Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRtopAsaka zrAvako 'chellA 150 varSamAM zrAvakoe karela zruta-sevAnI prastuti
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRtopAsaka zrAvako ::: mArgadarzana ::: parama pUjaya tapAgacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya rAmasUrIzvarajI mahArAjA (DahelAvALA)nA ziSyaratna AcArya zrI jagansaMdrasUri ma.sA. : : mAhitI sahAya ::: sevaMtibhAI amathAlAla mahetA bAbubhAI saremala beDAvAlA AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira, kobA AcArya zrI OMkArasUri jJAnamaMdira, surata. AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattvajJAnazALA, amadAvAda ::: prastuti :: zrI govAliyA TeMka jaina saMgha, muMbaI ::: slAIDresa ::: pArasa zAha, surata.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'viSamakALa jinabiMba jinAgama bhaviyaNakuM AdhArA' viSama evA A pAMcamAM ArAmAM bhavyajIvone koI AdhAra hoya to te che jinabiMba ane jinAgama. temAM paNa jinAgama e sauthI moTo AdhAra che. kAraNake Agama e ja zAsana vyavasthAnuM mULa che. A Agama-zruta saMpattine surakSita rAkhavA mATe chellA 2500 varSamAM thayelA anekAneka mahApurUSoe potAnuM yogadAna ApyuM che. zruta saMrakSaNanA hetuthI ja bhUtakALamAM sAta sAta vAra vAcanAo yojAI hatI. nUtana zruta sarjana mATe paNa aneka pUrvAcAryo-sthaviro-zrutaprabhAvaka purUSoe potAnI zakita kharcI che, ane ApaNane AgamonA sAranuM dohana karI navA navA graMtho bheTa ApyA che. A pramANe zrutasAhityanA saMrakSaNa mATe ane nUtana sAhityanA sarjana mATe pUjaya gurUbhagavaMtoe potAnuM amUlya yogadAna ApyuM ja che ane tenA AdhAre ja kadAca zAsana TakayuM che. paNa zrutasAhitya jema gurUbhagavaMtone upakAraka che, tema zrAvakone paNa upakAraka che. to zuM zrAvakoe paNa zrutasAhityanA saMrakSaNa, saMvardhana, saMpAdana, prakAzanakSetre potAnuM yogadAna ApyuM che ?
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNane kadAca Azcarya thaze paraMtu te hakIkata che ke zrutasAhityanA saMrakSaNa, saMvardhana mATe zrAvakoe potAno bahumUlya phALo Apyo che. paNa joIe teTalI tenI noMdha levAtI nathI. chellA 150 varSamAM zrAvakoe zrutakSetre potAnuM keTaluM yogadAna ApyuM che tenI jANakArI ahIM cha vibhAgomAM prastuta karavAmAM AvI che. jo ke dareka vidvAnoe alaga alaga aneka viSayonA sAhityanuM saMpAdana-sarjana karyu che. tema chatAM suvidhAnI draSTie ahIM temane koIka cokakasa vibhAgamAM samAvyA che. zrutakSetre yogadAna ApanAra zrAvakonI sUci to ghaNI lAMbI che. paNa darekano paricaya ahIM samAvI zakAyo nathI. paNa eTaluM cokkasa che ke ahIM je thoDI ghaNI prastuti karavAmAM AvI che tenI ApaNe gaMbhIratAthI noMdha laIzuM to zrutasaMbaMdhI ApaNA kartavyane yatkiMcita samajI zakIzuM. cAlo...AgaLa vadhIe.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika dANa yuga vikrama saMvata 1918/1920 thI zarU thato A samaya aMgreja zAsananI zAMtino ane prinTIMga TekanolojInA udayano che. A ja samaye ApaNane keTalAka abhyAsI, zAsanahitaciMtaka, krAMtikArI vicAronA dhaNI ane sAhasika paMDitaratno prApta thayA. temAM kacchamAMthI bhImazI mANaka, jAmanagarathI hirAlAla haMsarAja, bhAvanagarathI kuMvarajI ANaMdajI, bharUcathI anupacaMda malakacaMda ane pazcima baMgALathI bAbu dhanapatasiMha jevA zrAvaka ratno mukhya che. A pAMca paMDitaratna zrAvakoe ekale hAthe je kArya karyuM che tenI koI tulanA thaI zake tema nathI. ApaNane Aje je vizALa ane samRddha sAhityanuM gaurava laI zakIe chIe tenA pAyAmAM A zrAvaka paMDitaratno che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika mudraNa yuga 1. bhImazI mANaka kaccha maMjala relaDIyAnA A zrAvaka vividha zAstronA uDA abhyAsI hatA. saMvata 1921mAM temaNe kezavajI nAmanA eka samaju zrAvakane bhAratabharamAM pharI hastalikhita prato kharIdavA mokalyo. rUA. 10,000thI vadhu kharcI kezavajI eka varSa bAda parata Avyo. tyArabAda bhImazI mANake 145 varSa pahelA rUA. 10,000nA kharce 'prakaraNa ratnAkara' graMthanA cAra bhAga pragaTa karavAnI yojanA banAvI. prathama bhAga saM. 1932mAM pragaTa karyo. cotho bhAga 1937 mAM chapAyo. Ama prakaraNa ratnAkara' nA cAra bhAga pragaTa karavA mATe temaNe 7 varSathI vadhu samaya mahenata karI. A graMthanA saMpAdaka ane prakAzaka bhImazI mANeka pote hatA. koI ja muninA mArgadarzana vinA jaina darzanano sau prathama chapAyela graMtha ApaNane A rIte maLyA. A kAma thayuM tyAre pustaka chApavAthI AzAtanA thAya che tevo vicAra sAdhu ane zrAvaka saMsthAmAM draDha hato. e virodhI vicAronI vacce rahIne bhImazI mANake A kAryano prAraMbha karyo hato. temaNe lagabhaga 150 thI vadhu graMtho saMpAdita-prakAzita karyA hatA. temAMnA keTalAka mahatvapUrNa graMtho A pramANe che. upadeza taraMgiNI ribala macchIrAsa kayavannA zAhano rAsa aDhI dvIpanA nakazAnI hakIkatanuM pustaka prakaraNa ratnAkara bhAga 1-4 jaina kathA ratnakoza bhAga 1-7 jaina kAvya prakAza vairAgya kalpalatA AnaMdaghanajI ane cidAnaMdajInA AdhyAtmika pado
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika mudraNa yuga 2. hIrAlAla haMsarAja jAmanagaranA zrI hIrAlAla te samayanA prakAMDa paMDita ane saMzodhaka hatA. teoe saMpAdita ane prakAzita karela kRtionI saMkhyA seMkaDomAM che. te sAthe temanI svataMtra sarjita kRtio paNa aneka che. jaina dharmano prAcIna ItihAsa bhAga 1-2', "jaina gotra saMgraha', 'vijayAnaMdabyudaya kAvya" vagere temanI racanAo che. A uparAMta jesalameranA jJAnabhaMDAranI pratonuM sUci patra banAvavAnuM bhagIratha kArya temanA dvArA prAraMbhAyuM hatuM. tenA pariNAme "jaina graMthAvalI" ApaNane maLI ane ApaNane ApaNA samRddha jJAnabhaMDAromAM sacavAyelA jJAnavArasAno khyAla Avyo. temaNe saMpAdita prakAzita karelA mukhya graMthonA nAma nIce pramANe che. pravacana sAroddhAra nAmAMkarAjacaritram siddhAMta svAdhyAyamAlA uttamakumAra caritram zobhanakRta jinastuti sukita mukatAvalI SaSThizatakam (sAnuvAda) sAdhu dina kRtya haribhadrasUrikRta aSTakaprakaraNa jaina dharmano prAcIna ItihAsa 1-2 munipaticaritram vijayAnaMdabyudayakAvyam
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika mudraNa yuga 3. kuMvarajI ANaMdajI jJAna prasAranI pravRttio ane jaina sAhityanA prakAzananI draSTie bhAvanagara khUba ja pratiSThita nagara gaNAyuM che. teno prAraMbha kuMvarajI ANaMdajIne kAraNe che. te samayanA jaina samAja-zAsanane jJAna pipAsu banAvavAmAM kuMvarajI ANaMdajInI | mukhya bhUmikA rahI che. temaNe aneka graMthonuM saMpAdana prakAzana karyuM che. temaNe sAdA ane saraLa praznottara bhAga 1-2, "upadeza prAsAda bhAga 1-5', upadhAnavidhi' vagere prAraMbhika samajanA pustako chapAvIne saMghane upalabdha karAvyA hatA. temaNe 'triSaSThizalAkA purUSa caritra' no gujarAtImAM anuvAda karIne prakAzita karAvyo hato.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika mudraNa yuga 4. rAvabahAdura dhanapatasiMhajI rAvabahAdura dhanapatasiMhajI eTale pAlItANAmAM Avela bAbunA derAsaranA nirmAtA. sametazikharatIrthanI vartamAna peDhInA sthApaka paNa teo ja che. pazcima baMgALamAM Avela ajImagaMjanA tIrtha samAna jinAlayo te rAvabahAdura dhanapatasiMhajI ane temanA vaMzajonuM sarjana che. teo pUrvabhAratanA eka mahAna zrAvaka hatA. temano rAjakIya prabhAva paNa ghaNo hato. ane aMgrejo paNa temanI pAsethI lona letA hatA. AvA A zrAvaka dhanapatasiMhajIe 1933mAM sarvaprathamavAra AgamasUtronuM mudraNakArya prAraMvyuM. je koI hastaprato maLI tenA AdhAre A badhA saMpAdano thayA. pAchaLathI aneka azuddhinI phariyAdo thaI. paraMtu koI paNa munibhagavaMtanI sahAya vinA saMpUrNa svadravyathI temaNe Agama prakAzananuM aitihAsika kArya karI batAvyuM te khUba ja mahatvapUrNa ghaTanA che. temaNe A paddhatithI pistAlIza Agamo mudrita karAvIne jaina samAjane upalabdha karAvyA hatA.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika mudraNa yuga 5. zeTha anupacaMda malakacaMda zeTha anupacaMda malakacaMda bharUcanA nivAsI hatA. teo jaina zAstronA prakAMDa abhyAsI hatA. temaNe jaina samAjamAM eka vidvAna zrAvaka tarIkenI pratibhA ubhI karI hatI. temaNe bharUcamAM svadravyathI jinAlaya paNa baMdhAvyuM hatuM. tathA aMta samaye temaNe zatruMjaya upara IcchA mRtyu prApta karyu hatuM. AvA uttama zrAvakaratna anupacaMda malakacaMde AcArya siddhisUri mahArAjane (te vakhate muni siddhivijayajIne) AgamanI vAcanAo-pATho ApyA hatA. temaNe racelA graMthomAM praznottara ratna ciMtAmaNI' ane '18 dUSaNa nivAraNa" vagere graMtho mukhya che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika vidyAbhyAsa mATe 'jarUrI sAhityanuM sarjana koIpaNa dharma-darzanano uDANathI abhyAsa karavA mATe te te dharma ke darzananA prAraMbhika pAyAnA pustakono abhyAsa sau prathama karavo paDe. jaina darzananA prAraMbhika vidyAbhyAsa mATenA sAhityanuM sarjana karavAmAM zrAvakonI zuM bhUmikA rahI che te have jANo.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'prAraMbhika vidyAbhyAsa mATe jarUrI sAhityanuM sarjanA 1. zrI pukharAjajI amIcaMda paMDitavarya zrI pukharAjajI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA'-mahesANAnA Adya adhyApaka hatA. temaNe prAraMbhika abhyAsa mATe jarUrI pustakomAM "samAsa subodhikA', paMcasaMgraha-khaMDa-1-ra" nuM saMpAdana karyuM hatuM. A sivAya "yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA" dvArA prakAzita thayelA sAhitya pAchaLa temanuM ghaNuM yogadAna raheluM che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika vidhAbhyAsa mATe jarUrI sAhityanuM sarjana ra. zivalAla nemacaMda zAha pATaNa nivAsI paMDitavarya zrI zivalAla nemacaMda zAha 'yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA'mAMthI bhaNIne taiyAra thayA hatA. temaNe AjIvana sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto, mumukSuo, ane jijJAsu zrAvakone jaina tatvajJAnano abhyAsa karAvavA dvArA zAsananI abhUtapUrva sevA karI hatI. temaNe saMskRta bhASAno abhyAsa karavA mATe hema saMskRta pravezikA' (saMskRta buka)nuM traNa bhAgamAM sarjana karyu hatuM. tenA abhyAsathI saMskRta vyAkaraNano abhyAsa karavAmAM khUba saraLatA paDe che. ane temaNe hema saMskRta pravezikA'nI racanA karI tyAra bAda prAyaH evo krama banI gayo che ke temanI be bukano abhyAsa karAvyA pachI ja vyAkaraNano abhyAsa karAvavAmAM Ave che. temaNe hema saMskRta pravezikA'nI gAIDa tathA 'hema saMskRta pravezikA-niyamAvalI', 'siddha hema sArAMza' vagere pustakonI racanA paNa karI hatI. A rIte temaNe saMskRta bhASAnA abhyAsa kSetre potAnuM apUrva yogadAna ApyuM che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'prAraMbhika vidhAbhyAsa mATe jarUrI sAhityanuM sarjana 3. paMDita zrI sukhalAlajI paMDitavarya zrI sukhalAlajI prajJAcakSu hatA. tema chatAM temaNe potAnI dhagaza ane utkaTa jijJAsAnA baLe banArasa jaI jaina tatvajJAnanuM uMDu jJAna meLavyuM hatuM. temaNe saMpUrNa jIvana jaina tatvajJAnanI sevAmAM gALyuM hatuM. videza sudhI jaina tatvajJAnano prasAra karavAnuM zreya temane jAya che. jaina tatvajJAna vize uDANathI vizvane samaja ApanArAomAM teo sarvaprathama hatA. temaNe aneka jaina graMthonuM saMpAdana karyuM che. jaina darzanano sauprathama saMskRta graMtha- je jainonA cAre phirakAomAM sarva mAnya che- te tatvArthasUtrano sarva prathama anuvAda sukhalAlajI e karyo hato. jaina nyAyamAM praveza karavA mATe AdhArabhUta graMtha jaina tarkabhASA"nuM paNa temaNe saMpAdana karyuM hatuM. A sivAya "sanmati prakaraNa, "jJAnabiMdu', hetabinduTIkA', "pramANa mImAMsA' vagere saMskRta graMthonI sAthe gujarAtI | hindI bhASAmAM 'bhAratIya tatva vidyA', 'darzana ane ciMtana, "jaina dharmano prANa", "cAra tIrthakara' vagere amUlya pustako ApaNane ApyA che.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika vidhAbhyAsa mATe jarUrI sAhityanuM sarjana 4 prabhudAsa becaradAsa pArekha prabhudAsa becaradAsa pArekha jaina darzananA ane bhAratIya saMskRtinAM ajoDa paMDitavarya hatA. bhAratIya saMskRti para karavAmAM AvatA gupta prahArone teoe varSo pahelA potAnI chaThThI IndriyanA baLe sUMghI lIdhA hatA. ane teno pardAphAza karyo hato. temaNe aMgrejonI bhedI cAlo ane kUTanItio vize ghaNuM lakhyuM che. temanI batAvelI rAhe ja viniyoga parivAra' Adi saMsthAo bhAratIya saMskRtinI sevA karI rahI che. jaina darzananA prAraMbhika graMthomAMthI prabhudAsa bhAIe 'paMca pratikramaNa sUtra', '1-6 karmagraMtha', 'tatvArthasUtra', 'samakitanA saDasaTha bolanI sajajhAya' vagere graMtho upara vistRta vivecana karyu che.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika vidhAbhyAsa mATe jarUrI sAhityanuM sarjana 5. paMDitavarya becaradAsa jIvarAja dozI paMDitavarya becaradAsa jIvarAja dozIe jaina AgamonI viziSTa bhASA 'prAkRta'nA abhyAsa mATe prAkRta mArgopadezikA'nuM sarjana karyu che. koIpaNa abhyAsune prAkRta bhASAno abhyAsa karavo hoya to A pustaka vagara cAle tema nathI. temaNe kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya dvArA racita 'siddhahemazabdAnuzAsana'nuM saraLa vivecana karyu che. je yunivarsiTI graMtha nirmANa borDa-gujarAta rAjaya' dvArA prakAzita thayuM che. ane tenI aneka AvRttio chapAI che. je tenI lokapriyatAno purAvo che. A sivAya temaNe 'sanmati tarka prakaraNa', 'viyAhapannati sUtra', 'kathAkoza prakaraNa' vagere aneka graMthonuM saMpAdana karyu che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ DICTIONARY @ DICTIONARY History jaina darzananAM graMthonAM anuvAda tathA ItihAsa, koza, sthApatya, citrakaLA saMbaMdhI graMthonuM sarjana dareka dharma-darzananAM sAhityamAM ItihAsagraMtho, koza graMtho vagerenuM khUba ja mUlya hoya che. sAthe sAthe sthApatya, citrakaLA, maMtra-taMtra vagere aneka viSayonA graMtho paNa te dharmanA sAhityane mUlyavAna banAve che. cAlo...jaina dharma saMbaMdhI AvA viziSTa sAhityanuM sarjana karanArA zrAvakaratnone jANIe.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina darzananAM graMthonAM anuvAda tathA ' ItihAsa, koza, rathApatya, citrakaLA saMbaMdhI graMthonuM sarjana 1. prophesara hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA gaNita viSayanA rasane kAraNe jaina graMtho ane Agamono abhyAsa karanAra zrI hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyAe jaina zruta sAhityanI je apUrvasevA karI che, tenI koI tulanA thaI zake tema nathI. temaNe "jaina saMskRta sAhityano ItihAsabhAga 1-3nuM saMpAdana karIne eka aitihAsika graMthanuM sarjana karyu che. temaNe haribhadrasUri', "yazodahana" ane "vinaya saurabha'-A traNa graMtho dvArA pU.A. haribhadrasUri mahArAja, mahopAdhyAya yazovijayajI ane mahopAdhyAya vinayavijayajI mahArAjanA jIvana ane sAhityasevAno vistRta paricaya Apyo che. te sivAya temaNe "AhaMtadarzana dIpikA', "caturvizati prabandha-gujarAtI anuvAda', "stuti caturvizatikA', 'tatvArthAdhigama sUtra", "vairAgyarasamaMjarI', "AgamonuM digdarzana, Ahata AgamonuM avalokana", "jaina darzananuM tulanAtmaka digdarzana', 'pAIya bhASAo ane sAhitya', 'priyaMkaranRpa kathA' vagere aneka graMtho ane pustakonuM saMpAdana karyu che. temaNe lakhelA lekhonI saMkhyA 800thI vadhu che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina darzananAM graMthonAM anuvAda tathA 'ItihAsa, koza, sthApatya, citrakaLA saMbaMdhI graMthonuM sarjanA ra. motIcaMda giradharalAla kApaDiyA motIcaMda giradharalAla kApaDiyA eka prabuddha jaina zrAvaka hatA. jemaNe jaina sAhityanI sevAmAM Apelo phALo mahatvapUrNa kahI zakAya tevo che. teo "mahAvIra jaina vidyAlaya'nA se TarI hatA. tathA temaNe "mahAvIra jaina vidyAlaya'nA nejA heThaLa "Agama prakAzana sIrIjha'no prAraMbha karyo hato. Agama prabhAkara muni zrI puNyavijayajIe tathA munizrI jaMbuvijayajIe saMpAdita karelA Agamo A sIrIjhamAM prakAzita thayA hatA. temaNe "upamiti bhavaprapaMcA kathA jevA vizALa graMthano gujarAtI anuvAda karyo hato. te sivAya "zAMtasudhArasa", "adhyAtmakalpadruma', "prazamarati', 'AnaMdaghana covizI', 'AnaMdaghanajInA pado' vagere graMtho para temaNe vistRta vivecana lakhyuM che. temaNe upamiti' graMthanA kartA zrI siddharSi mahArAjanA jIvana vize vistRta prakAza pAtharato "siddharSi' graMtha lakhyo che. te ja rIte "zeTha motIzAha' pustakamAM pAlItANAmAM AvelI motIzAnI TUMkanA nirmAtA motIzA zeThanA jIvanane AlekhyuM che. temaNe yoga ane karma vizenI jaina mAnyatAo-siddhAMtonI samajaNa ApatA be pustako "jaina draSTie yoga" ane "jaina draSTie karma'nuM paNa sarjana karyuM hatuM.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina darzananAM graMthonAM anuvAda tathA 'ItihAsa, koza, sthApatya, citrakaLA saMbaMdhI graMthonuM sarjana, 3. mohanalAla dalIcaMda desAI chellA 500-600 varSamAM racAyelA jaina gUrjara sAhityanuM pramANa atyaMta vizALa che. A vizALa gUrjara sAhityanI mahAna sevA jo koIe karI hoya to te che mohanalAla dalIcaMda desAI. gujarAtI bhASAmAM kAvya sAhityanI racanA karanArA jaina kavionI saMkhyA seMkaDomAM che. te badhAnI vigatavAra mAhitI meLavavI hoya to "jaina gUrjara kavio' graMtha hAthamAM levo paDe. A graMthanuM saMpAdana mohanalAla desAIe kareluM che. A graMtha 10 bhAgamAM che. A sivAya temaNe "jena aitihAsika rAsamALA', "jaina aitihAsika gurjara kAvya saMcaya', 'gUrjara sAhitya saMgraha', 'jaina kAvya praveza" vagere graMthonuM saMpAdana kareluM che. temaNe jaina sAhityanA ItihAsa saMbaMdhI be graMtho "jaina sAhityano saMkSipta ItihAsa" ane "jaina ane bauddhamata saMkSipta ItihAsa ane siddhAMto' nuM sarjana karyuM che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina darzananAM graMthonAM anuvAda tathA 'ItihAsa, koza, sthApatya, citrakaLA saMbaMdhI graMthonuM sarjana 4. madhusUdana DhAMkI zrI madhusUdana DhAMkInuM nAma jaina ane bhAratIya zilpa-sthApatyanA viSayamAM TocanA viddhAna tarIke deza-videzamAM jANItuM che. temaNe karelA saMzodhanone koI paDakAra karI zake tema nathI. jaina zilpo ane sthApatya vize saMzodhana karIne temaNe jaina zAsananI atulya sevA karI che. temaNe nigraMtha aitihAsika lekha samuccaya khaMDa 1-2", "sAhitya, zilpa ane 2414Hi [12-112, 'Aspects of jainology vol-1-3, Temples in kumbhariya, studies in nirgrantha art and architecture', 'Huthecsing heritage : The jain temple at ahmedabad', 'Encyclopedia of indian tempaearchi tecture vagere graMthonuM sarjana karyu che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ History jaina darzananAM graMthonAM anuvAda tathA ItihAsa, koza, sthApatya, citrakaLA saMbaMdhI graMthonuM sarjana 5. sArAbhAI maNilAla navAba citrakaLAnI draSTie jaina hastaprato khUba ja mulyavAna che. sArAbhAI maNilAla navAbe jaina hastapratonI kalAtmakatA ane citrakaLAno tathA jaina maMtrazAstronA graMthono vizvane paricaya karAvyo che. temaNe prAcIna hastapratomAMthI saMkalana karIne ghaNA graMtho citro sahita prakAzita karAvyA che, temaNe 'SaDAvazyaka bAlAvabodha' (147 citro sahita) bhAratanA jaina tIrtho ane tenuM zilpa-sthApatya, jaina citra kalpalatA', 'jaina citra kalpadruma bhAga 1-2', vagere graMtho saMpAdita karyA che. jaina maMtrazAstra saMbaMdhI temaNe je graMtho prakAzita karyA temAM 'sarva siddhidAyaka namaskAra mahAmaMtra ArAdhanA, 'vividha kalpasaMgraha', 'bhairava padmAvatI kalpa,' 'ghaMTAkarNa-maNibhadra maMtra taMtra kalpAdi saMgraha', 'mahAprabhAvika navasmaraNa', 'padmAvatI upAsanA (sacitra)' vagere graMtho mukhya che. A sivAya sArAbhAI maNilAla navAbe mahAvIraprabhu-zrI kalpasUtranAM varNana ane citrAnusAra', 'zrIpAla kathA maMjarI', 'saMgIta nATya rUpAvalI', 'sAmudrikatilakam' vagere graMtho prakAzita karAvyA che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarakRta, prAkRta ane pUrjara sAhityanuM saMpAdanA jaina zvetAMbara paraMparAmAM thayelA zramaNa bhagavaMtoe saMskRta, prAkRta, apabhraMza, gujarAtI vagere bhASAomAM prakaraNagraMtho, caritragraMtho vagere aneka prakAranA graMthonuM sarjana karyuM che. A badhA graMthone vyavasthita paddhatithI saMpAdana karIne prakAzita karavAmAM zrAvakoe zuM phALo Apyo che te joIe.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'saMskRta, prAkRta ane gUrjara sAhityanuM saMpAdana satra | 1. bhogIlAla sAMDesarA bhogIlAla sAMDesarAe muni zrI puNyavijayajI, muni jinavijayajI vagere jaina vidvAnonA saMparkamAM rahIne jaina sAhityanA saMpAdana saMzodhana kSetre bahumUlya kArya karyuM che. teoe "mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADa : orienTala sirijha'mAM aneka graMtharatnonuM prakAzana karyu che. temaNe "vasudevahiMDI (anuvAda), 'uttarAdhyayana sUtra (anuvAda)", "paMcataMtra', paMcAkhyAna bAlAvabodha', 'prAcIna phAga saMgraha'. 'mahAmAtya vastapAlana vidyAmaMDaLa ane bIjA lekho'. jinavijaya muni', "vallabhasUri smAraka graMtha' vagere graMthonuM saMpAdana karyu hatuM.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sarakRta, prAkRta ane gurjara sAhityanuM saMpAdana ra. sI.DI. dalAla saMskRta, prAkRta ane gUrjara sAhityanI sAthe hastapratavidyAnA vidvAna zrI sI.DI.dalAle "gAyakavADa orienTala sirIjha' dvArA aneka sAhityika graMthonuM saMpAdana karyu hatuM. temaNe jesalameranA jaina hastaprata bhaMDAronuM sUcIpatra taiyAra karyuM hatuM. je "jesalamera jaina bhASkArIya granthAnAM sUcipatram' A nAmathI senTrala lAyabrerI dvArA prakAzita thayuM che. temaNe "vasantavilAsamahAkAvyam', 'bhaviyattakathA', 'hammIramadamardanam", "rUpaSaTakam", "udayasuMdarIkathA', 'naranArAyaNAnandamahAkAvyam', "prAcIna gUrjara kAvya saMgraha bhAga 1-2' vagere graMthonuM saMpAdana karyuM che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRta, prAkRta ane gUrjara sAhityanuM saMpAdana 3. amRtalAla mohanalAla bhojaka amRtalAla mohanalAla bhojaka muni puNyavijayajInI sAthe rahIne prAcIna hastapratonI lipine ukelatA ja prAkRta bhASA tathA prAcIna graMthonA saMpAdana-saMzodhananI vidyA zIkhI gayA hatA. temaNe muni puNyavijayajInA saMpAdana-saMzodhana kAryamAM akhaMDa niSThAthI sahAyaka tarIkenI bhUmikA varSo sudhI nibhAvI hatI. temaNe 'AcArAMga sUtra', 'naMdisUtra-aNuogahArAI, 'paNvaNAsutta', 'paINyasUttAI', 'mULazuddhi-prakaraNam', 'caupannamahApurisacariya', 'dAnAdiprakaraNam' vagere aneka graMthonuM sahAyaka rUpe athavA svataMtra rUpe saMpAdana karyu che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskRta, prAkRta ane gurjara sAhityanuM saMpAdana 4. harivallabha bhAyANI harivallabha bhAyANIe "lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira', prAkRta graMtha pariSada', pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna" vagere aneka labdhapratiSTha saMsthAo sAthe saMkaLAyelA rahIne vyAkaraNa-chaMda, sAhitya, koza vagere aneka viSayonA graMthonuM saMpAdana karyu che. temaNe vyAkaraNa ane chaMdanA viSayamAM "chaMdonuM zAsana', "apabhraMza vyAkaraNa', gujarAtI bhASAnuM aitihAsika vyAkaraNa', 'zabdacarcA vigere graMtho saMpAdita karyA che. sAhityanA viSayamAM temaNe "saMkhirataraMgavaI kahA'. 'riTaThaNemicariu'. saNutukumAra caritta', "zilopadezamAlA', 'tArAyaNo', 'taraMgavatI', 'mukatakamaMjarI', 'dohApAhuDa', "madanamohanA', "ratnacUDa rAsa', "madhyakAlIna gujarAtI kathAkoza', rAta sAhitya', 'gAthAmaMjarI" vagere aneka amUlya graMthonuM jahematathI saMpAdana karyu che.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'saMskRta, prAkRta ane gurjara sAhityanuM saMpAdana 5. jayaMta koThArI | zrI jayaMta koThArI e madhyakAlIna gujarAtI sAhityanuM saMpAdana karavAnI sAthe te saMbaMdhI saMdarbha kozonI paNa racanA karI che. temaNe "ArAmazobhA rAsamALA', 'bhAratIya kAvyasiddhAMta', "jayaMtasUrinI cha kAvyakRtio, yazograMthamaMgalaprazasti saMgraha', 'yazovijayajI mahArAja viracita prakAzita graMthonI sUci', 'gujarAtI sAhityakoza', 'madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya', "madhyakAlIna gujarAtI koza" vagere graMtho saMpAdita karyA che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'saMskRta, prAkRta ane gUrjara sAhityanuM saMpAdana : 6. nagInA jI. zAha lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya sAhitya maMdiranA mAdhyamathI nagIna jI. zAhe aneka dArzanika graMthonuM saMpAdana karyu che. temaNe jaina darzana ane bhAratIya darzano para svataMtra ciMtana karIne aneka pustako ApaNane ApyA che. temaNe "jaina darzana ane sAMkhyayogamAM jJAnadarzana vicAraNA', "jaina darzanamAM zraddhA', "graMthabheda yAne AtmAno prAthamika purUSArtha krama', 'Sadarzana', 'pramANamImAMsA', "jaina darzana', 'adhyAtmabindu', 'bhAratIya tattvajJAna : keTalIka samasyAo' vagere graMtho lakhyA che. temaNe aneka jaina darzana saMbaMdhi saMdarbhagraMthono gujarAtImAM anuvAda karyo che.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ A.' i, vividha viSayanA lokabhogya pustakonuM sarjanA dareka jijJAsu vyakita saMskRta-prAkRta vagere bhASAomAM racelA gahana zAstragraMthono abhyAsa karI zakatA nathI. temane mATe prAdezika bhASAmAM sarala samajAvaTa sAthenA pustako upalabdha hoya to ghaNA upayogI thaI zake. gujarAtI bhASAmAM ane sarala zailImAM jaina dharma vize jJAna Ape tevA pustakonuM sarjana karavAmAM zrAvakonuM zuM yogadAna che te have jANo.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAVI | vividha viSayanA lokabhogya pustakonuM sarjana 1. dhIrajalAla TokarazI zAha dhIrajalAla TokarazI zAhe potAnA jIvanakALa daramyAna anekavAra zatAvadhAnanA prayogo karyA hatA. temaNe lakhelA pustakomAM ghaNuM viSaya vaividhya che. temaNe maMtrasAdhanA vize maMtra vijJAna, maMtra divAkara, maMtra ciMtAmaNI, namaskAra mahimA, namaskAra maMtra siddhi, kAra upAsanA, hUkAra upAsanA, ahamaMtropAsanA, logassa mahAsUtra, uvassaggaharaM stotra, japa dhyAna rahasya vagere pustako lakhyA che. temaNe aneka jIvanacaritro lakhyA che. temAM rikhavadeva, vizvavaMdya prabhu mahAvIradeva, bappabhaTTasUri, yazovijayajI, vijayAnandasUri, munirAja agamya, vimaLazAha, dAnavIra jagaDuzAha, daza upAsako vagere pustako mukhya che. temanA jainadharma viSayaka-jaina dharma paricaya, jaina tattvapravezikA, AtmatattvavicAra, jinopAsanA vagere pustako ghaNAM vakhaNAyA che. temaNe "jaina zikSAvali'nA nAmathI bALakone bodhadAyaka pustakonI eka zreNinuM sarjana karyu che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ vividha viSayanA lokabhogya pustakonuM sarjanA - ll 2. ratilAla dIpacaMda desAI ratilAla dIpacaMda desAIe lakhelA 'samayadarzI AcArya vallabhasUri', 'siddhisUrIzvarajI jIvanacaritra',naMdanasUri smAraka graMtha', 'gurU gautamasvAmI' vagere pustako prasiddha che. temaNe tIrthonA ItihAsane varNavatA "ANaMdajI kalyANajI peDhIno ItihAsa', 'rANakapura', 'bhadrezvara-vasaI mahAtIrtha", simaMdharasvAmi jinaprAsAda ane tIrthano paricaya vagere pustako lakhyA che. te sivAya temaNe rAga ane virAga, samarpaNano jaya, amRta samIpe, kalyANamUrti vagere pustakonuM sarjana karyu che. temaNe lakhelA lekhonuM saMkalana "jinamArganuM jatana' ane 'jinamArganuM anuzIlana" A be pustakomAM pragaTa thayuM che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vividha viSayanA lokabhogya pustakonuM sarjana 3. khUbacaMda kezavalAla pArekha mULa vAvanA rahevAsI khUbacaMda kezavalAla pArekha AjIvana jaina tattvajJAnanA upAsaka rahyA che. temaNe pa.pU.A.bha.zrImadvijaya rAmasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI rAjasthAnanI sirohI pAThazALAmAM AjIvana adhyApana kArya karyu che. jaina tattvajJAnano uDANathI abhyAsa karIne temaNe gujarAtImAM jainadarzanano karmavAda', 'jainadarzanamAM upayoga', 'jainadarzananuM padArthavijJAna', jaina darzanamAM aNuvijJAna', 'jainadarzananA aNuvijJAnanI mahattA', 'sRSTimImAMsA, 'karmamImAMsA', 'mUrtipUjA', 'AtmavijJAna', 'AtmasvarUpa vicAra', 'aMtarjagatanI cetanA', 'bhakita mukitanI dUrti', vagere amUlya pustakonuM sarjana karyu che. jaina darzanano vyavasthita abhyAsa karanArane A gujarAtI pustako atyaMta upayogI thAya tema che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Nv1iu W in vividha viSayanA lokabhogya pustakonuM sarjanA 4. vasaMtalAla kAMtilAla IzvaralAla morakhIyA saraLa, sacoTa bhASAmAM ane anubhUtipUrvakanA ciMtanalekho lakhanArA zrAvakanuM nAma che 'vasaMtalAla kAMtilAla'. temanA dareka lekhomAM vAcakane jIvananuM bhAthuM maLI rahe che. temanI aneka nAnI nAnI pustikAo bhinna bhinna prakAzako dvArA pragaTa thaI che. temAMnA keTalAka nAmo A pramANe che. "jIvana jIvavA jevuM che.', jainadharma pUrNavijJAna', 'ciMtanayAtrA', 'cittaprasannatA', jIvanavaibhava, utpatti ane laya, maMtrAdhirAja, jIvana zilpa, sApekSavAda, AnaMdaghana, devAdhideva, Aga ane AMsu, madhuvana, zramaNa ane suMdarI, saMsAra, svAnubhUti, jJAnasAra, tRSNA ane tRpti, dharmacakra vagere. A badhI pustikAonI lokapriyatAnA kAraNe 'vasaMtalAla kAMtilAla IzvaralAla graMthAvali bhAga 1-2' A be pustakomAM teno saMgraha pragaTa thayo che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vividha viSayanA lokabhogya pustakonuM sarjana 5. ramaNalAla cI. zAha ramaNalAla cI. zAhe jaina dharmanA aneka viSayo para prakAza pAtharatAM pustakonuM sarjana karyu che. temaNe "muMbaI jaina yuvaka saMgha" sAthe joDAyelA rahIne prabuddha jIvana' mAsikamAM aneka viSayo para potAnI kalama calAvI che. temanA lakhelA pustakomAM 'gUrjara phAgu sAhitya', adhyAtmasAra', 'uttarAdhyayana sUtra parizIlana', 'jinatattva', jinavacana', 'jaMbusvAmIrAsa", "dhanA zAlibhadra copAI', 'naLadamayaMtI prabaMdha', namo hindussa' vagereno samAveza thAya che. temaNe aMtima zatAbdimAM thayelA aneka gurUbhagavaMtonA jIvanacaritro tathA jIvanalekho lakhyA che. jemAM 'zAsanasamrATa jIvana paricaya", AgamoddhAkarasUri', prabhAvaka sthaviro" vagere pustakono samAveza thAya che.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'deza videzamAM jaina dharma ane sAhityano pracAra-prasAra videzomAM vasatA jaino sudhI jaina dharmanA mAhAsya-ItihAsa tathA jaina tattvajJAnane pahoMcADavAnuM kArya karanArA keTalAka zrAvakaratnonI mAhitI A vibhAgamAM prastuta karavAmAM AvI che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza videzamAM jaina dharma ane sAhityano pracAra-prasAra 1. vIracaMda rAghavajI gAMdhI zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhI bhAratanI bahAra jaina dharmanA kadAca sarvaprathama pracAraka hatA. I.sa. 1893mAM zikAgomAM yojAyelI vizvadharmapariSadamAM jaina dharmanA pratinidhi tarIke vakatavyo ApyA hatA. mAtra 37 varSanA TUMkA AyuSyamAM zatruMjaya, sametazikhara vagere tIrthonI rakSAnA kAryo karavAnI sAthe temaNe jaina darzana ane bhAratIyadarzana vize aneka pravacano ApyA hatA. temanA prakAzita thayelA pustakomAM The Jaina Philosophy, Karma Philosophy, Yoga Philosophy, The Systems of Indian Philosophy,, Religion and Philosophy of Jaina vagere pustako noMdhapAtra che. temaNe zubhacaMdrAcArya viracita "jJAnArNava' graMthanA dhyAnavizenA prakAraNano anuvAda karIne 'savIrya dhyAna" nAmathI chapAvyo hato. temanA jIvana vize prakAzita thayelA be pustakonA nAma A pramANe che. (1) Glimpses of Janism and Biography of forgotton Hero : Shri Virchand Raghavji Gandhi, (2) bhAratIya saMskRtino AtmA (zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhInuM caritra) A sivAya temaNe "an unknown life of jesus Christ nAmanA graMthano pheMcamAMthI aMgrejImAM anuvAda karyo hato.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza videzamAM jaina dharma ane sAhityano pracAra-prasAra ra. dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA vayovRddha paMDitavarya zrI dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA chellA 40 varSothI dara varSe cha mahinA mATe amerikA jaIne tyAM jaina dharma ane tattvajJAna no pracAra-prasAra karavAnuM kArya kare che. teo jayAre bhAratamAM hoya tyAre dara aThavADiye videzamAM rahetA jainone seTelAITa kola dvArA saMbodhita kare che, tathA jaina tattvajJAnanA kalAsa le che. temaNe aneka mahattvapUrNa graMtho para vivecana karyu che. jemAM sanmati prakAraNa, ratnAkarAvatArikA, gaNadharavAda, yogazataka, jJAnasAra, yogadraSTi samuccaya, yogaviMzIkA, yogasAra, tattvArthasUtra, dravyaguNaparyAyano rAsa, samyaktaSasthAna caupaI, samyakattvanA saDasaTha bolanI sajajhAya, ATha draSTinI sajajhAya vagereno samAveza thAya che. temaNe lakhelA prAraMbhika abhyAsanA pastakomAM "jaina tattvajJAnaprakAza", "jaina dharmanA maulika siddhAMto', jaina dhArmika praznormAlA", "jaina dhArmika paribhASika zabdakoza" vagereno samAveza thAya che.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza videzamAM jaina dharma ane sAhityano pracAra-prasAra 3. sunaMdAbahena vorA jaina tattvajJAnanA vidvAna jJAtA sunaMdAbahena vorA varSothI videzomAM vasatA jainone jaina tattvajJAnano abhyAsa karAvavAnuM kArya kare che. temaNe aneka viSayo para potAnI kalama calAvI che tathA pustakonuM prakAzana kArya karyu che. jemAM 'jIvatattvanuM parikSAna', 'navatattvano saraLa paricaya', 'bhavAMtano upAya-sAmAyika yoga', 'anaMtano AnaMda, 'kalpasUtra kathAsAra', 'dhyAna eka parizIlana', 'jaina saiddhAMtika zabda paricaya' vagere pustako mukhya che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza videzamAM jaina dharma ane sAhityano pracAra-prasAra 4. padmazrI kumArapALa desAI jaina dharmanA vartamAna pracArakomAM padmazrI DaoN. kumArapALa desAIne prathama paMkitamAM mUkI zakAya. DaoN. kumArapALa desAI e jaina dharmanA mAhAtmya tathA ItihAsane varNavatAM aneka pustako lakhyA che. teo vartamAnapatromAM niraMtara jaina dharma saMbaMdhI lekho lakhatA rahe che. jaina dharmanA pracAra mATe deza-videzamAM temanA pravacanonuM Ayojana thAya che. kAraNake teo jainadharmanA uMDA abhyAsI hovA uparAMta ojasvI vakatA paNa che. teo varlDa jaina konpheDarezana, vizvakoza TrasTa vagere saMsthAo sAthe joDAyelA che. jaina dharmanA vizvapracAraka zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhInA pustakone temaNe punaHprakAzita karAvyA che.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza videzamAM jaina dharma ane sAhityano pracAra-prasAra 5. Do. jItubhAI bI. zAha Do. jItubhAI zAha jainadarzana tathA bhAratIya darzanonA uDA abhyAsI che. temaNe potAnuM saMpUrNa jIvana jaina tattvajJAnanA pracAra mATe samarpita karyuM che. teo atyAre amadAvAda sthita "lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira" tathA dilhI sthita 'bhogIlAla laheracaMda bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira 'nA DAyarekaTarapade kAryarata che. te sivAya teo "zrutaratnAkara', "mRtanidhi', zAradAbena cImanabhAI ejayukezanala risarca senTara" vagere saMsthAo sAthe paNa joDAyelA che. A badhI saMsthAo jaina tattvajJAnanA prasAra mATe vartamAnamAM kAryarata che. Do. jItubhAIe jaina darzana tathA sAhityanA aneka graMthonuM saMpAdana karyu che tathA karI rahyA che. teo dara varSe tattvArthasUtra'nA adhyayana mATe dasa divasIya zibiranuM Ayojana kare che. te sivAya "upamitibhavaprapaMcA kathA" tathA "samyakttvanA saDasaTha bolanI sajajhAya" nA adhyayana mATe traNa-traNa divasanI zibiranuM paNa Ayojana kare che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ O P hA ra A rIte ApaNe joyuM ke jaina dharma saMbaMdhI dareka prakAranuM sAhityanuM sarjana-saMpAdana-prakAzana karavAmAM zrAvakoe ghaNo parizrama karyo che. ahIM je zrAvakaratnono paricaya ApavAmAM Avyo te sivAya paNa tribhuvanalAla laheracaMda zAha, amRtalAla kALIdAsa dozI, ratilAla maphAbhAI zAha, manasukhabhAI kIratacaMda mahetA, lAlacaMda bhagavAnadAsa gAMdhI, aMbAlAla premacaMda, dalasukhabhAI mAlavaNiyA, mohanalAla mahetA, kAMtibhAI bI. zAha, DaoN. kavina zAha, ramaNika zAha vagere zrAvakoe zrutakSetre amUlya phALo Apyo che. A dareka zrAvako gRhastha hatA. potAnA parivAra Adi javAbadArIne vahana karavAnI sAthe temaNe A badhuM kArya karI batAvyuM che. ApaNe jo pUrva pUrUSoe racelA graMtho-zrutasAhityanuM saMzodhana-saMpAdana athavA navA zruta sAhityanuM sarjana na karI zakIe to kamase kama temaNe racelA sAhityanuM abhyAsa-vAMcana to karI ja zakIe. tamAre jo jaina dharmanuM prAraMbhika jJAna karAvI Ape tevA pustakonuM vAMcana karavuM hoya, paNa te mATe kayA pustako upayogI thaze te bAbate mUMjhavaNa anubhavatA hova to tamArA mATe khuza khabara che...
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMcana AMdolana rIDarsa gAIDa parama pUjaya tapAgacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya rAmasUrIzvarajI mahArAjA (DahelAvALA)nA ziSyaratna A.bha.zrI jagansaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAhebe "vAMcana AMdolana : rIDarsa gAIDa'nuM saMpAdana karyu che ane "govAliyArTeka jaina saMgha" tathA "AcArya zrI surendrasUrIzvarajI jaina tattvajJAna zALA' nA saMyukata upakrame A pustaka prakAzita thayuM che. prastuta pustaka "vAMcana AMdolana : rIDarsa gAIDa'nA sarjana pAchaLa be Azaya che.. 1) vAMcana pratye arUci dharAvanArAomAM vAMcana pratye rUci pedA karavI. 2) vAMcakone temanI rUcine anukULa uttama sAhityanuM mArgadarzana ApavuM. A be AzayathI ja prastuta pustaka lakhAyuM che. A pustakamAM mukhya rada viSaya saMbaMdhI kula 450 pustakono paricaya ApavAmAM Avyo che. A pustakanA mAdhyamathI jijJAsu zrAvako potAnA Icchita viSayanA saraLa pustakonI jANakArI meLavI zake che. vAMcana AMdolana rIDarsa gAIDa kAma pAra paDI jAya dImaH jijapa mAmalA pApamAja cAlo...ApaNe zrutakSetre kaMIka amUlya yogadAna na ApI zakIe to kamasekama prabhuzAsananA zrutasAhityane vAMcIe, samajIe ane AtmavikAsanA mArge AgaLa vadhIe. nA mana