Book Title: Vachanamrut 0064
Author(s): Shrimad Rajchandra
Publisher: Jaysinhbhai Devalali
Catalog link: https://jainqq.org/explore/330184/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 "yathArthadraSTi kiMvA vastudharma pAme tyAMthI samyakajJAna saMprApta thAya - ekane jANyo teNe sarva jANyuM - jJAnavRddhatA - punarjanma saMbaMdhI vicAra - AtmajJAna zreSTha - sapuruSanAM caritra darpaNarUpa - buddha ane jainanA bodhamAM mahAna taphAvata vavANiyA baMdara, jayeSTha suda 4, ravi, 1945 pakSapAto na me vIre, na daveSaH kpilaadiss| yuktimadvacanaM yasya, tasya kAryaH prigrhH|| -zrI haribhadrAcArya ApanuM dharmapatra vaizAkha vada 6 nuM maLyuM. ApanA vizeSa avakAza mATe vicAra karI uttara lakhavAmAM ATalo meM vilaMba karyo che, je vilaMba kSamApAtra che. te patramAM Apa darzAvo cho ke koI paNa mArgathI AdhyAtmika jJAna saMpAdana karavuM, e jJAnIono upadeza che, A vacana mane paNa samata che. pratyeka darzanamAM AtmAno ja bodha che; ane mokSa mATe sarvano prayatna che; topaNa ATaluM to Apa paNa mAnya karI zakazo ke je mArgathI AtmA Atmatva-samyaphajJAna-yathArthadraSTi-pAme te mArga sapuruSanI AjJAnusAra sammata karavo joIe. ahIM koI paNa darzana mATe bolavAnI ucitatA nathI; chatAM Ama to kahI zakAya ke je puruSanuM vacana pUrvApara akhaMDita che, tenuM bodheluM darzana te pUrvApara hitasvI che. AtmA jyAMthI 'yathArthadraSTi' kiMvA 'vastudharma' pAme tyAMthI samyakajJAna saMprApta thAya e sarvamAnya che. Atmatva pAmavA mATe zuM heya, zuM upAdeya ane zuM ?ya che te viSe prasaMgopAtta sapuruSanI AjJAnusAra ApanI samIpa kaMI kaMI mUkato rahIza. zeya, heya, ane upAdeyarUpe koI padArtha, eka paNa paramANu nathI jANyuM to tyAM AtmA paNa jANyo nathI. mahAvIranA bodhelA 'AcArAMga' nAmanA eka siddhAMtika zAstramAM Ama kahyuM che ke " nAga se savaeN nALa, ne savaeN nALa che ane nApA - ekane jANyo teNe sarva jANuM, jeNe sarvane jANyuM teNe ekane jANyo. A vacanAmRta ema upadeza che ke eka AtmA, jyAre jANavA mATe prayatna karaze, tyAre sarva jANyAnuM prayatna thaze; ane sarva jANyAnuM prayatna eka AtmA jANavAne mATe che; topaNa vicitra jagatanuM svarUpa jeNe jANyuM nathI te AtmAne jANato nathI. A bodha ayathArtha Tharato nathI. AtmA zAthI, kema, ane kevA prakAre baMdhAyo che A jJAna jene thayuM nathI, tene te zAthI, kema ane kevA prakAre mukta thAya tenuM jJAna paNa thayuM nathI, ane na thAya to vacanAmRta paNa pramANabhUta che. mahAvIranA bodhano mukhya pAyo uparanA vacanAmRtathI zarU thAya che; ane enuM svarUpa eNe sarvottama darzAvyuM che. te mATe ApanI anukULatA haze, to AgaLa upara jaNAvIza. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM eka A paNa vijJApanA Apane karavI yogya che ke, mahAvIra ke koI paNa bIjA upadezakanA pakSapAta mATe mAruM kaMI paNa kathana athavA mAnavuM nathI; paNa Atmatva pAmavA mATe jeno bodha anukULa che tene mATe pakSapAta (!), draSTirAga, prazasta rAga, ke mAnyatA che; ane tene AdhAre vartanA che; to Atmatvane bAdhA karatuM evuM koI paNa mAruM kathana hoya, to darzAvI upakAra karatA rahezo. pratyakSa satsaMganI to balihArI che. ane te puNyAnubaMdhI puNyanuM phaLa che; chatAM jyAM sudhI parokSa satsaMga jJAnIdraSTAnusAra maLyA karaze tyAM sudhI paNa mArA bhAgyano udaya ja che. 2. nirgathazAsana jJAnavRddhane sarvottamavRddha gaNe che. jAtivRddhatA, paryAyavRddhatA evA vRddhatAnA aneka bheda che, paNa jJAnavRddhatA vinA e saghaLI vRddhatA te nAmavRddhatA che; kiMvA zUnyavRddhatA che. . punarjanma saMbaMdhI mArA vicAra darzAvavA Ape sUcavyuM te mATe ahIM prasaMga pUratuM saMkSepamAtra darzAvuM chuM : (a) mAruM keTalAka nirNaya parathI Ama mAnavuM thayuM che ke, A kALamAM paNa koI koI mahAtmAo gatabhavane jAtismaraNajJAna vaDe jANI zake che, je jANavuM kalpita nahIM paNa samyaka hoya che. utkRSTa saMvega - jJAnayoga - ane satsaMgathI paNa e jJAna prApta thAya che. eTale zuM ke bhUtabhava pratyakSAnubhavarUpa thAya che. jyAM sudhI bhUtabhava anubhavagamya na thAya tyAM sudhI bhaviSyakALanuM dharmaprayatna zaMkAsaha AtmA karyA kare che; ane zaMkA saha prayatna te yogya siddhi ApatuM nathI. (A) punarjanma che', ATaluM parokSa-pratyakSe niHzaMkatva je puruSane prApta thayuM nathI, te puruSane AtmajJAna prApta thayuM hoya ema zAstrazailI kahetI nathI. punarjanmane mATe zrutajJAnathI meLavelo Azaya mane je anubhavagamya thayo che te kaMIka ahIM darzAvI jauM chuM. (1) "caitanya' ane 'jaDa" e be oLakhavAne mATe te banne vacce je bhinna dharma che te prathama oLakhAvo joIe; ane te bhinna dharmamAM paNa mukhya bhinna dharma ne oLakhavAno che te A che ke, "caitanyamAM 'upayoga' (koI paNa vastuno je vaDe bodha thAya te vastu) rahyo che ane 'jaDa'mAM te nathI. ahIM kadApi Ama koI nirNaya karavA icche ke, 'jaDa'mAM 'zabda', 'sparza', 'rUpa', 'rasa' ane 'gaMdha' e zaktio rahI che, ane caitanyamAM te nathI, paNa e bhinnatA AkAzanI apekSA letAM na samajAya tevI che, kAraNa tevA keTalAka guNo AkAzamAM paNa rahyA che; jevA ke, niraMjana, nirAkAra, arUpI i0 te te AtmAnI sadraza gaNI zakAya; kAraNa bhinna dharma na rahyA, paraMtu bhinna dharma 'upayoga' nAmano AgaLa kahelo guNa te darzAve che, ane pachIthI jaDa caitanyanuM svarUpa samajavuM sugama paDe che. (2) jIvano mukhya guNa nA lakSaNa che te 'upayoga' (koI paNa vastusaMbaMdhI lAgaNI, bodha, jJAna), azuddha ane apUrNa upayoga jene rahyo che te jIva - 'vyavahAranI apekSAe' - AtmA svasvarUpe paramAtmA ja che, paNa jyAM sudhI svasvarUpa yathArtha samajyo nathI tyAM sudhI (AtmA) chadmastha jIva che - paramAtmadazAmAM Avyo nathI. zuddha ane saMpUrNa yathArtha upayoga jene rahyo che te paramAtmadazAne prApta thayelo AtmA gaNAya. azuddha upayogI hovAthI ja AtmA kalpitajJAna(ajJAna)ne samyakajJAna mAnI rahyo che, ane samyakajJAna vinA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punarjanmano nizcaya koI aMze paNa yathArtha thato nathI, azuddha upayoga thavAnuM kaMI paNa nimitta hovuM joIe. te nimitta anupUrvIe cAlyAM AvatAM bAhyabhAve grahelAM karmapudagala che. (te karmanuM yathArtha svarUpa sUkSmatAthI samajavA jevuM che. kAraNa AtmAne AvI dazA kAMI paNa nimittathI ja hovI joIe ane te nimitta jyAM sudhI je prakAre che te prakAre na samajAya tyAM sudhI je vATe javuM che te vATanI nikaTatA na thAya.) jenuM pariNAma viparyaya hoya teno prAraMbha azuddha upayoga vinA na thAya, ane azuddha upayoga bhUtakALanA kaMI paNa saMlagna vinA na thAya. vartamAnakALamAMthI ApaNe ekekI paLa bAda karatA jaIe, ane tapAsatA jaIe, to pratyeka paLa bhinna bhinna svarUpe gaI jaNAze. (te bhinna bhinna thavAnuM kAraNa kaMI hoya ja.) eka mANase evo draDha saMkalpa karyo ke, mAvajIvanakALa strInuM ciMtavana paNa mAre na karavuM; chatAM pAMca paLa na jAya, ane ciMtavana thayuM to pachI tenuM kAraNa joIe. mane je zAstra saMbaMdhI alpa bodha thayo che tethI ema kahI zakuM chuM ke, te pUrvakarmano koI paNa aMze udaya joIe. kevA karmano ? to kahI zakIza ke, mohanIya karmano; kaI tenI prakRtino ? to kahI zakIza ke, puruSavedano. (puruSavedanI paMdara prakRti che.) puruSavedano udaya draDha saMkalpa rokyo chatAM thayo tenuM kAraNa have kahI zakAze ke, kaMI bhUtakALanuM hovuM joIe; ane anupUrvIe tenuM svarUpa vicAratAM punarjanma siddha thaze. A sthaLe bahu draSTAMtothI kahevAnI mArI icchA hatI, paNa dhAryA karatAM kahevuM vadhI gayuM che. tema AtmAne je bodha thayo te mana yathArtha na jANI zake. manano bodha vacana yathArtha na kahI zake. vacanano kathanabodha paNa kalama lakhI na zake. Ama hovAthI ane A viSayasaMbaMdhe keTalAka zailIzabdo vAparavAnI AvazyaktA hovAthI atyAre apUrNa bhAge A viSaya mUkI dauM chuM. e anumAnapramANa kahI gayo. pratyakSa pramANa saMbaMdhI jJAnIdraSTa haze, to have pachI, vA darzanasamaya maLyo to tyAre kaMIka darzAvI zakIza. ApanA upayogamAM ramI rahyuM che, chatAM be eka vacano ahIM prasannatArthe mUkuM chuM :1. sarva karatAM AtmajJAna zreSTha che. 2. dharmaviSaya, gati, Agati nizcaya che. 3. jema upayoganI zuddhatA tema AtmajJAna pamAya che. 4. e mATe nirvikAra draSTinI agatya che. 5. 'punarjanma che? te yogathI, zAstrathI ane sahajarUpe aneka sapuruSone siddha thayela che. A kALamAM e viSe aneka puruSone niHzaMkatA nathI thatI tenAM kAraNo mAtra sAtvikatAnI nyUnata, trividhatApanI marthanA, zrI gokaLacaritra'mAM Ape darzAvelI nirjanAvasthA tenI khAmI, satsaMga vinAno vAsa, svamAna ane ayathArtha draSTi e che. pharI e viSe vizeSa Apane anukULa haze, to darzAvIza. AthI mane AtmonlalatAno parama lAbha che. tethI Apane anukULa thaze ja. vakhata hoya to be cAra vakhata A patra manana thavAthI mAro kahelo alpa Azaya Apane bahu draSTigocara thaze. zailIne mATe thaIne vistArathI kaMIka lakhyuM che, chatAM jevuM joIe tevuM samajAvAyuM nathI ema mAruM mAnavuM che. paNa haLave haLave huM dhAruM chuM ke, te ApanI pAse saraLarUpe mUkI zakIza. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha bhagavAnanuM janmacaritra mArI pAse AvyuM nathI. anukULatA hoya to mokalAvavA sUcavana karazo. sapuruSanAM caritra e darpaNarUpa che. buddha ane jainanA bodhamAM mahAna taphAvata che. sarva doSanI kSamA icchI A patra pUruM (apUrNa sthitie) karuM chuM. ApanI AjJA haze, to evo vakhata meLavI zakAze ke, Atmatva draDha thAya. asugamatAthI lekha doSita thayo che, paNa keTalIka nirUpAyatA hatI. nahIM to saraLatA vAparavAthI AtmatvanI praphullitatA vizeSa thaI zake. vi. dharmajIvananA icchaka rAyacaMda ravajIbhAInA vinayabhAve prazasta praNAma.