Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Errorl Reference source not found. Error! Reference source not found. 40 tatva pAmavAnuM uttama pAtra - sulabhabodhipaNAnI yogyatA - nirgathadarzana vizeSa mAnavA yogya - eka dharmapaddhati - matapravartanamAM mukhya kAraNo - sulabhabodhi AtmAone dharmanI durlabhatA - mukhya vivAda - pratimAsiddhinAM pramANa - chevaTanI bhalAmaNa muMbaI, 1944 vizALabuddhi, madhyasthatA, saraLatA, ane jiteMdriyapaNuM ATalA guNo je AtmAmAM hoya, te tatva pAmavAnuM uttama pAtra che. anaMta janmamaraNa karI cUkelA A AtmAnI karuNA tevA adhikArIne utpanna thAya che ane te ja karmamukta thavAno jijJAsu kahI zakAya che. te ja puruSa yathArtha padArthane yathArtha svarUpe samajI mukta thavAnA puruSArthamAM yojAya che. je AtmA mukta thayA che te AtmA kaMI svacchaMdavartanAthI mukta thayA nathI, paNa Apta puruSe bodhelA mArganA prabaLa avalaMbanathI mukta thayA che. anAdikALanA mahAnnurUpa rAga, dveSa ane mohanA baMdhanamAM te potA saMbaMdhI vicAra karI zakyo nathI. manuSyatva, Arya deza, uttama kuLa, zArIrika saMpatti e apekSita sAdhana che; ane aMtaraMga sAdhana mAtra mukta thavAnI sAcI jijJAsA e che. ema jo sulabhabodhipaNAnI yogyatA AtmAmAM AvI hoya to te, je puruSo mukta thayA che athavA vartamAnamAM muktapaNe ke AtmajJAnadazAe vicAre che temaNe upadezelA mArgamAM niHsaMdehapaNe zraddhAzIla thAya. rAga, dveSa ane moha e jenAmAM nathI te puruSa te traNa doSathI rahita mArga upadezI zake, ane te ja paddhatie niHsaMdehapaNe pravartanAra sapuruSo kAM te mArga upadezI zake. sarva darzananI zailIno vicAra karatAM e rAga, dveSa ane moharahita puruSanuM bodheluM nirgathadarzana vizeSa mAnavA yogya che. e traNa doSathI rahita, mahAatizayathI pratApI evA tIrthakara deva teNe mokSanA kAraNarUpe je dharma bodhyo che, te dharma game te manuSyo svIkAratAM hoya paNa te eka paddhatie hovAM joIe, A vAta niHzaMka che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Errorl Reference source not found. Error! Reference source not found. aneka paddhatie aneka manuSyo te dharmanuM pratipAdana karatAM hoya ane te manuSyone paraspara matabhedanuM kAraNa thatuM hoya to temAM tIrthakara devanI eka paddhatine doSa nathI paNa te manuSyonI samajaNa zaktino doSa gaNI zakAya. e rIte nirgathadharmapravartaka ame chIe, ema judA judA manuSyo kahetA hoya, to temAMthI te manuSya pramANAbAdhita gaNI zakAya ke je vItarAga devanI AjJAnA sabhAve prarUpaka ane pravartaka hoya. A kALa du:sama nAmathI prakhyAta che. du:samakALa eTale je kALamAM manuSyo mahAduHkha vaDe AyuSya pUrNa karatA hoya, tema ja dharmArAdhanArUpa padArtho prApta karavAmAM du:samatA eTale mahAvighno AvatAM hoya, tene kahevAmAM Ave che. atyAre vItarAga devane nAme jaina darzanamAM eTalA badhA mata cAle che ke te mata, te matarUpa che, paNa satarUpa jyAM sudhI vItarAga devanI AjJAnuM avalaMbana karI pravartatA na hoya tyAM sudhI kahI zakAya nahIM. e matapravartanamAM mukhya kAraNo mane ATalAM saMbhave cheH (1) potAnI zithilatAne lIdhe keTalAka puruSoe nirgathadazAnI prAdhAnyatA ghaTADI hoya. (2) paraspara be AcAryone vAdavivAda. (3) mohanIya karmano udaya ane te rUpe pravartana thaI javuM. (4) grahAyA pachI te vAtano mArga maLato hoya topaNa te durlabhabodhitAne lIdhe na grahavo. (5) matinI nyUnatA. (6) jenA para rAga tenA chaMdamAM pravartana karanArAM ghaNAM manuSyo. 7) duHsama kALa ane (8) zAstrajJAnanuM ghaTI javuM. eTalA badhA mato saMbaMdhI samAdhAna thaI niHzaMkapaNe vItarAganI AjJArUpe mArga pravarte ema thAya to mahAkalyANa, paNa tevo saMbhava ocho che; mokSanI jijJAsA jene che tenI pravartatA to te ja mArgamAM hoya che; paNa loka ke oghadraSTie pravartanArA puruSo, tema ja pUrvanA durghaTa karmanA udayane lIdhe matanI zraddhAmAM paDelAM manuSyo te mArgano vicAra karI zake, ke bodha laI zake ema tenA keTalAka durlabhabodhI garao karavA de, ane matabheda TaLI paramAtmAnI AjJAnuM sammadazAthI ArAdhana karatAM te matavAdIone joIe, e bahu asaMbhavita che. sarvane sarakhI buddhi AvI jaI, saMzodhana thaI, vItarAganI AjJArUpa mArganuM pratipAdana thAya e sarvathA joke bane tevuM nathI; topaNa sulabhabodhI AtmAo avazya te mATe prayatna karyA rahe, to pariNAma zreSTha Ave, e vAta mane saMbhavita lAge che. du:sama kALanA pratApe, je loko vidyAno bodha laI zakyA che, temane dharmatatva para mULathI zraddhA jaNAtI nathI. jene kaMI saraLatAne lIdhe hoya che, tene te viSayanI kaMI gatAgama jaNAtI nathI, gatAgamavALo koI nIkaLe to tene te vastunI vRddhimAM vighna karanArA nIkaLe, paNa sahAyaka na thAya, evI AjanI kALacaryA che. ema keLavaNI pAmelAne dharmanI durlabhatA thaI paDI che.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Errorl Reference source not found. Error! Reference source not found. keLavaNI vagaranA lokomAM svAbhAvika eka A guNa rahyo che ke ApaNA bApadAdA je dharmane svIkAratA AvyA che, te dharmamAM ja ApaNe pravartavuM joIe, ane te ja mata satya hovo joIe; tema ja ApaNA gurunAM vacana para ja ApaNe vizvAsa rAkhavo joIe pachI te guru game to zAstranAM nAma paNa jANatA na hoya, paNa te ja mahAjJAnI che ema mAnI pravartavuM joIe. tema ja ApaNe je mAnIe chIe te ja vItarAgano bodhelo dharma che, bAkI jaina nAme pravarte che te mata saghaLA asata che. Ama temanI samajaNa hovAthI teo bicArA te ja matamAM macyA rahe che eno paNa apekSAthI jotAM doSa nathI. je je mata jainamAM paDelA che temAM jaina saMbaMdhI ja ghaNe bhAge kriyAo hoya e mAnya vAta che. te pramANe pravRtti joI je matamAM pote dIkSita thayA hoya, te matamAM ja dIkSita puruSonuM macyA rahevuM thAya che. dIkSitamAM paNa bhadrikatAne lIdhe kAM to dIkSA, kAM to bhikSA mAgyA jevI sthitithI mUMjhAIne prApta thayelI dIkSA, kAM to smazAnavairAgyamAM levAI gayelI dIkSA hoya che. zikSAnI sApekSa skuraNAthI prApta thayelI dIkSAvALo puruSa tame virala ja dekhazo, ane dekhazo to te matathI kaMTALI vItarAga devanI AjJAmAM rAcavA vadhAre tatpara haze. zikSAnI sApekSa phuraNA jene thaI che, te sivAyanA bIjA jeTalA manuSyo dIkSita ke gRhastha rahyA teTalA badhA je matamAM pote paDyA hoya temAM ja rAgI hoya; teone vicAranI preraNA karanAra koI na maLe. potAnA mata saMbaMdhI nAnA prakAranA yojI rAkhelA vikalpo (game to pachI temAM yathArtha pramANa ho ke na ho,) samajAvI daI guruo potAnA paMjAmAM rAkhI temane pravartAvI rahyA che. tema ja tyAgI garao sivAyanA parANe thaI paDelA mahAvIra devanA mArgarakSaka tarIke gaNAvatA yatio, temanI to mArga pravartAvavAnI zailI mATe kaMI bolavuM rahetuM nathI. kAraNa gRhasthane aNuvrata paNa hoya che; paNa A to tIrthakara devanI peThe kalpAtIta puruSa thaI beThA che. saMzodhaka puruSo bahu ochA che. mukta thavAnI aMtaHkaraNe jijJAsA rAkhanArA ane puruSArtha karanArA bahu ochA che. temane sAhityo jevAM ke saguru, satsaMga ke sAstro maLavAM durlabha thaI paDyAM che, jyAM pUchavA jAo tyAM sarva potapotAnI gAya che. pachI te sAcI ke jUThI teno koI bhAva pUchatuM nathI. bhAva pUchanAra AgaLa mithyA vikalpo karI potAnI saMsArasthiti vadhAre che ane bIjAne tevuM nimitta kare che. ochAmAM pUruM koI saMzodhaka AtmA haze to tene aprayojanabhUta pRthvI ityAdika viSayomAM zaMkAe karI rokAvuM thaI gayuM che. anubhava dharma para AvavuM temane paNa durlabha thaI paDyuM che. A parathI mAruM ema kahevuM nathI ke koI paNa atyAre jainadarzananA ArAdhaka nathI; che kharA, paNa bahu ja alpa, bahu ja alpa, ane je che te mukta thavA sivAyanI bIjI jijJAsA jene nathI tevA ane vItarAganI AjJAmAM jeNe potAno AtmA samapyuM che tevA paNa te AMgaLIe gaNI laIe teTalA haze. bAkI to
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Errorl Reference source not found. Error! Reference source not found. darzananI dazA joI karuNA Upaje tevuM che; sthira cittathI vicAra karI jozo to A mAruM kahevuM tamane sapramANa lAgaze. e saghaLA matomAM keTalAkane to sahaja sahaja vivAda che. mukhya vivAdaH- ekanuM kahevuM pratimAnI siddhi mATe che. bIjA tene kevaLa uthApe che (e mukhya vivAda che). bIjA bhAgamAM prathama huM paNa gaNAyo hato. mArI jijJAsA vItarAga devanI AjJAnA ArAdhana bhaNI che. ema satyatAne khAtara kahI daI darzAvuM chuM ke prathama pakSa satya che, eTale ke jina pratimA ane tenuM pUjana zAstrokta, pramANokta, anubhavokta ane anubhavamAM levA yogya che. mane te padArthono je rUpe bodha thayo athavA te viSaya saMbaMdhI mane je alpa zaMkA hatI te nIkaLI gaI, te vastunuM kaMI paNa pratipAdana thavAthI koI paNa AtmA te saMbaMdhI vicAra karI zakaze, ane te vastunI siddhi jaNAya to te saMbaMdhI matabheda tene TaLI jAya; te sulabhabodhipaNAnuM kArya thAya ema gaNI, TUMkAmAM keTalAka vicAro pratimAsiddhi mATe darzAvuM chuM. mArI pratimAmAM zraddhA che, mATe tame saghaLA karo e mATe mAruM kahevuM nathI, paNa vIra bhagavAnanI AjJAnuM ArAdhana tethI thatuM jaNAya to tema karavuM. paNa ATaluM smRtimAM rAkhavAnuM che keH keTalAMka pramANo AgamanA siddha thavA mATe paraMparA, anubhava ityAdikanI avazaya che. kutarkathI, jo tame kahetA ho to AkhA jaina darzananuM paNa khaMDana karI darzAvuM, paNa temAM kalyANa nathI. satya vastu jyAM pramANathI, anubhavathI siddha thaI tyAM jijJAsu puruSo potAnI game tevI haTha paNa mUkI de che. A moTA vivAda A kALamAM jo paDyA na hota to dharma pAmavAnuM lokone bahu sulabha thAta. TUMkAmAM pAMca prakAranAM pramANathI te vAta huM siddha karuM chuM. 1. AgamapramANa. 2. itihAsapramANa. 3. paraMparApramANa. 4. anubhavapramANa. 5. pramANapramANa. 1. AgamapramANa Agama kone kahevAya e prathama vyAkhyA thavAnI jarUra che. jeno pratipAdaka mULa puruSa Apta hoya te vacano jemAM rahyAM che te Agama che. vItarAga devanA bodhelA arthanI yojanA gaNadharoe karI TUMkAmAM mukhya vacanone lIdhAM, te Agama, sUtra e nAmathI oLakhAya che. siddhAMta, zAstra e bIjAM tenAM nAma che. tIrthakara deve bodhelAM pustakonI yojanA dvAdazAMgIrUpe gaNadharadeve karI, te bAra aMganAM nAma kahI jauM chuM. AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatI, jJAtAdharmakathAga, upAsakadazAMga, aMtakRtadazAMga, anuttaraupapAtika, praznavyAkaraNa, vipAka, ane draSTivAda.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Errorl Reference source not found. Error! Reference source not found. 1. koI paNa vItarAganI AjJAnuM pAlana thAya tema pravartavuM e mukhya mAnyatA che. 2. prathama pratimA nahIM mAnato ane have mAnuM chuM. temAM kaMI pakSapAtI kAraNa nathI, paNa mane tenI siddhi jaNAI tethI mAnya rAkhuM chuM, ane siddhi chatAM nahIM mAnavAthI prathamanI mAnyatAnI paNa siddhi nathI, ane tema thavAthI ArAdhakatA nathI. 3. mane A mata ke te matanI mAnyatA nathI, paNa rAgadveSarahita thavAnI paramAkAMkSA che; ane te mATe je je sAdhana hoya, te te icchavAM, karavAM ema mAnyatA che, ane e mATe mahAvIranAM vacana para mane pUrNa vizvAsa che. 4. atyAre eTalI prastAvanA mAtra karI pratimA saMbaMdhI aneka prakArathI darzAvelI mane je siddhi te have kahuM chuM. te siddhine manana karatAM pahelAM vAMcanAre nIcenA vicAro kRpA karIne lakSamAM levAH (a) tame paNa taravAnA icchuka cho, ane huM paNa chuM, banne mahAvIranA bodha, AtmahitaiSI bodhane icchIe chIe ane te nyAyamAM che, mATe jyAM satyatA Ave tyAM bannee apakSapAte satyatA kahevI. (A) koI paNa vAta jyAM sudhI yogya rIte na samajAya tyAM sudhI samajavI; te saMbaMdhI kaMI kahetAM mauna rAkhavuM. (i) amuka vAta siddha thAya to ja ThIka; ema na icchavuM, paNa satya satya thAya ema icchavuM. pratimA pUjavAthI ja mokSa che, kiMvA te nahIM mAnavAthI mokSa che; e banne vicArathI A pustaka yogya prakAre manana karatAM sudhI mauna rahevuM. (I) zAstranI zailI viruddha, kiMvA potAnA mAnanI jALavaNI arthe kadAgrahI thaI kaMI paNa vAta kahevI nahIM. (u) eka vAtane asatya ane ekane satya ema mAnavAmAM jyAM sudhI atruTaka kAraNa na ApI zakAya, tyAM sudhI potAnI vAtane madhyasthavRttimAM rokI rAkhavI. (U) koI dharma mAnanAra Akho samudAya kaMI mokSe jaze evuM zAstrakAranuM kahevuM nathI, paNa jeno AtmA dharmatva dhAraNa karaze te, siddhisaMprApta thaze, ema kahevuM che. mATe svAtmAne dharmabodhanI prathama prApti karAvavI joIe. temAMnuM eka A sAdhana paNa che; te parokSa pratyakSa anubhavyA vinA khaMDI nAMkhavA yogya nathI. (e) jo tame pratimAne mAnanAra ho to tenAthI je hetu pAra pADavA paramAtmAnI AjJA che te pAra pADI levo ane jo tame pratimAnA utthApaka ho to A pramANone yogya rIte vicArI jojo. bannee mane zatru ke mitra kaMI mAnavo nahIM. game te kahenAra che, ema gaNI graMtha vAMcI javo. (ai) ATaluM ja kharuM athavA ATalAmAMthI ja pratimAnI siddhi thAya to ame mAnIe ema AgrahI na thazo. paNa vIranAM bodhelAM zAstrothI siddhi thAya tema icchazo.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Errorl Reference source not found. Error! Reference source not found. (o) eTalA ja mATe vIranAM bodhelAM zAstro kone kahI zakAya, athavA mAnI zakAya, te mATe prathama dhyAnamAM levuM paDaze; ethI e saMbaMdhI prathama huM kahIza. (au) mane saMskRta, mAgadhI ke koI bhASAno mArI yogyatA pramANe paricaya nathI ema gaNI, mane apramANika TharAvazo to nyAyanI pratikULa javuM paDaze, mATe mAruM kahevuM zAstra ane AtmamadhyasthatAthI tapAsazo. (a) yogya lAge nahIM, evA koI mArA vicAra hoya to saharSa pUchazo; paNa te pahelAM te viSe tamArI samajaNathI zaMkArUpa nirNaya karI besazo nahIM. (a) TUMkAmAM kahevAnuM e ke, jema kalyANa thAya tema pravartavA saMbaMdhamAM mAruM kahevuM ayogya lAgatuM hoya to, te mATe yathArtha vicAra karI pachI jema hoya tema mAnya karavuM. zAstra-sUtra keTalA ? 1. eka pakSa ema kahe che ke atyAre pistAlIsa ke tethI vadhAre sUtro che, ane tenI niryukti, bhASya, cUrNi, TIkA e saghaLuM mAnavuM. eka pakSa kahe che ke batrIsa ja sUtra che; ane te batrIsa ja bhagavAnanAM bodhelAM che; bAkI mizra thaI gayAM che; ane niryukti ityAdika paNa tema ja che. mATe batrIsa mAnavAM. ATalI mAnyatA mATe prathama mArA samajAyelA vicAra darzAvuM chuM. bIjA pakSanI utpattine Aje lagabhaga cAraseM varSa thayAM. teo je batrIsa sUtra mAne che te nIce pramANeH 11 aMga, 12 upAMga, 4 mULa, 4 cheda, 1 Avazyaka chevaTanI bhalAmaNa have e viSayane saMkSepamAM pUrNa karyo. pratimAthI ekAMta dharma che, ema kahevA mATe athavA pratimAnA pUjanano ja bhAga siddha karavA meM A laghu graMthamAM kalama calAvI nathI. pratimA mATe mane je je pramANo jaNAyAM hatAM te TUMkAmAM jaNAvI dIdhAM. temAM vAjabI geravAjabIpaNuM zAstravicakSaNa, ane nyAyasaMpanna puruSe jovAnuM che, ane pachI jema sapramANa lAge tema pravartavuM ke prarUpavuM e temanA AtmA para AdhAra rAkhe che. A pustakane huM prasiddha karata nahIM, kAraNa ke je manuSya eka vAra pratimApUjanathI pratikULatA batAvI hoya, te ja manuSya jyAre tenI anukULatA batAve; tyAre prathama pakSavALAne te mATe bahu kheda ane kaTAkSa Ave che. Apa paNa huM dhAruM chuM ke mArA bhaNI thoDA vakhata pahelAM evI sthitimAM AvI gayA hatA, te veLA jo A pustakane meM prasiddhi ApI hota to ApanAM aMtaHkaraNo vadhAre dubhAta ane dubhAvavAnuM nimitta huM thAta, eTalA mATe meM tema karyuM nahIM. keTaloka vakhata vItyA pachI mArA aMtaHkaraNamAM eka evA vicAre janma lIdho ke tArA mATe te bhAIone saMkleza vicAro AvatA raheze, teM je pramANathI mAnyuM che, te paNa mAtra eka tArA hRdayamAM rahI jaze. mATe tene satyatApUrvaka jarUra prasiddhi ApavI, e vicArane meM jhIlI lIdho. tyAre temAMthI ghaNA nirmaLa
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Errorl Reference source not found. Error! Reference source not found. vicAranI preraNA thaI; te saMkSepamAM jaNAvI dauM chuM. pratimA mAno e Agraha mATe A pustaka karavAno kaMI hetu nathI. tema ja teo pratimA mAne tethI mane kaMI dhanavAna thaI javAnuM nathI, te saMbaMdhI je vicAro mane lAgyA hatA [ apUrNa maLela ].
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Errorl Reference source not found. Error! Reference source not found.