________________
લોગસ્સ-સૂત્ર – ૧૯૬૧
ઉત્તમાનો અર્થ આ. નિ., ત્રણ પ્રકારના તમસથી ઉન્મુક્ત થયેલા. એમ કરી, ત્રણ પ્રકારના તમસ્ કયા ? તેનું વિવેચન કરતાં, મિથ્યાત્વ મોહનીય જ્ઞાનાવરણીય અને ચારિત્રમોહનીયને ગણાવે છે. આ. હા. ટી. તથા લ. વિ. ૩ત્તમાનો એક અર્થ પ્રધાન એ પ્રમાણે કરે છે અને શા માટે પ્રધાન ? તેનું કારણ જણાવતાં મિથ્યાત્વ આદિ કર્મ અને મલ તે રૂપ કલંકનો અભાવ હોવાથી પ્રધાન-ઉત્તમ એમ દર્શાવે છે. અને બીજો અર્થ તમથી ઉપર ચાલ્યા ગયેલા એ પ્રમાણે કરી, સંસ્કૃતમાં ઉત્તમસઃ ઉપરથી પ્રાકૃતમાં ઉત્તમાને સિદ્ધ થયેલા માને છે.
ચે. વં. મ. ભા. સત્તમાનો અર્થ જેમનું તમસ્ ઉચ્છિન્ન થયું છે એટલે કે નાશ પામ્યું છે તેઓ ઉત્તમ એ પ્રમાણે જણાવે છે.
યો. શા. સ્વો. વિ. તથા ધ. સં. ૩ત્તમાનો અર્થ પ્રકૃષ્ટ કરે છે”. દે ભા. ઉત્તમાનો અર્થ પ્રકૃષ્ટ યા તો જેમનું તમસ્ નાશ પામ્યું છે એવા એ પ્રમાણે કરે છે.
વં. વૃ. તથા આ. દિ. આ અંગે કંઈ જ વિવેચન ન કરતાં માત્ર કત્તા: એટલું જ જણાવે છે.
આ રીતે ઉત્તમા પદ-પ્રધાન યા તો પ્રકૃષ્ટ અથવા ત્રિવિધ તમથી ઉન્મુક્ત બનેલા-એ અર્થમાં સિદ્ધ થાય છે.
ને ૬ સોળસ્ત્ર ત્તમા આ પદનો અર્થ ચે. વં. મ, ભા. ને ની સાથે તોમ્સ પદનો સંબંધ જોડીને અને ઉત્તમા પદને એકલું રાખીને કરે છે.
१. मिच्छत्तमोहणिज्जा, नाणावरणा चरित्तमोहाओ । तिविहतमा उम्मुक्का, तम्हा ते उत्तमा हुंति ॥ २. मिथ्यात्वादिकर्ममलकलङ्काभावेन उत्तमाः प्रधानाः, उत्प्राबल्योर्ध्वगमनोच्छेदमेष्विति वचनात् प्राकृतशैल्या
३. उच्छन्नतमत्ता उत्तमत्ति ।
૪. ઉત્તમા: પ્રષ્ટાઃ ।
૬. ઉત્તમા પ્રા ઉન્નિતમસો વા।
પ્ર.-૧-૧૧
Jain Education International
-આ. નિ. ગા. ૧૦૯૩ ऊर्ध्वं वा तमसः इत्युत्तमसः पुनरुत्तमा उच्यन्ते ।
-આ. હા. ટી, ૫. ૫૦૭ આ. -ચે. વં. મ. ભા., ગા. ૬૩૦, પૃ. ૧૧૩ -યો. શા. સ્વો. વિ., ૫. ૨૨૭ આ.
-દે. ભા., પૃ. ૩૨૫
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
