Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha citra- anyatvabhAvanA (zArdUlavikrIDita) nA mArAM tana rUpa kAMti yuvatI, nA putra ke bhrAta nA, nA mArAM bhUta snehIo svajana ke, nA gotra ke jJAta nA: nA mArAM dhana dhAma yauvana dharA, e moha ajJAtvanA; re re! jIva vicAra ema ja sadA, anyatvadA bhAvanA. vizeSArtha A zarIra te mAruM nathI, A rUpa te mAruM nathI, A kAMti te mArI nathI, A strI te mArI nathI, A putra te mArA nathI, A bhAIo te mArA nathI, A dAsa te mArA nathI, A snehIo te mArA nathI, A saMbaMdhIo te mArA nathI, A gotra te mAruM nathI, A jJAti te mArI nathI, A lakSmI te mArI nathI, A mahAlaya te mArAM nathI, A yauvana te mAruM nathI, ane A bhUmi te mArI nathI, mAtra e moha ajJAnapaNAno che. siddhagati sAdhavA mATe he jIva! anyatvano bodha denArI evI te anyatvabhAvanAno vicAra kara ! vicAra kara ! mithyA mamatvanI bhramaNA TaLavA mATe, ane vairAgyanI vRddhine mATe prabhAvathI manana karavA yogya rAjarAjezvara bharatanuM caritra ahIM AgaLa TAMkIe chIeH rAjarAjezvara bharatanuM caritra draSTAMtaH- jenI azvazALAmAM ramaNIya, catura ane aneka prakAranA tejI azvanA samUha zobhatA hatA, jenI gajazALAmAM aneka jAtinA madonmatta hastIo jhUlI rahyA hatA, jenA aMtaHpuramAM navayauvanA sukumArikA ane mugdhA strIo sahasagame virAjI rahI hatI, jenA dhananidhimAM caMcaLA e upamAthI vidvAnoe oLakhelI samudranI putrI lakSmI sthirarUpa thaI hatI, jenI AjJAne deva devAMganAo AdhIna thaIne mukuTa para caDAvI rahyAM hatAM, jene prAzana karavAne mATe nAnA prakAranAM SaTurasa bhojano paLe paLe nirmita thatAM hatAM, jenA komala karNanA vilAsane mATe jhINAM ane madhurasvarI gAyano karanArI vArAMganAo tatpara hatI. jene nirIkSaNa karavA mATe aneka prakAranAM nATaka ceTaka hatAM. jenI yazaskIrti vAyurUpe prasarI jaI AkAza jevI vyApta hatI; jenA zatruone sukhathI zayana karavAno vakhata Avyo na hato; athavA jenA vairInI vanitAonAM nayanomAMthI sadaiva AMsu TapakatAM hatAM, jenAthI koI zatruvaTa dAkhavavA to samartha nahotuM, paNa sAmAM nirdoSatAthI AMgaLI cIMdhavAye paNa koI samartha nahotuM; jenI samakSa aneka maMtrIonA samudAya tenI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRpAnI nimaMtraNA karatA hatA, jenAM rUpa, kAMti ane sauMdarya e manohAraka hatAM, jene aMge mahAna baLa, vIrya, zakti ane ugra parAkrama UchaLatAM hatAM, kriIDA karavAne mATe jene mahA sugaMdhImaya bAgabagIcA ane vanopavana hatAM, jene tyAM pradhAna kuLadIpaka putranA samudAya hatA, jenI sevAmAM lAkhogame anucaro sajja thaI UbhA rahetA hatA, je puruSa jyAM jyAM praveza karato, tyAM tyAM khamA khamA, kaMcanaphUla ane mauktikanA thALathI vadhAvAto hato, jenA kuMkumavarNA pAdapaMkajano sparza karavAne iMdra jevA paNa talasI rahetA hatA, jenI AyudhazALAmAM mahA yazomAna divya cakranI utpatti thaI hatI, jene tyAM sAmrAjyano akhaMDa dIpaka prakAzamAna hato; jene zire mahAna cha khaMDanI prabhutAno tejasvI ane caLakATamAna mukuTa virAjita hato. kahevAno hetu ke jenAM daLano, jenA nagara-purapATaNano, jenA vaibhavano ane jenA vilAsano saMsAra saMbaMdhe koI paNa prakAre nyUnabhAva nahoto evo te zrImAna rAjarAjezvara bharata potAnA suMdara Adarza-bhuvanamAM vastrAbhUSaNathI vibhUSita thaI manohara siMhAsana para beTho hato. cAre bAjunAM dvAra khullAM hatAM; nAnA prakAranA dhUpano dhUmra sUkSma rIte prasarI rahyo hato; nAnA prakAranA sugaMdhI padArtho dhamadhamI rahyAM hatAM; nAnA prakAranAM susvarayukata vAjiMtro yAMtrika kaLA vaDe svara kheMcI rahyAM hatAM; zItala, maMda ane sugaMdhI ema trividha vAyunI laharIo chUTatI hatI; AbhUSaNAdika padArthonuM nirIkSaNa karatAM karatAM e zrImAna rAjarAjezvara bharata te bhuvanamAM apUrvatAne pAmyo. enA hAthanI eka AMgaLImAMthI vIMTI nIkaLI paDI. bharatanuM dhyAna te bhaNI kheMcAyuM; ane AMgaLI kevaLa aDavI jaNAI. nava AMgaLIo vIMTI vaDe karIne je manoharatA dharAvatI hatI te manoharatA vinA A AMgaLI parathI bharatezvarane addabhuta mULottara vicAranI preraNA thaI. zA kAraNathI A AMgaLI AvI lAgavI joIe ? e vicAra karatAM vIMTInuM nIkaLI paDavuM e kAraNa ema tene samajAyuM. te vAtane vizeSa pramANabhUta karavA bIjI AMgaLInI vIMTI teNe kheMcI lIdhI. e bIjI AMgaLImAMthI jevI vIMTI nIkaLI tevI te AMgaLI azobhya dekhAI; vaLI e vAtane siddha karavAne teNe trIjI AMgaLImAMthI paNa vIMTI seravI lIdhI, ethI vizeSa pramANa thayuM. vaLI cothI AMgaLImAMthI vIMTI kADhI lIdhI eTale eNe paNa evo ja dekhAva dIdho; ema anukrame daze AMgaLIo aDavI karI mUkI, aDavI thaI javAthI saghaLIno dekhAva azobhya dekhAyo. azobhya dekhAvAthI rAjarAjezvara anyatvabhAvanAmAM gagadita thaI ema bolyo : "ahoho ! kevI vicitratA che ke bhUmimAMthI utpanna thayelI vastune TIpIne kuzaLatAthI ghaDavAthI mudrikA banI; e mudrikA vaDe mArI AMgaLI suMdara dekhAI; e AMgaLImAMthI mudrikA nIkaLI paDatAM ethI viparIta dekhAva dIdho; viparIta dekhAvathI azobhyatA ane aDavApaNuM khedarUpa thayuM. azobhya jaNAvAnuM kAraNa mAtra vIMTI pAmI; e AMgaLI vaDe A hAtha zobhe che; ane e hAtha vaDe A zarIra zobhA pAme che. tyAre emAM huM zobhA konI gaNuM ? ati vismayatA ! mArI A manAtI manohara kAMtine vizeSa dIpta karanAra te maNi mANikyAdinA alaMkAro ane raMgaberaMgI vastro TharyA. e kAMti mArI tvacAnI zobhA TharI; e tvacA zarIranI guptatA DhAMkI suMdaratA dekhADe che, ahoho ! A mahA viparItatA che ! je zarIrane huM mAruM mAnuM chuM te zarIra te
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtra tvacA vaDe, te tvacA kAMti vaDe ane te kAMti vastrAlaMkAra vaDe zobhe che. tyAre zuM mArA zarIranI to kaMI zobhA nahIM ja ke ? rudhira, mAMsa, ane hADano ja kevaLa e mALo ke ? ane e mALo te huM kevaLa mAro mAnuM chuM. kevI bhUla ! kevI bhramaNA ! ane kevI vicitratA che ! kevaLa huM parapugalanI zobhAthI zobhuM chuM. koIthI ramaNIkatA dharAvatuM zarIra te mAre mAruM kema mAnavuM? ane kadApi ema mAnIne huM emAM mamatvabhAva rAkhuM te paNa kevaLa duHkhaprada ane vRthA che. A mArA AtmAno e zarIrathI eka kALe viyoga che! AtmA jyAre bIjA dehane dhAraNa karavA paravaraze tyAre A deha ahIM rahevAmAM kaMI zaMkA nathI. e kAyA mArI na thaI ane nahIM thAya tyAre huM ene mArI mAnuM chuM ke mAnuM e kevaLa mUrkhatA che. jeno eka kALe viyoga thavAno che, ane je kevaLa anyatvabhAva dharAve che temAM mamatvapaNuM zuM rAkhavuM ? e jyAre mArI thatI nathI, tyAre mAre enuM thavuM zuM ucita che? nahIM nahIM, e jyAre mArI nahIM tyAre huM eno nahIM, ema vicAruM, draDha karuM, ane pravartana karuM, ema vivekabuddhinuM tAtparya che. A AkhI sRSTi anaMta cIjathI ane anaMta padArthothI bharI che; te saghaLA padArtha karatAM jenA jeTalI koI paNa vastu para mArI priyatA nathI; te vastu te mArI na thaI; to pachI bIjI kaI vastu mArI hoya ? aho ! huM bahu bhUlI gayo. mithyA mohamAM lathaDI paDyo. te navayauvanAo, te mAnelA kuLadIpaka putro, te aDhaLaka lakSmI, te cha khaMDanuM mahAna rAja, e mArAM nathI. emAMnuM lezamAtra paNa mAruM nathI. emAM mAro kiMcita bhAga nathI. je kAyAthI huM e saghaLI vastuono upabhoga lauM chuM.te bhogya vastu jyAre mArI na thaI tyAre bIjI mArI mAnela vastu-snehI, kuTuMbI ityAdi-mArAM zuM thanAra hatAM ? nahIM, kaMI ja nahIM. e mamatvabhAva mAre joIto nathI ! e putra, e mitra, e kalatra, e vaibhava ane e lakSmIne mAre mArAM mAnavAM ja nathI. huM eno nahIM ne e mArAM nahIM ! puyAdika sAdhIne meM je je vastu prApta karI te te vastu mArI na thaI, e jevuM saMsAramAM kayuM khedamaya che ? mArAM ugra puNyatvanuM pariNAma A ja ke ? chevaTe e saghaLAMno viyoga ja ke ? prayatvanuM e phaLa pAmIne enI vRddhine mATe je je pApa karyA che te mArA AtmAe bhogavavAM ja ke? te paNa ekalAe ja ke ? emAM koI sahiyArI nahIM ja ke ? nahIM nahIM. e anyatvabhAvavALA mATe thaIne huM mamatvabhAva darzAvI AtmAno anahitaiSI thaI ene raudra narakano bhokatA karuM e jevuM kayuM ajJAna che ? evI kaI bhramaNA che ? evo kayo aviveka che ? tresaThazalAkA puruSomAMno huM eka gaNAyo; tyAM AvAM kRtya TALI zakuM nahIM, ane prApta karelI prabhutAne khoI besuM, e kevaLa ayukta che. e putrono, e pramadAono, e rAjavaibhavano ane e vAhanAdika sukhano mAre kazo anurAga nathI ! mamatva nathI !" vairAgyanuM rAjarAjezvara bharatanA aMtaHkaraNamAM AvuM citra paDyuM ke timirapaTa TaLI gayuM. zukala-dhyAna prApta thayuM. azeSa karma baLIne bhasmIbhUta thayAM ! mahA divya ane sahasa-kiraNathI paNa anupama kAMtimAna kevaLajJAna pragaTa thayuM. te ja veLA eNe paMcamuSTi kezalocana karyuM. zAsanadevIe ene saMtasAja Apyo; ane te mahA virAgI sarvajJa sarvadarzI thaI, caturgati, covIza daMDaka, temaja Adhi, vyAdhi ane upAdhithI virakta thayo. capaLa saMsAranA sakaLa sukhavilAsathI eNe nivRtti karI, priyApriya gayuM, ane te niraMtara stavavA yogya paramAtmA thayo.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANazikSA ema e cha khaMDano prabhu, devanA deva jevo, aDhaLaka sAmrAjyalakSmIno bhokatA, mahAyuno dhaNI, aneka ratnanI yuktatA dharAvanAra, rAjarAjezvara bharata Adarzabhuvanane viSe kevaLa anyatvabhAvanA UpajavAthI zuddha virAgI thayo ! kharekhara bharatezvaranuM manana karavA yogya caritra saMsAranI zokArtatA ane audAsInyatAno pUrepUro bhAva, upadeza ane pramANa darzita kare che. kaho ! ene tyAM kaI khAmI hatI ? nahotI ene tyAM navayauvanA strIonI khAmI, ke nahotI rAjariddhinI khAmI, nahotI vijayasiddhinI khAmI, ke nahotI navanidhinI khAmI, nahotI putrasamudAyanI khAmI, ke nahotI kuTuMba-parivAranI khAmI, nahotI rUpakAMtinI khAmI, ke nahotI yazaskIrtinI khAmI. AgaLa kahevAI gayelI tenI riddhinuM ema punaH smaraNa karAvI pramANathI zikSAprasAdIno lAbha ApIe chIe ke, bharatezvare vivekathI anyatvanA svarUpane joyuM, jANuM ane sarpakaMcukavata saMsAra parityAga karI tenuM mithyA mamatva siddha karI ApyuM. mahAvairAgyanI acaLatA, nirmamatvatA, ane AtmazakitanuM praphullita thavuM, A mahA yogIzvaranA caritramAM rahyuM che. eka pitAnA so putramAM navANuM AgaLa Atmasiddhine sAdhatA hatA. somA A bharatezvare siddhi sAdhI. pitAe paNa e ja siddhi sAdhI. bharatezvarI-rAjyAsana-bhogIo uparAuparI AvanAra e ja AdarzabhuvanamAM te ja siddhi pAmyA kahevAya che. e sakaLa siddhisAdhaka maMDaLa anyatvane ja siddha karI ekatvamAM praveza karAve che. abhivaMdana ho te paramAtmAone ! (zArdUlavikrIDita) dekhI AMgaLI Apa eka aDavI, vairAgya vege gayA, chAMDI rAjasamAjane bharatajI, kaivalyajJAnI thayA; cothuM citra pavitra e ja carite, pAmyuM ahIM pUrNatA, jJAnInAM mana teha raMjana karo, vairAgya bhAve yathA. vizeSArthapotAnI eka AMgaLI aDavI dekhIne vairAgyanA pravAhamAM jeNe praveza karyo, rAjasamAjane choDIne jeNe kaivalyajJAna prApta karyuM, evA te bharatezvaranuM caritra dhAraNa karIne A cothuM citra pUrNatA pAmyuM. te jevo joIe tevo vairAgyabhAva darzAvIne jJAnIpuruSanAM manane raMjana karanAra thAo !
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanAbodha graMthe anyatvabhAvanAnA upadeza mATe prathama darzananA caturtha citramAM bharatezvaranuM draSTAMta ane pramANazikSA pUrNatA pAmyAM.