊण ही पास विसहर वसह जिण फुलिंग ફ્રી નમઃ |
અહીં એ વિચારવાનું છે કે આ રીતના મંત્રોદ્ધારમાં કોઈ પણ રીતે
૨. મન્નશ મનસત્રોત્રમ્ વા | અ. ક. લ.
“મનસ્ત્રાત્મ: મન્નપાત્ નુસખાવત્ વા મન્ચઃ | હ. કી. વ્યા. २. विषधरा:-सर्पाः स्फुलिङ्गाः-अग्निकणाः तेषां उपलक्षणत्वादन्येषामपि क्षुद्रोपद्रवाणां मन्त्रः
પ્રતિદત્તા નિવારતમ્ હ. કી. વ્યા. રૂ. તાદ્વૈર્યક્ષમતાર્દિવીર્નરને તત્ત્વપ્રળિપતિવી નાખ્યામ્ | અ ક. લ. ૪. મછવંશતિવર્ધાત્મ વિશેષ | અ કે. લ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
