Vikram Charitra

Author(s): Devendra Muni Shastri
Publisher: Lakshmi Pustak Bhandar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/036503/1

Page #1
w-69.557 વિક્રમચરિત્ર नम्र सूचन . इस ग्रन्थ के अभ्यास का कार्य पूर्ण होते ही नियत समयावधि में शीघ्र वापस करने की कृपा करें. जिससे अन्य वाचकगण इसका उपयोग कर सकें. લેખક શ્રી દેવેન્દ્ર મુનિ શાસ્ત્રી आ.श्री फैलामसागर मृरि ज्ञान मदिर श्री महावीर जेज आगलाद, कोवा सा क्र. 52. UPTA N asan HALELCUE. શ્રી લક્ષમી પુસ્તક ભંડાર : ગાંધી માર્ગ : અમદાવાદ ratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #2
"Vikram Charitra' by Shree Devendra Muni Translated from Hindi by Shree Chandrakant Amin Price : Rs 2-25 Serving Jinshasan TIT - 029032 gyanmandir@kobatirt.org પ્રકાશક : શ્રી ધનરાજભાઈ ઘાસીરામ કોઠારી શ્રી લક્ષમી પુસ્તક ભંડાર, ગાંધી માર્ગ, અમદાવાદ-૧, (C) શ્રી લક્ષમી પુસ્તક ભંડાર પ્રથમ આવૃત્તિ, 1981 કિંમત રૂા. 2-25 મુદ્રક : માનવ રોજગાર કાર્યાલય, એ. 7 જે. કે. એસ્ટેટ રૂસ્તમ મિલ સામે, અમદાવાદ.. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #3
21 વિક્રમચરિત્ર અને શુભમતી એક વાર રાજા વિક્રમાદિત્ય અને રાણી સુકમલા રંગમહેલમાં બેઠાં હતાં, તે સમયે રાજકુમાર વિક્રમચરિત્ર માતા-પિતાને સવારના વંદન કરવા તેમની પાસે આવ્યો. પુત્રના માથા પર હાથ રાખતાં રાણી સુકમલાએ આશીર્વાદ આપ્યા– “પુત્ર ! તારા પિતાની જેમ ઉત્તમ ચરિત્ર ધારણ કરીને તેમના દ્વારા રાખવામાં આવેલા “વિક્રમચરિત્ર' નામને સાર્થક કર. મારા આશિષ છે.” રાણીની વાત સાંભળીને રાજા વિક્રમાદિત્યે કહ્યું– “પ્રિયે! વિકમચરિત્રને મેળવીને અવનતી પણ ધન્ય થઈ * ગઈ છે. તેના ગુણો અને સાહસથી તેણે શું નથી કરી બતાવ્યું ? હવે તો હું તરત જ તેનાં લગ્ન કરવા માગું છું.” રાણી સુકમલાએ કહ્યું - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #4
વિક્રમચરિત્ર “સ્વામી ! તમે તો મારા મનની જ વાત છીનવી લીધી. આ વાત મારા મનમાં પણ ઉદ્દભવી હતી.” પ્રિયે ! લગ્ન તે હું આજે કરી દઉં, પરંતુ રાજકુમાર વિકમચરિત્રને બધી રીતે , તેના જેવી રૂપ અને ગુણવાળી કઈ રાજકન્યા નથી મળી. સિંહને સિંહણ જ મળવી જોઈએ. રાજકન્યાની શોધમાં મેં મંત્રીઓને ચારેય દિશામાં મોકલ્યા હતા. પરંતુ પાછા ફરીને બધાએ એ જ જણાવ્યું કે રાજકુમારને અનુકૂળ કોઈ રાજકન્યા ના મળી.” સુકમલાએ રાજાને કહ્યું - “સ્વામી ! એમાં નિરાશ થવાની કયાં જરૂર છે ? લગ્ન: પહેલાં મારા પિતા રાજા શાલિવાહન પણ એ જ વિચારતા હતા કે મારી પુત્રી નરષિણી છે. તેથી તેના માટે કોઈ વર આ પૃથ્વી પર નથી. તે સદાય કુંવારી જ રહેશે. પરંતુ મારા ભાગ્યમાં તમારા ચરણોની સેવા લખી હતી, તેથી મેં તમને મેળવી લીધા. તેથી વિધાતાએ કઈ ને કઈ કન્યા માટે વિક્રમચરિત્રને જન્મ આપ્યો હશે. સમય આવશે ત્યારે અનુકૂળ રાજકુમારી જરૂરથી મળી આવશે. ' રાજાએ કહ્યું પ્રિયે તું સાચું કહે છે. બધું જ ભાગ્યને અધીન છે. પરંતુ ભાગ્ય ભેગવવા માટે પ્રયત્ન રૂપી નિમિત્તની જરૂર છે. તારે માટે પણ મારે ભગીરથ પ્રયત્ન કરવો પડર્યો હતો. ભાગ્ય પણ પુરૂષના ચરામાં જ ગતિ કરે છે. તેથી ત્રિકમ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #5
વિક્રમચરિત્ર ચરિત્રને માટે પણ હું જાતે જ કઈ કન્યાની શોધ કરીશ.” આ રીતની રાણી સુકમલા સાથે વાતો કરીને રાજા વિક્રમાદિત્ય રાજસભામાં પધાર્યા. તેમણે મંત્રીઓને કહ્યું “મંત્રીએ ! બધી દિશાઓમાં ફરવા છતાં પણ રાજકુમાર વિક્રમચકિત્રને અનુકૂળ રાજકન્યા ના મળી તેથી હું જાતે જ રાજકન્યાની શોધ કરવા જઈશ. મારી પાછળ તમે લેકે રાજ–વ્યવસ્થા સંભાળજે.” રાજાનું વાક્ય સાંભળ્યા પછી મંત્રી ભટ્ટમાં કહ્યું “રાજન ! આ નાના સરખા કાર્ય માટે તમારે તન્દી લવાની કેઈ જરૂર નથી. તમે અહીં જ રહો. હું રાજકન્યાની શોધ કરવા જઈશ અને આશા છે કે સફળ થઈને જ આવીશ.” ભટ્ટમાત્રના પ્રસ્તાવને રાજાએ સહર્ષ સ્વીકારી લીધો. રાજાની આજ્ઞાથી વિશાળ ચતુરંગી સેના લઈને ભટ્ટમાત્ર વિક્રમચરિત્રને માટે રાજકન્યા શોધવા નીકળ્યા. અનેક દેશમાં ફર્યા પછી માત્ર એક જગ્યાએ પડાવ નાખ્યો અને હવે આગળ કયાં જવું છે, તે બાબત પર વિચાર કરવા લાગ્યા. સૌરાષ્ટ્ર દેશના રાજા મહાબળને રાજ પુરોહિત એક ભટ્ટ બ્રાહ્મણ ત્યાંથી પસાર થયે તો આટલી મોટી ચતુરંગી સેના જોઈને ચકિત થયો. ભરે બ્રાહ્મણે પૂછ-પરછ કરતાં P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #6
વિક્રમચરિ ખબર પડી તે વધારે વિસ્મય પામ્યું. તેણે વિચાર્યું જ્યારે અવંતીના મંત્રીની આટલી મોટી સેના છે, તે અવંતીના રાજાની કોણ જાણે કેટલી મોટી હશે તેના !" ભટ્ટના મનમાં મહામાત્ય ભટ્ટમાત્રને મળવાની ઈચ્છા થઈ અને તે તેમના પડાવ પર પહોંચ્યો. અભિવાદન કરીને. ભટ્ટ બ્રાહ્મણે મહામંત્રી ભટ્ટમાત્રને પૂછ્યું હે મહાભાગ ! તમે કયા રાજા પર ચઢાઈ કરવા જાઓ છે ? એવો ક્યો રાજા છે જેણે અવન્તી સામે આંખ ઊઠાવી ? ભટ્ટના પ્રશ્નનો ઉત્તર આપતાં મંત્રી ભટ્ટમાત્રે કહ્યું હે વિપ્ર ! કારણ વગર કોઈની સાથે યુદ્ધ કરવું એ અમારે ધર્મ નથી. દેશની રક્ષા અને દુષ્ટોના દમન માટે જ અમે યુદ્ધ કરીએ છીએ. આ સમયે અમે અવંતીના રાજકુમાર વિકમચરિત્રા માટે રાજકન્યાની શોધ કરવા દેશ દેશાન્તરોમાં ફરી રહ્યા છીએ. અમારા રાજકુમાર રૂપમાં સાક્ષાત કામદેવ, બુદ્ધિમાં દેવગુરૂ બૃહસ્પતિ અને પરાક્રમમાં સ્વામી કાર્તિકેય જેવા છે. તેમનું સાહસ જોઈને દેવતા પણ ડરે છે. ઘણું શેાધ કરવા છતાં તેમના માટે બધી રીતે અનુકૂળ રાજકન્યા હજુ સુધી મળી નથી.” ભટ્ટમાત્રનું વાક્ય સાંભળીને ભટ બ્રાહ્મણે કહ્યુંમંત્રીશ્વર ! દિવ્ય રૂપ અને અનુપમ ગુણોથી ભરેલી P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #7
વિક્રમચરિત્ર એક કન્યા મારી નજરમાં છે. મને તો એવું લાગે છે કે તે કન્યા અને તમારા રાજકુમારનો જન્મ એક-બીજાને માટે જ થયો છે. જેવી રીતે તમને રાજકુમાર વિકમચરિત્રને માટે અનુકૂળ કન્યા નથી મળી. તેવી રીતે તે કન્યાના પિતાને તેના માટે અનુકૂળ વર નથી મળ્યું. રાજાના મંત્રી અત્યારે પણ તેના માટે વરની શોધમાં ગયા છે.” , ખુશ થઈને ભટમાત્ર ભટ બ્રાહ્મણને પૂછયું “હે વિપ્ર ! તે કન્યા ક્યા દેશની અને ક્યા રાજાની પુત્રી છે ? ભટ બ્રાહ્મણે જણાવ્યું મંત્રીશ્વર ! સૌરાષ્ટ્ર દેશમાં વલ્લભીપુર નામનું એક શ્રી સમ્પન્ન અને ભાશાળી નગર છે. મહાબળવાન અને પરાક્રમી મહાબળ નામનો રાજા ત્યાં શાસન કરે છે. મહાબળની રાણું વીરમતીની કૂખે જન્મેલી રાજા મહાબળની કન્યા શુભમતી અત્યંત સુંદર અને ગુણેનો ભંડાર છે. તે સાથે જ તે બધી જ વિદ્યામાં પારંગત છે તથા ધર્મમાં પણ તેની પૂરેપૂરી નિષ્ઠા છે. ધર્મનિષ્ઠ, વિદ્યાવતી અને રૂપવતી શુભમતી સાથે લગ્ન કરવા માટે અનેક રાજપુત્રો આતુર રહે છે. પરંતુ રાજા મહાબળને હજુ સુધી કોઈ પણ વર શુભમતી માટે પસંદ આવ્યો નથી. રાજા મહાબળના મંત્રી અત્યારે પણ તપાસમાં ગયા છે.” . ભટ બ્રાહ્મણનું વાકય સાંભળી મહામંત્રી ભટમા Acr cuntatrasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #8
વિકમચરિત્ર પાછા અવંતી આવ્યા અને રાજા વિકમાદિત્યને ભટબ્રાહ્મણે કહેલે સંપૂર્ણ અહેવાલ સંભળાવ્યું. રાજા વિક્રમાદિત્યે ભટમાગને કહ્યું “મંગીશ્વર ! તમે તરત જ વલ્લભીપુર જાવ અને ત્યાંના રાજા મહાબળને મળીને કુમાર વિકમચરિનાં લગ્ન રાજકન્યા શુભમતીની સાથે નકકી કરે.” રાજાની આજ્ઞા મળતાં થોડા સુભટેને સાથે લઈ ભટમારા વલ્લભીપુર પહોંચ્યા અને રાજા મહાબળને મળીને કુમાર વિક્રમચરિત્રના રૂપગુણનાં વખાણ કરતાં કહ્યું “રાજન ! તમારી કન્યા અમારા કુમાર માટે સર્વથા અનુકૂળ છે. તેથી બંનેનાં લગ્ન તમે નકકી કરી નાખો.” બધી વાત સાંભળ્યા પછી રાજા મહાબળે કહ્યું - મંત્રીશ્વર ! રાજકુમાર વિક્રમચરિત્રને મારા જમાઈ બનાવીને મને ઘણે જ આનંદ થશે. શુભમતી માટે હું પણ એક એગ્ય વરની શોધમાં હતો. તેના ભાગ્યથી મને ઘેર બેઠાં વર મળી ગયો. તેથી તમે પણ મારી કન્યા શુભમતીને ભટમાત્રે શુભમતીને જોઈ તે જોતાં જ દંગ થઈ ગયા. તેનું રૂપ દેવાંગનાઓને પણ શરમાવે તેવું હતું. કન્યાના ગુણ-શીલ અને રૂપથી પરમ સંતોષ માનીને ભટમાત્રે કહ્યું “રાજન ! આ જોડી તો વિધાતાએ જ મેળવી છે. તમે તરત જ લગ્ન નકકી કરીને લગ્નનું મહત કદા.frust P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.

Page #9
વિક્રમચરિત્ર - રાજા મહાબળે અનેક જ્યોતિષીઓને બે લાવ્યા અને બંનેના લગ્નનું શુભ મુહૂર્ત કાઢવા માટે કહ્યું. જ્યોતિષીઓ વર-કન્યાના જન્માક્ષર અનુસાર લગ્નનું મુહૂર્ત કાઢવામાં લાગી ગયા. થોડા રાજપુરૂષોનો સાથે રાજા મહાબળને મંત્રી રાજકન્યા શુભમતી માટે વર નકકી કરવા ગયો હતો. જે વખતે જ્યોતિષીઓ વિકમચરિત્ર અને શુભમતીના લગ્નનું મુહર્ત જોઈ રહ્યા હતા, તે વખતે તે મંત્રી રાજદરબારમાં આવ્યો અને રાજા મહાબળને કહ્યું મહારાજ ! સપાદલક્ષ દેશમાં અત્યંત સુંદર શ્રીપુર નામનું નગર છે. શ્રીપુરના રાજા ગજવાહનને પુરા ધર્મધ્વજ બહુ જ સુંદર અને વિદ્યાવાન છે. બધી રીતે અનુકૂળ જોઈને હું રાજ કન્યા શુભમતીનાં લગ્ન રાજપુર ધર્મદેવજની સાથે નકકી કરીને આવ્યો છું. આવતી દશમીએ લગ્નનું મુહૂર્ત નીકળ્યું છે. તમે લગ્નની તૈયારીઓ કરાવો. દશમીના એક દિવસ પહેલાં રાજા ગજવાહન ધર્મધ્વજની જાન લઈને અહીં આવશે.” મંત્રીનું વાક્ય સાંભળી રાજા મહાબળ અને ભટ્ટમારનું મેં ઉતરી ગયું. જ્યોતિષીઓએ પંચાંગ બંધ કરીને મૂકી દીધાં. ઉદાસ થઈને રાજા મહાબળે ભટ્ટમાત્રને કહ્યું “મહામંત્રી ! આપણે કંઈક વિચારીએ અને કુદરત કંઈક કરે છે. આ જ તે વિધિની વિચિત્રતા છે. હ કેવા i Aaradhak Truse

Page #10
વિક્રમચરિત્ર ધર્મસંકટમાં ફસાઈ ગયા. એક તરફ મંત્રીના બોલના પ્રશ્ન છે અને બીજી બાજુ એ પણ ખ્યાલ છે કે હાથમાં આવેલ વર જતો રહેશે. “મંત્રીશ્વર ! કન્યાને જન્મ આપવો એ દુઃખ વધારનાર છે. બીજાના ઘરની શોભા એવી કન્યાનાં લગ્નની ચિંતાથી માતા-પિતા કેટલાં દુઃખી થાય છે. કન્યાનો જન્મ થતાં માતા–પિતાના મનમાં એક મહાન ચિંતા ઊભી થઈ જાય છે. કન્યા કેને આપવી અને કોને ત્યાં એ સુખ મેળવી શકશે ? તેથી કન્યાના પિતા થવું જ દુઃખદ છે. મૂળ વાત પર આવતાં રાજા મહાબળે મહામાત્યને ફરીથી કહ્યું મહામંત્રી ભટમાત્ર ! મારા મંત્રી રાજા ગજવાહનના પુરો ધર્મધ્વજની સાથે શુભમતીનું લગ્ન નકકી કરી આવ્યા “આગામી દશમીએ તે લોક જાન લઈને અહીં આવશે. આ દશામાં મારું કર્તવ્ય એ છે કે વરની સાથે કન્યાનું લગ્ન નિશ્ચિત થઈ ચૂક્યું છે, તેની સાથે કરવું. તેથી કુમાર વિકમચરિત્રા માટે તમે બીજી રાજકન્યાની તપાસ કરો. જ જાતેતિ ચિંતા મહાતીતિ શેકા, કસ્ય પ્રદેયેતિ મહાન વિક 50 દત્તાસુખ સ્થાસ્થતિ વનતિ, કન્યાપિતૃવં કિલ્લ હત! કેક્ટસ અadhak Trust P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.

Page #11
વિક્રમચરિત્ર મંત્રીશ્વર ! તમે પોતે જ વિચારવંત છો અને એક મોટા દેશના મહામંત્રી છે. તેથી મારી લાચારીને ધ્યાનમાં રાખી બીજું કાંઈ ન વિચારતા. એવી મારી આશા છે.” રાજા મહાબળનું વાક્ય સાંભળી ભટમાત્રે કહ્યું “રાજન ! એમાં તમારો શે દોષ છે ? બનવાકાળ એવો હતો. તમે ખુશીથી રાજકુમારી શુભમતીનું લગ્ન રાજકુમાર ધર્મદેવજ સાથે કરે. અમે કુમાર વિક્રમચરિત્ર માટે બીજી કન્યા શોધી લઈશું.” ભટમાત્રાના વિચારથી રાજા મહાબળ બહુ જ પ્રસન્ન થયા. મનમાં ને મનમાં તેમણે વિચાર કર્યો “જેવી રીતે હાથમાં રહેલાં ફૂલ બંને હાથને સુવાસિત કરે છે, તેવી રીતે ઉદાર ચિત્તવાળા પુરૂષ અનુકૂળ પ્રતિકૂળ બંને પ્રકારની વ્યકિતઓ સાથે સરખો વ્યવહાર કરે છે.” - રાજા મહાબળ પાસેથી વિદાય લઈ ભટમા અંવતીમાં આવ્યા અને અવંતીપતિ રાજા વિક્રમાદિત્યને બધો અહેવાલ સંભળાવ્યું. રાજા વિક્રમાદિત્ય કશું કહે તે પહેલાં જ એક મંત્રીએ કહ્યું- ' “રાજન ! અત્યંત સાહસી અને વિદ્યાચતુર પરમ પરાકમી કુમાર વિક્રમચરિત્ર હોવા છતાં શુભમતી જેવી દિવ્ય સુંદરીનાં લગ્ન કે બીજા રાજપુત્રોની સાથે ના થાય. આપણે એવું કયારેય નહીં થવા દઈએ, કારણ કે આ તે Jun Gun Aaradhak Trust અવતીની પ્રતિષ્ઠાનો પ્રશ્ન છે ' P.P.AC. Gunatnasuri M.S.

Page #12
વિક્રમચરિત્ર મંગીનું વાક્ય સાંભળી રાજા વિક્રમાદિત્યે કહ્યું મંત્રી ! આવેશમાં કરવામાં આવે નિર્ણય ન્યાયપૂર્ણ નથી હોતે. આપણે કોઈ કન્યા હોત તો આવી સ્થિતિમાં આપણે પણ એવું જ કરત, જે રાજા મહાબળે કર્યું છે. આ કાર્યમાં જબરજસ્તી કરવી અનીતિ પૂર્ણ છે. અનીતિને સહારે લઈને આપણે રાજા મહાબળ સાથે યુદ્ધ કરીને શુભમતીને મેળવીએ એ સંપૂર્ણ રીતે અયોગ્ય છે. લગ્ન તો એક સમજુતી છે. સમજૂતી માટે બંને પક્ષની સહમતિ હે.વો જરૂરી છે. તદુપરાંત લગ્ન તેની સાથે કરવું જરાય યોગ્ય નથી, જેને આપણે ચાહતા હાઈએ, પરંતુ જે આપણને ચાહે છે, તેની સાથે લગ્ન કરવું જોઈએ. આપણે વિક્રમચરિત્ર માટે બીજી કન્યા શોધી લઈશું.” રાજકુમાર વિક્રમચરિત્રે શુભમતીના રૂપ ગુણની ચર્ચા સાંભળી તો તેના મનમાં શુભમતી માટે સહજ પ્રેમ જાગૃત થયો. પરંતુ પરિસ્થિતિ એવી હતી કે તે કશું કહી શકે તેમ. નહોતો. તેથી જ્યારે તેના મિત્રોએ તેને ભડકા અને શુભમતીને શકિતબળથી મેળવવા માટે ચડાવ્યો તો વિકમચરિત્ર કહ્યું “મિત્રો ! ભાગ્યની વસ્તુ આપોઆપ જ મળી જાય છે. જે શુભમતી ધર્મધ્વજના ભાગ્યમાં હોય તે મને કેવી રીતે મળી શકે ? જેનાં લગ્ન ધર્મધ્વજની સાથે નક્કી થઈ ગયાં, તેને હું યુદ્ધ કરીને મેળવું, તે યોગ્ય નથી. મને બીજી કોઈ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #13
વિક્રમચરિત્ર કન્યા મળી જશે.” મિત્રોને આમ કહ્યા પછી વિક્રમચરિત્ર પિતાના શયનખંડમાં ગયા અને મનમાં વિચારવા લાગ્યા- “વિદ્યાના બળથી મેં અવંતીમાં ચેરીઓ કરીને બધાને હેરાન કર્યા હતા અને કપટ-બળથી મારા પિતાએ મારી માતા સાથે લગ્ન કર્યું હતું. તેથી વિદ્યાબળ અને ચતુરાઈથી હું એક જ શુભમતીને મેળવું તો સારું રહેશે. આ બહાને મારા કર્મની પરીક્ષા પણ થઈ જશે. જે પુણ્ય બળવાન હશે તો એકલો જ શુભમતીને મેળવીશ.” આવો વિચાર કરી વિક્રમચરિત્ર સૂઈ ગયે અને સવારે ઊઠીને સીધે અશ્વશાળામાં પહોંચ્યો. ત્યાં પહોંચીને તેણે અશ્વપાલ પાસેથી બધા જ ઘેડાની વિશેષતા જાણી લીધી. એક-એક કરીને બધા ઘોડાનો પરિચય આપતાં અશ્વપાલે વિક્રમચરિત્રને કહ્યું રાજકુમારજી ! લાલ રંગનો આ ઘોડે પિતાની ગતિને કારણે પવનવેગી કહેવાય છે અને સફેદ રંગનો આ ઘિોડો મનોવેગી છે. આની ગતિ બધાથી વધારે છે. એક દિવસમાં તે કેટલાય યોજનની યાત્રા પૂરી કરે છે.” ઘડાને પરિચય મેળવીને વિક્રમચરિત્ર પોતાના ખંડમ પાછો ફર્યો અને વિચાર કર્યો છે . શુભમતીના લગ્નના પાંચ જ દિવસ બાકી છે, તેથી આજે જ રાત્રે મારે વલભીપુર જવા માટે રવાના થવું P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #14
14 વિક્રમચરિત્ર જોઈએ. એ વિચાર કરી વિક્રમચરિત્ર ઉત્તમ વસ્ત્રાભૂષણોથી સજજ થઈ અદશ્ય થઈ રાત્રે અશ્વશાળામાં આવ્યું અને મનોવેગ નામના ઘોડા પર ચઢીને બે- “હે મનોવેગ અશ્વ ! તું સર્વ ગુણેથી યુક્ત અને તારા સ્વામીનું હિત કરવાવાળો છે. તેથી તરત જ મને સૌરાષ્ટ્રની રાજધાની વલ્લભીપુર પહોંચાડી દે.” નદી, વન પર્વત અને મેદાનોને પાર કરતાં કરતાં વિક્રમચરિત્ર વલ્લભીપુર પહોંચી ગયા. સંધ્યાનો સમય હતો. નગરની શોભા ઘણી જોવા લાયક હતી. રાજકુમાર વિક્રમચરિત્ર ઘોડા પર સવાર થઈને નગરની શોભા જઈ રહ્યો હતો. વલ્લભીપુર નગરમાં શ્રીદત્ત નામનો એક ધનવાન અને રાજ-સમાન મેળવેલ શેઠ રહેતે હતો. તેને લક્ષમી નામની પરમ ચતુર અને રૂપવતી કન્યા હતી. એ વખતે વિક્રમચરિત્ર વલ્લભીપુર નગરની શોભા જેત ફરી રહ્યો. હતો, તે વખતે શેઠની કન્યા લક્ષ્મી બારીમાંથી નીચેના લેકેને જોઈ રહી હતી. ઘોડા પર ચઢેલા વિક્રમચરિત્રના. રૂપને જેઇન લક્ષ્મી તેના પર મોહી પડી. તેણે તેની સખીને કહ્યું “સખી ! દેવકુમાર જેવો આ જે પુરૂષ ઘેડા પર સવાર થઈને ફરી રહ્યો છે, તેને મારી પાસે લઈ આવ ! લક્ષમીની ચતુર સખી મીઠી મીઠી વાતો માં ફસાવીને. વિક્રમચરિત્રને લક્ષમીની પાસે ઉપર લઈ ગઈ. પિતાનું કામ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #15
વિક્રમચરિત્ર કરવા માટે વિક્રમચરિત્ર પણ નગરમાં કોઈ વ્યકિતને સંપર્ક કરવા ઈચ્છતો હતે. તેથી તે પણ શેઠ-કન્યા લક્ષ્મી પાસે પહોંચે અને બહેન કહીને તેને નમસ્કાર કર્યા. બહેન સંબોધન સાંભળતાં જ લક્ષમી બેભાન થઈને પડી ગઈ. તેની સખીઓ તેને જેમ તેમ કરીને ભાનમાં લાવી. ભાનમાં આવીને લક્ષ્મીએ સખીઓને કહ્યું સખીઓ ! આ દેવોપમ સુંદર પુરૂષને હું મારો પતિ બનાવવા ઈચ્છતી હતી. પરંતુ તેણે મને બહેન બનાવી દીધી.” સખી એ લક્ષ્મીને સમજાવી સખી લક્ષ્મી ! તારે કઈ ભાઈ નથી. ભાગ્યથી તને આ સ્વરૂપવાન ભાઈ મળ્યો છે, તો તેમનું સ્વાગત કર. ભાઈ-બહેનનો સ્નેડ ઘણો પવિત્ર હોય છે. સખી એની વાત સાંભળી લક્ષ્મીને શાંતિ થઈ. તેના મનમાં પણ શુભ વિચારો જાગૃત થયા. અને તેણે ધર્મના ભાઈ વિક્રમચરિત્રને સ્વાગત-સત્કાર કરીને પોતાને ત્યાં રાખ્યો. ભોજન વિગેરેથી પરવારીને વિક્રમચરિત્રે ધર્મની બહેન લક્ષમીને કહ્યું “બહેન ! તું મારું એક કામ કરી આપ. તે એ છે કે કોઈ પણ રીતે રાજકુમારી શુભમતીનો મારી સાથે મેળાપ કરાવી આપ.” વિક્રમચરિત્રની વાત સાંભળી લક્ષ્મી ઘણી ચકિત થઈ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #16
વિક્રમચરિત્ર અને ગભરાઈને બેલી: ભૈયા ! મને લાગે છે કે તમને પ્રેમનો રોગ લાગુ પડયો છે. પરંતુ હવે કઈ રરતે નથી. રાજકુમારીનો મેળાપ ભલા હું તમારી સાથે કેવી રીતે કરાવી શકું ? “બીજી વાત એ છે કે હવે મળવાથી કોઈ લાભ નથી. કાલે સાંજે શ્રીપુર નગરથી રાજા ગજવાહન જાન લઈને આવશે. તેમના પુત્ર ધર્મધ્વજની સાથે શુભમતીનાં લગ્ન થશે. ભૈયા ! હવે મળવાથી કઈ લાભ નથી. બધું જ નકકી થઈ ગયું છે. જ્યારે પાણી વહી જાય તો પુલ બાંધવાથી શું લાભ ? એવી રીતે માણસને મૃત્યુ બાદ દવા આપવી અને માથું મૂંડાવ્યા પછી મુહૂર્ત પૂછવું વ્યર્થ છે. જે વસ્તુ હાથમાંથી જતી રહી, તેના માટે શોક કર નકામો છે. ભાઈ ! હવે તો રાજકુમારી શુભમતી તમારા હાથમાંથી જતી રહી, એવું જ સમજે.” શેઠકન્યા લક્ષ્મીની વાત સાંભળી વિક્રમચરિત્રે કહ્યું બહેન ! જે કંઈ પણ યુકિતથી તું રાજકુમારી શુભમતીનો મારી સાથે મેળાપ નહીં કરાવી શકે તો હું છે ગત જલે કે ખલુ સેતુબંધ કિં વા મૃત ચોષધદાનકૃ મુહૂર્ણપૃચ્છા કિમુ મુંડિતે કે હસ્તગતે વસ્તુનિ મિં હિ શેક છે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #17
વિક્રમચરિત્ર જીવતો નહી રહે. હમણાં જ તલવારથી મારું માથું છેદીને મરી જઈશ.” આમ કહીને વિક્રમચરિત્રે મ્યાનમાંથી તલવાર કાઢી અને પિતાના ઓરડામાં મરવા તૈયાર થયે. લક્ષ્મીએ તેને હાથ પકડી લીધો અને બેલી ભાઈ ! તમે જીવ ન આપશે. હું બનતા બધા જ પ્રયત્ન દ્વારા રાજકુમારીનો તમારી સાથે મેળાપ કરાવીશ. ગમે તેમ રાત તો વિતાવવી જ પડશે. કાલે બપોરે હું તમારી મુલાકાત રાજકુમારી સાથે કરાવીશ.” - સંતોષનો શ્વાસ લઈને વિક્રમચરિત્ર સૂઈ ગયે. બીજા દિવસે સવારે શેઠ કન્યા લક્ષ્મી રાજમહેલમાં પહોંચી અને રાજકુમારીની માતા વીરમતીને કહ્યું “મહારાણજી ! રાજકુમારીની બધી જ સખીઓએ તેમને ત્યાં બોલાવીને તેને ભોજન કરાવ્યું છે. “આજે હું પણ તેને નિમંત્રણ આપવા આવી છું.. બપોરે રાજકુમારી શુભમતી મારે ત્યાં ભજન કરશે.' - લક્ષમીના પિતા શેઠ શ્રીદત્ત રાજ્ય સન્માનિત શેઠ હતા. તેથી રાણી વીરમતીએ લક્ષ્મીને સ્વીકૃતિ આપી દીધી. એગ્ય સમયે લક્ષ્મી રાજકુમારીને પોતાને ત્યાં લઈ ગઈ. ભજન પત્યા પછી એકાંત ઓરડામાં સખીઓની વચ્ચે રાજકુમારી શુભમતી અને રાજકુમાર વિક્રમચરિત્રનો ભેટો થયો. એક બીજાને જોઈને બંને બેભાન થઈ ગયાં. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #18
વિક્રમચરિત્ર શીતલ ઉપચાર પછી બંને જ્યારે ભાનમાં આવ્યા તે રાજકુમારી શુભમતીએ લક્ષ્મીને કહ્યું સખી ! ગમે તેમ કરીને તું મારું લગ્ન આ દેવરુપ રાજપુત્રની સાથે કરાવ. નહીંતર હું લાકડાનો ઢગલો કરીને ચિતા પર ચઢીને બળી મરીશ.” લક્ષ્મીએ કહ્યું સખી ! તેં મને મોટા ધર્મ સંકટમાં મૂકી દીધી. એક બાજુ કૂવો છે, બીજી બાજુ ખાઈ છે. જ્યાં પણ પડીશ ત્યાં મરણ પામીશ. જે હું તારાં લગ્ન મારા ઘર્મના ભાઈ વિક્રમચરિત્રની સાથે કરાવું તો રાજા મહાબળના ધનો શિકાર બનીશ અને જે ન કરાવું તે ધર્મનો ભાઈ વિકમચરિત્ર તથા સખી શુભમતી તમારા બંનેના જીવનને નષ્ટ કરવાનું કારણ બનીશ. એટલા માટે હે સખી ! ધીરજથી હું જે ઉપાય બતાવું તે કરો. “સખી શુભમતી ! રાત્રે નિશ્ચિત સમય પર તું રાજમહેલમાંથી નીકળીને મહેલના પાછળના ભાગમાં અમુક જગ્યા પર પહોંચી જશે. ત્યાં વિક્રમચરિત્ર પણ પહોંચી જશે. અને તેને લઈને પોતાના દેશમાં પહોંચશે. ત્યાં તમારાં બંનેનાં લગ્ન આનંદથી થઈ જશે. રાજકુમારી શુભમતી અને અવન્તીકુમાર વિક્રમચરિત્ર બંને ખુશ થયાં. રાજકુમારી રાજમહેલમાં જતી રહી અને કુમાર વિક્રમ સમયની રાહ જોવા લાગ્યો. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #19
વિકમચરિત્ર રાજકુમારી શુભમતી સાથે લગ્ન કરવા માટે શ્રી પુરનો રાજકુમાર ધર્મધ્વજ જાન લઈને વલભીપુર આવ્યો. ખૂબ ધામધૂમથી જાનનું સ્વાગત કરવામાં આવ્યું. વર ધર્મધ્વજને જોવા માટે વલ્લભીપુરની સ્ત્રીઓ છાપરાં પર ચઢી ગઈ. આ તરફ રાજકુમારી શુભમતી સાજ-શણગાર કરીને મહેલને બહાર નીકળવાના ઉપાય શોધવા લાગી. પરંતુ તે સખી– ઓથી ઘેરાઈને બેઠેલી હતી. રાજકુમારી ઘણી જ વ્યાકુળ થઈને વિચારી રહી હતી મળવાનો સમય જતો રહ્યો. રાજકુમાર વિક્રમચરિત્ર સંકેત સ્થાન પર મારી રાહ જોઈ રહ્યા હશે. આખરે હું જઉં કેવી રીતે ? ત્યાં મનોવેગ ઘોડા પર સવાર થઈને અવન્તીકુમાર વિક્રમચરિત્ર રાજમહેલની પાછળના ભાગમાં ખૂબ આતુરતાથી શુભમતીની રાહ જોઈ રહ્યો હતો. જ્યારે તેની ધીરજ ખૂટવા લાગી ત્યારે તેણે અદૃશ્ય રૂપથી રાજમહેલમાં પહોંચવાનો નિશ્ચય કર્યો. તે જ વખતે એક ખેડૂત ત્યાંથી પસાર થઈ રહ્યો હતો. તેને જોઈને વિક્રમચરિત્રે કહ્યું હે ભાઈ! થોડી વાર આ મારો ઘડો પકડીને ઊભા રહો. હું વર ધર્મ વજને જોઈને હમણાં જ આવું છું.' મનોવેગ ઘડાને લઈને ખેડૂત બતાવેલી જગ્યા પર ઊભો રહ્યો અને રાજકુમાર વિક્રમચરિત્ર અદશ્ય થઈને રાજમહેલમાં પહોંચે અને રાજકુમારી શુભમતીને શોધવા P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #20
વિક્રમચરિત્ર લાગ્યો. જ્યારે શુભમતીને મહેલમાંથી નીકળવાની કેઈ તક ન મળી તે તેણે તેની સખીઓને કહ્યું- “સખીઓ ! મને કુદરતી હાજતની શંકા થઈ છે, એટલા માટે હું જાઉં છું.' સખીઓ એ આશ્ચર્ય વ્યકત કરતાં કહ્યું. “રાજકુમારીજી ! આ પણ કેઈ હાજતે જવાનો સમય છે ? રાજકુમાર ધર્મદેવજ લગ્નમંડપમાં આવી ચૂક્યા છે અને તમે હાજતે જાઓ છો ?" રાજકુમારીએ કહ્યું સખી છે હંમેશાં હાજતનો નિશ્ચિત સમય હોય છે પણ આકસ્મિક હાજતનો કોઈ સમય હોતો નથી. જ્યારે શંકા થઈ તે જવું પડે છે. આકમિક હાજત આગળ કઈ પણ કામ મહત્ત્વનું નથી. હું જાઉં છું.” સખીઓને કહીને રાજકુમારી શુભમતી બારીને રસ્તે મહેલની પાછળ સંકેતવાળી જગ્યાએ પહોંચી ગઈ ત્યાં ઊભેલા ખેડૂતને તેણે કહ્યું રાજકુમાર ! મને તરત જ તમારા દેશમાં લઈ જાઓ, નહિંતર મારા પિતાજીના દૂત મને શોધતા શોધતા અહીં સુધી આવી પહોંચશે.” રાજકુમારીની વાત સાંભળીને ખેડૂતે વિચાર્યું - તે વ્યકિત જે મને ઘેડો સંપીને ગયે છે, તે કઈ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #21
વિક્રમચરિત્ર આમ રાજકુમાર જ હશે. અંધારામાં હું તેમને જોઈ શક્યો નહીં અને આ રાજકુમારી તેમની સાથે જવા માટે અહીંયાં આ છે છે.” આમ વિચારીને ખેડૂતે રાજકુમારી શુભમતીને કાંઈ પણ જવાબ આપ્યો નહીં અને ઘોડા પર બેસાડી પોતાના ગામ તરફ લઈ ગયો. ચારેય તરફ અંધારાનું સામ્રાજ્ય હતું. ખેડૂતને મૌન જેને રાજકુમારી શુભમતીએ વિચાર્યું– નગરમાં ન બોલે તે જ સારૂં, મારે પણ મૌન જ રહેવું જોઈએ. જ્યારે નગર નીકળી ગયું અને વેરાન મેદાનમાં ઘોડો દોડવા લાગ્યા તે રાજકુમારી શુભમતીએ ખેડૂતને પૂછયું રાજકુમાર ! તમારો દેશ કેટલે દૂર છે ?" ખેડૂતે કઈ જવાબ ન આપ્યો. રાજકુમારીએ ફરીથી પૂછ્યું- ' તમે બોલતા કેમ નથી ? બેલ્યા વગર રસ્તો કેવી રીતે કપાશે ? તો પણ ખેડૂત મૌન રહ્યો. લાચાર રાજકુમારી ખીજાઈને ચૂપ થઈ ગઈ. આખી રાત ખેડૂત ચાલતે રહ્યો. જ્યારે આકાશમાં ઉષાનો ઉદય થયે તો રાજકુમારીએ ખેડૂતને જો અને તેને જોઈને બોલી— “તું કેણ છે ? મને કયાં લઈ જઈ રહ્યો છે ? તું તે રાજપુત્ર નથી, જે મને લક્ષમીને ત્યાં મળ્યો હતો. ચોકકસ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #22
વિક્રમચરિત્ર તું ઠગ જ છે. હું તારી સાથે નહી આવું.' ખેડૂતે રાજકુમારીને કહ્યું– રાજકુમારી ! ચુપચાપ બેસી રહે. હું પણ કઈ રાજાથી. કમ નથી. સાચો રાજા તે ખેડૂત હોય છે. તું મારા ભાગ્ય-- માં હતી અને હું તારા ભાગ્યમાં, તેથી બંનેનો મેળાપ થઈ ગયે. કહે બાળા ! એક ખેડૂતનું જીવન સ્વર્ગથી પણ વધારે સુખી હોય છે. ખેડૂત–જીવન બાબત માં કહેવામાં આવ્યું છે કે એક સ્ત્રી, ત્રણ પુત્રો, બે હળ, દસ ગાયે અને નગરની નજીકના ગામમાં રહેવું - એ બધું સ્વર્ગથી પણ અધિક હોય છે. આ તેની સાથે જ સરસવના પત્તાનું શાક, મીઠું દહીં અને પૃથ્વીલોકનું અમૃત એવો મઠે ખેડૂતને ઘેર જ મળી શકે છે. “હે ભામિની ! હું ઘણું જ ખેડૂતની વચ્ચે વિદ્યાપુર " નામના ગામમાં રહું છું. મારું નામ સિંહ છે. મને સાતેય. વ્યસન લાગેલાં છે. જુગારમાં હું ઘણે જ ચતુર છું. મારા ઘરમાં મારી પહેલી પત્ની છે. તેને હું ઘરમાંથી કાઢી મૂકીશ અને તારી સાથે સુખેથી રહીશ. હે શુભમતી ! મારા ઘરમાં ચા૨ બળદ અને બે હળ છે એક રથ છે અને બે ગાય છે તથા તેમના બે વાછડા ક એકા ભાર્યા રાય પુત્ર દ્વે હલે દશ ધેનવઃ : ગામે વાસ પુરાસને સ્વર્ગાદપિ વિશિષ્યતે . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #23
વિક્રમચરિત્ર 2 પણ છે. મેં મારાં પાંચ ખેતરોમાં જવ, ઘઉં, શેરડી, ચણા અને કપાસની વાવણી કરી છે. તેથી બધી ચિંતાઓને છોડી મારે ઘેર ચાલ. હું તને બધી જ રીતે સુખી કરીશ.” સિંહ નામના ખેડૂતની વાત સાંભળીને રાજકુમારી શુભમતીએ વિચાર કર્યો બુદ્ધિબળથી મોટું કેઈ બળ નથી. બુદ્ધિ વગર સાહસ પણ કૂવામાં ધકેલે છે, જેવી રીતે બુદ્ધિ વગરના સિંહે સસલાના કહેવાથી કૂવામાં પડવાનું સાહસ બતાવ્યું હતું અને તરફડી-તરફડીને મરી ગયો હતો. બુદ્ધિ દ્વારા જ હું આ ખેડૂતની પકડમાંથી છૂટી શકીશ.” એવો વિચાર કરીને શુભમતીએ મીઠી વાણુમાં કહ્યું હે કૃષકરાજ ! મેં જીવનમાં ક્યારેય પાકથી લહેરાતાં ખેતરો નથી જોયાં. તમારા ખેતરે જોવાની મારી ઘણી ઈરછા છે.” ખેડૂતે વિચાર્યું - “આ રાજપુત્રી સરળતાથી મારી થઈ ગઈ છે. તેથી પ્રસન્ન થઈને તેણે કહ્યું- “રાજકુમારી ! મારાં ખેતરો તે રસ્તામાં જ આવે છે. ગામમાં પેસતાં પહેલાં તને હું મારાં ખેતરો બતાવીશ.” - વિદ્યાપુરની નજીક પહોંચીને સિંહ નામનો ખેડૂત પિતાના ખેતરમાં ઊભે રહ્યો. ચણાના ખેતરમાં એક બાજુ તેની ઝુંપડી હતી. નજીકમાં કૃવો હતો અને લીમડા તથા પીપળાનાં બે ઘટાદાર વૃક્ષો પણ હતાં. ખેડૂતે ઘડા ઉપરથી P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #24
વિક્રમચરિત્ર રાજકુમારીને ઉતારી અને પછી પોતે ઉતરીને ઘડાને ઝાડની. સાથે બાંધી દીધા. થોડી વાર આરામ લીધા પછી ખેડૂતે કહ્યું ચાલો, હવે આપણે ઘેર જઈએ.” રાજકુમારી શુભમતીએ કહ્યું “ખેડૂતરાજ ! તમે મને લગ્ન કર્યા વગર લઈ જશે તો ગામના લોકો એમ સમજશે કે તમે મને ભગાડીને લાવ્યા છો તથા મારા રૂપથી આકર્ષાઈને તમારા રાજ મને તમારી પાસેથી છીનવી લેશે. તેથી અહીં ખેતરમાં મારી સાથે લગ્ન કરીને તમારી સાથે લઈ જાઓ.” રાજકુમારીના પ્રસ્તાવથી સહમત અને ખુશ થઈને સિંહ નામના ખેડૂતે તેને કહ્યું- “સુંદરી ! તે સાચું જ કહ્યું છે. તું અહીં બેસીને રાહ જે. હું મારા નગર વિદ્યાપુરમાં જાઉં છું. ત્યાંથી લગ્નની બધી સામગ્રી અને પંડિતને લઈને આવું છું. પછી તારી સાથે લગ્ન કરીને તને મારે ઘેર લઈ જઈશ.” રાજપુત્રી શુભમતીને મનોવેગ ઘોડા સહિત પિતાની ખેતરમાં છોડીને સિંહ ખેડૂત પિતાને ઘેર ગયે. ઘેર જતાં જ પોતાની પત્ની સાથે કાંઈ વાતમાં છ છેડાઈ ગયો અને બેલ્યો તને સહેજ પણ ભાન નથી. તે મારા ઘરનું સત્યાનાશ વાળી નાખ્યું છે. હું તારા જેવી કુલક્ષણ સ્ત્રીને મારા. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #25
- 25 વિક્રમચરિત્ર ઘરમાં નહીં રાખું. અત્યારે જ મારા ઘરમાંથી ચાલી જા.” ખેડૂતની પત્નીને પણ કેધ ચડયા. તેણે તડૂકીને કહ્યું- “હું જ તમારા ઘરને નિર્વાહ કરી રહી છું. હું જતી રહીશ તે ચેલે ફૂકતાં ફૂકતાં મૂછો સળગી જશે.” ખેડૂતે કેધિત અવાજે કહ્યું તું તારા મનમાં શું સમજે છે ? જે તું મારા ઘરમાંથી જતી રહીશ તે હું અહીં તારા કરતાં પણ સુંદર ઘરવાળી લઈ આવીશ.” સારુ, હું મારા પિયર જતી રહું છું. મારી પાછળ પાછળ ન આવશે. જોઉં છું કઈ રાજકુમારી તમારા ઘરમાં આવશે.” હા, હા, હું રાજકુમારી લઈને જ આવીશ. તું જદીથી તારું કાળું માં લઈને જ્યાં જવું હોય ત્યાં જતી લડી-ઝગડીને સિંહ નામના ખેડૂતે પોતાની પત્નીને ઘરમાંથી કાઢી મૂકી અને તે કયારેય પાછી નહીં આવે એવી ધમકી આપીને તેના પિતાને ઘેર જતી રહી. પત્નીને કાઢયા પછી ખેડૂતે લગ્નની સામગ્રી એકઠી કરી અને ગામમાંથી એક કર્મકાંડી બ્રાહ્મણને લઈને પોતાના ખેતર તરફ ગયો. ' જેવો સિંહ નામનો ખેડૂત શુભમતીને પોતાના ખેતરમાં મૂકીને પોતાના ઘર તરફ રવ ના થયો કે તરત જ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #26
વિક્રમચરિત્ર શુભમતી મનોવેગ ઘોડા પર સવાર થઈને અનિશ્ચિત દિશામાં ચાલી નીકળી. ચાલતાં ચાલતાં તે વનમાં પહોંચી. અને રાત પડવાથી એક ઝાડની નીચે ઊભી રહી. ચિંતાતુર વ્યકિતની આંખમાંથી ઊંઘ એવી રીતે ગાયબ થઈ જાય છે, કે જેવી રીતે વરસાદને અભાવે જવારના છોડની હરિયાળી ખલાસ થઈ જાય છે. ચિંતાયુકત રાજકુમારી શુભમતીને ઊંઘ નહોતી આવતી. જે ઝાડ નીચે તે બેઠી હતી, તે ઝાડ ઉપર ભારંડ પક્ષીને પરિવાર રહેતો હતે. વૃદ્ધ ભારડને ચાર જુવાન બેટા હતા. ભારંડે પોતાના ચારેય પુત્રો ને પૂછ્યું “પુત્રો ! હું તો ઘરડો થવા લાગે, એટલા માટે ક્યાંય આવજતે નથી. તમે ચારેય દિશામાં દેશ-વિદેશમાં , ફેરો છે. આજે કયાં કયાં ફર્યા અને ક્યાં કર્યું નવું કૌતુક જોયું ને ચારેય ભાઈઓ પોત પોતાનું કોયેલું નવીન કૌતુક સ ભળાવો.' પિતાની વાત સાંભળીને પહેલા ભારંડ પુત્રે કહ્યું પિતા ! હું આજે વલ્લભીપુર નગરની નજીકના વનમાં ગયો તો મેં કોલાહલ સાંભળ્યો. કેલાહલ સાંભળીને હું નગરમાં ગયા અને રાજમહેલના સૌથી ઊંચા છાપરા પર બેસીને લોકચર્ચા સાંભળવા લાગ્યો. મને એક નવીન વાત જાણવા મળી. તે એ કે શ્રીપુર નગરને રાજકુમાર ધર્મધ્વજ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #27
વિક્રમચરિત્ર 27 વલ્લભીપુરના રાજા મહાબળની કન્યા શુભમતીની સાથે લગ્ન કરવા આવ્યા હતા. લગ્નના થોડા સમય પહેલાં રાજકન્યામહેલમાંથી ગાયબ થઈ ગઈ. લોકોમાં ચર્ચા હતી કે રાજકુમારી શુભમતીને કેાઈ દેવ અથવા અસુર અદશ્ય રૂપથી. હરણ કરીને લઈ ગયે છે. “હે પિતા ! રાજા મહાબળે તેમની કન્યાની ઘણી જ શોધ કરાવી. પણ તે ન મળી. એટલા માટે શુભમતીના પિતા રાજા મહાબળ, માતા રાણી વીરમતી તથા તેની સાથે લગ્ન. કરનાર કુમાર ધમત્રજ-ત્રણેય જીવ ઉપવાસ કરીને મરણને. શરણ થવા ગિરનાર પર્વત પર જઈ રહ્યાં છે. આ મેં એક. નવું કહેતુક જોયું છે.” ત્યાર પછી બીજે ભાવંડ પુત્ર બે પિતા ! હું આજે વામનસ્થલી નામના નગરની નજીક ગયો હતો. ત્યાં મેં પણ એક કૌતુક જોયું. વામનસ્થળીના. રાજા કુંભની રૂપશ્રી નામની કન્યા ભાગ્યના વેગથી આંધળી. થઈ ગઈ છે. રાજા કુંભે રાજકુમારી રૂપશ્રીની આંખે સારી. કરવા અનેક પ્રયત્નો કર્યા, પણ તેને અંધાપ દુર ન થ.. રૂપશ્રીએ પ્રતિજ્ઞા લીધી છે કે જે એક મહિનાની અંદર મારે અંધાપો દૂર નહીં થાય તો હું ચિતા સળગાવીને મારા પ્રાણ આપી દઈશ. એટલા માટે રાજા કુંભ રેજ ઢોલ. વગડાવે છે કે જે કોઈ મારી પુત્રી રૂપશ્રી ને દષ્ટિદાન કરશે, તેને હું મેં માગી વસ્તુ આપીશ.” P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #28
વિક્રમચરિત્ર બીજા પુત્રની વાત સાંભળીને વૃદ્ધ ભાડે કહ્યું - વત્સ ! તેની આંખે તે સંદેહ વગર સારી થઈ શકે છે. કારણ કે મંત્ર વગરનો કઈ અક્ષર નથી. એક પણ એવી વનસ્પતિ નથી જે દવા ન હોય. પૃથ્વી અનાથ નથી. કેવળ -પ્રયાગની વિશેષ વિધિ બતાવવા વાળો જ દુર્લભ છે. જે વત્સ આપણા ભારેડ પક્ષીઓના મળમાં એવી વિશેષતા એ છે કે તેને જુદી જુદી વનલતાઓના રસમાં મેળવીને પ્રયેાગ કરવામાં આવે તે અનેક ચમત્કાર થાય છે, જેવો કે આપણા મળને જે અમૃતવલ્લીના રસમાં મેળવીને આંબે માં લગાવવામાં આવે તો સ્ત્રી પુરૂષ બની જાય છે અને પુરૂષ સ્ત્રી બની જાય છે. એવું રૂપ-પરિવર્તન થઈ જાય છે કે કેઈ આત્મીય સ્વજન પણ નથી ઓળખી શકતું અને જો તે મળમાં ચંદ્રવલ્લી (માધવી લતા) ના રસમાં મેળવીને લગાવવામાં આવે તે પોતાનું અસલ રુપ ફરીથી થઈ જાય છે.” “વત્સ ! જે આપણા મળને રાજેન્દ્ર કુંડના જળમાં મેળવીને અમાસના દિવસે આંધળી વ્યકિતને લગાવે તે ફરીથી સારી દષ્ટિ મેળવી શકે છે!” પિતાની વાત સાંભળીને ચારેય પુત્રો ખુશ થયા. નીચે બેઠેલી રાજકુમારી શુભમતી પણ પિતા-પુત્રોને વાર્તાલાપ અમંત્રમક્ષર નાસિત-નાસ્તિ મૂલમષધમ અનાથા પૃછે નાસિત આયા ખલુ દુભા છે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #29
વિકમચરિત્ર 29 સાંભળી રહી હતી. ત્યાર પછી ત્રીજા ભાખંડ પુત્રે કહ્યું પિતા ! હવે મારું કૌતુક પણ સાંભળો. વિદ્યાપુરને સિંહ નામને ખેડૂત કઈ રાજકુમારીને લઈને આવ્યો અને તેને પોતાના ખેતરમાં મૂકી તેના ઘેર લગ્નની સામગ્રી તથા બ્રાહ્મણને લેવા ગયે. ઘેર જતાં જ તેણે તેની પહેલી પત્નીને ઘરમાંથી કાઢી મૂકી. તે ખેડૂત પત્ની તેના પિયર, રહી. સિંહ નામને ખેડૂત જ્યારે લગ્નની સામગ્રી અને. પંડિતને લઈને ખેતરમાં આવ્યા તો ત્યાં તેને રાજકુમારી ના - મળી. ઘેડા પર સવાર થઈને રાજકન્યા કેણ જાણે ક્યાં જતી. રહી. સંહ ખેડૂત ખેતરમાંથી આવી સીધે પિતાના સાસરે. ગયા અને તેની પહેલી પત્નીને તેની સાથે ઘેર આવવા માટે કહ્યું. પરંતુ તેની પત્નીએ તેની સાથે જવાની તેમ જ સાથે. રહેવાની ચોખ્ખી ના પાડી દીધી. ખેડૂત બંને બાજુથી નિરાશ થઈ ગયો અને પોતાનું જીવન નકામું સમજીને ગિરનાર પર્વત પર પ્રાણ છોડવા માટે જ રહ્યો.” ત્રીજા પુત્રનું કૌતુક સાંભળીને વૃદ્ધ ભારંડે કહ્યું પુત્રો ! કામીજનોની આવી જ દશા થાય છે. કહ્યું : પણ છે કે આંધળી વ્યકિત પિતાની આગળ દેખીતી વસ્તુને નથી જોઈ શકતો. પરંતુ કામી પુરૂષ પોતાની સામેની વસ્તુને જેતો નથી અને કાલ્પનિક તથા અર્દશ્ય વસ્તુને જુએ છે.” પુત્રો ! કામી પુરૂષને નિસ્સાર અને અપવિત્ર નારીની આંખોમાં કમળનો ભાસ થાય છે. તેનું હાસ્ય. (અને દંત:

Page #30
વિક્રમચરિત્ર 20 પંકિત) માં કુંદ પુનું સૌદંર્ય દેખાય છે, મુખમાં પૂર્ણ ચંદ્રનાં દર્શન કરે છે. આ રીતે સ્તનોમાં કુંભ, હાથમાં - લતા તથા હેઠેમાં કેમળ પલ્લવોનાં દર્શન કરીને અત્યંત આનંદિત થાય છે.” ત્યાર પછી ભારંડે પોતાના ચોથા પુત્રને કહ્યું વત્સ ! જે કાંઈ તે જોયું છે, તે તું પણ મને સંભળાવ. વૃદ્ધ ભાખંડને ચુથો પુત્ર છે - “હું આજે એક સુંદર વનમાં ગયા હતા. જે વૃક્ષ પર હું બેઠો હતો, તેની નીચે બે મુસાફરે બેઠા બેઠા એકબીજા સાથે વાતો કરતા હતા. એક મુસાફર બીજા મુસાફરને પૂછી રહ્યો હતો. “ભાઈ ! તું આટલો ઉદાસ કેમ છે ? એવું લાગે છે કે કઈ ચેરે કાં તો તારું ધન જપ્ત કરી લીધું હશે કાં તો - તારી પત્નીને કઈ લઈ ગયું હશે.” ત્યારે બીજા મુસાફરે કહ્યું મારા સહયાત્રી મિત્ર ! કહેવાથી શું થાય છે ? મારૂં કેઈએ કાંઈ નથી બગાડયું, પરંતુ હું મારાં કરેલાં કર્મોનું ફળ ભેગવી રહ્યો છું. સદબુદ્ધિથી વિચાર કરવાથી એ જ તારણ નીકળે છે કે પૂર્વ જન્મમાં કરેલાં શુભ-અશુભ કર્મોના પ્રભાવથી જ સંપત્તિ અથવા વિપત્તિ મળે છે. એટલા માટે કોઈને સારા-ખાટા કહેવામાં કાંઈ જ લાભ નથી” પહેલા મુસાફરે આશ્વાસન આપતાં કહ્યું- - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #31
વિક્રમચરિત્ર ભાઈ ! કહેવા-સાંભળવાથી દુખ ઓછું થાય છે. એટલા માટે તમે તમારું દુઃખ મને કહો.” બીજા મુસાફરે આ રીતે કહ્યું - મિન્ન ! હું અવંતીનો રાજકુમાર વિક્રમચરિત્ર છું. વલ્લભીપુરની રાજકન્યા મારી સાથે લગ્ન કરવા માગતી હતી અને હું તેની સાથે લગ્ન કરવા માગતો હતો. અમે બંને એક બીજાને ચાહતાં હતાં. હું તેને મારી સાથે લગ્ન કરવા માટે અવંતીમાં લઈ જવાનો હતો. ત્યાં કોઈ દેવ તેને રાજમહેલમાંથી ઊઠાવીને લઈ ગયો. એટલા માટે હું હવે પ્રાણ ત્યાગ કરવા ગિરનાર પર્વત પર જઈ રહ્યો છું.' પહેલા મુસાફરે કહ્યું જીવન-મરણ કોઈના હાથમાં નથી. જે તમારા ભાગ્યમાં તે રાજકન્યાને વેગ હશે તો તે તમને અવશ્ય મળશે અને તમારી ઈચ્છા હશે તો પણ મરી શકવાના નથી.” આ સંવાદ સાંભળ્યા પછી ભારંડના ચોથા પુરો ફરીથી કહ્યું - બહે પિતા ! આટલું જાણ્યા પછી હું તો વનમાં આગળ જતો રહ્યો અને તે બંને મુસાફર પોત-પોતાની નિશ્ચિત જગ્યાએ જવા રવાના થઈ ગયા. આ રીતે બહુ જ વાર સુધી વાત કર્યા પછી ભારંડનું કુટુંબ સૂઈ ગયું. સવાર થતાં જ રાજકુમારી શુભમતીએ ઝાડની નીચે પડેલા ભારંડ પક્ષીના મળને એકઠા કર્યો તથા P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #32
વિકમચરિત્ર 3 2 જુદાં-જુદાં પાંદડાંના રસમાં મેળવી તેની ગોટીઓ બનાવી. સૌ પ્રથમ તેણે અમૃતવલ્લી રસમાં મેળવેલી ગોટીને પોતાની આંખમાં લગાવી અને રાજકુમારીમાંથી રાજકુમાર બની ગઈ. તેને જોઈને રાજા મહાબળ અને રાણું વીરમતી પણ એ ન કહી શકે કે આ અમારી પુત્રી શુભમતી છે. પુરૂષવેશી શુભ-- મતીએ તેનું નામ આનંદકુમાર રાખ્યું. મનોવેગ ઘેડા પર, સવાર થઈને આનંદકુમાર વાનસ્થળી નગર બહાર બગીચા.. માં રોકાયે. બાગમાં પહોંચીને તેણે બાગનું રક્ષણ કરનારી માળણને એક સેનાની મુદ્રા આપી અને તેને ત્યાં રહી. બીજા દિવસે આનંદ નગરમાં ઢોલ વાગતું સાંભળ્યું તે. મળણને પૂછ્યું માળણ ! નગરમાં આ ઢોલ કેમ વાગી રહ્યું છે? માળણે કહ્યું— આનંદકુમાર ! અહીંના રાજા કુંભની રાજકન્યા રૂપશ્રી. આંધળી થઈ ગઈ છે. જે કોઈ તેને સારી દષ્ટિ આપશે, તેને મોં માગી વસ્તુ મળશે. એક મહિનામાં જે રાજકન્યા નીરોગી નહીં થાય તો તે અગ્નિસ્નાન કરીને પ્રાણ આપી દશે. એક મહિનામાં દસ દિવસ બાકી છે. ' આનંદકુમારે (શુભમતી) માણળને કહ્યું માળણ ! તું ઢોલનો સ્પર્શ કર. હું રાજકન્યાને સારી. દૃષ્ટિ આપીશ.” " . . . . . . . . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #33
વિકમચરિત્ર આનંદના આગ્રહથી માળણે ઢોલનો સ્પર્શ કર્યો. રાજસેવક માળણને લઈને રાજા કુંભની પાસે ગયા. ત્યારે માળણે કહ્યું - “અન્નદાતા ! મારે ઘેર એક પરદેશી રહ્યો છે. તે રાજકુમારીને સારું કરશે.” રાજસેવકોની સાથે આનંદ રાજદરબારમાં પહોંચ્યો. રાજાએ કહ્યું- - પરદેશી યુવક ! તમે મારી કન્યાને દૃષ્ટિ આપો. એના * બદલામાં તમે કહેશે તે હું તમને આપીશ.” આનંદે કહ્યું “રાજન ! પહેલાં મારી શરતે સ્વીકારો. ત્યાર પછી હું - આંખોની તપાસ શરૂ કરૂં. ' મારી પહેલી શરત એ છે કે રોગ મુકત થયા પછી ‘હું જેની સાથે કહું તેની સાથે તમારે તમારી કન્યાનાં લગ્ન કરવાં પડશે. બીજી શરત એ છે કે નગરની એક સુંદર ખેડૂત કન્યાનાં લગ્ન હું કહું તે યુવક સાથે કરવો પડશે અને તેને આઠ ગામ તમારા તરફથી ઈનામમાં આપવાં પડશે. મારી અંતિમ અને ત્રીજી શરત એ છે કે ગિરનાર પર્વતની ચારેય બાજુ એક એક કેશ દરનો પ્રદેશ થોડા દિવસ સુધી મારા સંચાલનમાં રહેશે.” રાજાએ કહ્યું - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #34
વિકમચરિત્ર “યુવક ! છેલ્લી બંને શરતે હું સ્વીકારું છું અને . પહેલી શરતને માટે હું મારી પુત્રીને પૂછીને હમણું કહું છું.' રાજાએ તેમની પુત્રી રૂપશ્રીને પૂછ્યું તો તેણે કહ્યું પિતાજી ! જેની સાથે તમે મારાં લગ્ન કરશે, તેની સાથે સહર્ષ લગ્ન કરીશ. કારણ કે ઉત્સવ સહિત માતા-પિતા. જે પુરૂષની સાથે કન્યાનાં લગ્ન કરે છે-તે પુરૂષ સુંદર હોય. કે કદરૂપ, કન્યા તે વરને હર્ષથી સ્વીકારે છે.” રાજકન્યા રૂપશ્રીને જવાબ લીધા બાદ રાજા ભે. આનંદ રૂપી શુમતીને કહ્યું “આનંદકુમાર ! મને તમારી પહેલી શરત પણ મંજૂર: છે. હું તમારી ત્રણેય શરતો પૂરી કરીશ. તમે રાજકુમારીની. સારવાર કરો.” આનંદે ગજેન્દ્રકુંડના પાણીમાં મિશ્રિત ભાખંડ પક્ષીના મળને રાજકુમારીની આંખમાં આંક્યું. તેને તાત્કાલિક. એવી દૃષ્ટિ મળી ગઈ કે દિવસે પણ તારા દેખાવા લાગ્યા.. આ અસંભવિત ઈચ્છાને પૂર્ણ થતી જોઈને રાજા કુંભને અત્યંત આનંદ થયો. બહુ જ મોટા ઉત્સવ સાથે વસ્ત્ર, અન્ન વિગેરેનું દાન આપીને રાજા કુંભે ગરીબોને સંતુષ્ટ કર્યા અને પછી આનંદકુમારને કહ્યું- ' પરદેશી યુવક ! તમારી શરતો પૂરી કરે. જે પુરૂષઃ સાથે તમે ઈચ્છો તેની સાથે હું મારી કન્યાનાં લગ્ન કરી. દઉં.' P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #35
35 વિક્રમચરિત્ર આનંદકુમારે કહ્યું “રાજન ! બધું જ કામ સમય આવે થઈ રહેશે. બધાથી પહેલાં હું મારી ત્રીજી શરત પૂરી કરીશ. મારી સાથે ચેડા સેવકોને મેકલો. ગિરનાર પર્વતની આસપાસના પ્રદેશનું શાસન સૂત્ર હું સંભાળીશ.” આનંદકુમાર ગિરનાર પર્વત પર ગયા અને રાજસેવકોથી રક્ષિત ગિરનાર પર્વત પર આવતા-જતા લોકોનું ધ્યાન રાખવા લાગ્યા. થડા દિવસ પસાર થયા પછી એક યુવક ઉપવાસ કરીને પોતાના પ્રાણ આપવા ગિરનાર પર્વત પર આવ્યા.. આનંદના સેવક તે યુવકને લઈને આનંદની પાસે આ વ્યાઆનંદ તે યુવકને પૂછ્યું “યુવક ! તમે તમારો પ્રાણ છેવા શા માટે ઈચ્છા છે ?" યુવકે કહ્યું - “હે ભદ્ર ! સપાદલક્ષ દેશની રાજધાની શ્રીપુરમાં પ્રજાવત્સલ ગજવાહન રાજા રાજ્ય કરે છે. હું તે જ ગજર. વાહનનો પુત્ર ધર્મદેવજ છું. શુભ મુહૂર્તમાં જાન લઈને હું વલ્લભીપુરના રાજા મહાબળની રાજકન્યા શુભમતીની સાથે લગ્ન કરવા પહોંચ્યા. દેવયોગથી રાજકન્યાનું હરણ થઈ ગયું. બહુ જ પ્રયત્ન કરવા છતાં જ્યારે તેનો પત્તો ન લાગે ત્યારે મેં પ્રાણ આપી દેવાનો નિશ્ચય કર્યો. એટલા P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #36
:36 વિક્રમચરિત્ર માટે મૃત્યુ મેળવવા માટે હું અહીં ગિરનાર પર આવ્યો આનંદકુમારે ધર્મધ્વજને સમજાવ્યો કુમાર ધર્મધ્વજ ! ગિરનાર પર મારું શાસન છે. એક મહિના સુધી હું અહીંયાં કેાઈને મરવા નહીં દઉં. બીજું તમારે પ્રાણ આપવા ઉચિત નથી. પતિને માટે - સ્ત્રીઓ પ્રાણુ આપે છે, કારણ કે સ્ત્રી જીવનમાં એક જ વાર લગ્ન કરે છે. પરંતુ પુરૂષ તે કેટલીય વાર લગ્ન કરી શકે છે. તે સિવાય સ્ત્રીને મરવું સારું જ છે. સ્ત્રીના રહેવાથી પુરૂષ ધર્મપથ પર આગળ નથી વધી શકતો. માયા મેહની ભંડાર સ્ત્રી અનેક અવગુણોની ખાણ હોય છે એક સ્ત્રીના માટે તમારે પ્રાણ ન આપવા જોઈએ, કારણ કે પ્રાણ રાખીને જ માણસ સત્કર્મ કરીને પરલોકને સુધારી શકે છે.” ધર્મદેવજે ફરીથી કહ્યું - “હે મહાભાગ ! હું તો માનભંગને કારણે મરવા "ઈચ્છું છું. હું જાન લઈને વલ્લભીપુર આવ્યો હતો, તેથી સ્ત્રી વિના મારા નગરમાં કેવી રીતે પાછો ફરું? ત્યાં લોકો મારી હાંસી ઉડાવશે. માન ખાઈને જીવતા રહેવું એના કરતાં મરવું જ સારું છે, એટલા માટે મને મરવા દો.” આન દકુમારે ફરી સમજાવ્યું - ધર્મધ્વજ ! જે એવી જ વાત હશે તો હું એક સુંદર રાજકુમારીની સાથે તમારાં લગ્ન કરાવીશ. થોડા P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #37
37 વિક્રમચરિત્ર દિવસ ધીરજ અને સંતોષથી અહી રહે.” ત્યાર પછી વલ્લભીપુરના રાજા મહાબળ અને રાણી વીરમતી ગિરનાર પર પ્રાણ ત્યાગવા આવ્યાં. આનંદકુમાર બનેલી શુભમતીએ તેનાં માતા-પિતાને ઓળખી લીધાં,. પણ તેઓ ન ઓળખી શકયાં. આનંદકુમારે પોતાનાં માતા-. પિતાને પણ સમજાવ્યાં તમારી પુત્રી શુભમતી તમને તરત જ મળશે અને. સાથે તમને દેવોપમ જમાઈ પણ મળશે. તમે તમારો. મરવાનો વિચાર છેડી દો.” આ ક્રમમાં તેણે વિદ્યાપુરના ખેડૂત સિંહને પણ દિલાસો. અ - “તમારી પહેલી પત્ની તમારા વૈભવને જોઈને તમારી. પાસે પાછી આવી જશે. કારણ કે હું તમને એક કુળવાન કન્યા અને આઠ ગામ રાજા પાસેથી અપાવીશ.' અંતમાં, રાજકુમાર વિક્રમચરિત્ર પણ પ્રાણ ત્યાગવા ગિરનાર પર્વત પર આવ્યા તો તેને પણ આનંદકુમારે મરવાનું કારણ પૂછયું. વિક્રમચરિત્રની બધી દુઃખ-કથા સાંભળ્યા પછી આનંદકુમારે કહ્યું - “તમે શેકને છોડે. જે તમને માનભંગ થવાનું દુઃખ હોય છે અને એમ વિચારતા હોય કે શુભમતીને મેળવ્યા: વગર તમારા પિતાજીને મેં નહીં બતાવી શકે તે ચેડા. દિવસ રાહ જુઓ. તમને શુભમતી મળી જશે.” P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #38
38 વિકમચરિત્ર વિક્રમચરિત્રને શી ખબર હતી કે મને આશ્વાસન દેવા વાળો આનંદકુમાર જ મારી પ્રિયા શુભમતી છે. વિક્રમચરિત્ર પણ એક જગ્યાએ રોકાઈ ગયો. પોતાના હેતુમાં સફળ થયેલા આનંદકુમાર રાજા કુંભના દરબારમાં પહોંચી ગયે. અને શ્રીપુરના રાજકુમાર ધર્મધ્વજ, વલ્લભીપુરનાં રાજા-રાણું મહાબલ તથા વીરમતી, વિદ્યાપુરનો ખેડૂત સિંહ તથા અવંતીકુમાર વિક્રમચરિત્રને રાજદરબારમાં બોલાવ્યો. પછી ધર્મધ્વજનું લગ્ન રાજકુમારી રુપશ્રી સાથે કરાવ્યું તથા આઠ ગામના દહેજ સાથે સિંહ ખેડૂતનું લગ્ન એક ખેડૂત કન્યા સાથે કરાવ્યું. બંને વ્યકિત પોતપિતાની પ્રિયા સાથે પોત-પોતાની જગ્યાએ ગઈ. તે પછી આનંદકુમારે પોતાના પિતા મહાબલને કહ્યું હે રાજન ! જો તમે તમારી કોય નાં લગ્ન ચાવંતીના રાજકુમાર વિકમચરિત્ર સાથે કરે તો હું અત્યારે જ તમારી પુત્રી શુભમતીને પણ બોલાવું.” રાજા મહાબલે આનંદકુમારને કહ્યું– . હે મહાભાગ ! હું તો મારી બેટીનાં લગ્ન વિકમચરિત્ર સાથે જ કરવા માગતો હતો. પણ મારે મંત્રી ધર્મદેવજ સાથે લગ્ન પાકું કરી આવ્યો હતો, તેથી હું લાચાર હતા. હવે ધર્મધ્વજનું લગ્ન થઈ જ ચૂકયું છે. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #39
વિક્રમચરિત્ર તમે મારી પુત્રીનો મેળાપ કરાવી આપો. વિક્રમચરિત્ર જેવા જમાઈને મેળવવો એ તો મારું સૌભાગ્ય હશે.” રાજા મહાબલની ઈચ્છા જાણીને આનંદકુમાર અંદર એક ઓરડામાં ગયા અને ચંદ્રવલી રસમાં ભેળવલી ભારંડ પક્ષીના માળની બનેલી ગેટનું અંજન આખમ લગાવાને ફરાથી પોતાના શુભમતી રૂપમાં આવી ગયા. રાજકન્યા શુભમતી પોતાના માતા-પિતાને મળી. રાજા મહાબલ અને રાણી વીરમતી પોતાની બેટીને મેળવીને અત્યંત ખુશ થયાં. વિક્રમચરિત્રના આનંદનો પણ પાર નહોતા. ધામધૂમથી વિક્રમચરિત્ર અને રાજકુમાર શુંભમતીનાં લગ્ન થયાં. તે પછી રાજકુમારી શુભમતીએ પિતાનાં માતાપિતા તથા પતિ વિક્રમચરિત્રને પોતાનું હરણ થયું ત્યાંથી શરૂ કરીને મિલન સુધીનો અહેવાલ સંભળાવ્યો. શુભમતીએ વામનસ્થળી નગરની માળણને ત્યાંથી મનોવેગ ઘોડો મંગાવ્યું અને રાજા ભ પાસે માણને ખૂબ ધન અપાવ્યું. રાજા કુંભે ઘણું બધું ધન તથા હાથી ઘિોડા આપીને રાજા મહાબલ અને શુભમતી વિકમચરિત્રને વિદાય કર્યા. પોતાના જમાઈ તથા પુત્રીને લઈને મહાબલ પોતાના નગર વલભીપુર પહોંચ્યો અને ત્યાં એક ઘણે મોટે લગ્નસવ કર્યો. P.P. Ac. Gunratnaspri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #40
વિક્રમચરિત્ર થોડા દિવસ સાસરીમાં રહ્યા પછી ઘણા બધા હાથી-ઘોડા તથા રથ આદિ સહિત પોતાની પત્ની શુભમતીને લઈને તે અવંતી જવા રવાના થઈ ગયે. જ્યારે અવંતી થોડું દૂર હતું ત્યારે વિક્રમચરિત્રને અવંતીથી આવતો એક મુસાફર મળે. વિક્રમચરિત્રે. એ મુસાફરને અવંતીના સમાચાર પૂછ્યા તો તે કુમાર વિક્રમચરિત્રને અવંતીના અત્યંત દુઃખદાયી સમાચાર, સંભળાવવા લાગ્યા. (અનુસંધાન માટે જુએ “ભાગ્ય પરીક્ષાઓ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust