Book Title: Suvas 1942 05 Pustak 05 Ank 01
Author(s): Suvas Karyalay
Publisher: Suvas Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034637/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvA sa. suvAsa kAryAlaya rAvapurA, vaDedarA A aMkathI "suvAsa pAMcamA varSamAM praveze che. yuddhane dAvAnaLa tenA nirmaLa pravAhane hajI lagI aTakAvI zakela nathI, tema have pachI paNa nahi aTakAvI zake evI AzA che. paNa te mATe grAhaka baMdhuo ne mitravargane sakriya sahakAra jarUrI che. yuddhanA sagomAM moTAM zahero khAlI thaI rahyAM che. eTale te vistAramAM grAhaka-saMkhyAne kSati pahoMce te svAbhAvika che. te kSati pUravAmAM madada karavo e sAhityapremIonI pharaja che. zahero choDIne grAmya vistAromAM jaI vaselAM dezajane paNa grAhaka banIne sAhityasevAmAM pitAne phALe noMdhAvI zake che ne badalAmAM "suvAsa' meLavIne teo samayano sadupaga karI zake che. jemAM lavAjama bAkI hatAM temane suvAsane gatAMka vI. pI. thI mokalavAmAM Avelo. temAMthI keTalAMka vI pI asvIkRta banI pAchA pharyA che. grAhaka tarIke kAyama thaIne A mArga le e vyAjabI na ja gaNAya. eTale je baMdhuoe bhUlathI ke zaratacUkathI vI. pI. pAchAM mokalyAM hoya temane hajI paNa bhUla sudhArIne lavAjama mokalAvI ApavA ne suvAsanA grAhaka tarIke kAyama rahevA vinaMti che. niyamo suvAsa' dara mahinAnI pAMcamI tArIkhe niyamita pragaTa thAya che. * suvAsa'ne uddeza prajAnI sArvatrika unnatimAM dareka rIte madadakartA banavAno che. te uddezane anukULa thaI paDe evA vividha prakAranA lekhone temAM sthAna apAze. abhyAsapUrNa sAthe sAthe joDazuddha, saraLa ne milika lekhane prathama pasaMdagI maLaze suvAsa'nA lekhaka-maMDaLI mAM joDAvAthI lekhakane vinA lavAjame "suvAsa' mekalAya che; temane pitAne pragaTa thayela lekhanI AuTaprInTsa maLe che, temaja salAhakAra-maMDaLamAM pratinidhitva maLe che, suvAsa chaThThI tArIkhe na maLe to pahelAM pisTamAM ja tapAsa karavI. kemake "suvAsa kAryAlaya" mAMthI dareka aMka pUratI dekharekha nIce ravAnA thAya che. suvAsane namUnAne aMka maMgAvanAre pAMca AnAnI TikiTa mokalavI. jemAM uttara jarUrI hoya evA dareka prakAranA patravyavahAramAM, ke lebo asvIkArya nIvaDe te te pAchA meLavavAne, jarUrI TikiTa bIDavI joIe, ane potAnA patra para ke bu sTa para pisTala niyama pramANenI, pUratI TikiTa coDavI joIe. neTa-peIDa svIkAravAmAM nahi Ave. kAryAlayane lagatA patravyavahAramAM taMtrI ke saMcAlakanuM nAma na lakhavuM. kemake tema thavAthI temanI gerahAjarImAM te patranI vyavasthA vilaMbajanaka thaI paDe che. "prAcIna bhAratavarSa ke " Ancient India" nA grAhakone prathama varSe ardhI lavAjama ( lavAjama rU. 1-8-010-4-0 paTeja=1-1ra-0) ane tyAra pachI eka varSane mATe paNa lavAjame(2-8-0 ) "suvAsa' maLI zakaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka abhiprAya suvAsa niyamita vAMcuM chuM, ane nirmaLa ane niSpakSapAta saMskArI sAhitya upajAvavAmAM ene suMdara kALe che ema lAge che. -svA. svayaMti tIrtha taMtrI-utthAna suvAse pitAnI ucca koTi sAcavI rAkhI che. tenA agralekhe kharekhara ciMtanazIla ane kAvyatattvathI bharelA hoya che. -ramaNalAla vasaMtalAla desAI lekhe ekaMdare sArA...abhyAsapUrvaka lakhAyelA che. -aradezara pharAmajI khabaradAra icchIe chIe ke zikSita gujarAta "suvAsa" jevA prayAsane AvakAre, paze ane saMpUrNa suvikAsanI taka Ape. -vi. ka. mAnasI vicAra ane sAhityasamRdhdha suMdara mAsika pratyeka mAse avanavI, vidhavidha ane darekanI suruci saMteSAya evI sAhitya ane vicAra-sAmagrI pIrasAya che. -anAvila jagata amAruM AkhuM kuTuMba "suvAsa" khUba vAMce che. amAre tyAM gujarAtanAM ghaNuM po Ave che, paNa temAM ziSTa sAhitya te " suvAsa ' ja Ape che. te -ki. AliyA jozI gujarAtane eka sArUM mAsika maLyuM hovAne saMte thAya che. janmabhUmi A mAsika mAhitI pUrNa sAmagrI ApIne pitAnuM sthAna nakkI karI lIdheluM jaNAya che. -muMbaI samAcAra " suvAsa' nuM dhoraNa Ama vadhu vyApaka banatuM jAya che te joI AnaMda thAya che. tenA sa cAlakane dhanyavAda che.....A padhdhatine badhAM sAmayikovALA svIkAra kare che ? -atyAre kacarAnI TopalImAM nAkhavA jevuM sAhitya prasidhdha thAya che, te na ja thavA pAme. -gujarAtI leonI pasaMdagI joI saMtoSa anubhavIe chIe. UgatA lekhakonI kalama vikasAvavAmAM sAhitya mAsikanI kheTa "suvAse purI pADI che. e viziSTa prakAranuM sthAna sAhitya-jagatamAM meLavaze evI AzA baMdhAya che. -yuvaka A navo phAla anya sAmayike jema khAlI najara karI pheMkI devA jevo nathI. "yathA nAmA tathA guNuM' nI jema khAsa vAMcavA jevuM che..lekhonI zilI uttama kalApUvaka navI che. khAsa mahatvatA bhASAzuddhi ane joDaNIne ApelI che. --khetIvADI vijJAna - temAM pIrasAyalI vividha jAtanI vAnagIo sAhitya-premIone sAro khorAka pUro pADe che. -kSatriya mitra sAmagrI saMtoSaprada che. -pustakAlaya, vidvatAbharelA lekho, vicAraNIya sAhityasAmagrIthI A mAsika vaDodarAnA baMdha paDelA - sAhitya' mAsikanI kheTa pUraze evI AzA baMdhAya. jIvana, kalA, sAhitya vagere viSaya paranA lekhothI bharapUra che. suvAsa enA nAma pramANe suvAsita che. -taMtrI- dezI rAjya -bALaka sayAjIvajaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM nArAyaNa paramahaMsa zrI svAmI rAmatIrthanA upadeza svarUpa mahAgUjarAtanI saMskArI prajAnu dhArmika mAsikapaga utthAna' taMtrI - svAmI zrI. svaya khyAti tItha joradAra lakhANanAM dara mahine pRSTha 800 varasa dahADe pRSTha 960; chatAM vArSika lavAjama sAthe rUA. 38-0 posTeja sAthe satvara lavAjama mekalI grAhaka tarIke nAma noMdhAvI hA. game tyAre grAhaka thanArane varSoMnA badhA aka meAlavAmAM Ave che lakhA---pramandhaka : utthAna' Azrama-choTAudepura ( pUrva gujazata ) ( jJAna sAdhana bALa ke kAi paNa patra sAthe joDAyelu nathI svataMtra rIte bALaka mAsika khALA mATe ja pragaTa thAya che. sAdI ne sIdhI bhASA DAi AjanA prADha-zikSaNanA jamAnAmAM akSarajJAnanI zarUAta karanArAone temAMthI kai kaMI maLI raheze. chatAM lavAjama varasanA phakta rUpiyA e tamArI sasthA ke gharamAM bALaka avazya hAvu joie, kemake nirdoSa bAluDAM bALaka vAMcavA ghaNAM Atura hAtha che navA varasathI ghaNA pheraphAra thayA che. ' ALaka' kAryAlaya, rAvapurA-vaDAdarA 19 varasathI pragaTa thAyache Aragya, vyAyAma ane taMdurastI viSayaka saMpUrNa ane citra mAhitI satata 26 varSathI Apatu mAsika vyAyAma vArSika lavAjama - hiMdamAM rUA. 2-8-0 paradeza ziliMga-5. zarIra taMdurastI sivAya badhuM nakAmu che. zarIrane tadurasta, nireAgI ane sazakta kevI rIte banAvavuM ane AreAgya prApta karyAM pachI te kevI rIte TakAvI rAkhavuM, te vyAyAma vAMcavAthI paNa jANI zakAze. ApanA gharamAM, ApanI lAyabrerImAM ke ApanI vyAyAmazALAmAM tene khelAve; te Apane ceAgya ane sAcI salAha Apaze. varSanA rU. 2-8-0 nA badalAmAM, varSe Akhare dAktaranAM khIla mATe, kharcAtI moTI rakamane te bacAva karaze. game te mAsathI tenA grAhaka thai zakAya che. lakhA:- vyavasthApaka: vyAyAma kAryAlaya, mamudAranA vADA, rAvapurA, vaDAdarA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = =[l =[7] =[l) gujarAte kadI na nihALyuM hoya evuM ajoDa grantha-sAhasa kAra (c) priyadarzI 0 cA ne GEE paNa samrATa saMprAMte ETdadadadada jA = = == =[g jagata Aja lagI ema mAnatuM AvyuM che ke priyadarzI e azokanuM upanAma che ne zilAo tathA sthaMbha para kotarAyelI vizvavikhyAta dharmalipio teno che. paNa A grantha vAMcIne tame eka avAje kabUlazo ke azaka te priyadasinI pUrve thaI gayo che ane zilAlekhone kotarAvanAra nRpati samrATa saMprati che. paNa A granthamAM prAcIna bhAratavarSanI aitihAsika zAstrIya kALagaNanA, priyadasinI nA 'I badhI mULa dharmalipio utArIne tenA anuvAdo, te para judA judA vidvAnonAM || matamatAMtaro ApIne abhedya pramANe sAthe lakhAyelI vistRta nodhe tathA priyadarzI thAne samrATa saMpratinuM vistRta jIvanacaritra samAvela che apragaTa pratyenA aneka akATaya purAvAothI A grantha kevaLa gujarAtanuM ja nahi, paNa bhAratavarSanuM eka amara saMpAdana banaze. ane mAryayuganA itihAsanI navaracanA karIne vizvanA itihAsakramamAM te javalaMta II krAnti ANaze.' A grantha pacIsa varSanA satata prayatnanuM phaLa che hiMda para AkramaNa karanAra alekajhAMDarane senDekoTasa yAne caMDAzAke kevA prabhAvathI pAcho vA ane priyadarzI yAne saMmatie vizvabharamAM ahiMsAne je prakAza pAtharyo ha te vAMcIne tame sAhasa, dezabhakti ane ahiMsA-vijayanuM jema anubhavaze. grathanA pAchalA bhAgamAM apAyela samajUti, sUci, keThA vagere vAcakane sahelAIthI || badhI vigate samajavAmAM madadagAra thaze. saMkhyAbaMdha citro, Dabala krAuna sAIjhanAM 500 pAnAM chatAM, A yuddhanA aMge AvI paDelI sakhta meMghavArI chatAM, agAuthI nAma noMdhAvanArane mATe kiMmata rU. 5. prAcIna bhAratavaSe " ane " Ancient India nA grAhakone A adabhuta anya rU. 4-0-0 nI kiMmate jyAre "suvAsa nA grAhakone te rU. 4-8-0mAM ApavAmAM Avaze. bhAdaravA suda paMcamIe Ajeja nAma noMdhApragaTa thaze. zazikAnta enDa ku. rAvapurA, vaDodarA [: =Re =]=== =[S+== = == Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = == sowy ki saks 'Aje paSSC ajJAnatimirAndhAnAM jnyaanaaNjnshlaakyaa| netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave nmH|| pustaka pam " ::::::: me: 1942 ke 1 lA prakRti rajanI jyAre bihAmaNI bane tyAre tenA vizALa lalATamAM amRtajharatA rasikavara candra tarIke. pRthvI para jyAre timiranAM vAdaLa chavAI rahyAM hoya tyAre temane vikherI nAMkhatA tejasvI bAlasUrya tarIke, divAkaranuM teja paNa akArUM thaI paDe tyAre sehAmaNuM saMdhyA tarIke, nizAthI kaMTALI javAya tyAre killelatI navasuMdarI uSA tarIke, ziziranI tISNu ThaMDIe aMga thIjI gayAM hoya tyAre rasavathI vasaMta tarIka, grISmathI mAnavI jaLI rahyAM hoya tyAre jaLadevI varSA tarIke; prajA jyAre dIna bane tyAre vikrama samA prApUraka naravIra tarIke, te uzRMkhala banI hoya tyAre tenI sAna ThekANe lAvanAra parazurAma samA saMhAraka mahArathI tarIke, sRSTi para dharmanI glAni thAya tyAre zrI kRSNacaMdra samA adharmanA ucchedaka tarIke, hiMsA vyApaka bane tyAre ahiMsAnA parama pratIka samA mahAvIra-buddha tarIke, ahiMsA kAyaratA pragaTAve tyAre cANakaya ke pataMjali samA yuddhamI maharSio tarIke; kalA jIvana vAMche tyAre thazaravI kalAkAra tarIke, saMskAra jyAre bhUMsAtA jAya tyAre virala saMskAramUrti tarIke, pavitratA dara hatAM pavitratAnI parama vibhUti tarIke; mAnavI sukhathI bephAma bane tyAre daMDanAyaka duHkha tarIke, duHkhathI te dabAI jAya tyAre sahAmaNuM sukha tarIke; strInI saundaryamayI sukemaLa rasavelane vikasAvanAra puruSa tarIke, tenA nirjana vana samA ujajaDa khoLAne mitapuSpathI bharI denAra zizu tarIke, puruSanI kaMThera ekalatAne piyuSe havarAvanAra nArI tarIke; raktamAMthI paNa dUdhanI zera vahAvatI jananInI havela tarIke, upavanamAM sugaMdhI puSpa tarIke, sAgaramAM motI tarIke zyAma AkAzamAM TamakatA tAralA tarIke, sarasaritAmAM mIThAM jaLa tarIke, prANImAtramAM cetanya tarIke. verAna raNamAM amRtavIraDI ke svargIya zItaLa chatra samA ekala vRkSa tarIke-yuge yuge, paLe paLe ane prasaMge prasaMge pragaTavuM e prakRti kahe, puruSa kahe, prabhu kahe-ne nitya dharma che. saMdhyAe gRha-maMdiramAM dIpaka paTAvAya eTale e sahaje che; ne sAgaramAMthI zeSAyala jaLa varSAveze jema pAchuM Ave, kuvAmAMthI pANI kheMcAtAM bhUgarbhamAMthI mIThA nIranI se vahe-eTale e svAbhAvika che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvatsara pravartaka-vIraziromaNi zakAri vikramAditya cImanalAla saMghavI "mAnasI"nA mArca-1942nA aMkamAM zrI durgAzaMkara kevaLarAma zAstrIne vikramasaMvata ane vikramAditya' nAmaka eka lekha pragaTa thayuM che. te lekhamAM zAstrIjIe "suvAsanA jAnyu-194ranA aMkamAM pragaTa thayelA "samrATa vikrama ne vikrama saMvata' lekha para TIkAtmaka carcA karI che ane vikramasaMvatsarane pravartaka vikramAditya I. sa. pUrve pahelI sadImAM avaMtImAM thaI gayo" e vidhAnane aitihAsika daSTie pramANurahita jaNAvIne temaNe e saMvatsara sAthe saMkaLAyeluM vikrama" nAma I. sa. nI ethI sadImAM thaI gayelA gutAvaMzIya samrATa caMdragupta bIjAne AbhArI che evA yuropIya saMzodhakoe pracAramAM ANelA ane zALAmAM vidyArthIone bhaNAvavAnA pAThya pustakamAM mudrAMkita thayelA matane AgaLa dharyo che. lekhanI zarUAtamAM zAstrIjI jaNAve che ke-e lakhANamAM "ItihAsanA saMzodhakoe Arya prajAne anyAya karyo che... vagerethI AraMbhatAM je AkSepAtmaka kathane che te te upekSaNIya che. paraMtu AryAvartane ItihAsa ghaDavA nIkaLelA yuropIya itihAsakAroe ane temane anusaranArA hiMdI saMzodhakoe hidanI Arya prajAne ane enAM zAstrIya pramANone anyAya karyo che te viSe bematane sthAna heI ja na zake. maryavaMzane itihAsa racatAM yuropiyanoe vedika, jena ne bauddha-hiMdanA e traNe mahAna dharmonA pramANabhUta zAstrIya granthamAM gUMthAyalA vyavasthita kramanI avagaNanA karIne athavA to enA sughaTita jJAnanA abhAve kalpanAthI jhagamagatI grIka daMtakathAo para vadhAre AdhAra mUkayo. ne chatAM hiMdI itihAsakAroe e racanAne vadhAvI lIdhI che te sarvavidita che. e ja rIte yuropIya saMzodhakonI bhUlabharelI kALagaNanAmAM I. sa. pUrve pahelI sadImAM avaMtImAM vikrama nAme koI rAja rAjya karatA hoya te na jaNAyuM eTale temaNe bhAratanI 1. te daMtakathAonA AdhAre dhaDAyelA hiMdI itihAsamAM alekajhAMDare hiMdamAM meLavelA vijaya aMge aneka baNagAM phukAyAM che paraMtu keca ekeDemInA pramukha ne vizvavikhyAta itihAsakAra sI. relIna e vigate keTalI kAlpanika che te jaNAvatAM lakhe che ke - 'Alexander's conquests in India by no ineans deserve the credit vulgarly attached to them. The intention of conquering the Prassi i. e. the great kingdom of Magadh on the Ganges, with which tradition has credited him, is a latter legend; for he knew nothing of the Ganges or Magadh. Ancient History Vol. II P. 190-191 e ja rIte upalI daMtasthAomAM kayAMka kayAMka vaparAyelA sekeTasa zabda ane sara viliyama jojo e zabadanI candragupta sAthe karelI sarakhAmaNIne anusarIne hiMdanI etihAsika kALagaNanAnA pAyA tarIke alekajhAMDara sAthenI candraguptanI samakAlikatA rathApavAmAM AvI. paraMtu hiMdanA purAvastu-saMzAdhanakhAtAnA bhAi nAyaba adhikArI bAbu pI. sI. mukarajI uparokata sarakhAmaNI keTalI asaMgata che jena, bAha, ne pirANika-traNe kAlagaNanao candraguDAno samaya alekajhAMDaranI 25 varSa pUrve darzAvavAmAM keTalI ekamata che; alekajhAMDaranA AkramaNa vakhate magadhamAM caMDAze ke rAjya karato hovAnAM kevAM aTaLa pramANe maLe che. tathA azokanA nAme caDAvAyelA zilAlekhe sAcI rIte te saMpratinA che tenI vigatavAra pramANe cita carcA karIne aMtamAM nirNaya ApatAM jaNAve che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAri vikramAditya : 3 samarata prajAonA hadayamAM jaDAyalA, jene saMvatasara hajI lagI paNa hayAti bhogave che evA bhAratanA mahAnamAM mahAna nRpati vikramAdityane aitihAsika vyakti tarIke gaNavAne inakAra karyo ane I. sa. purve 56mAM zarU thayelA saMvatsara sAthe saMkaLAyeluM vikrama nAma I. sa. 37pamAM sihAsane AvelA candragupta bIjAne AbhArI hevAno mata rajU karyo ne hiMdI itihAsakAroe e vicitra matane apanAvI lIdhuM. pramANabhUta hiMdI sAhityamAM gardabhilla rAjavaMza ane vikramAdityanuM vyaktitva amara baneluM hovA chatAM hiMdI itihAsa-racanAmAM jyAre tenI ane pariNAme hiMdanI Arya prajA ane tenAM pramANenI je avagaNanA thAya che ane te sthaLe paradezIonI vicitra kalpanAone je pasaMdagI apAya che te pratye kevaLa amane ja nahi, paraMtu taTastha paradezI vidvAnane paNa vadhe che. je ATalA prAstAvika vakatavya pachI have ApaNe uparokta lekhamAM zAstrIjIe I. sa. pUrve pahelI sadImAM avaMtI-ujjayinImAM vikrama nAme nRpatinA astitvano inkAra karavAmAM ane saMvatsara sAthe saMkaLAyeluM vikrama nAma cothI sadInA guptavaMzI samrATa candragupta bIjAne AbhArI che ema darzAvavAmAM je dalIle vAparI che te kevI lUlI, abhyAsa rahita ane adhUrI che te vicArIne mahAna vikramAdityanA ajoDa vyakitatva para prakAza pAtharavAno prayatna karIe. mAnasI"nA ukata lekhamAM zAstrIjI jaNAve che ke- vikrama saMvatanA AraMbha vakhate ujaje. namAM ke kyAMya paNa vikramAditya nAmano rAjA thaI gayA vize jainabataparaMparA sivAya koI jAtane aitihAsika purAvo ApaNI pAse nathI. e vikramAditya kharekhara thayo hoya te ene koI utkIrNa lekha ke sikako maLyo nathI. eTaluM ja nahi paNa pirANika mRtaparaMparA ke baddha butaparaMparAmAM e samayamAM vikramanuM nAma maLatuM nathI." zAstrIjI jena ke baddha sAhityathI aparicita hoya te samajI zakAya tevuM che, paraMtu pirANika sAhitya viSe paNa teo ATalA anabhijJa che te te kharekhara vismayajanaka che. kemake purANamAM aneka sthaLe ukta vikrama aMgenA ullekho maLI Ave che? chaMdapurANa mAM spaSTa jaNAvyuM che ke- kaliyuganAM 3020 varSa vItyA pachI vikra Thus the year 163 A. B.(B. C. 380 ) as the year of the accession of the founder of the Maurya dynasty to the throne of Patliputra is established beyond the possibility of a doubt......... Rock-edicts belong to Samprati who was contemporary with the five Yona--kings of the then divided Greek Empire. The Indian Antiquary Vol. XXXII, p. 227-233 ( vizeSa pramANe mATe juo prAcIna bhAratavarSa-- bhAga bIje ] 2. Most scholars are a priore disinclined to believe in Indian tradition and some times prefer the most marvellous accounts of foreign authors to Indian lore. Prof. Sten Konow, Kharosthi Inscriptions. p. XXVI 3. kaliyuga-saMvatsara ane vikramasaMvatsara vacce 3044 varSanuM aMtara che. kaliyuga-saMvatsaranI cokasa zarUAta I. sa. pUrve 312 nA phebruArInI 18 mI tArIkhanI prabhAtathI thAya che. [ pramANe mATe juo - bhAratIya prAcIna TirinAjhA ane "suvAsa pheSa. 1941 ] tenI sAthe A kalekane meLavatAM ane vikramAditye ra4-25 varSanI vaye pitAnA saMvatsaranI zarUAta karI che te lakSamAM letAM kaliyuganAM 3020 varSanI A sAlane nizavikramAdityanA janmane anulakSIne thayela hevAne saMbhava jaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 suvAsa: me 1942 mAyinuM rAjya pravartaze. maviSyapurANa mAM zAlivAhananA puragAmI tarIke vikramAdityane nirdeza thayela che. 6 zabipurANa mAM jaNAvyuM che ke-gadharUpaputra vikrama mALavAne gAdIpati thaze. 8 marApurA mAM gaI bhillavaMzamAM 9 sAta nRpatio thayA hovAno ullekha maLe che. 10 A rIte purANamAM vikramAdityane nirdeza maLe che eTaluM ja nahi, tene gardabhillanA putra tarIke oLakhAvAya che ane tene samaya paNa zAlivAhananI pUrve-I. sa. pUrve pahelI sadImAM jaNAvAya che. dhdha zrutaparaMparAmAM hajI lagI vikramanuM caritra najare nathI paDayuM e vAta sAcI paNa tenuM kAraNa vikramanA astitva aMgeno InkArabhAva nathI paraMtu puSyamitranA samayamAM zradhdha saMdhane je maraNatola phaTako paDayo te che. I. sa. nI AsapAsanI baMne sadImAM baidha saMghano prabhAva AthamI gayo hato ane baidhdha sAhityane pravAha karamAI gayo hate. te saMgomAM auddha sAhityamAM vikrama aMge tAtkAlika dho na maLe te svAbhAvika che. tema chatAM jene 4 tatastriSu sahasreSu viMzatyA cAdhikeSu ca / bhaviSya vikramAdityarAjyaM seo'tha pratapsyate // skaMdapurANa-kaumArakhaNDa-4 5. zAlivAhane potAno saMvatsara mahAvIra saMvata 4s ( I. sa. pUrve 40) mAM zarU karelo. [ pramANa mATe juo * suvAsaM ke, 1941] chatAM te maMtavyane bAjue rAkhIe te paNa I. sa. 78 mAM zarU thatA zasaMvata sAthe zAlivAhana nAma joDAyeluM maLI Ave che, te parathI tene samaya I. sa. 78 thI meDe te koI paNa saMjogomAM saMbhavI zakato nathI. eTale zAlivAhanane samaye ApaNe I. sa. pUrve 40 thI I. sa. 78 nI vacce mUkI zakIe vikamane tenA puragAmI tarIke oLakhAvIne bhaviSya purANa" vikramAditya I. sa. pUrve pahelI sadImAM thaI gayA che vidhAnane Teko Ape che. etasminnantare tatra shaalivaahnbhuupti:|| 17 vikramAdityapautrazca pitRrAjyaM gRhItavAn / jitvA zakAn durAdharSAdhIna taittiri dezajAn // 18 bhaviSyapurANa 3-2-35 7 gadharUpa e vikramAdityanA pitA gaMdharvasena yAne gabhillanuM rUpAMtara jaNAya che. < Princeps Journal IV, p. 668 - jaina sAhityakRtiomAM paNa gabhilla rAjavaMza sAta nRpatio lagI cA hovAne ullekha che-10 gabhi (I. sa. pUrve 74 thI : 61), 2 zakasaMrakSaNa taLe rAjya karanAra anAmI nRpati ( I. sa. pU. 61 thI 57). 3 vikramAditya (i. sa. pUrve pa7 thI I. sa. 3). 4 dharmAditya (I. sa. 3 thI 43). 5 bhAIla (I. sa. 47 thI 14). 6 nAIlsa (I. sa. 54 thI 68). 7 nAhaDa (I. sa. 68 thI 78). [virALa-ravinAva]i te pachI, I. sa. 78 mAM kanRpatie avaMtI para vijaya meLavI gardabhillA vaMzano nAza karyo ne vikrama saMvata 135 (I. sa. 78) mAM potAne saMvatsara pravatAM. [vaLatIne vAsaTU vimasaMvacharasa rIne. pITarsana riporTa. pu. 3 pR. 26 ] A rIte vikramanA rAjyAbhiSeka pachI 135 varSa lagI ne 17 varSa tenI pUrve ema kula 15ra varSa lagI gaInila rAjavaMza cAlyo. [taha gaddalillarajaM bAvannasayaM ca paMca mAsahiye-vicArasAra] ( 10 sapta mANA rAsArI tu. matsyapurANa- a. 273 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAri vikramAditya : 5 dhdha sAhityanI bAhya zAkhAo gaNI zakAya evI prAcIna kRtiomAM vikramanuM caritra ochA-vadhatA pramANamAM maLI te Ave ja che dhdha kavi guNADhaya zAlivAhananI rAjasabhAne mahAkavi hatuM. teNe vatsa pati udayananA putra naravAhanadAne mukhya pAtra tarIke gUMthIne paizAcika bhASAmAM "bRhatkathA' nAme eka vistRta grantha racele. temAM vikramanuM vistRta caritra AlekhAyeluM. te grantha pAchaLathI saLagI gayele jaNAya che. paNa kavivara daMDIkRta kAvyAdarza," bANubhaThTha kRta "zrI harSacaritra, ane zrI jinadAsagaNi mahattara kRta "vizeSanizItha cUrNi" samA ati prAcIna granthamAM te kathAnA ullekha maLI Ave che ane agyAramI sadImAM te kathAnA sArarUpe lemendra racelI bRhatkathAmaMjarI ane somadeve racela bRhatkathAsArasaMgraha" Aje paNa maLI Ave che, ane te granthamAM mahAna vikramAdityanuM vistRta caritra paNa maLI Ave che. ' I. sa. 630 mAM hiMdanI yAtrAe AvelA cInanA zradhdha pravAsI hyuesaMge mALavAmAM vikramAdityanA jIvanacaritranI smRtionI noMdha lakhatAM tene buddha-nirvANanI dazamI sadImAM thaI gayelA mahAna vijetAne aditIya dAnezvarI nRpati tarIke oLakhAvela che. keTalAka vidvAnoe pote goThavelI bodha kAlagaNanAnusAra budha-nirvANanI dazamI sadI eTale I. sa. nI pAMcamI sadI gaNI lIdhI ane hyuenaMga paNa candraguptane ja vikramAditya tarIke oLakhAve che e mata darzAvyo. paNa cInanI pratyeka sAhitya-kRtiomAM, zAstromAM ane paraMparAgata paMcAMgamAM buddha nirvANa I. sa. pUrve 949mAM mAnavAmAM Avela che.13 hyuensage svAbhAvika rIte ja e matane anusarIne pitAnI noMdha lakhI heya. e mata mAnya karatAM ja cInI baidha pravAsIne mane paNa vikramAditya i. sa. pUrve pahelI sadImAM thaI gayela hovAnuM kare che. bauddha dharmAvalaMbI nepALanI rAjavaMzAvalImAM vikrama, zAlivAhana ane bheja aMge vistRta ne maLI Ave che. temAM jaNAvyA pramANe dvApara yuganI pUrNAhutinA samaye nepALamAM mahAdAne zvarI vikramAditya rAjA rAjya karate hate. batrIsa pUtaLInI vArtAmAM thAyalA prasaMge tenA jIvanane AbhArI che. te vikrame maratI veLA pratijJA karelI ke pite have pachI bhAratanI mukitane mATe avaMtImAM avataraze. te pratijJAnusAra traNa hajAra varSa vItI gayA pachI avaMtImAM vikramAditya janme. teNe zone harAvI prajAne mukata banAvI ne pitAno saMvatsara pravartAvyo. samaya jatAM teNe nepALa para AkramaNa karyuM ne tyAMnA nRpati aMzuvarmA para vijaya meLavyo ane nepALamAM paNa pitAno saMvatsara pracalita karyo." prAcIna kALamAM avazenA bhAratIya nivAsathAna samA kAramIranI sarvazreSTha aitihAsika kRti "rAjataraMgiNu" mAM sveccha-vijetAne saMhAraka bhAratIya samrATa vikramAditye kAzmIramAM pitAnA sUbA maMtrIguptane adhikAra sepela hovA aMgeno ullekha maLI Ave che. | vikramAdityane pitAno zilAlekha ke "vikrama" nAmathI aMkita thayela sikako hajI lagI maLI 11 guNADhaya zAlivAhanane samakAlika hoIne dekhItI rIte ja zAlivAhanane samaya eja ene samaya heya. ne zAlivAhanane samaca meDAmAM moDe I. sa. 78 che. vizeSa mATe juo uparanI pha.ne. 5. 92 The Journal of the Bibar and Orissa Research Society. Vol. XIV. pt. II 13 Chinese Buddhists say that Buddha died in a year which corresponds to 949 B, C, Buddhist China p.-29 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvAsa: me 194ra Avela nathI eTalA ja khAtara enA vyakitatvano inkAra kare ke enA saMvatsarane anyanA nAma para caDAvI de che te kharekhara etihAsika pramANuvAdanuM ajIrNatva che, chatAM zilAlekha ane sikakA paNa vikramanA vyakitatvane prakAzita karavAmAM keTalA madadagAra bane che te ahIM avalokI jaIe.. I.sa. pUrve 57 mAM kArUranA 14mahAyuddhamAM zake para vijaya meLavIne vikramAditye pitAne rAjyAbhiSeka ujavyo ane te ja samaye prajAne RNamukata 5 banAvI teNe no savaMtsara pravartAvyo. zarUAtamAM 15 te saMvata mAlavagaNasaMvata, 19 kRtasaMvata 18 athavA mAlaveza saMvata 19nA nAme 14 kArUranA mahAyudhamAM vikramAditye zakane harAvyA aMgenI noMdha hyuensaga temaja AberUnIe paNa lIdhI che. daMtakathAo ane nAzikanA zilAlekhanA AdhAre joI zakAya che ke kAranuM yuddha zakAri vikramAditya ane zako vacce I. sa. pUrve pahelI sadImAM khelAyuM hatuM. [ Tradition is strong in ascertaining that Vikramaditya defeated alien Sakas near Karur and established his era...J. A.H.R.S. Vol, II. 1-64 ] jyAre guptavaMzI candragupta bIjAe te zaka (khAsa)-kSatrapone nAza himAlayanI taLeTImAM kArtikeca nagaranI samIpamAM karyo hato. (juo "suvAsa" eprila-1942), 15 Arya prathAnusAra prajAne kaNamukata banAvyA pachI ja navA saMvatsaranI thApanA thaI zake che. zAlivAhane paNa pitAne saMvatasara zarU karatAM pahelAM prajAne traNamukata banAvelI. ti, sAtavAhano meLa rakSiApthmng vidhAya tApItIraparyantaM cottarApathaM sAdhayitvA svakIya saMvatsaraM prAvIvRtaMtpratiSThAnapattana kalpa] 16 keTalAka vidvAne e mata dharAve che ke zarUAtamAM 175 varSa lagI te A saMvata vikrama saMvatanA nAme ja oLakhAyalo ne pachI te kRtasaMvata, mAlavagaNusaMvata ityAdi nAme oLakhAvA lAge (J. B. B. R. A. s. Vol. XIV, p. 22 temaja zrI gaNapata kRSNajI kRta zaka 1800 nuM paMcAMga ) kAlakAcArya-kathA A vidhAnane madadarUpa bane tema che. kemake temAM jaNAvyA pramANe vi. saM. 135 mAM vikramAdityanA vaMzaja para zakapatie jyAre vijaya meLave tyAre teNe pitAne na zakasaMvatsara pravartAvIne vikrama saMvatsarane dabAvI dIdhe. 17 mAlavAnAM gaNasthityA yAte zatacatuSTaye / (maMdarane kumAraguptano zilAlekha) navA saMvatsaranI zarUAta karatAM koI paNa lokanAyaka tenI sAthe pitAnuM nAma sAMkaLavAne badale tenI sthApanAmAM je varga pitAne madadagAra banyA hoya tenuM ja nAma sAMkaLe che, (dA. ta. mulinIe ITalImAM sthApelo na saMvatsara Aje pherITa saMvatsaranA nAme oLakhAya che.) te che vikrame pite sthApelA saMvatsarane sainya, sAmate ne prajAnuM sanmAna vadhAravAne "mAlavagaNasaMvata' nAma ApyuM hoya to temAM kaMI ayukata nathI. che. zekhAnekare ahIM ja ne artha samUhanA ravarUpamAM nahi paNa gaNanA 'nA sUcaka tarIke darzAvavAne, prayatna karyo che. (Journal of Indian History Vol, X pt. 2) 18 kRteSu caturpu varSazateSvekAzItyuttareSvasyAM mAlavapUrvAyAM / madhyamikA nagarIne zilAlekha) vikramAditye kaliyugane katayugamAM pheravI nAMkhe ema darzAvavAne mAlavagaNe ja tene kRtasaMvatsara tarIke oLakhAvela hevAno saMbhava che. 19 saMvatsara zatairyAte: sapaMcanavatyargalaiH saptabhirmAlavezAnAM / (kaNaravAnA zivamaMdira para zilAlekha) mAveza e mahAna vikramAdityane mATe ja vaparAyala zabda che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAri vikramAditya : 7 eALakhA paNa vakhata jatAM dhIme dhIme tenI sAthe vikrama 20 nAma joDAyuM ane te ja nAme te saMvata amara bane. prAcInakALamAM te vikramanA nAma sAthe vaparAzamAM hevAnAM zilAlekhIya pramANe hajI lagI vi. saM. 107, 21 vi. saM. 150, 22 vi. saM. 223 23 ne vi. saM. 480 24 -ema cAra ja maLI AvyAM che. paNa sAtamI sadI pachI te te satata vaparAto jovAmAM Ave che. keTalAka vidvAne A saMvatsara sAthe saMkaLAyeluM "vikrama nAma guptavaMzI caMdragupta bIjAne AbhArI hovAnuM jaNAve che te vi. saM. 103, 150ne 223 nA uparokata nirdezathI asaM. bhavita banI jAya che kemake candragupta te sihAsane ja vi. saM. 432mAM Avyo hato. chatAM ke vidvAna uparokata nirdezane paNa mAnya na rAkhavAno Agraha seve te tene mana eka ja pUchI zakAya ke- bhAratavarSanI je prajAone avaMtipati vikrama patye sanmAna nahotuM teo hajAra varSa thayAM vikramasaMvatane kharasaMvatsara 25 tarIke oLakhe che tene tame ze khulAso Ape che ? " "vikramAditya nAma sAthe hajI lagI I. sa. pUrve pahelI sadInA sikkA nathI maLI AvyA te vAta sAcI paraMtu jayapura pAsenA kaTaka nagaramAM "mAvAnAM natha:' e zabdo sAthe maLI AvelA I. sa. pUrve pahelI sadInA sikkAo vikramanA sikkA hevAno purate saMbhava che. kemake teNe jema saMvatsaramAM mAlavagaNane mahattva ApyuM tema sikkAmAM paNa ene ja mahattva ApyuM heya te te ayukta nathI. te uparAMta prAcIna samayanA je sikkAo gadheyAnA 21 nAme oLakhAya che te tathA ujayinImAMthI caMdra ane svastikanAM cinho sAthe je prAcIna sikakA maLI Avela che tene vikrama sAthe saMbaMdha na hoI zake ema te kahI zakAya tema nathI ja. A rIte paurANika temaja ddha zruta paraMparA ane zilAle temaja sikakAo para daSTipAta karyA pachI have ApaNe zAstrIjInI bIjI dalIle tapAsIe. 20 judA judA cida mahAna hiMdI rAjavIoe "vikramAhitya'nuM biruda dhAraNa karyuM che. (hindI vizvakeza pu. 21 tathA prA. bhA, bhA. 4) temAMthI A saMvatsara sAthe saMkaLAyeluM "vikrama" nAma I. sa. pUrva pahelI satramAM avaMtInA siMhAsane zubhatA gaEbilavaMzI "vikramAditya' nuM ja sUcaka che. 21 paMjAbamAM vikrama saMvatanuM sUcana kare gAMDAphasane saM.103 ne zilAlekha (Indian Review-1932 . ane sAtamAM vitya pariSadane ahevAla) 22 saMvatsara zate paMcAzatA zrI vikramArkataH / sAne jAkuTinodhAre zrAdhdhena vihite sati // zrI raivatAdrimUrdhanyazrInebhibhavanasya ca / ('prabhAvaka caritra mAM upUta karelI giranAranA manI prazarita) 23 DIannekaranuM tAmrapatra, e saravatI eka. 1941. 24 dattakuzalI nAmanA gujara-nRpatine bakSisa-lekha. "buddhi prakAza julAI-1929, 25 mahArASTranAM paMcAMgamAM prAcIna paraMparAthI I. sa. pUrve 57 mAM zarU thatA saMvatsarane mATe " kharasaMvatsara ' prAga vaparAya che. vikrama gardabhilavaMzane heine tenA viSayamAM e nAma yathAsthAne che. 25 Old Gadhai-Pysa or as-smoney have been found in various parts of Western India ( J. A. S. B. Dec. 1835 ) It was certainly the coinage of Garddabha princes ( Wilson) A uparAMta zadakanA "mRchakaTika' nATakamAM je "gadhdhI ' prayoga Ave che te paNa gabhilla rAjavaMzanA sikkAone anulakSIne hevAne pUrate saMbhava jaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 suvAsa: me 194ra, mAnasI"nA ukata lekhamAM AgaLa vadhatAM zAstrIjI kahe che ke, "je jaina granthamAM vikramanI kathA maLe che te vikramanA teramA-cadamAM zatakamAM racAyA che. ekAda ulekha bAramA ke bahu te agiyAramA zatakanA granthamAMya maLI Ave che.' zAstrIjInA A vidhAna parathI ema jaNAya che ke temane jenA prAcIna sAhityane khyAla nathI. ane AgaLa vadhIne teo jyAre "kathAsaritasAgara " samA je jainetara granthomAM vikramanuM caritra maLI Ave che te paNa agiyAramI sadInA hoIne e abhiprAya darzAve che ke e jotAM 11 mA zatakamAM dAnavIra ane sAhasika rAjA vikramAdityanI aneka kathAo pracAramAM AvI hatI e cokakasa jaNAya che. tyAre te kharekhara hasavuM Ave che. kemake cothI sadIthI AraMbhIne AjalagInA hajAre jaina granthamAM ne pahelI sadIthI AraMbhIne Aja paryantanA saMkhyAbaMdha jainetara pranthamAM dAnavIra ne sAhasika rAjA vikramAdityanuM caritra gUMthAyeluM che. temAMthI draSTAMtarUpa thoDAka grantho para ahIM najara nAMkhI jaIe. zAlivAhanane meDAmAM moDe samaya I. sa. 78 hevAnuM ke ApaNe agAu vicArI gayA chIe (juo . . 5) te zAlivAhane svayaM saMpAdita karelA amara grantha "nAthAsatarAtI mAM mahAne vikramAdityanA dAnanI zRMgArika zleSAtmaka prazaMsA karatAM zAlivAhana eka muktakamAM lakhe che ke (vikramAditya) jema apUrva kAvyakRtinA rasathI saMtuSTa banIne (kavinA) hAthamAM (kAvyanA) caraNadITha lakSa (lAkha sonAmahera) ApatA hatA tema te (suMdarI) saMgasukhanA rasathI tuSTa banIne tArA hAthamAM caraNa-lakSa (prAcIna kALamAM rUpasuMdarIo caraNataLamAM lAkSArasa copaDatI hatI) ApatAM vikramAdityanA caritranuM anukaraNe karI rahI che. 27 mahAkavi guNADhaya zAlivAhanane rAjakavi hatA. teNe pizAcika bhASAmAM racelI " vRthA' mAM vikramAdityanuM vistRta caritra AlekhAyuM hatuM. te grantha Aje nathI maLate paNa pAMcamI-chaThThI sAtamI sadInA prAcIna granthamAM tene ulekha maLe che (juo pR. 5). tathA ukata kathAnA sArarUpe menTe racelI bRhatkathAmaMjarI" ane semadeve racela "bRhatkathAsArasaMgraha (thAsarita sAgara)' mAM Aje paNa vikramAdityanuM caritra maLI Ave che. A kathAsaritasAgara" zAstrIjI dhAre che tema agiyAramI sadInI koI svataMtra kRti nathI, paraMtu pahelI sadImAM racAyela " vRkSane sAra che. vikramanI cothI sadImAM 8 racAyelA " sirI pannA nAme aitihAsika jaina granthamAM gabhilavijetA zakAnI pachI siMhAsane AvelA vikramAditye pravatAvela saMvatsara ane mahAvIra saMvatsara vacce 47 varSanuM aMtara hovAno nirdeza che.30 (cAlu) 27 saMvAhaNasuharasatAsieNa denteNa tuha kare lakkham / calaNeMNa vikkamAittacariaM aNusikkhiraM tissA // " 28 juo kAzInI "nAgarI-pracAriNI-patrikA (3, 10 naM. 4)mAM muni zrI kalyANavijayajIne "vIranivaNa saMvata aura jena kAlagaNanA" nAmaka nibaMdha. 29 mahAvIra-saMvata I.sa. pUrve para7mAM zarU thAya che. vikrama saMvatanI zarUAta tenA pachI 400 varSe=I. sa. pU. 57 30 taha gaddabhillaranaM terasa vAse sagassa caU // vikamarajjaraMbhA parao sirivIranivvaI bhnniyaa| yuna-muni-ve (40) nA vivamAcAra binA 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSkara caMdaravAkara [ekAMkI nATaka] pA - mujhapharazAha pahele-gujarAtane chelle sUbo ahamadazAha-mujhapharane patra-gujarAtane sulatAna , rezana-mujhapharanI paricArikA [ pATaNanA zAhI kedakhAnAmAM saMgemaramaranuM tapta che. takhta para marana bichAvela che. marana para rehAla che, hAlamAM kurAne zarIpha khulluM paDela che. taptanA eka paDakhe agadAna che. bIna paDakhe lebAnadAnI che. takhtanI pAcamAM zAhI hukake che. A badhA vacce gujarAtane bujharga balada pezanI sulatAna mujhaphAra hAthamAM tIra laI zAMta citta hare che. mAM para sapheda dADhI ne mUke, mAthAmAM-aDakA mAthAmAM tAla ne jhumAM che. mAruM khulyuM che, AMkhe jhINuM che. AMkhamAM saze sAyare che. mAM para karacalIo che. mujhaphare sapheda ne sAde jAme tathA DhIlo pAyajAme paheryo che. kedakhAnAmAM che. chatAM ya ma para duHkha nathI paNa prasannatA che. deha mAMsala che mujhArazAha tIra pheravatA pheravato zAhI kedakhAnAmAM ghUme che. rezana praveze che. rezana AvI takhtanI bAjumAM UbhI rahe che.] mujhapharazAhaH beTI, AphatAba AsmAnamAM che ? rezana: bAbAjAna, tenI paNa chellI ghaDI che. juo te kharA, bAbAjAna! tene javuM che tethI te keTale bhavya ne praphula banyo che ! mujhapharazAha rezana vakhate khUba cAlyo gayo. (hasIne) bahina! Akhe divasa kayAM saMtAI rahI hatI? bAbA jAnane bhUlI gaI hatI ? rozana : abbAjAna, khoTuM nA lagADe. abhyAna ja mArA rUhamAM che. paNa sulatAna ahamadazAha Aje yudhdha gayA tethI jhanAnakhAnAmAM mAre rokAvuM paDyuM, abbAjAna! mujhapharazAhaH beTa yudhdha gaye ? rezana, mahammada karatAM ahamada gujarAtane vadhu nahIM dIpAve ? rozana: dAdAjAna, baccuM to hAthInuM che ne ! mahammadazAha kayAM yuddha laDavA nahotA gayA ? zAha yuddha nahIM laDe tyAre yuddha laDaze keNu? dAdAjAna, tame bhUlo cho. ahammazAha putra kone ? | mujhapharazAhaH beTI, bhale teNe bhUla karI. bhale mane A kedakhAnAmAM nAkhe. e thayuM che juvAnInA teramAM. paNa mahammada jeTalI gAMDI juvAnI nathI. mATe ja kahuM chuM-( hasIne) najama kahe che A sulatAna gujarAtane dIpAvaze. rozanaH dAdAdAjAna, gujarAta mAMDI che te pachI gujarAtane sulatAna zene DAhyo hoya ? DA sulatAna dAdAjAnane Ama keda pUre ! - mujhapharazAha : beTI ! kyA juvAna pharajhalTe A bhUla nathI karI ? tavArikhenAM pAnAMo e bhUlathI bharela che. te pachI ahammada e bhUla kare temAM zI navAI? gujarAtane chelle sUkhe jApharakhAna kedakhAne hoya temAM Azcarya zenuM ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 suvAsa: me 1942 rozana : paNa A dAdAjanane kedakhAne na pUrAya. diladariyAvane kAje bandhana na hoya, dAdAjAna! mujhapharazAha beTI jhindagI eka kedakhAnuM che. e kedakhAnAmAM rahIne paNa AdamajAte rahanA atAlikane na bhUlavo joIe. beTI ! rozana! huM juvAnImAM atAlikane-paravaradigArane vIsarI gaye hato. teNe mane Thokara mArI mArI pharaja para mUke. (mujhapharazAha takhta para bese che.) rezanaH abbAjAna, sulatAnane bhale tamArI jarUra na hoya paNa tamArI jarUra gujarAtane che. gujarAtanAM gAMDAM tamAre dUra karavAnAM che. gujarAtanAM gAMDAM dUra karavA sulatAnane tamAre deravA paDaze. gujarAtane sulatAna haju kumaLo cheDa che. mujhapharazAha : beTI, e sarvathI thAkI gayo chuM. tedha para hAtha mUkatAM devatA caMpAya che. mane pharI e zAhI pApa mUkatAM tharatharATa thAya che. beTI ! jApharakhAna mATe kedakhAnuM uttama che. mujhaphara prajAne pitRtva dAva kheMcI mAtra ahammada abbAjAna rahe te ja mArI murAda che. rezana : sulatAna, e murAda zAhanuM khyAba che. te khyAba ja jANaje. khvAba kadI ya kharAM paDayAM sAMbhaLyAM che ? dAdAjAna, kUmaLA choDanA ucheranuM kAma hAtha dhare, nahi te e choDa vikRta banaze. vikArane kIDe e choDanAM pAMdaDe pAMdaDe atyAre te ghUmI rahyo che. dAdAjAna, nahIM to ambAjAnane kedamAM te kema pUre ? mujhapharazAha : rezana, beTI, A bhUla nathI. Ane bhUla paNa na kahevAya. A zAhI sababa che. rezana, mArA dAdAjAnA sulatAna na hatA nahIM te huM paNa A sababane anusaryo heta. (mujhapharazAha tabIrane bAjumAM mUke che agaradAnamAMthI ageranA dhUmragaTa nIkaLe che. vAtAvaraNa pUMdhaLuM bane che.). rezana: bAbAjAna, baMdagIne vakhata thayuM che. AphatAbanAM dIdAra thatAM nathI. mujhapharazAha (hasIne) beTI, mane atyAre tuM baMdagI mATe pUche che. paNa jyAre mayadAne dhUmata mujhaphara hatA tyAre sipehalAlAre berakhanI goThavaNa mATe AvatA, pUchatA. rozana! kahe ! keNu vadhu sukhI ? mujhaphara sulatAna ke jApharakhAna kedI ? allAha diladariyAva che. te laanata kadI detuM nathI. nahIM te mArA jevA varUne A khita zene heya ? sApa jema kuMphADatuM jahannata Ave te ya mane khuba zene yAda Ave ! huM badhe banyo chuM. beTI, ahammadazAhe mane prakAzanA mArge de che. rezanaH (AsamAnamAM najhara karI) bAbAjAna. AphatAba AsmAnamAMthI ga. juo jummAne cAMda dekhAya. (AkAzamAM baMkasIgI caMdranuM sulatAna mujhapharazAha darzana kare che. sAta sAta salAme caMdrane mujhapharazAha kare che.) | mujhaphapharazAhaH rozana, beTI, pANuM laI Ava te! baMdagI kAje hAthameM joI lauM. (rezana jAya che.) khudAtAlA! mane mApha karaje. tuM jANe che ke huM nirdoSa chuM. mahamadazAha mAro rUha hato. meM ene behastazIna nathI karyo. te ja mArI jhindagIne biyAbAM banAvI gayo. mArA cazmane sitArA have che mAre A bAbAjAna...khudAo! rahema te che ne! huM tArA panAha chuM. rAhama kara. rahama kara ! mahammadazAha jevuM gAMDapaNa A sulatAnane na Ave. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asta H 11 (pazcimamAM mAthuM jhukAvI-ghUMTaNIe paDI ) AlamakalaMdara A sulatAniyatamAMthI mane mukata kare. bAbAjAnanI saMbhALa mATe rUkhasada Ape tenA avAjha ! are ! mArAthI tamArUM tAMDavanathI jovAtuM. jAva, mArA rUhacamathI dUra jAva. mane have vadhu na paDe. mArAthI tamAro khaDakhaDATa nathI saMbhaLAte ! dAdAjAna, Ava, karacaMda, zAha pharajhaMda Ava. nUrecama, dAdAjAnane dIdAra nahIM de ! khudA A ! dAdAjAna Akila bane. (rezana hAthamAM zirehI jAma laI praveze che. ). rezanaH (gabharATamAM) abbAjAna!(mujhapharazAha khaDA thaI jAya che.) mujhapharazAhaH beTI, alAbalA naDI ke ! rezanaH zAha, juvAna sulatAna jhaDape pAchI pharyA che. samajaNa paDatI nathI. kAraNa zAM haze ? mane kAramo phaDaphaDATa thAya che. azubha kaMI jarUra banaze. mujhapharazAhaH beTI, jhanAnakhAnAmAM tuM rahI che chatAM ya ATalI badhI bIkaNa! ' rozana : dAdAjAna, mane bIka te kazI ya nathI. paNa jarUra azubha banavuM joIe. raste zAhI bAjhe zAhI kabUtara jhaDapyuM. mujhapharazAha: beTI e te Alamane niyama ja che ! paNa bAbAjAnanI taMdurastI te sArI che ne ? rozana : ahamadazAha utAvaLamAM che. meM para saptAI che. mujhapharazAhaH zAhane sakhta thavuM ja joIe. [ tarata ja javAna ahamadazAha aze che, kasakasato rezamI jAmA paheryo che. jAmA para ArajhI che. gaLAmAM sAcA motIne hAra che, keDa 52 kamarabaMdha che. mUche UgI che paraMtu pUro vaLAMka letI nathI, khullA mAthe che. mAthA para jhubAM che. kamarabaMdhamAM sApanI jIbha jevI hIrAjaDita kaTAra che. kaTAranI paDakhe ja khaMjara che, pagamAM buTTA hare kinakhAbanI mejaDIo che. suravAla paheryo che. meM para sakhtAI ne kaTheratA che. hAthamAM jhaheranAma che. mujhapharazAha pAtrane teDavA sAme naya che. mujhapharanA moM para cAMdanI jevu dhavala hAsya che. hArayamAM prasannatAnI ne AnaMdanI lAgaNI vyakata thAya che. ahamadazAha mujhaphapharazAhane sIjade kare che. ] mujhapharazAha : dAdAjAne, Ava. abbAjAna Aje yAda AvyA? (mujhapharazAha takhta para jaI bese che. e ja rUkSatA, kaTheratA ne sakhtAI mAM para rAkhI ahamadazAha mujapharazAhanI sanmukha jaI ubhA rahe che.) nUre carama ! Ava khabara te Apa ke jhindagAnInA dAva tuM kema khele che? (ahamadazAha ghaDIbhara niruttara rahe che. rozana jaI kamAnamAM bharAya che.) mujhapharazAhaH dAdAjAna, kazI balA te nathI bheTI ne ?-ahamadazAha hAtha laMbAve che.) ahamadazAha: A tamArA mATe che. mujhapharazAha : beTA ! ahamadazAha InsApha kahe che. mujhapharazAha ema na mAno ke haju mujhaphapharane jhindagInI majAo hArI che. lAva, lAva. ( mukha para prasannatA pradIpta bane che. jhaharAmane hAthamAM pakaDI le che.) bAbAjAna, ATaluM kahe, tArI te taMdurastI che ne ! ahamadazAha : jyAM sudhI tame che tyAM sudhI huM mArI taMdurastInI khAtrI nathI ApI zakate. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12suvyasaH me 1942 mujhapharazAha : beTA, mArAmAM evuM ilma te nathI. ahamadazAha Ilma nathI paNa jhahara che. A jAmanuM jhahara dekhI zakAya che jyAre A jepha sApa sApa che te ya kaLI zakAtuM nathI. paNa mane khAtrI thaI cUkI che ke A bujharga AdamI sApa che. mujhapharazAha (hasIne) beTA ! mArA dilane tAga koNe lIdhe? mArA rUhane kaNe pichA? ahamadazAha meM. ( para sakhtAI spaSTa bane che.) mujhapharazAhaH beTA, tuM bhUle che. gujarAtanA sulatAna, mujhaphaphara AdamajAtamAM avatarela che. pharajha tene ya mArAM che. ahamadazAha: koNe jANyuM? pharajhaLe pyArAM nathI. sApa rUpakaDe ne suMvALo dekhAve che. abbAjAnane jAna e sApe lIdhe. gujarAtanA baMDakhara jApharakhAne abbAjAnane rUmsada dIdhI, bharabhArI AlamamAMthI. mujhapharazAha beTA, tyAM tArI bhUla che. mane jIvavAnI murAda che mATe huM nathI karyuM pharyuM che . sAcuM kahuM chuM. gujarAtanA juvAna sulatAnanI pitAnI ja bhUla hatI. beTA, evA vakhate sulatAniyata haju pagabhera paNa na hatI. e vakhate juvAna sulatAna mayabAjhI zIkhe. sulatAniyatane ezaArAma na pAlave. dAdAjana! azvane paNa reNu rAkhavI paDe che. beTA! e sulatAna jhingInA pAsA nAkhatAM bhUlya. ahamadazAhaH ne bIje sulatAna zIkhyo! jhinmImAM zataraMje A5 khUba khelyA cho ne A ya kRtya sulatAniyatazataraMjana dAva hato ema amIro kahe che. mujhaphpharazAhaH eTale tuM ema mAne che ke mahamadazAhanuM khUna meM karAvyuM ? ahamadazAhaH khudAnA darabAramAM tene insApha karAvaje. paNa mAlavIo ne kAjIo InsApha kare che, "bApanuM vera levuM joIe." mATe ja.........(AgaLa belI zakatA nathI.) A ja khudAne adala insApha che. mujhapharazAhaH gujarAtanA sulatAna! eka divasa yAda te karaje ke e bujharga che pAkadila hato. kurAne zarIphanA zapathe kahuM chuM ke tArA akhAnane jAna meM nathI lIdhe. tane gAdInI utAvaLa che? gAdI tArA hAthamAM che. tane mArA jAnanI utAvI che ? jhaherAma mArA hAthamAM che. le! le! gujarAtanA sAha! dAdAjAnane ! (yAluM re pAse laI jAya che.) ahammadazAha: dAdAjAna! dAdAna! mujhapharazAha: beTA, beTA, mArUM AyuSya lAMbu have na Takta. khudAnI baMdagI A nAcIjha AdamI chaATha mahinA karI leta. paNa te divasa karatAM ya Ajane divase vadhu rahe che. je AsmAnamAM jummAne bIjacAMda ( je hAthamAM jhaherAma che te hAthe ja candra batAve che ) beTA, kurAnezarIphanA panAha mAruM mRtyu thAya che. bAbAjAna! khudAne mekalela tuM khudAI phirasto che. ahammadazAhaH dAdAjAna, jhaharAma mAre che. mane pAcho Ape. molavIoe bhale InsApha te. simehasAlA bhale tame gunegAra cho ema kahetA. paNa dAdAjana ! dAdAjAna! mujhapharazAhaH rAhate jAna!dAdAjAne DAhyA che. AvA sarasa mRtyune mUkI dAdA jAna zAne kAje jhiMdagInAM biyAbAMmAM bhaTakavA Ave ! sAMbhaLa beTA! zAhajAda je sababane bhUle te te zAhajAda nathI paNa harAmajAda che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asta : 13 ahamadazAhaH dAdAjana ! (Ama para jhaDapa mAre che.) gujarAtane tamArI ghaNuM ghaNI jarUra che. pATaNa sAcavye gujarAta jIvatuM nathI. cAMdajhaMDAne sArA ya hiM destAnamAM pharakAvavAnI gujarAtanI aramAne che. dAdAjAna! tamArI panAha nIce e jhaDe....... mujhapharazAha: A rahe ghaNuM udhAmA karyA che. dilhInA zahanazAhanI rAzane pheMkIne raMgoLI dIdhI. saba jAphara sulatAna mujhaphaphara bane. pATaNanuM takhta putra mahamadane sepyuM. kedakhAne gaye. pharI pAcho e ja kedakhAne ! gujarAtanA sulatAna * ahamadazAha: dAdAjAna! huM gujarAtanI sulatAniyatane lAyaka nathI. huM mujhapharazAhana cheTo dAdAjAna chuM. dAdAjAna ! mAre gujarAtanuM takhta na joIe. takhta tamArU che. zAhI pAda bhale tamArA zire raho ! tame ja saMbhALo. abbAjAna ! khudA AvI dAdAne tenA darabAramAM laI jaze te ja divase dAdAnA takhta para huM besIza. dAdAjAna, mane have gujarAtane sulatAna na kahetA. abbAjAna! tame keda nathI. A mahamada Apane gulAma che. (mujhapharanA pagamAM mAthuM DhALI De che. AmAMthI AMsu sare che.) mujhapharazAha (hasIne) khudA AvI A rUhane laI jaze pachI te sulatAna banIza te bane? eTalA vakhata mATe takhtanI rAha jovAze? nA, beTA e te khUba moDuM kahevAya. (jhaharajAma batAvIne) A rahyo khudAI parinda ! allAhane phiraste. beTA, ATaluM sAMbhaLa. (natamastake kALI gAMDaNabhariyA gujarAtane juvAna sulatAna hAtha joDI bese che. kamarAmAM UbhI UbhI rozana A karuNu dazya nihALe che.)beTA, mayabAjhI kharAba cIjha che, mahamadazAha mayabAjhIne sabaka zIkhe. pariNAma tArI najhara sAme che. beTA ! mayabAjhI na zIkhate. dAdAjAna! sAMbhaLyuM ke? dAdAjAna (ahamadanI ne mujhapharanI najara eka bane che.) dAdAne jhahera ApavAnuM kahe tArA kAnamAM rahenAranA jAna leje. ne hajuM ya kahuM chuM-mujhapharazAha pitA hato. karade pArAM hatAM. te bedila bAdazAha na hatA. bedila baMDakhera na hate. dAdAjAna! bahetamAMthI gujarAtanA sulatAnanA dIdAra karate rahIza. alavidAa. (mujhapharazAha jhaherane ghaTaghaTAvavA maMDI paDe che. te pAnamAM AbehayAtanI mIThAza heya tema mIThAzathI A ca Ama ghaTaghaTAvI jAya che.) ahamadazAha dAdAjana ! dAdAjona! ( avAja asuro banI jAya che. rozana Ave che. ahamadazAha bebhAna bane che. AkAzane caMdra adazya bane che.) rozana : sulatAna, AsmAnamAMthI cAMda ga. (gujarAtane aDe ne choTe sulatAna; beu lAMbA thai takhta para paDe che. rezana mujhapharanA deha AgaLa AvI kurAne zarIramAMthI surata vAMce che. mujhapharazAhane bhavya deha takhta mAthe hindazire himAlaya zobhe che tema zobhI rahyo che.) A nATikA bhajavatI vakhate bhajavavAnI paravAnagI mATe lekhakane-21, sarasvatI sosAyaTI, sarakheja roDa, amadAvAda-e zaranAme puchAvavuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jvAlAmukhI kizoralAla keDArI ITAlImAM nepalsa nagara pAse " visuviyasa' javAlAmukhI parvata Avelo che. e parvatanI UMcAI samudranI sapATIthI lagabhaga 3948 phITa jeTalI che. visuviyasa jvAlAmukhI parvatane gherA lagabhaga 30 mAIla jeTaluM che. vizuvayasa jevo bhayaMkara-bhAre khuvArI karatajavAlAmukhI yuropamAM bIjo bhAgye ja haze ! I. sa. nI pahelI sadIthI atyArasudhImAM A javAlAmukhI ochIvattI mudate ane ochAvattA pramANamAM lagabhaga 200 vAra phATayo haze ! tenA vAraMvAra phATavAthI e javAlAmukhI parvatanI UMcAI haMmezA badalAtI rahe che. i. sa. 1845 mAM tenI UMcAI 3900 phuTa jeTalI hatI. I. sa. 1869mAM te 4255 phuTa jeTalI hatI. ane i. sa. 187ramAM te pAchI ghaTI gaI hatI. atyAre A parvatanI UMcAI pAchI vadhatI hoya ema lAge che. Aje je visuviyasa parvata upara relave karavAmAM AvI che te visuviyasa parvata upara romana sAmrAjyanI jAhojalAlInA vakhatamAM puSkaLa lIlotarI UgI nIkaLI hatI ane drAkSanA mAMDavA phaLyA hatA ! prAcIna dhanADhaya mAletUjhAra remana vyApArIoe A parvata upara havA khAvA mATe suMdara baMgalAe baMdhAvyA hatA. rAmana bAdazAha narenA amala daramyAna I. sa. 63mAM ITAlImAM eka bhUkaMpa thayela hatuM. tyArathI visuviyasa parvata DagamagavA mAMDayo hato. zahenazAha TeTsanA samayamAM I. sa. 79nA ogasTa mAsanI 24mI tArIkhe visuviyasa parvata phATI UTha hato. uSNa rAkhanA pracaMDa phuvArAthI javAlAmukhI visuviyasa pAse AvelAM be moTAM zahere "pimpiyAI " ane "hakaryuMleniyama" upara lagabhaga daza phuTa jeTalo rAkhane thara caDI gaye hato. Aga ne pattharanI satata vRSTithI suMdara zahera hakaryuMleniyamanAM makAne tarata jamInadesta thaI gayAM hatAM. visuviyasa parvatanI AsapAsanA pradeza lagabhaga daza phuTa jeTale UMDe daTAI gayo hato. kudaratanA A kApathI lagabhaga pAMca hajAra manuSyo phura visuviyasano bhoga banyAM hatAM, kudaratano ItihAsa lakhanAra "plInI" romana sainyane mukhya senApati hovAthI jyAre visuviyasa parvata phATayo tyAre lAcAra banelA lekene madada-rAhata ApavA te ekadama te jagyAe doDI gayo, paraMtu manuSyane mRtyunA mukhamAMthI bacAvavA gayelA lInI" upara rAkha ane uSNu patharAonI eka vRSTi thatAM temAM daTAIne te tarata ja mRtyu pAmyA hatA. I. sa. 203 mAM pharIne visuviyase pitAnuM mULa svarUpa batAvyuM hatuM. I. sa. ra22mAM paNa te phATayuM hatuM. A honAratathI lagabhaga daza hajAra manuSyo mRtyu pAmyAM hatAM. aDhI varSanA ArAma bAda I. sa. 472mAM te meTA jesathI phATayo hato. A samaye visuviyasamAMthI UDelI rAkha cheka kensenTinopala sudhI pahoMcI hatI. A rIte I. sa. 79thI I. sa. 1500 sudhImAM visuviyasa javAlAmukhI kula nava vakhata phATayo hato. ane tethI iTAlImAM mahAbhArata nukazAna thayuM hatuM. I. sa. 1631mAM punaH visuviyasa parvata phATayo, tyAre lagabhaga traNa hajAra mANaso tathA asaMkhya mAlamilakatane nAza thaya hate. ane i. sa. 1707 mAM jyAre te phATa tyAre nepalsa nagaramAM rAkhanu meTuM thara jAmI gayuM hatuM. I. sa. 1719 mAM eka enjaniyara visuviyasa parvatathI gheDe dUra kU dIra hatuM tyAre lagabhaga 90 phuTanI UMDAIe bhUgarbhamAMthI purAtana harkyuleniyama nagaranI eka nATakazALA suMdara svarUpamAM maLI AvI hatI. keTalIka prAcIna pratimAo paNuM maLI AvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jvAlAmukhI: 15 hatI. tevI ja rIte . sa. 1748mAM eka kheDUta khetaramAM khodakAma karI rahyo hato, tyAre tene vAsaNo, pratimAo ItyAdi prAcIna vastuo maLI AvI hatI. A rIte prAcIna pimpiyAI nagarane patto paNa maLI gaye. keTalAMka makAne te AbehUba sthitimAM maLI AvyAM hatAM, maLI AvelAM keTalAMka citra eTalAM to suMdara hatAM ke jANe te Ajeja raMgAM hoya tema lAgatuM hatuM. A zahere 1500 varSa sudhI jamInamAM daTAyelAM paDyAM hatAM, paraMtu Akhare tene pattA lAge. tenuM khodakAma hajI paNa cAluM che ne thoDAMka varSa para tyAMthI hiMdI hAthIdAMtanI kArIgarInA namUnA ne hiMdane rema vaccenA jaLavyavahAranuM sUcana karatAM keTalAMka citro maLI AvelAM. - I. sa. 1872mAM visuviyasa pAcho phATayo hate. A samaye tenA mukhamAMthI 3000 kuTa pahoLI ane 20 phuTa jeTalI UMDI nadIo vahetI hoya tema lAvArasa vahI rahyo hato. lAvArasanA vahananI gati dara kalAke 1320 phuTa jeTalI hatI. A rAkSasI saritAnA pravAha tenA mArgamAM AvatI nAnI moTI aneka vastuone saMhAra karyo hate. atigarama patharAo te lagabhaga 4000 phuTa UMce UDayA hatA, ane uSNa rAkha 8000 phuTa UMce pahoMcI hatI ! rAkha-patthara ane lAvArasathI AsapAsanA be corasa mAIla jeTalA vistAramAM lagabhaga tera phuTa jADI sapATI baMdhAI gaI hatI. I. sa. 187ramAM e visuviyasa javAlAmukhIe lagabhaga eka koDa rUpiyAnuM nukazAna karyuM hatuM. asaMkhya mAnava-prANIone saMhAra thaI gayo hate. I. sa. 1994mAM jyAre visuviyasa parvata phATe tyAre parvatanI varALa, dhumADe, rAkha ane pattharA ItyAdinAM je meTAM vAdaLAM baMdhAyAM hatAM temAMthI vidyutanA ghaNuM meTA bhayaMkara camakArAo utpanna thayA hatA. lAvArasanI saritAonI gati eka kalAka mAIla jeTalI hatI. lAlacaLa patthare lagabhaga 4000 phuTa UMce AkAzamAM UDIne 140 mAIla dUra paDatAM keTalAMka makAnanAM chAparAM bhAMgIne bhUkko thaI gayAM hatAM. . sa. 1880 mAM A javAlAmukhI phATavAthI bhayaMkara nukazAna thayuM hatuM. sane 1907mAM viluviyasa phATe e te haju hamaNAM ja banyuM hoya ema lAge che. A honAratathI asaMkhya manu mRtyu pAmyAM hatAM. 1907 pachI A javAlAmukhIe bairya dhAraNa karyuM che. te have jyAre phATaze te kahevuM muzkela che. paraMtu eTalI te khAtrI che ke eka divasa e jarUra phATavAne! koI ema na dhAraze ke visuviyasanI dhAstIthI tyAM AgaLa manuSya vasavATa nahI karatAM hoya ! prAcIna hakayuMleniyama nagaranAM khaMDiyere upara atyAre rejhInA" nAmane eka kaba che. temAM lagabhaga 13000 mANase rahe che. jo ke A leke visuviyasanI dhAstIthI mukta te nathI ja. javAlAmukhInI khINamAM lagabhaga 80000 manuSya vasavATa karI rahyAM che. jayAre visuviyasa phATavAnAM cihe jaNAya ke tarata ja A leke potAnAM bAlabaccAMo sahita, mAlamita tajIne, jIva laIne nAsI jAya che. yuropamAM 'visuviyasa jevaDA meTA ane bhayaMkara bIjo koI vAlAmukhI parvata nathI, te paNa AIsalenDa dvIpamAM hekalA' nAmano bhayaMkara vAlAmukhI parvata che. te parvatanI lAMbI hAre patharAyelI che. hekalA parvatamAM AvelI tenI eka zAkhAmAM "skapta kula' nAmano parvata I. sa. 1783 mAM phATaye hate. e samaye temAMthI lAvArasanI be mahAna saritAo vahI hatI. eka saritA 50 mAIla lAMbI ane 15 mAIla pahoLI hatI. bIjI saritA 40 mAIla lAMbI ane cha mAIla pahoLI hatI. A parvata phATavAthI asaMkhya manuSyo mRtyu pAmyAM hatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 suvAse me 1942 jAvAhIpamAM lagabhaga 38 jvAlAmukhI parva che. I. sa. 1815 mAM jAvAdvIpanI pUrva dizAmAM AvelA saMbhava beTamAM tuMboTa nAmane javAlAmukhI parvata phATayo hate. temAMthI nIkaLeLI rAkha ItyAdithI AkAza eTaluM te chavAI gayuM hatuM ke tyAMthI 200 mAIla dUra pazcime AvelA jAvAThIpamAM bapore amAsanI rAtri jevuM ghara aMdhAruM chavAI gayuM hatuM. rAkhamAMnAM keTalAMka rajakaNe 800 mAIla dUra AvelA baMdA ane AkheyanA beTa sudhI pahoMcyAM hatAM. sumAtrA dvIpanI pazcime dariyAmAM kelasA ane patharAonA be phuTa jADAM paDa mAilo sudhI baMdhAyAM hatAM. I. sa. 1883 mAM jAvAdIpane eka javAlAmukhI parvata phATatAM havA taddana zItala thaI gaI hatI, ane baTeviyAmAM te jANe himAlayane barapha paDe hoya ema lAgatuM hatuM, * aMjara' nAmanuM eka nAnuM gAmaDuM te tadana nAza ja pAmyuM hatu. javAlAmukhI phATayA pachI samadramAM bharatIna je vikarALa ane nAzakAraka UchaLI AvyuM hatuM te 2700 phuTa UMce UDayuM hatuM. e ja samaye 30 mAIlanA vistAramAM jyAM sUkI jamIna hatI tyAM paNa 16 thI vadhAre javAlAmukhI phATI nIkaLyA hatA. kudaratanA A kopathI jAvAmAM lagabhaga 40 thI 50 hajAra mANasanA jIva gayA hatA. kAMThA upara eka sarakArI sTImara laMgara nAkhIne paDI hatI, te TImarane bharatInAM mejAe uThAvIne TApunA madhyabhAgamAM AvelA kinArAthI lagabhaga 200 mAIla dara mUkI hatI. jAvAdvIpanA samudra-kinArAnAM bharatInAM mojanI asara morisa TApu khAte thatAM samudranuM pANI cAra miniTa sudhI lagabhaga 500 phITanI UMcAIe UchaLIne pAchuM osarI gayuM hatuM. duniyAmAM sauthI UMcAmAM UMce ane saLagate javAlAmukhI parvata pipikeTI paTala che, ane te amerikAmAM mekisamAM AvelA veblenA naiRtya khUNAmAM pAMtrIsa mAIla dUra Avelo che. dariyAnI sapATIthI te sane 1901 mAM 17774 phuTa UMco hato. atyAre tenI UMcAI 17720 phuTa che. te javAlAmukhIne paridha traNa mAIla ane UMDAI 1000 2 che. amerikAmAM thatA dharatIkaMpa ane tvAlAmukhI parvata phATavAnuM mULasthAna A javAlAmukhI parvata che. I. sa. 1883 mAM saMDAnI sAmudradhunImAM eka moTo dharatIkaMpa thayA hatA, tyAre pAse AveluM eka jvAlAmukhI parvata paNa kaTa hatuM. AthI kAkAA nAmane eka dvIpa te taddana nAza pAmI gaye hato. A javAlAmukhI parvata phATe tyAre tene dhvani lagabhaga 200 mAIla dUra saMbhaLAyo hato. I. sa. 1885 mAM irAnamAM jvAlAmukhI parvata phATa hatuM. temAMthI uSNarAkha ane agni AkAzamAM UDayAM hatAM. parvatanI taLeTImAM bhUkaMpanA keTalAka AMcakAo paNa lAgyA hatA. I. sa. 1902 mAM vesTa inDIsa TApuomAM AvelA mArTinika TApumAne eka saLagate vAlAmukhI phATavAthI hajAre manuSyo mRtyunA mukhamAM hemAyAM hatAM. baMgALanA upasAgaramAM AvelA AndAmAna TApunI pAse AvelA berana nAmane dvIpamAM paNa keTalAka baLatA javAlAmukhI parvata che. sane 175 ane 1803 mA A javAlAmukhI parvate ekAeka saLagI UyA hatA. e Aga lagabhaga 200 mAIla dUrathI joI zakAtI hatI. berana TApunI badhI jamIna javAlAmukhIe phekelA padArthonI ja banelI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkho mAlama * DuMgarazI dharamazI saMpaTa [ gatAMka pR. 418 thI cAlu ]. "kALabhairava" kayAM alepa thaI gayuM, te tene bilakula samajAyuM nahi. te zramamAM paDI gaye, mAthuM khaMjavALavA maMDI gayo! tenA khalAsIo paNa AzcaryathI dimUDha jevA thaI gayA. cAMciya alopa thaI gayuM hatuM ! "premasavAInI paDakhethI ja eka yuropiyana vahANu pasAra thaI gayuM. te gAvAnuM vahANuM lAgatuM hatuM. upara phIraMgI vAvaTe laTakato hato. sUtaka upara gevAnA dezI khalAsIo jovAmAM AvatA hatA. eka phIraMgI amaladAra dariyAI lazkarI pozAkamAM sajaja thaI me Apato jaNAtuM hatuM. vahANano raMga lAla hato. enA upara na saDha caDAvela hatA. enA morA upara phIraMgIonuM prajAkIya cinha jaDeluM hatuM. AkhA vahANanI Dhabachaba yuropiyana dekhAva dekhADatI hatI. baMdUkavALA saMtrIo lazkarI Dhabe vahANa upara pahero bharatA hatA. "premasavAI'ne lazkarI salAma ApatuM gevAnuM vahANa bagalamAMthI ja pasAra thaI gayuM. tenA lazkarI kaptAne tUtaka upara UbhA thaI "premasavAI" nA meTA mAlamane salAma karI. A pANImAM kayAMya cAMciye hevAnA samAcAra pUchayA. pite gAvAnI sarakAranuM lazkarI vahANa laI cAMciyAnI zodhamAM nIkaLyuM hovAnuM jaNAvyuM. javAbamAM cAMci gaI rAtrI sudhI A pANImAM ja hata; te kayAM lepa thai gaye te jaNAyuM nathI.-ema lAkhe jaNAvyuM. "ThIka che, huM zedha karuM , tame paNa ze." e rIte kahI gAvAnuM vahANa AgaLa vadhI kSitijamAM adazya thaI gayuM. vekebAe pitAnA vahANane bacAvavA upalI yuti racI hatI. duzmananA paMjAmAMthI ghaTavAne bIjo koI mArga na maLavAthI eNe eka avanavI hikamata ajamAvI. kALA raMganA vahANane rAtrimAM ja lAla raMga lagADAvI dIdhe, navo saDha caDAvI dIdhuM. tenA khalAsIoe govA taraphane paheraveza paherI lIdhe. pite gevAnA ophIsarano pozAka dhAraNa karI lIdhuM. vahANunA upara phIraMgI vAvaTe lagADavAmAM AvyuM. mahorA upara phIraMgIonuM rAjyacinha lagADavAmAM AvyuM. vahANanA tUtakane khUba sApha karI tenA upara Deka-gere mukI devAmAM AvI. kebAe ghaNuM varSo sudhI phIraMgIonAM vahANamAM kAma karyuM hatuM. e anubhavane eNe pUrepUro upaga karyo. eNe bahu ja dIrghadraSTi ane jhINavaTathI pitAnA vahANanuM rUpAMtara karI nAkhyuM. kebA zatrune AbAda hAthatALI ApI gayo. lAkhA jevo catura nAvika paNa tene prapaMca samajI zake nahi. kebAe A bhAgamAM ghaNuM vahANa lUMTaTyAM hatAM. tenI sAme cAre taraphathI roSa pedA thayo hato. eka baLavAna zatru. adamya utsAhathI rAtridivasa tenI pUMThe paDe hate. ene A pANImAM rahevuM have bhAre paDI gayuM. pharI paristhiti zAMta thaI badhuM bhulAI jAya tyAM sudhI pharI A pANImAM praveza na karavAnA nizcayathI te mahArASTra tarapha haMkArI gaye. lAkhAe cAMciyAne zodhavA bahu bArIkIthI tapAsa karavA mAMDI. te khUNekhUNe khUMdI va. kayAMya paNa tene bhALa maLI nahi. zidha karatAM tenA cAra mAsa cAlyA gayA. khalAsIo badhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 * suvAsa : me 1942 thAkI gayA. temanA utsAha narama thayA paraMtu lAkhA jarA paNa hata utsAha thayA nahi. mAtra vairapti mATe te jIvatA hatA. khAvA, pIvA, paheravA vagere kriyAomAM paNa tene rasa nahAtA. mAtra sacAnI peThe enuM zarIra kAma karatu hatu. udAsIna, AkhA divasa mUMgA rahenAra lAkhe cAMciyAnI vAta AvatAM ekadama jAgRta thaI tIvra buddhi banI rahetA. ThaMDa cAra mAse ratnAgIrI tarapha eka vahANa bhAMgyAnI ane luTAyAnI khabara lAkhAne maLI. teNe pArakha'daranA baMdarathI bhaththuM ane sAmAna lai dakSiNa tarapha prayANa karyuM. vakrAkhAnuM ja mA parAkrama hovAnI tene khAtrI hatI. teNe gAvA AvI sAla khAlI karyAM ane jatAM AvatAM vahANA mAraphate pUchagAcha cAlu rAkhI. thoDA divaseAmAM bIjuM vahANa luTAyAnI khabara AvI. tapAsa karatAM e vakAbAnuM kAma hAvAnI khAtrI thai. teNe 'kALabharava'nI pUDha pakaDI, paraMtu cAMciyA eka ThekANe rahetA nahi. vIjaLInI peOM cAre taraph ghUmatA. tenI bhALa maLatAM pUTha pakaDanArathI seMkaDA mAila dUra jatA rahetA-premasavAI' tene pakaDI zakayu* nahi. divasa-rAta ceAkI karatAM premasavA"nA khalAsIe. khUba kaMTALyA hatA. temane nasIbe yArI ApI. netI; cAMciyA temanA hAthamAM sapaDAyA nahAtA, cha mAsa sudhI vagara vizrAme dariyAnAM pANI khUdAM hatAM. have bairI karAMne maLavA khalAsIonAM mana utAvaLAM thatAM hatAM. paraMtu lAkhA temanI vAta sAMbhaLatA naheAte; chevaTe khalAsIo bahu utAvaLAthayA ne eka mAsa vadhAre rAha jovAnI zarate ja te zAMta thayA. eka divasa temanu' vahANu dariyAmAM cekI karatuM hatuM. khIje divase sUryodaya thatAM ja AkAzamAM khUba dhummasa jovAmAM Avyu. thoDA ja vakhatamAM dhummasa khUba TTa banyuM. vANuthI me hAtha cheDhe mAMi dekhAtu nahi. badhuM akhAkAramaya khanI gayuM. AvA laga kara krummasamAM sAme AvA vahANunI khabara paDe tema nahatuM. pA pA kalAke khalAsIe esathI zaMkhanAda karavA mAMDayA. vahANunI gati dhImI karI nAMkhavAmAM AvI. saDha lagabhaga utArI levAmAM jAvyA. arakhI samudramAM dhummasa bahu virala hoya che. chatAM kAika vakhata bahu josathI kSitijane AvarI OM che. lAkhekuvAthaMbha upara eka anubhavI nAvikane caDAvIne nirIkSaNa karavA kA [ cAlu ] cALI chAyA dharI taruM aMga mALe, kAyA prajAnI adhAra khALedIvaDA, rUperI teja-dhAre. zItaLa karI sA prANIone zi jaLe svameva nitye. surabhi jagadeva-zire ...jIvaMta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ma. sa. tyAgI saha gulAba mIte ati tIkSNa kaMTaka eka citta yazasvI jIvana ArasIe samarUpa yogI citta kerI; DhALAMtare nava thaMDI vastI laibya-kaTutA mAnavInI. www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukana ane apazukana AJ 411 ja jagatamAM parivartana nitya che ane e parivartanane eka jJAnI tAkata bhAvajanya gaNe che ane emAM thatAM sukha ane duHkhate e udAsInanI mAphaka joyA kare che. e jJAnI mANusa ja amuka vastunA amuka pariNAmanI samaja potAnA anubhavasiddha jJAnathI janatAne ApI zake che. emAM tarkane sthAna nathI tema zakAne paNu sthAna nathI. brahmA hoya to enA para dRSTi karavI; nahi te vyartha caMcupAta karavAnI ceSTA karavI nahIM. jyAtiSazAstranI gaNatrI anusAra pratyeka divasa temaja rAtrinAM amuka ceoDiyAM zubha temaja amuka azubha gaNyAM che. zubha cADiyAmAM AraMbheluM kArya sidhdha thAya che ane azubhamAM Ara'belu' sidhdha thatuM nathI. amuka kArya zubha dhaDImAM AraMbhyA chatAM kAika grahakhaLane lIdhe kA - siddhimAM jarA mADu' paNu thAya athavA amuka kAma azubha ghaDImAM zarU thayeluM hovA chatAM prathama AzA ApI, jyAtiSazAstramAM avizvAsa utpanna karI pAchaLathI te ja kAryanuM khaMDana karI nAMkhe che. paraMtu e badhuM to eka sUkSma gaNitajJane mATe rahevA daIne atre te ApaNe ekaja bAmaMtanA vicAra karIe ke eka sAdhAraNu mANusa peAtAnA kAryanI siddhi athavA kSaya zI rIte jANI zake ! koIka samaye krAi khAsa kAryane mATe nIkaLelA manuSyane jo sAme gAva maLe che to tene thAya che ane jo eka kANA mANasa maLe che te viSAda thAya che. zukana ane pakSukananI vyAkhyA pUrNa rIte karavI azakaya che. paraMtu jayAtividyae jema grahane sAmya ane ema e vibhAgamAM gaNyA hatA tema dareka nakSatrane paNa be bhAgamAM vibhakta karI temanI paNa zubha-azubhanI sImA bAMdhI dIdhI che. e ja nakSatrenA svAmI parathI zukana-apazukananI vyAkhyA pazu nIkaLe che. graheA amuka samaye vizeSa dUra te khIjA samaye ochA krUra hoya che ane te pramANe ekaja grahanI vibhinna saMjJA judI judI jAtanAM zukana-apazukana batAve che. pramANa samaye manuSyane mATe je samaya niti thayA hoya temAM te lagna (samaya)thI chaThThA sthAna para paDelA zubhAzubha mahA athavA rAzi parathI kA sAdhanamAM mAM vikSepe paDhavAnA che ke nathI paDavAnA athavA te samayane kAraka chaThThA sthAna para paDI gayA hAya tA tenAthI uddabhavatA artha nIkaLI zake che, eja pramANe khIjA` sthAnA--jemake lagna, aSTama, ekAdaza ityAdithI paNa gaNanA thai zake che. mukhyatve zubha graho chaThThA sthAnamAM ucca rAzi vagaranA azubha phaLa ApanArA gaNAyA che ane azubha graheA zubha phaLa ApanArAM kathA che. guru, zukra, candra, sudha zubha gaNuAya che. zujha grahamAM ni, magaLa, sUrya, amAsaneA candra ane pApagraha sAthe yudha tathA rAhu-ketu kathA che. guru chaThThA sthAnamAM-dhana, mIna, karka vagara anya rAzione-kharAma gaNyo che. enI sa'nA vipranI che. mATe eka brAhmaNu prayANu vakhate sAme maLe to azubha gaNAya che. paraMtu emAM jo guru dhana, mIna ke karkanA hAya to te azubha kartA maTI jAya che, kAraNa ke e enI ucca ane svagRhanI rAzibhA che, mATe veda bhaNutA vipra azubha nathI kahevAtA. koi rakhavArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 suvAsa: me 1942 ke karma hIna brAhmaNanAM zukana kharAba gaNyAM che. hAthI gurunuM vAhana che ane ucca zubha ciha tarIke ene gaNo che.. - zukra chaThThA sthAnamAM-mIna, tulA, vRSabha vagara anya rAziona-kharAba gaNe che. enI azubha saMjJA kANuM mANasanI che. dene guru zukrAcArya kANo hato ane mahAna vidvAna hevA chatAM amuka prakAranI nItithI pUrNa hatA. teTalA mATe kANuM mANasane azubha gaNe che. mIna, tulA, vRSabhanA zukranI saMjJA suMdara ane sibhAgyavatI strInI che, ane tene mATe bIjI saMjJA eka vArAMganAnI paNa che ane te zukane sArAM gaNyAM che. gheDe zukranuM vAhana che ane enuM sAme maLavuM zubha gayuM che kAraNa ke zukra zubharUpa Avyo che ema manAya che. candra zubha ane azubha beu che. kumArikAthI preDhA thatAM pahelAM ja khaMDita thayeluM sibhAgya je nArInuM heya te nArInI kalpanA paNa candrane mATe che temaja eka kumArikAnI paNa saMjJA . candranI ja che. karkano candra ane vRSabha rAzine candra uttama gaNe che tyAre te uparokata sArI jJAne ghAtaka che mATe te sArAM gaNyAM che. anyathA vidhavA athavA vaMdhyAnAM zakana kharAba gayAM che. candranuM vAhana haraNa che mATe enAM zukana paNa zubha gaNyAM che. budha paNa e ja pramANe anAja laI AvatA vaizya tarIke kalpita kare che ane te sAre gaNe che. paraMtu tela laIne Avate ghAMcI kharAba gaNyo che kAraNa ke jaLatatvanI rAzimAM budha ghaNo ja nIca.bhAva bhajave che. temaja hIjaDe-gaDe paNa enI saMjJA che ane te kharAba gaNI che. azubha rahemAM maMgaLane hathiyArabaMdha kSatriya tarIke kalpita karavAmAM Avyo che ane tenAM zukana ghaNuM sArAM che. mAMsa athavA rudhiranAM darzana paNa maMgaLanAM cihe che. te paNa sArAM gaNyAM che. eja maMgaLa alpa baLI hoya te kasAI ke halAlakhoranAM zukana kharAba gaNyAM che tene ghAtaka thAya che. zani je tulA, makara, kuMbha rAzine chaThuM hoya te ghaNo ja sAro kahyo che ane te mATe eka zudra nekara jaLathI bharelo ghaDo laIne Avate athavA dhoyelAM lUgaDAM laIne Avato ghebI kalpele che. te ja pramANe alpabaLI zanithI thatAM azubha darzana mATe tela copaDele mANasa, zatru, laDatuM mAnavI, vyaMga uccAraNa karanAra athavA vairAgI, gosAI, phakIra gaNyAM che. rAhu ane ketuthI gaNatA zubha darzana mATe dhumADA vagarane devatA, talavAra, kaTAra ityAdi kalpelAM che. ene ja azubha darzana mATe cAmaDuM, dhumADAvALe devatA, sApa, chAlAM, kuzakA ityAdi che. daDadaDatAM lUgaDAM paNuM e bAbatamAM kharAba kahI zakAya. sUryanAM zubha-azubha mANeka ane cAMllAvagaranI strI gaNyAM che. amuka zukane ane apazukane be grahanA meLathI paNa thaI jAya che. tulAne zani zukra sAthe chachuM hoya to gAyanuM zukana mAnyuM che ane te sarvottama che. maMgaLa ane guru mIna rAzimAM . sAthe hoya te mAchalIo tathA dArUnI zubha saMjJA ApI che. sUrya ane maMgaLa sAthe hoya te baMdUka athavA bIjuM kaI agni pheMkavAvALuM zastra gaNyuM che, je zubha che. guru ane caMdra karka rAzinA sAthe hoya te pANInuM beDuM bharelI strInI athavA dahInI kalpanA kIdhI che e paNa ghaNI ja zubha che. guru ane zukra mIna-karka rAzimAM sAthe hoya te vAra, vanitA ke vezyAnI saMjJA lIdhI, che, je paNa zubha gaNu che. A zukane temaja apazukana A hisAbe jyAre kalpI levAmAM AvyAM tyAre mAtra saMjJAsucaka hatAM ane anAyAse sAmA athavA bAju para jatAM hoya te jamaNI ja bAjunAM phaLasUcaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNa pramA nepoliyanane nAcatAM AvaDatuM nahotuM, chatAM verasanA raMgamahAlamAM kAunTasa lekInA snehane khAtara teNe te ramaNa sAthe nAcavAnuM kabUla karyuM. paraMtu nRtyamAM nepaliyananA paga jyAre gardabharAjanI jema DhaMgadhaDA vagara paDavA lAgyA tyAre raMgamahAlanA mahemAnanAM mukha vizvavikhyAta samrATanI A dazA nihALI malakAI UDyAM. te prasaMge badhAM sAMbhaLe tema neliyana kAunTesane saMbodhIne bolyo, "mApha kare, suMdarI. mArA bhAgyamAM nAcavAnuM nahi, paNa bIjAne nacAvavAnuM nirmAyuM che." keTAnI rAjakanyAnAM lagna aMbararAja jayasiMha vere thayAM. paNa e rAjakumArIne sAdAI . atyaMta priya che te rAjavaMzI ThArAmAM na rahetAM sAdA vezamAM ja rahetI. eka samaye rAjA-rANuM agAsImAM beThAM hatAM tyAre aMbararAje rANInAM sAdAM vastronI mazakarI karI kAcanA TukaDAthI te kApavA mAMDyAM. rANI tarata ja UbhI thaIne myAnamAMthI talavAra kADhatAM bolI, "mahArAja huM ApanI patnI chuM, dAsI chuM; paNa sAthe ja sanmAna yogya nArI chuM. Apane mArAM vastra para kAca calAvI mAruM apamAna karavAne, ke dharmane bhaMga karavAno adhikAra nathI. je Apa dharmane na samajI zake te Apa kAca calAvI jANe che te karatAM paNa huM talavAra vadhAre kuzaLatAthI calAvI jANuM chuM." ne aMbararAjane eja agAsImAM have pachI nArI pratye geravartana na calAvavAnI pratijJA levI paDI. raziyA para AkramaNa karatI veLA neliyane uttara ne madhya yuropanAM rAjya taTastha rahe evA AzayathI te rAjyane gamatI zarate temanA sAthe saMdhi karavAnuM TharAvyuM. e saMdhinI zarate para badhA nRpatioe sahI karyA pachI nepoliyane jyAre pitAnI sahI karavAne kalama upADI tyAre nepoliyanane maMtrI bolyA, " AjalagI nepaliyana pate ghaDelI sulehanI zarate para sahI karate hato. paraMtu Aje te anyanI ghaDelI zarato para sahI kare che." - neliyane tarata ja kalamanA TukaDA karIne te dara pheMkI dIdhA. ane tene te saMdhipatra para sahI karavA mATe lalacAvavAnI badhI ja AjIjIe ane dalIle niSphaLa gaI.. kahelAM che. rAjA ke meTA mANase baLajabarIthI gAya sAmI lAve ke mAchalI jIvatA dhara bahAra mUkI rAkhe che tethI kaMi te phaLadAyI thatAM nathI. apazukane DAbI bAjunI nizAnI mAnavAmAM AvyAM che . ane tenAthI vyakitae ema samajavAnuM ke kAryamAM vina Avaze. eno artha UkarIne kArya paDatuM mUkavuM athavA gabharAI javuM tema nathI. enI saMjJAthI sAMdhAraNa phaLAdeza jANI mANase pravRttimaya jIvanamAMthI pAchA pharavAnI salAha nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22.suvAsa: me 1942 nyujhIlenDanA erAlu gAma najIka 300 mAvarIonI eka TukaDI aMgreja senAthI gherAI gajha, paraMtu mAvarIoe utsAhapUrvaka sAmane cAlu rAkhyo. chevaTe ghere vadhAre Akare banatAM mArIo pAse pIvAnuM pANuM paNa na rahyuM, chatAM traNa divasa lagI tarasyA moDhe paNa teo laDatA rahyA, aMgreja senApatie mAvarIonI A dazA nihALI temane mAnabharI suleha mATe kaheNa mokalyuM. tyAre mArI TukaDInA saradAre uttaramAM kahAvyuM--" saMdhi haMmezAM samAna baLavALA be pakSa vacce ja saMbhavI zake che. te sivAyanI saMdhi te dayAnA TukaDA ke jheranA lADu che-je svIkAravA karatAM ame maravAnuM vizeSa pasaMda karIe chIe." pirsenA nAme paradezI nRpatie rema para AkramaNa karyuM. te prasaMge myuTIyasa nAme eka rAmana dezabhakata pAsenAnA taMbUmAM dhasI gayo ne pesenAnA taMbUmAMthI bahAra nIkaLatA eka amaladArane teNe ThAra karyo. sipAIoe tarata ja myuTIyasane jhabbe karI tene pesena samakSa rajU karyo. pirsenAe tene amaladAranA vadhanuM kAraNa pUchyuM. " rAjana" myuTIyasa garvathI mastaka UMcatAM be, "te mArA rAma para AkramaNa karyuM che. eTale huM tane ThAra karavAne ahIM AvyA hatA. paNa zaratacUkathI amaladAra marAye." yuvAna." pirsenA myuTIyasanI talavAra tene pAchI eNpatAM smitapUrvaka bejo, "tArAM sAhasa, zerya, dezaprema ne saccAInI huM kadara karuM chuM. jA, tuM svataMtra che." rAjavI" myuTIyasa pAse paDelI AganI bhaThThImAM pitAne hAtha nAMkhI be, "mIThA vacanathI ame bheLavAtA nathI. jo tame bahAduronI kharekhara kadara karI jANatA he te roma jItavAne khyAla tejI pAchA cAlyA jAo. nahitara yAda rAkhajo ke rema mArI jema Aga sAthe ranI jANanArA yuvAnethI ja bhareluM che." - trIje ja divase parsenA remane ghere uThAvI laI pAcho cAlato thayo. X - mAlamesananA mahelamAM nepoliyane senApatione bhojana mATe AmaMtryA. bhajananI pUrNAhuti pachI e bagIcAmAM zikAra khelavAno kAryakrama ghaDI kADhaye. te prasaMge tyAM AvI pahoMcelI jesAIna bolI A RtumAM zikAra ? sarve prANIonA khoLe saMtAnathI bharelA che. gaLI calAvatAM dila nahi ?" nahimane baMne bAjue pheMkI dIdhI. ne senApatio paNa tene anusaryo. te pachI nelibate zikAra lagabhaga tajI dIdhela. : eka araja amIra amerikAnA pramukha lIkananI mulAkAte game tyAra thI kana potAnAM bUTa sAthe karUM hatuM. te joI amIre kahyuM: "aMgreje potAnAM bUTa ja sApha nathI karatA." - " tyAre teo kenAM bUTa sApha kare che?" lIMkane dhImethI pUchayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana araNa : 23 rAjamAga para azvane phaTakAratA eka gADIvAnane joI briTiza umarAva thAmasa akkIne tene pUchyuM, ' bhAi, bicArA gheADAne AvA mAra zA mATe mAre che ? ' che. mane phAve tema karuM, temAM tAre zuM ? " gADIvAne damAma " " mArA dhADA uttara dIdhe. ajI te tarataja peAtAnI lAkaDIthI gADIvAnane pITavA mAMDayeA. gADIvAne cIsa nAMkhatAM kahyu, " kema mArA che ? "" " hu... tane mAratA nathI, '* anei zAMtithI kahyuM, "huM" te| mArI lAkaDIne phAve tema upayAga karU' chuM. temAM tAre zuM ? " X X X " eka jADI mAchaNa perIsanA rAjamArga para mAnava TALAMne ekatra karIne temanI samakSa bhASaNa karatAM kahevA lAgI, " polIsathI Daro nahi. temane khUba khUba khAvAnuM maLe che, eTale teo jADA thai zake che te ApaNI jarA paNa darakAra nathI rAkhatA. " te samaye tyAMthI pasAra thatA nepeAliyana te mAlgunI DeDa jaI khAyA, mahAdevI, hu` te badhA ja sipAIone uparI chuM. chatAM mArA sAthe tamArU zarIra sarakhAvI jIene. ApaNA emAM vadhAre jADu kANu che ? " mahAdevIe tarata ja tyAMthI calatI pakaDI. ane te ja divase bhASaNu karavAnI kyAne paNa temaNe tilAMjali ApI. X x x vikhyAta vijJAnazAo sara Aijheka nyuTana ziyALAnI eka ThaMDI rAtre sagaDI najIka tApI hatA. te vakhate tApa vizeSa lAgatAM nyuTane peAtAnA nAkarane lAvI kahyuM, " A sagaDI khAdIne jasa dUra mUka. tApa dhaNA ja sakhata lAge che, ' 44 "" paNa sAheba, " nekare vinayathI kahyu " sagaDI khodIne dura mUkavAne badale Apa jo ApanI khurazI ja sagaDIthI jarA cheTe lai jAo tA tApa Ache lAgaze. ' ,, " hA. hA. e to mane yAda AvyuM ja nahi. IMglAMDanA mahAna gaNI mAge peAtAnI khurazI pAchI khaseDatAM kahyuM'. X x siMdhanA eka rAjakumAra mehamadakhAMe janAnakhAnAnI eka zikSikA sAthe premaceSTA karavAnA prayatna karatAM te zikSikAnA khApe tene sArI rIte pIThyA. te aMge mehammadakhAMe amIra rUstamakhAM samakSa phariyAda karI. tyAre rUstamakhAMe kahyuM : * * putrInA zIlane khAtara rAjakumAra para paNa hAtha uThAvanAra pitA kharekhara praza'sAne pAtra che. ane si'dhane rAjakumAra siMdhanI bhUmi para jyAre nArInA zIlanI kiMmata nathI samajI zakyA tyAre bahetara che ke teNe te bhUmi cheDI cAlyA javu ane vana sudharatAM lagI karI ahIM paga na mUkavA. kemake pahelI bhUle tA mAra ja paDayA che, paNa bIjI bhUle te ahI prANa gumAvavA paDaze. ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat + * www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 - suvAsa: me 1942 - mahAtmAjI rAunDa Tebala kenpharansamAM jatA hatA tyAre te ja sTImara paranA eka aMgreja utArUe mahAtmAjInA viSayamAM eka dIrdha kaTAkSakAvya racIne mahAtmAjIne bheTa dharyuM. mahAtmAjIe te kAvyanAM pAnAMomAM bheravelI TAMkaNuM kADhI laI te pitAnI DabImAM mUkI dIdhI ane pachI kAvyane phADIne phekI dIdhuM. : * "vAMcavuM te hatuM," aMgreja utArUe mahAtmAjIne salAha ApatAM kahyuM, "temAM paNa kaMIka sAra hatA." temAM je kaMI sAra hato" mahAtmAjIe hasatAM hasatAM kahyuM, "te kADhIne meM A DabImAM mUkI dIdhela che." sAdarInA sAmaMtanAM lagna bhAgyayoge mevADanI rAjakanyA vera thayAM. te pachI eka prasaMge sAmate pitAnI patnI pAse pANI maMgAvyuM tyAre patnI garvamAM bolI, "mevADanA chatradhArInI rAjakanyA eka zuddha sAmaMtane pANuM pAvAne nathI AvI." sAmaMte tarata ja te kanyAne udepura tarapha vidAya karI ane mevADapatine tenI vartabukanI vigata mekalAvI. ' mevADanA nareze A hakIkata sAMbhaLatAM ja sAdarInA sAmaMtane udepura padhAravAnuM AmaMtraNa ApyuM. ne te anusAra sAmaMta udepuranI rAjasabhAmAM pravezatAM ja nareza tenI sAme gayA, sAmaMtane narezanI jamaNI bAju siMhAsana para besADavAmAM AvyA ne svayaM mevADane yuvarAja sAmaMtanI sevAmAM khaDe rahyA, sAmaMta ATalA badhA AdarathI jyAre zaramAI gayo tyAre mevADapatie kahyuM ke"mArI kanyAne pate mevADanI rAjakanyA che e yAda rahe che, paraMtu sAdarInA sAmaMtanI te sahadharmacAriNI che e yAda nathI rahetuM eTale have mAre huM mevADane pati chuM e yAda rAkhavAnuM nathI, paNa sAdarInA sAmaMtane huM sasare chuM e ja yAda rAkhavuM joIe." rAjyakanyAe tarataja pitA ane patinI kSamA yAcI, ne sAdarI jaI te sAmatanI bhakitamAM kakRtyatA anubhavavA lAgI. 1907mAM aphaghAnIstAnanA amIre AgrAnI mulAkAta lIdhI tyAre leI kIcanare sarakArI saMgIta-vizAradane aphaghAnIstAnanuM rASTrIya saMgIta vagADavAnI sUcanA karI. paNa sAheba," saMgIta-vizArade dilagIrIpUrvaka kahyuM, "aphaghAnIstAnanA saMgItane mane khyAla paNa nathI." vAMdhe nahi" kIcanare dhImethI kahyuM, "tuM tAre vagADaye jA, jarA joradAra. pahADI. badhAthI judu paDI jAya evuM." saMgIta-vizArade prAcIna jarmane saMgItane anusarIne joradAra suremAM amIranuM svAgata karyuM. muMbaI-kalakattA ane madrAsanAM vartamAnapatroe e saMgItanAM aphaghAnIstAnanA apratima rASTra-saMgIta tarIke guNagAna kya eTaluM ja nahi, te pachI kAbUlamAM paNa e ja saMgIta vagADAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagna ane tenI viziSTatAo vidyArthI prakRtitattvanI chAyA nArI ; puruSatattvanuM pratibiMba nara. prakRti-puruSanA baiMDANumAMthI vizva pragaTyuM : e vizvane jIvaMta ane sabhara rAkhavAne nara-nArInu joDANu te lagna, koi lagnane kuladhama mAne che, koi rASTrIya pharaja lekhe che; kei tene premanu pariNAma mAne che, koi premane pantha gaNe che; kei tene mAha ke pApa mAne che, kASTa dehabhUkha bhAgavAnuM sAdhana lekhe che; kei tene ghara calAvavAnA mArga mAne che, koi saMtAnabhUkha saMtoSavAnu' sAdhana gaNe che. narane kayAMka bhramaranI te nArIne kusumanI upamA apAya che; narane vRkSanI teA nArIne velanI upamA apAya che. paraMtu lagnanI A bhinna bhinna bhAvanAe ane nara-nArInI upamAe adhUrI ane ekara'gI che. lagna e vizvadharma che. upamA jo ApavAnI ja hAya to narane viSNunI te nArIne lakSmInI, narane sUryanI te nArIne pRthvInI Te che. sarjananA pravAhane askhalitapaNe cAlu rAkhavAne naranArInuM joDANu anivArya che. ane te to vanaspati ane pazu-pa'khImAM paNa pracalita che. paNa mAnavIe e joDANune lagnanA sudara rUpamAM vyavasthita banAvIne potAnI viziSTatA dAkhavI che. mAnavIe khIlavelI mahattA adhikAMze lagnasa sthAne AbhArI che. lagnanu' parama vizuddha ne vikAsamUlaka svarUpa te prAcIna Arya prathAnusAranuM dharmalagna che,ke jemAM, kuTuba-saMsthAnu vistRta vartula mAnavInIM svArthabhAvanAne paramArthanI zreNI para caDAve che. mAnavIne jemAM samUhajIvananI keLavaNI maLe che. pati-patnInI atUTa ekatA vanane ne jagatane sabhara rAkhe che te yogavazAt pati avasAna pAme teA tenA dehane kheALAmAM laIne citA para caDatI satInArI vizvamAM prema ne pavitratAnuM vAtAvaraNa pragaTAvIne nArIjAtimAM paNa AtmabalidAnanI bhAvanAne jIvaMta rAkhe che. mAtRbhUminA rakSaNane khAtara yuddhamAM jatI veLA kuTubanI vividha vyakitaonI vidAya letA puSamAM te tene vidAya ApatI vyakitaomAM paramAne khAtara tyAganI bhAvanA khIle che. pati-patnI, bhAi-bhAbhI, bahena-banevI, mAtA-pitA, sAsu-sasarA, putravadhU-jamAi, putra-putrI Adi sagapaNAnI gAMTha premagaMgAnAM nIrate bhinna bhinnarUpe gALIne ene evI vaividhyatA ane pavitratA bakSe che ke te ga'gAne mATe samaya jatAM prabhu pratinA parama premamAM palaTAvu sulabha thai paDe che. lagna e vizuddha premanuM pratIka, sarjananuM AjasvI jharaNu ane vyakita ne samI vaccenI te sAnerI sAMkaLa banI rahe che. lagnasa sthAnA dhaDatara pAchaLa vizvanI samasta prajAee AvAja AzayA sevelA. paNa * mahAna romana seneTara ne jagavikhyAta vakatA sIserA bhAratIya AryAM. sauMskRtinA mugaTamaNu samA A a'ganI praza'sA karatAM lakhe che ke Mulieres in India, cum est cujusque earum vir mortuus, in certamen judiciumque veniunt, quam plurimum ille dilexerit: plures enim singulis solent esse nuptae. Quae est victrix, ea laeta, prosequentibus suis una cum viro in rogum imponitur : illa victa moesta discedit. Tusculan questfons lib V no-78 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 - suvAsa : me 1942 vakhata jatAM dhIme dhIme bhAvanA kSINu banI ane lagna-eka vizvadharma mAMthI vikRta banIne prathA--vidhi khanI rahyuM. AryAvarta mAM paNa e ja dazA jaNAya che. chatAM lagnasaMsthAnA abhyAsa mATe vizvanI judI judI prajAmAM te aMge je viziSTatAo ke vibhinnatAo rahelI che te dRSTipAtane yogya to che ja. te keTalIka vakhate te e citravicitra vidhienI pAchaLa paNu UMDA AzayeA taravaratA jaNAya che. tathA e vidhithI paNa nara-nArInu lagnanI chatrachAyA nIce je joDANa thAya che te Ahevadhate a Mze paNa mULa AzayAne saphaLa banAve che. eTale ahIM lagnavidhio para UDatI najara nAMkhI javAnu yogya dhArIe chIe; arthAvanI sa'skArI prajAonI rasa ane AnaMdathI taramALa lagnaprathAe te khUba ja jANItI che, temAM paNa keTalAka vistAramAM araparasane kAraDA mAravAnI, vIMTInI, bhUlabhUlAmaNInI, jaLa chAMTavAnI, sabhAjananI temaja raMga chAMTavAnI prathA vizeSa dhapAtra che. tAraNanA jhagaDA temaja zRMgAra tarabheALa gItA paNa dhyAnapAtra che, bhUtAnamAM encAra bhAie vacce eka ja patnI hAya che. nepALanI badhI natimAM bahupatnItva sahaja svAbhAvika che. temAMnI nevArI tinI lagnaprathA kra ika vicitra che. kanyAnu' lagna nAnapaNamAM eka pavitra velanA phaLa sAthe karI e phaLane nadImAM taratuM mUkI devAmAM Ave che. phaLanu bhAvi jaNAvu' asaMbhavita hAi te kanyA akhaMDa sAbhAgyavatI gaNAya che, pachI moTI vaye tenu lagna yogya puruSa sAthe karavAmAM Ave che ane e puruSa na gamatA hoya te tenA ezIkA nIce eka sopArI mUkI te kanyA bIjA puruSa sAthe joDAi zake che. siyAmamAM ucca vargomAM bahupatnItva pracalita che; paNa nIca vargomAM ekapatnItvane rivAja che. lagna agAu vara-kanyAnI lAyakAta ummara vagere aMge jozIne khulAsA pUchavAmAM Ave che. lagna pachI pahelA bALakanA janma lagI vara ane kanyA eu kanyAnA pitAne tyAM rahe che. AsAmanI geArA jAtimAM dharanI mAlika strI gaNAya che. varane umedavAra tarIke keTalAka vakhata lagI kanyAnA pitAne tyAM rahevuM paDe che, je jamAi sasarAnI vaDAlI kanyAne paraNe che tene sasarAnA maraNu pachI sAsu sAthe paNa lagna karavAM paDe che. cittAgaMganI phUMkI jAtimAM samAjanA agraNIe ja eka karatAM vadhAre strIo paraNI zake che ke rakhAto rAkhI zake che. varane umedavAra tarIke keTalAka vakhata lagI sasarAne tyAM nAkarI karavI paDe che. A jAtimAM strIo milakatanI mAlika gaNAtI nathI. lagna-prasage samAjane agraNI varavadhUne eka patthara para paga mukAve che ne te par sudhI pANI chAMTatAM chAMTatAM te mo bhaNe che. madhya prAntanI gAMDa jAtimAM paNa varane umedavAra tarIke kanyAnA bApane tyAM rahevuM paDe che. lagna prasaMge kanyAnuM haraNa thatu hoya tevA dekhAva yAjavAmAM Ave che. sagAMomAM paNa lagna thai zake che. strInuM sthAna nIcuM che te batAvavAne lagna vakhate vara kanyAnA baraDA para paga mUke che. krAdha natimAM vara karatAM kanyAnI vaya moTI hoya che. duzmana TALInAM yuvaka-yuvatI vacce lagna thatAM hoya to lagna daramiyAna te TALIe laDatI badha thai jAya che. kanyAharaNa pracalita che, nyAta jamavA beThI heAya tyAM AvIne vara kanyAnuM haraNa karI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nokarI gajendra, jaya paMDayA tame keTalA vahelA jAva cho ? hajI dasa paNa vAgyA nathI.' ApaNuM ghaDiyALamAM te je, agiyArane thoDI vAra che, hamaNuM bane hAtha joDI navagajanA namaskAra karaze ne kaheze ke have agiyAramAM pAMca miniTanI ja vAra che, vahelA jAva.' "sAruM jAva, Aja rasoI nava vAge karI eTale sADAnave teyAra thayA. kAlathI huM rasoI ja meDI karIza, pachI kevA vahelA jazo te batAvIza." jamyA vagara jaiza. nekarI te nokarI." khoTAM bahAnAM kADhatAM AvaDe che. haju maMjubhAi te hamaNAM zAka laIne AvyA.' heDamAstara maMjubhAinA kAkA thAya che. e meDA Ave te cAle, mAre moDuM javuM na pAlave, e te nokarI. haTha sAjA te uttara jhAjhA, jAva AjathI tamArI sAthe kaTTA." - 4 "kema pAchA AvyA ? kaMI bhUlI gayA? "--" hA, mArA cazmAM ne TebalanI cAvIo." huM zodhI ApuM chuM. mArI badhI vastuo pheMkaze nahi. meM mahA mahenate Aje badhuM yavasthita karyuM che.' ghaDiyALa sAmuM te je, banne kAMTAe namaskAra karyo. pachI badhuM goThavaje.' Ama pheMkApheka na karo. huM zodhI ApuM chuM. keTalA gabharAva cho? joDe mane paNa gabharAsavI mUke che." e te nokarI, nathI bhAIbaMdhI." nakAmAM badhuM astavyasta kare che. ahIM te kazuM nathI, tamArAM khIssAM tapAse." cAvI maLI, cazamAM jayAM. bane khIssAmAM ja che.' kevuM bhAna rAkhe che ? mane amastI gabharAvI mUkI, bagalamAM chekaruM ne mAruM chokaruM kaya evI bhUlakaNuM bairI jevI vAta karI." e te nokarI." rajA maMjUra karAvavA jAva cho ne ?"--hA" hamaNuM na jaze. aDadhe kalAka pachI jaje." "kema?'-sAheba gussAmAM che." AvyA che tyArathI evA jaNAya che. kaMI jANavA jevuM banyuM che ?" tame kayAM nathI jANatA? pele paTAvALe phATe che ! Aje barAbara agiyAra vAge ghaTa. mAryo ja nathI, eTale sAhebane pitto gayo che.' tame sakhArAmanI vAta karo cho ne? barAbara agiyAranA Tako thayA ke tarataja teNe ghaMTa vagADayo che. huM te vakhate hAjara hate." "are belazo nahi, sAheba sAMbhaLaze. eja paNa kyArane e jhUDa kare che ke meM TakorA sAMbhaLIne ghaMTa mAryo che, mane ghaDiyALamAM jotAM nathI AvaDatuM. ATalAM varSathI karI kare che paNu godhAne bhAna ja nathI ke ghaDiyALamAM kerA agiyAra ne be miniTe thAya che.' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 * suvAsa : me 1942 * temAM gusse thavA jevuM zuM che ? '- e to nAkarI. * ema ! tyAre huM paNa hamaNAM na jAuM e ja ThIka che nahi ?? * hA, ame tamArA bhalA mATe kahIe chIe. mArI nAkarI daramyAna AvA bAvIsa heDamAstara badalAyA. ' ( adhA AvA? ' k hA, darekanA magajamAM rAi te rahevAnI. kayAre javu, kayAre na javu, kayAre khuza mijAjamAM che, kayAre kALabhairavanuM svarUpa dhAraNa karaze, e badhuM samajIe te| jayAM jAva tyAM phatehanA kA.' ema ? ' . ThAvaku` mAM rAkhI ' ema ' * ema ' zu' kare che ? ATaATalA kAgaLanA dhoDA tamArA para chuTe che te nathI samajAtuM, jAva to kharA. pAchA AvavAnI khera nathI. pelA kArakUna kayArA hAthamAM cepaDA laI pUtaLAnI mAphaka bAraNA AgaLa Ubho rahyo che te nathI jotA ? ' * paNa mAre to ephiMsamAM hamaNAM ja javu che, kAraNa ke sAheba bahAra javAnA che. jo jaze te pachI mane rajA nahi maLe, 'huM sAmavAre hAjara hatA tyAMsudhI kema rA na lIdhI ? ' Amaja uDeDa leze, lekhita khUlAse mAgaze. ne vagara kAraNe dhamakAvaze te juduM. Ama jarA moDA paDIza te muddala uparAMta vyAjanuM vyAja, cakravRddhi vyAja ApavuM paDaze. Temprecara 232 pherenATa para haze teA vyAjanA dara vadhI jaze.' 'ema kahAne mAre jAvuM che, khuzIthI jAva. dheA maravAnI thAya tyAre ja vAdharIvADe jAya.' X X * kema eTalAmAM pAchA AvyA ? nahAtA mAnatAne ? jAva, rajA maMjUra karAveA.. maMjUra thai gai, ne kArakune kAlathI sahI levA mATe navA cepaDA ya bAMdhavA mAMDayA sakhA " rAmaneA ezArAma avaLA nIkaLI gayA. tenI Aje ne Aje badalI sIvIla hospITAlamAM thaI.' * kema ema ele che ? sAcu kahe che ? rajA maMjUra thai ke kai dhaDAkA thayA ?' ( hA, ephisamAM emba phUyA, tame keAe avAja na sAMbhaLye ?' * avAja tA sAMbhaLyA. paNa avAja kyAMthI AvyA te khabara nathI. phisamAMthI AvyA ke shAmA jhADa parathI AvyA e kaLI zakAyuM nahi * * avAja ophsimAMthI ja AvyA. paNa hAme vAMdarA jevA avAja kare che tevA ja avAja hatA eTale tame badhA e mahAmUlA avAjane oLakhI zakayA nahi, ' zuM thayuM ? zenA avAja ? kevA avAja ? ' eka zikSake pUchyuM . * huM jo evA emba phoDIza tA tamAre ahIthI nAsavuM bhAre paDaze. ' * tamArI kavitA lakhavAnI Teva ATaATalA divasa nAkarI karI teya na gaI. sIdhI vAta kare, duniyApAranI vAto pachI karo. hamaNAM rIsesa pUrI thaze ? ' ' sAheba sakhArAma para takayA ke sakhArAma sAheba mAravA UbhA thayA, ema dhArI pAchalA page khasavA gayA. pAse ja pArsala tAlavAnu trAjavu te kATalAM paDayAM hatAM. * pAchI tame kavitA racavA mAMDayA ?' * are sAMbhaLe to kharA. mArI kavitA te sakhArAmane catApATa paDelA zleSTha kayAMya sukAI gai. tenuM to mAyu' ja kATalAmAM hUdAi gayuM. ApaNA kArakUna sAhebane tene dhakakA vAgye. eTale hAthamAMthI cepaDA nIce sahInI DAlamAM payA, ne hu'tA tyAMthI ra4caka ja thaI gayA. ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI : ra9 huM, jAva rajA levA. huM te pahelethI ja kahetA hatA ke e to karI. gayA hatA te bIjo pheTaka bomba jarUra phUTe.' "cAle pelA sakhArAmanI kaMI zuzraSA karIe, bicAre kharekhara paTakAya che." "hajI tame kavi ja rahyA. sakhArAma baDe DhegI ne badamAsa che. e hAthInA batAvavAnA judA ne cAvavAnA judA pharI sAheba koI divasa kaI ja kahe nahi eTalA mATe kImiyo karyo haze. ApaNuM sAheba te bahu bhalA che, koinuM ahita Icche evA nathI.' "tame nahi mAne. paNa Aje te ene kharekharI zikSA thaI che. cAle, kArakuna sAhebane te madada karIe. "pe-balsa' para sahI nahi thAya te pahelI tArIkhe pagAra maLavo muzkela che.' are e paNa jeTale bahAra che enAthI bamaNa aMdara che. sAhebe zuM lakhyuM, InsapekaTarane zuM javAba Abe, emAMnuM kaMI ja kahetA nathI. maganuM nAma marI na pADe evo DAku che.' cAlo te kharA. tamAso jovAmAM ApaNuM zuM jAya che ?" "vAha kavi vAha, tameya seLe kaLAmAM pAraMgata thavA kamara kasavA mAMDI. koIne gadheDe besADI pAchaLa tAlI pADavI e ja AvavuM joIe. te ja AvA amaladAranA hAtha nIce nokarI thAya. kharI tamArI karI." X A prakAranuM dAsatva ane svamAnahAni ghaNI vakhata suSupta mAnavajIvanane jAgrata kare che. evA vicAravamaLamAM gothAM khAtuM mAruM dhyAnanA ghera pAchA pharatAM ekAeka mArgamAM dIvAdAMDInA khaDaka sAthe athaDAyuM. athaDAnAra vyakita khAdIdhArI hatI. huM paNa khAdIdhArI ja hatA, Ama eka vratadhArI he meM ema ja dhAryuM hatuM ke e mArA ajANuthI thayelA gunhAne kSetavya gaNaze. paNa dhAryA karatAM duniyAmAM ghaNI vakhata UlaTuM bane che, e siddhAntanuM pratipAdana karatA e khAdIdhArIe pitAno thelImAMnuM dANAnya jamIna para chinnabhinna thayeluM jemAM mArA para puSpavRSTi karavA mAMDI . "AvA sekreTIse duniyAmAM kayAM sudhI kuTAyA karaze ?... evo koNa AMdhaLe hato ?.. mArI nokarInI javAbadArInuM bhAna AvA godhAone kyAMthI Ave? ' AvAM aneka vAkaye mArA zravaNapaTa para athaDAyAM. e ToLAmAMthI huM kayAre adazya thaye enI koIne khabara paDI nahi. e khAdIdhArIne paricita svara sAMbhaLatAM ja mane khabara paDI ke e khAdIdhArI bIjA koI nahi paNa mArA eka dakSiNi mitra, jemane khAdInI TopI para, khAdInA pracArako para khUba dhRNu utpanna thatI hatI te hatA. kavacita kavacita teo ema paNa kahetA ke A gAMdhInAM dhaLAM gadheDAM dezamAMthI hAMkI kADhavAM joIe. A sapheda Dagee ja dezanI ne dharmanI pAyamAlI karI che." AvA custa sanAtanIne vicAra palaTe kayArathI thaye, temaNe khAdIne kyArathI apanAvI, A vicAra AvatAM ja mane yAda AvyuM ke jyArathI kalaborDanuM saMcAlana prajAnA kAryakaranA hAthamAM gayuM hatuM. tyArathI temaNe TopI badalI hatI ne zuddha khAdIdhArI banyA hatA. mAnavajIvananI A dazA para vicAra karate huM cAlyA ja ja hato, evAmAM koIne madhura TahUkAra mArA zravaNe pa: tame keTalA meDA AvyA cho? gAma pahelAM jAya che ne gAma moDA Ave che ?" e te karI." meM glAnine chupAvatA smitamaya vadane kahyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNa-nedha * gayA mahine prajAne saMskArakSetramAM mahattvane phALo noMdhAvanAra traNa vyakitaone ciraviraha anubhavo paDe che. temAMthI prathama kArbasa sabhAnA maMtrI ne phArbasa traimAsikanA taMtrI zrI aMbAlAla bulAkhIrAma jAnI mArcanI trevIsamIe avasAna pAmyA. bIjA banArasa hiMdu vidyApIThanA mAjI upa-kulapati zrI AnaMdazaMkara bApubhAI dhruva, eprilanI sAtamIe ne trIjI ajamera-kelejanA prinsIpAla zrI zezAdrI eprilanI ekavIsamIe paMcatva pAmyA. zrI aMbAlAlabhAIne janma saMvata 1936 mAM thayela. bI. e. nI parIkSA pasAra karyA pachI te 1963 mAM pannAlAla hAIskUlamAM zikSaka tarIke nimAyA. te pachI "samAcaka temaja gujarAtI mAM temaNe sahataMtrI tarIke kArya kareluM. teo prAcIna gujarAtI sAhitya, gujarAtanA prAcIna itihAsa ne vedAMtanA prakhara abhyAsI hatA. naDiyAdanA sAkSaravRMdanA te chellA jANatA vidvAna hatA. temanuM jIvana sAduM ne saMyamI hatuM. prAcIna Arya RjutA temanAmAM prasaMgopata daSTigocara thatI. temanA avasAnathI gujarAte jUnI ramaNIya peDhIno eka vidvAna gumAvyo che. zrI. AnaMdazaMkarabhAIno janma I. sa. 1869 mAM thayeluM. 1891 mAM ema. e. ane 1893 mAM elaela, bI. nI parIkSA pasAra karI teo te ja varSamAM gujarAta-kelejamAM saMskRtanA prophesarapade nimAyA. te pachI muMbaInI elphInsTana kolejamAM paNa temaNe te ja pada bhagavyuM. thoDAka samaya lagI te gujarAta-kolejanA prinsIpAlapade paNa rahelA. gAMdhIjIne temanA pratye apAra mamatA hatI. teo temane sanAtanI temaja sudhArakavarga vaccenA setu samAna gaNatA. eka prasaMge te gAMdhIjIe zrI, AnaMdazaMkarabhAI sAthene pitAne saMbaMdha Azaka-mAjIkanA saMbaMdha sAthe sarakhAve. 1920mAM mahAtmAjI temaja sara lalubhAInI sUcanAthI paMDita madana mohana mAlaviyAjIe temane banArasa hiMdu vidyApIThanA mahAmahopAdhyAya tarIke AvyA . tyAM 15 varSanI suMdara sevAo pachI 1975 mAM jyAre te nivRta thayA tyAre vidyApIThe temane DaoN0 epha lITarecaranI mAnada padavI enAyata karI. sAhityakSetre temanI sevAnI zarUAta "sudarzana' mAMnA lekhathI zarU thaI. 1902mAM temaNe "vasanta' mAsika zarU karyuM. 1928mAM te navamI gujarAtI sAhitya--pariSadanA pramukha tarIke cuMTAyA. chellAM sAteka varSathI amadAvAdamAM vadhI paDelI sAMskArika pravRttio vizeSataH temane AbhArI che. gujarAta varnAkayulara sosAyaTI temaja gujarAta sAhityasabhAnA teo pramukha hatA. gujarAta vizva-vidyApITha sthApavAnI temane tAlAvelI lAgI hatI. paNa te purI thAya te pahelAM ja prabhue temane jhaDapI lIdhA. prinsIpAla zezAdrI sarakArI nokarImAM hevA chatAM hiMdanI zikSaNapragatimAM temaNe mahattvane phALe neMdhAvyuM hatuM. "akhila hiMda zikSaNa saMsthA saMdhanA teo sthApaka hatA. ne lagabhaga cAra varSa lagI tenA pramukhapade rahI temaNe tene ucca pade sthApavAno prayatna karyo hato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA-sAhitya-zikSaNa-samAja lAhoramAM zrI nalinIraMjana sarakAranA hAthe TAgora smAraka pustakAlayanI uddaghATana-kriyA. muMbaImAM hiMdI sarakAranA keLavaNIkhAtAnA vaDAnA pramukhapade maLelI pustakAlaya pariSadamAM zrI munazInuM lekhanakaLA para suMdara pravacana. dhINejamAM zrI ramaNalAla va. desAInA pramukhapade ujavAyeluM mesANuM prAnta pustakAlaya pariSadanuM evuM adhivezana 16 mI mee ujavAnAra zrI ramaNalAla va. desAIne survaNu mahatsava zrI desAInA AgrahathI mitra vargamAM ja maryAdita rAkhavAmAM AvyA che. banArasa vidyApIThanA vidyAthIoe yuddha paristhiti aMge sattAdhIzene kolejo baMdha rAkhavAnI ne parIkSAo mulatavI rAkhavAnI arajI karatAM sara rAdhAkRSNa temane hiMmata ane mardAnagInI ApelI salAha. amadAvAda tathA karaNanagaramAM grAmaghoga pradarzana ane alhAbAdamAM jhINuM bAgamAM zikSaNapradarzana. takhtagaDhamAM jaina kanyAzALAnI sthApanA. jAmanagara ane kaTAriyA (kaccha) mAM jaina beDi ganI uddaghATana-kriyA tathA vaDodarAmAM jaina borDiga-bhavananuM zilAApana. karADI bhAratavidyAlayane vArSikotsava, vaDodarA AryakanyA vidyAlayanA saMcAlaka zrI AnaMdapriya Arya samAjanI tapAsamAM doSita TharyA che. abrAmAmAM grISma vyAyAma vargamAM sAhityakAra tathA samAja-sevakanAM bhASaNe. pirabaMdaramAM hanumAnajayaMtI. yukta prAntanI sarakAre udayazaMkaranA alamerA kalAkendrane mATe dara varSe rU. 5000ne sAmAnya kharca mATe rU. 10000 nI grAnTa maMjUra karI che. zrI mAvalaMkaranA pramukhapade ujavAyela carotara ejayukezana zALAone vArSikotsava pheDarezana opha InDIyana ceMbarsa opha komarsanA pramukhapade zrI gaganavihArI la. mahetA ne muMbaI yunIsipala sTenDIMga kamiTinA pramukha pade zrI motIcaMda kApaDiyAnI varaNI. muMbaInAM saMgrahasthAnemAnI kimatI-aitihAsika vastuo salAmata vistAramAM khaseDAyA che. pATaNa najIka vaDalI gAmamAMthI saMkhyAbaMdha jaina mUrtio uparAMta maLI AvelA bIjA paNa aitihAsika avazeSo. belagAmamAM karNATaka vidyApIThanI sthApanA aMge vicAraNA karavAne maLelI sabhA, jAvAlamAM mahinAo thayAM jene ane vaiSNava vacce cAlatA jhagaDAnuM thayeluM zubha samAdhAna. yudhdha-rAjakAraNa-sara kIsanI yojanAne hiMdanA mahatvanA rAjakIya pakSoe asvIkAra karavAthI sara krisa hiMdI prajAne yuddha-saMcAlana aMge cetavaNI ApIne pAchA vilAyata sidhAve che ne tyAM jaI pravacanamAM kahe che ke hiMdI agraNIoe temane sahakAranI khAtrI ApI che. leDuM helIphekasa paNa samAdhAnanI niSphaLatA sAthe saMkaLAyelAM aniSTa aMge hiMdI prajAne cetavaNI Ape che. hiMdamAM rASTrIya saptAhanI suMdara ujavaNI. alhAbAdamAM mahAsabhAnI kArobArI ne mahAsamitinI beThaka. temAM yudhdha aMgenA keTalAka TharAvo uparAMta, madrAsamAM mahAsabhAvAdI dhArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra suvAsa: me 1942 sabhApakSe zrI rAjagopAlAcAryanI AgevAnI nIce pAkIstAnanI yojanA pratye mitratAno hAtha laMbAvela te aMge garamAgarama virodha ne madrAsa mahAsabhAmAMthI chUTuM paDI jaze evI cetavaNI sAthe zrI rAjagopAlAcArye ApeluM rAjInAmuM. zrI rAjagopAlAcAryane Thera Thera kALA vAvaTAonuM maLeluM sanmAna, hiMdu mahAsabhA dazamI me e pAkIstAna viredha dina ujavAze. paMDita javAharalAla AsAma-kalakattAnI mulAkAta prasaMge kahe che ke temane yudhdhanA khyAlathI UMdha paNa AvatI nathI. gorI bhedanIti aMge temanAM tejasvI vyAkhyAno ne nivedana. vaDodarA rAjya prajAmaMDaLa pitAne mahatsava ujave che. hiMdanA bacAvane mATe dhArmika sivAyanI badhI sthAvara-jaMgama milakata kabaje karavAne lagate hiMdI sarakArano navo kAyade. muMbaInA nA. gavarnara prajAne gheryanI salAha Ape che ke vaDA senApati saMrakSaNa aMge pravacana kare che. alhAbAdamAM muslima lIgane vArSika adhivezanamAM janAba jhINuM pAkIstAnanA pitAnA Agrahane pharI yAda kare che. yudhdha AgaLa vadhatuM hoIne madrAsa, orisA, cIna, siMdha vagere sthaLe takedArInAM pagalAM bhayabharyA vistAromAMthI sarakArI kacerIo salAmata sthaLe khaseDAya che. prajAe moTAM zaherone bhayabharyA vistArane tvarAe karavA mAMDe tyAga. kela, trikamAlI, vijhAgApaTTaNa, kekanADa vagere sthaLe jApAnane sakhata vimAnI humale. baMgALanA upasAgaramAM - jApAnIjha nakAkAphalo vyApArI vahANe DubADe che. salena najIka vimAnavAhaka - "haramIsa " vagere keTalAMka vahANonI jaLasamAdhi. alINuM, sAlA, jhAloda, deva dholerA, navA muvADA, pATaNa, pIMDavADA, baLadANA, bAvalA, moDAsara, lIlavA, vAloDa, sANaMda, sAmetrA, sevAliyA Adi rathaLe cerI-lUTaphATanA banAvo. beMglara ne muMbaImAM kAmadAre para goLIbAra. hiMdanA bacAva temaja audyogika vikAsa mATe hiMda AvelA amerikAnA pratinidhi kanala jahonsana amerikAne hiMdamAM dhAgika ke prAdezika lAlasA na hovAnI khAtrI Ape che [prajA gerI tema zabdo paNa ujaLA ] yukta prAMtamAM vAvAjhoDuM. murAdAbAdamAM kimI athaDAmaNa, dhAra, gerakhapura, vardhA, nAgapura vagere vibhAgamAM bhayaMkara Aga. - brahmadezamAM jApAnanI jhaDapI AgekUca ne lAzinuM patana. mAMDalenA patananI jAherAta. phIlIpAInsamAM paNa vegavAna dhasArAnA pariNAme bATAnanuM patana. raMguna temaja jApAnanAM keTalAMka nagaro para amerikana vimAnane bebamAro. mAlTA, AisalenDa, suejha ne IglAMDanA keTalAka vistAro para vimAnI humale. rUjhavelTa, hITalara, elIna vagerenAM uttejaka vyAkhyAno. phenca sarakAranA vaDA tarIke lAvAlanI nimaNUka. lAvAla hITalaranI prazaMsA karIne phenca naikAkAphale jarmanIne sepe che. pariNAme khIjAyeluM amerikA nyu keleDoniyAnA phenca TApune kabaje le che. krAMsanuM tamAma senuM kabaje karavAnI amerikAnI tatparatA. atyAre amerikA yuddha pAchaLa pratidina daza karoDa Dolara kharca che ne navA varSathI vIza karoDa Dolara kharcaze. hITalara-musolinI mulAkAta ne navA AkramaNanI dhaDAtI yojanAo bATAnamAM ane cInanA dakSiNa yunAna prAntamAM dharatIkaMpa. . grantha-paricayasthaLasaMkocanA kAraNe AvatA aMka para mulatavI rahela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com