Book Title: Shraddhana Suman
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Gurjar Sahitya Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034436/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAnAM sumana kumArapALa desAI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanamAM zraddhAnI sugaMdha pragaTAvatAM prasaMgapuSpo zraddhAnAM sumana kumArapALa desAI prAptisthAna gUrjara sAhitya bhavanA ratanapoLanAkA sAme, gAMdhImArga, amadAvAda 380001 phona : 079-2214663, 22149660 e-mail : goorjar@yahoo.com, web: gurjarbooksonline.com gurjara sAhitya prakAzana 102, lenDamArka bilDiMga , TAiTeniyama, siTI senTara pAse, sImA haoNla sAme, 100 phUTa roDa, prahalAdanagara, amadAvAda 3815 phona : 26934340, 98252 68759 - gurjarprakashana graail.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMmata rU. 120 : SHRADDHA NA SUMAN by Kumarpal Desai Published by Gurjar Granth Ratna Karyalaya, Ahmedabad-1 C kumArapALa desAI ISBN : 978-93 pahelI AvRtti : 2016 prakAzaka : gUrjara graMtharatna kAryAlaya amarabhAI ThAkoralAla zAha H ratanapoLanAkA sAme, gAMdhImArga, amadAvAda-380001 phona H 22144663, e-mail: goorjar@yahoo.com **** // pRSTha : 10+150 nakala : 1250 mudraka : bhagavatI oNseTa sI 16, baMsIdhara esTeTa, bAlaDolapurA, amadAvAda-380 004 prakAzaka arpaNa dharmaniSTha ane sevAbhAvI AnaMdI ane karmayogI zrI hemaMtabhAI brokara tathA zrI haMsAbahena brokarane arpaNa Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama AraMbhe AtaMkavAdathI jAgelA AkaMdathI gherAyeluM A vizva dveSo, klezo, jAtio ane dezomAM vibhAjita thaI rahyuM che ane khuda mAnava-astitva sAme eka paDakAra Ubho thayo che. TaeNkanolojInI AMgaLIe cAlatI mAnavabuddhi ane paryAvaraNano nRzaMsa vinAza karI rahelA mAnavI sAme Aje aneka prazno che. ApaNAM saghaLAM mAnavamUlyo drAvaNapAtramAM AvIne TharyA che ane e samaye manuSyajAtinI ucca ane Urdhva bhAvanAmAM zraddhA rope evAM keTalAMka sumana ahIM prastuta karyA che. A prasaMgomAM viSayonuM vaividhya che, paraMtu e badhAmAMthI eka sura to mAnavatAno pragaTe che. mAnavInA bhItaranA vizvathI mAMDIne bahAranI duniyA sudhInA saghaLA saMbaMdhone sparze tevA vicAro A prasaMgomAMthI prApta thaze. A pUrve lakhAyelAM 'motInI mALA', 'tRSA ane tRpti', 'jhAkaLa banyuM motI', 'jhAkaLabhInAM motI, 'phUlanI AMkhe, jhAkaLamotI' jevAM maulika rIte jIvana jovAnI dRSTi ApanArAM pustakonI mAphaka A 'zraddhAnAM sumana'ne paNa vAcako AvakAraze. A pustakanA prakAzana mATe zrI manubhAI zAhe khUba jahemata uThAvI che, temano AbhArI chuM. AzA rAkhuM chuM ke A pustaka sahu koIne ekAda nAnakaDuM preraNAkiraNa ApI jaze. 22-7-2016 kumArapALa desAI amadAvAda 1. apragaTane pAmavA prayatna karavo paDe ! 2. tamArI koTaDInA daravAjA khullA rAkho 3. zAMti uchInI ke udhAra maLatI nathI ! 4. juziyAe svargamAM maMdiro joyAM ! 5. prasannatA chalakAI UThI. ka. AzIrvAda ke tamAruM gAma ujjaDa thAya ! 7. eka bole tyAre bIjAe zuM karavuM ? 8. phakIrI ane sodAgIrImAM bheda che ! 9. mananI havAnI dizA badalI nAkho 10. Azramane joIe sevA ane saMpatti 11. kAMTAmAM gulAba khIlavatI dRSTi 12. mukti tarapha mukha mAMDanArA kyAM? 13. kIrti choDe te kalyANa pAme ! 14. Izvarabhakti vinA Asakti maLaze ! 15. paramAtmAne kotaravA pIDA sahevI paDe 16. layalAne jovA majanUnI AMkha joIe ! 17. oraDAmAM madharAte suraja Ugyo ! 18. dIvAnA thaIe to deva maLe 19. zetAna paNa huM ane kheDUta paNa huM 20. tame Thokara mArI, te huM grahaNa karuM ! 21. svarga ane naraka hAjarAhajUra che ! 22. lIlAM sAthe sUkAM pAMdaDAM joIe ! 23. maitrI sadA hRdayamAM vase che ! 24. jIvana phariyAdathI ke IzvaranI yAdathI ! 25. zUnyane maLe che zunya ! Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. bhojanane bhItara sAthe saMbaMdha che, bhAI ! 27. kRSNanI hAjarImAM ratha bhasmIbhUta thayo ! 28. mArI mAtAne A gamaze ke nahIM ? 29, pagane badale pAMkho dharAvato puruSa ! 30. sAmAnya kAmamAM sahAya na laIe 31. phI ApavI te mAruM kartavya che. 32. jIvanarIti ja mRtyu pachInI gati ! 33. mArA jevo hakIma kyAM ? 34. satya sarjana mATe hoya. 35. jIva-sevA e ja ziva-sevA che ! 36. bhItaramAM thoDI Aga bAkI che kharI ? 37. ALasunA jIvanamAM astAcaLa ja hoya ! 38. dharatInA loka AkAza tarapha juo ! 39. IrSA ke bhaya kadI utkRSTa banAvaze nahIM ! 40. satattvomAM zraddhA e sAhasa che ! 41. dAna ApatAM mAthuM jhUkI jAya che ! 42. mArA karatAM kUtaro vadhu kSamAzIla 43. adhika saMgraha aMte kaSTadAyI bane che ! 44. mAruM mana becena raheze ! 45. phakIrI e vedanA nahIM, paNa moja che ! 46. icchAnI doDa aMte du:kha lAve che. 47. prANathI paNa amUlya A khajAno che ! 48. Izvarane mArA para paNa vizvAsa che ! 49. je ekalo khAya, ene kUtaro karaDe che ! 50. jIva bacAvavo te mAro dharma che. 51. saMpatti sAthe ahaMkAra tyAgavo joIe ! para. siddhithI ghamaMDa pragaTa na thavo joIe ! 53. khudAnI baMdagI karI hota to ! 54. kavitA lakhe, prajAnuM peTa bharAtuM nathI ! 55. eTale mane Izvare eka AMkha ApI che ! paka. Aje araNyamAM, to kAle ayodhyAmAM ! 57. jugArI ane pUjArIne sarakhI sajA ! 58. dhana-dolata aMdha banAve che. 59. jevA saMskAra haze, tevuM phaLa maLaze ! 60. duHkhanuM poTaluM badalavA doDAdoDI ! 61. purohita rAvaNanA rAmane AzIrvAda ! 62. mArAM karatAM tame vadhu yogya cho ! 63. mAra mAranArane mIThAI khavaDAvo 64. saMdharSa ja sattva ane zakti Ape che 65. 'huM sarvasva nathI, paNa zUnya chuM 66. paramAtmA parizrama mAge che. 67. prANa leze paNa AtmA nahIM laI zake 68. tArI mAphaka duniyA nAsamaja che ! 69. huM mArA svabhAvane choDI zakuM nahIM ! 70. e prakAza kadI bujhAto nathI ! 71. jAtamahenatathI ja jAta svastha banaze 72. e pahelAM hato, evo Aje nathI 33. juo ! atyAre paNa e ja uMmara chuM ! 74, manane nirmaLa karavAno upAya Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kumArapALa desAI - sAhityasarjana vivecana H zabdasaMnidhi * bhAvana-vibhAvana *zabdasamIpa * sAhityika nisabatta caritra : lAla gulAba * mahAmAnava zAstrI * apaMganAM ojasa* vIra rAmamUrti * sI. ke. nAyaDu * phirAka gorakhapurI * lokhaMDI dAdAjI * lAlA amaranAtha AphatonI AMdhI vacce samRddhinuM zikhara * mAnavatAnI maheMka *jIvataranI vArTa, akSarano dIvo *tana apaMga, mana aDikhama *mATIe ghaDyA mAnavI patrakAratva : akhabArI lekhana anuvAda : navavadhU (Aphrikana lekhaka oNsTina bukenyAnI nATacakRtino anuvAda) *navalikAsaMgraha : ekAMte kolAhala saMpAdanaH sAhitya ane patrakAratva narmadaH AjanA saMdarbhamAM *bALasAhitya saMgoSThi ekavIsamI sadInuM bALasAhitya adAvata vinAnI adAlata" eka divasanI mahArAmI * huM pote (nArAyaNa hemacaMdra) * The unknown life of Jesus Christ * caMdravadana mahetA nAcazreNI bhA. 1 thI 5 ciMtana H jhAkaLa bhInAM motI 1-2-3 motInI khetI *mAnavatAnI maheka . tRSA ane tRpti * zraddhAMjali * jIvananuM amRta* duHkhanI pAnakharamAM AnaMdano eka Tahuko *maheMka mAnavatAnI jhAkaLa banyuM motI * kSaNano sAkSAtkAra * phUlanI AMkhe, jhAkaLa motI - kSaNano utsava " prasannatAnAM puSpo * zraddhAnAM sumana * jIvananuM javAhira * mananI mirAta * zIlanI saMpadA bALasAhitya : vatana, tArAM ratana * DAhyo Damaro * keDe kaTArI, khabhe DhAla * birAdarI * motane hAthatALI + jhabaka dIvaDI * haiyuM nAnuM, hiMmata moTI * nAnI uMmara, moTuM kAma "bhIma* cAlo, pazuonI duniyAmAM 1-2-3* vahetI . vAto * motInI mALA * vAtonAM vALu * Dhola vAge DhamADhama * sAcanA sipAhI * katharoTamAM gaMgA hiMdI pustako : paThina tena, phina mana * naMvadhana * aMgrejI pustako : Jainism: The Cosmic Vision The Brave Heart* A Pinnacle of Spirituality * Our life in the context of five Anuvrat and Anekantwad* Influence of Jainism on Mahatma Gandhi Tirthankara Mahavir Glory of Jainism* Non-violence : A way of life * Stories from Jainism. (tathA saMzodhana, saMpAdana temaja hiMdI ane aMgrejImAM anya trIsa pustako) zraddhAnAM sumana * kumArapALa desAI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apragaTane pAmavA prayatna karavo paDe ! gaMgAnA pAvana kinAre AvelA nAnakaDA gAmamAM hajAro yAtrALuo ekatrita thayA hatA. zraddhA ane bhakti sAthe A yAtrALuo gaMgAtaTe dhUmatA hatA. evAmAM eka vicitra prakRtinA sAdhu AvI caDyA. emaNe saMnyAsIno bhagavo veza dhAraNa karyo hato, paNa enI pAchaLa emano Azaya saMnyasta tarapha Adarane badale eno upahAsa karavAno hato. emaNe sonerI phremavALAM kImatI cazmAM paheryA hatAM. khabhA para moTo thelo hato. emAM keTalAMka aMgrejI sAmayiko ane thoDAMka pustako hatAM. A 'sAdhu 'e to lokone bhegA karIne AdhyAtmika pravacana ApavA mAMDyuM. loko jijJAsAthI emanI AsapAsa ekaThA thayA. sAdhu" bolyA, are ! bhoLA bhakto ! tame chetarAzo nahIM. Izvarane nAme tamane UThAM bhaNAvavAmAM Ave che." keTalAka loko sAMbhaLavA UbhA rahyA. jijJAsAne kAraNe lokonI bhIDa paNa e kaThI thaI eTale pelA sAdhue potAnI vAta AgaLa calAvI. "juo, IzvaranA nAme tame sAMbhaLelA camatkAro e camatkAro nathI, paNa akasmAta che. AjanuM vijJAna A badhI purANI mAnyatAone paDakAra pheMkI rahyuM che." ToLAmAMthI eka jaNAe pUchavuM, "to zuM Izvara nathI ?" zraddhAnAM sumana B 1 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArI koTaDInA daravAjA khullA rAkho sAdhue javAba Apyo, "nA. nathI ja , A to ajJAnIone chetaravA mATe UbhI karAyelI kalpanA che. jo Izvara hoya, to tame batAvo." Ama kahIne pelA sAdhue paDakAra pheMkyo ne garvathI chAtI kADhIne UbhA rahyA. A ToLAmAM eka zikSaka paNa hatA, emaNe sAdhune vaLato prazna karyo, tame himAlayanuM sauthI UMcuM zikhara evaresTa joyuM che kharuM ?" sAdhue kahyuM, "nA. nathI joyuM." zikSake kahyuM, "tame nathI joyuM, mATe evaresTa nathI ema kaI rIte kahI zakAya ? evaresTa to che ja, paraMtu tamAre enA para ArohaNa karavuM paDe, tyAM sudhI pahoMco to dekhAya, ahIM beThA najare na paDe, Ama Izvara to che ja, mAtra ene tamAre tamArAmAM zodhavA mATe prayatna karavo joIe." svAmI vivekAnaMde dezamAM ane videzamAM AdhyAtmika cetanAnI jAgRtinuM kArya karyuM. bhAratIya prajAne enA dharma ane saMskRti mATe gaurava letI karI. je aMgrejoe bhAratane mAtra rAjAo, madArIo ane kobrAnA deza tarIke oLakhyo hato, e pazcimI jagatane bhAratIya pracaMDa AdhyAtmika zaktino paricaya Apyo. svAmI vivekAnaMda pAse samAjanA tamAma staranA loko AvatA. potAnI zaMkA ke jijJAsA pragaTa karatA ane svAmIjI enuM samAdhAna zodhI Apato. eka divasa svAmI vivekAnaMda pAse eka yuvAna Avyo. eNe akaLAmaNa anubhavatAM kahyuM, "svAmIjI, huM AzramomAM gayo, palAMThI lagAvIne sAdhanA karavA beTho, divasonA divaso sudhI sAdhanA karI, paNa mArA hRdayane saheje zAMti maLI nahIM. koI prabhAvaka saMta vize sAMbhaLuM eTale tarata ja zraddhAnAM sumana laIne e saMtanI pAse doDI jato. emanI pAse huM cittazAMtinI yAcanA karato. teono upadeza sAMbhaLato, paNa tyAMya mane zAMti na maLI. pAra vinAnuM tIrthATana karyuM, paraMtu jIvanamAM azAMti eTalI ja rahI." svAmI vivekAnaMde pUchyuM, "A sivAya bIjA koI prayatno karyA kharA ?" yuvAne kahyuM, "hA, mArI koTaDI baMdha karIne huM besI gayo. mAnavIe IzvaranI zodha bhItaramAM karavAne badale bahAranI duniyAmAM karI. pariNAme bhItaranI bhAvanA bhulAI gaI ane bAhya pradarzano ane ADaMbaro ghaNAM vadhyAM. Izvarane pAmavA mATe aMtarmukhatA Avazyaka che, jyAre Aje bahirmukha bAbato ja mukhya banI. Izvarane meLavavA adhyAtmanI laganI hovI joIe. Ama hoya to ja hRdayamAM vasatA IzvaranI oLakha thAya, 2 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 3 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 | zAMti uchInI ke udhAra maLatI nathI ! mArA gharamAM koI na praveze. A badhuM karavA chatAM kyAMya zAMti maLI nahIM." vivekAnaMde kahyuM, "A ja tamArI moTI bhUla che. tamArI koTaDInA daravAjA baMdha na rAkhazo. ene pUrepUrA khullA rAkhajo. koI abhAvagrasta Ave to ene AvakAra Apajo. daravAjAnI bahAra nIkaLIne AsapAsa vasatA du:khI, rogI ane bhUkhyA lokonI bhALa meLavajo ane yathAzakti emanI sevA karajo. je nirakSara ane ajJAnI hoya temane hetathI bhaNAvajo. Ama karazo to tamane jarUra zAMti maLaze." mAnavInI adhyAtmayAtrA mATe pahelI jarUra jIvanasAdhanAnI che. anya vyaktione sahAyabhUta thaIne ja ene jIvanano marma hAtha lAgaze. mAnavasevA, jIvanasAdhanA ane nekadilanA AtmasamarpaNa para AdhyAtmika imArata 2cAvI joIe. adhyAtmamAM pravezanArAe pahelAM mAnavasevAnI samaja meLavavAnI che. mAtra mokSanI moTImoTI vAto karavAthI kazuM nahIM vaLe. mokSa meLavavA mATe pahelAM mAnavakalyANano vicAra karavo joIe. vizALa sAmrAjya ane aDhaLaka saMpatti vacce jIvatA rAjavInA cittamAM bhAre ajaMpo hato. sukhane nAme oLakhAtI saghaLI sAmagrI emanI pAse hatI. vizALa sAmrAjya hatuM paNa zodhavA chatAMya emane koI dumana jaDato nahIM. kalpanA karI na hoya evI rIte rAjyalakSmIno dhodha vaheto hato. rAjaparivAramAM suleha-saMpa hato ane rAja kumArano bhAvi rAjArUpe AnaMdabhera uchera thato hato. A badhuM hovA chatAM rAjAne mAnasika zAMti na hatI. kyAreka e vicAre caDI jatA ke jIvanabhara puruSArtha karIne prApta karavA jevI saghaLI sAmagrI meLavI, chatAM manamAM kema khAlIpo lAge che ? vijaya ke samRddhi maLe che, paNa hRdayamAM eno koI ullAsa kema jAgato nathI ? utsavo ane mahotsava yojAya che, paNa enAthI manamAM kema kazI prasannatA thatI nathI? rAjAe rAja gurune A vAta karI, tyAre gurue eka yogInuM nAma kahyuM ke jenI pAse apAra siddhio che. anyanI icchApUrti karavAnI zakti che. enuM yogabaLa evuM che ke enI pAse janAra kadI nirAza thaI pAcho pharyo nathI. rAjAe vicAryuM ke yogIrAja pAsethI koI yaMtra, maMtra ke taMtra laIne mArA jIvananI azAMti dUra karyuM. rAjA yogIrAja pAse 14 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 5 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kazuM lIdhuM nahIM. emAM mAro koI doSa nathI." A vAta sAMbhaLIne rAjAne apAra Azcarya thayuM. e joIne yogIrAje kahyuM, "juo, pahelAM tamane Akho divasa garamImAM besADyA ane huM nirAMte kuTiramAM beTho, bIje divase tamane bhUkhyA rAkhyA ane meM svayaM bhojana karyuM. eno artha ja e ke huM bhojana karuM enAthI tamArI bhUkha maTavAnI nathI. huM sAdhanA karuM tenAthI tamane zAMti maLe nahIM. tame je rIte puruSArtha karIne sattA ane saMpatti pAmyA, te ja rIte tamArA ja prayatno tamane zAMti ApI zakaze. zAMti na to uThThInI maLe che ke na to maMtra-taMtra ApI zake che." gayA ane bhItaranI apAra becenInI vAta karI. yogIrAje emane pachInA divase AvavAnuM kahyuM. rAjA vahelI savAre yogInI kuTIra pAse pahoMcI gayA. yogIe emane kahyuM ke bahAra taDakAmAM Akho divasa besI raho. rAjA emanI AjJAne anusarIne grISmanI garamImAM kuTiranI bahAra Akho divasa besI rahyA. yogI svayaM kuTiramAM beThA hatA. rAjAne A pasaMda paDyuM nahIM, paraMtu pote zAMtine zodhatA hatA tethI saheje akaLAyA nahIM. sAMja paDI. yogI pAse gayA eTale yogIrAje kahyuM ke have kAle vahelI savAre AvI jajo . bIjA divase rAjA pharI yogIrAja pAse AvyA. yogIe emane bhUkhyA rahevAnuM kahyuM ane pote nirAMte bhojana ArogavA lAgyA. rAjA akaLAI gayA. manamAM vicAryuM ke A mahAtmA kevA svArthI ane zudra che. mane baLabaLatA tApamAM besADyo ane pote kuTiranI ThaMDakamAM rahyA. mane bhUkhyo rAkhIne pote bharapeTa bhojana karyuM. jo emanI badhI AjJAnuM pAlana karuM to-to marI jaIza. AthI sAMja paDI eTale rAjAe yogIrAjanI rajA mAgI ane bolyA, "be divasa thayA, paNa mane kazI prApti thaI nathI. mane ema lAge che ke huM je siddhi icchuM chuM, te tame ApI zako tema nathI, mATe have jAuM chuM." rAjAnI vAta sAMbhaLI yogIrAja khaDakhaDATa hasI paDyA ane bolyA, "are rAjana, meM tamane badhuM ApyuM che, paraMtu tame 6 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 7 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juziyAe svargamAM maMdiro joyAM ! najara doDAvI to dUra devadUta dekhAyo eTale enI pAse pahoMcI gayA. emaNe devadUtane kahyuM, ame pRthvI para to AkarSaka maMdiro banAvIe chIe. emAM svargaprApti mATe IzvaranI upAsanA karIe chIe. paraMtu tame ahIM maMdira zA mATe baMdhAvyuM ? svargamAM Ave te saMta ane AvyA pachI ene vaLI konI sevA-pUjA ke prArthanA karavAnI hoya?" devadUte juziyAnI jijJAsA joIne uttara ApatAM kahyuM, saMtanI prArthanAmAM ja svarga samAyeluM che. svarga to kyAMya nathI. saMta svargamAM Ave che e to bhrama che. hakIkatamAM saMta jyAM jAya che tyAM svarga sarjAya che." juziyAnuM svapna pUrNa thayuM paNa sAthe ene eka satya lAdhI gayuM. saMtonAM svapna kevo hoya ? e svapnomAMya emanA umadA jIvananuM pratibiMba hoya. emAM koI ajaMpo ke atRpti na hoya, ene badale AdhyAtmika AnaMda hoya. vikhyAta yahUdI saMta juziyA mIThI nIMdara mANI rahyA hatA tyAre emane eka svapna AvyuM. teo bhramaNa karatA-karatA cheka svargamAM pahoMcI gayA. svarganI suSTi joIne emanuM haiyuM nAcI UMDyuM. oha ! kevI ramaNIya prakRti ane kevAM suMdara udyAno !" svargabhUmi joIne emanuM haiyuM nAcavA lAgyuM. TheraThera raMgaberaMgI puSpo najare paDatAM hatAM ane AphlAdaka zAMtino anubhava thato hato. evAmAM emaNe eka maMdira joyuM ane manamAM pArAvAra Azcarya thayuM. are ! A svargamAM maMdira zA mATe ? dharatI para to maMdiranI jarUra che, kAraNa ke temAM upAsanA karIne vyakti svarga pAmavA cAhatI hoya che, paraMtu svargamAM vaLI maMdira zAne ? ahIM vaLI konI upAsanA karavAnI hoya ane e dvArA bIjuM zuM meLavavAnuM hoya ? svarga maLe eTale saghaLuM maLI jAya. ahIM vaLI A maMdiramAM konI prArthanA thatI haze ?" saMta ziyA to UMDA vicAramAM paDI gayA. AsapAsa 8 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 9. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasannatA chalakAI UThI ! vyAdhinI asahya vedanAne kAraNe mithilApati namirAja atyaMta becena hatA. emanA zarIranA dAhane ThAravA mATe rAjarANI caMdanalepa karatI hatI, paraMtu e caMdanalepa samaye rAjarANInAM suvarNake kaNono avAja namirAja thI sahana thaI zakyo nahIM. akaLAyelA namirAjanI vAta sAMbhaLatAM ja rANIe eka kaMkaNa rAkhIne bIjAM suvarNakaMkaNo bAjue mUkyAM. ekAeka kaMkaNano avAja baMdha thatAM namirAja bolI UThyA, are! zAne caMdanavilepana baMdha karyuM. jaladI karo." rAja rANIe samajAvyuM ke caMdanavilepana to karI rahI chuM, paraMtu kaMkaNano avAja baMdha thayo tethI Apane AvuM lAgyuM. hAthamAM eka ja suvarNa ke kaNa rAkhyuM tethI eno karkaza avAja zAMta paDyo che. eka kaMkaNa hoya tyAre gharSaNa kema hoI zake ? A ghaTanAe namirAjane vicAratA karI mUkyA. emaNe vicAryuM ke be hoya tyAM vAda thAya, vivAda thAya, vigraha thAya, kalaha ane kaMkAsa thAya. eka suvarNakaMkaNa hoya to gharSaNa kyAMthI hoya, ema sAcuM sukha to ekalA rahevAmAM che. bagaDe bethI te AnuM nAma. zarIranI vyAdhithI vyathita namirAja UMDA vicAramAM DUbI gayA. emaNe vicAryuM ke A roga to dehane thayo che, AtmAne nahIM. bhale mArI AjubAju rAjavaibhava ane rAjarANIo hoya, paNa hakIkatamAM to sAcuM sukha ekalA hovAmAM che. namirAja vicAramAM UMDe ne UMDe UtaratA gayA. vicAryuM ke A deha mAro nathI ane A mahela paNa mAro nathI. huM to ekalo chuM. mAruM sAcuM rUpa A ekalavAyApaNAmAM oLakhAya, dehathI paNa bhinna evo AtmA che ane e ekalo AtmA ja mAro sAthI che. be thAya eTale badhuM bagaDe. beno saMyoga thAya eTale mAruM-tAruM zarU thAya. jaDa ane cetana be bhegAM thAya eTale baMdhana thayuM ja samajo. AthI sAcI zAMti, AnaMda ane mukti ekalatAmAM vaselAM che. mithilApati namirAja e ekalatAno anubhava karavA lAgyA. A ekalatAe emanA aMtaranAM dvAra kholI nAkhyAM. thoDI vAra pUrve emanA caherA para rogane kAraNe vyAdhinI vedanA hatI tene sthAne prasannatAnI rekhAo UpasI AvI. ekalapaNAnA nijAnaMdamAM namirAja DUbI gayA. dehanI vyAdhi ke vaibhavanI tRSNA saghaLuM vIsarAI gayuM. 10 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana li. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 AzIrvAda ke tamAruM gAma ujjaDa thAya ! bhakti, jJAna ane vairAgyano samanvaya sAdhanArA guru nAnake bAlyAvasthAthI ja ciMtana-mananamAM DUbelA rahetA hatA. emaNe vividha saMpradAyanA sAdhuono satsaMga karyo tema ja haradvAra, ayodhyA, paTaNA, lAhora, bagadAda ane makkA-madInA jevAM sthaLonI yAtrA karI. teo karatArapuramAM sthAyI thayA, te pUrve emaNe puSkaLa bhramaNa karyuM hatuM. guru nAnaka eka gAmamAM pravezyA. saMtanA Agamanane kAraNe AkhA gAmamAM AnaMdanuM vAtAvaraNa phelAI gayuM. lokoe guru nAnakanI ciMtanazIla vANInuM AkaMTha pAna karyuM. emanI pAsethI nAmasmaraNanuM mahattva samajyA ane paramAtma-prApti mATe AMtarika sAdhanAnI oLakha meLavI. grAmajano atyaMta dhanyatA anubhavatA hatA. guru nAnakadeve vidAya lIdhI, tyAre cheka gAmanA pAdara sudhI vidAya ApavA AvyA ane AMkhomAM AMsu sAthe guru nAnakadeva pAse yAcanA karI, Apa jarUra A gAmamAM punaH padhArazo. amane ApanA koI AzIrvAda Apo." guru nAnake kahyuM, "he priya grAmajano, mArA AzIrvAda che ke tamAruM gAma ujjaDa bane." guru nAnakanI vANI sAMbhaLatAM ja sahu Azcarya ane AghAtanI lAgaNI anubhavavA lAgyA. A te AzIrvAda ke zApa? gAma AbAda banavAnA AzIrvAda pAThavavAne badale ujjaDa banavAnA AzIrvAda ApyA ? guru nAnakano eka ziSya akaLAI UThaDyo. eNe gurune pUchayuM paNa kharuM, "gurudeva, ATalA badhA premALa grAmajanone Ape AvA AziSa ApyA ? emaNe bhAvapUrvaka kevo sarasa Adara-satkAra karyo. ekAgra banIne ApanI vANI sAMbhaLI ane enA badalAmAM Avo zApa?" guru nAnake kahyuM, "A gAma sajjano ane bhAvanAzALIonuM gAma che. ahIM ATalA badhA udAra dilavALA ane dhArmika vRttivALA loko ekaThA thayA che. jo A gAma bhAMgI paDe, to e badhA bIjAM gAmomAM ja che ane e gAmone emanI sajjanatA ane dharmaparAyaNatAno lAbha maLaze. mATe A gAma ujjaDa thAya tema kahyuM. zubhano saMgraha na hoya, zubhanI vaheMcaNI hoya. " gurudevanI A avaLavANIno marma pAmatAM ziSyo AnaMda pAmyA. thoDA samaya bAda eka bIjA gAmamAM guru nAnaka ane emanA ziSyasamudAyane judo ja anubhava thayo. e gAmamAM Adara-satkArane badale apazabdo maLyA. phUlanA hAra paherAvavAne badale kAMkarA ane paththarono varasAda varasyo, Ave samaye guru nAnakadeve vidAya letI vakhate gAmavAsIone kahyuM, "tamAruM gAma khUba AbAda bano. ahIMnA ekeya mANasane gAma choDavAnuM mana na thAya tevuM bano." | 12 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 13 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka bole tyAre bIjAe zuM karavuM ? ziSyone vaLI Azcarya thayuM. AvA dhUrta, zaTha ane duSTa lokothI bharelA gAmane AvA AzIrvAda apAya kharA ? ziSyonI mUMjhavaNa pArakhIne guru nAnakadeve kahyuM, "A gAma AbAda thAya, to ahIMnA adhama loko ahIM ja rahe, e bahAra jAya nahIM ane emanI adhamatA phelAve nahIM ane samAja aniSTa ane upadravathI bacI zake." eka pAgalakhAnAmAM be pAgala rahe. pAgala kyAreka evuM kare ke DAhyAo paNa vicAramAM paDe, AvA be pAgala UMDA vicAramAM DULyA hatA. eka bole, bIjo sAMbhaLe. bIjo bolavAnuM zarU kare, tyAre pahelo sAMbhaLe. ilAja karanAra DaoNkTarane A vicitra rIta lAgI. baMne ekasAthe kema bolatA nathI ? bolatA-bolatA kema jIbhAjoDI ke bAjhabAjhI para AvI jatA nathI ? DaoNkTarane Azcarya thayuM. kAna saravA karIne pAgalanI vAto sAMbhaLavA lAgyA. majAnI vAta to e ke A benI vAtamAM kazo meLa nahi. eka potAnI kaMIka vAta kare. bIjo enA jIvananI koI ghaTanA kahe. DaoNkTare vismaya pAmatAM baMne pAgalane pUchyuM ke "tamArA beyanI vAta judI che, emAM kazo meLa nathI, chatAM tame zA mATe vArApharatI bolo cho ? tame beya sAthe bolI zako cho, to pachI emAM vAMdho zuM ?" pelA pAgaloe javAba Apyo, "amane bolavAnI rItabhAtano pUrepUro khyAla che. jyAre eka bole tyAre bIjAe cUpa rahevuM joIe. jeNe bIjAnI vAta sAMbhaLavI hoya eNe mauna sevavuM joIe." 14 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 15 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phakIrI ane sodAgIrImAM bheda che ! hakIkatamAM joIe to jamAnAnI raphatAra Aje evI che ke badhA ja ekasAthe bole che. eka vyakti bIjI vyaktine maLaze tyAre mAtra "huM "nuM ja kIrtana karaze. dareka mANasa potAnI vAtamAM eTalo DUbelo che ke e bIjAnI sAthe saMvAda sAdhavA jAya che, chatAM ekokti ja karato hoya che. potAnAM sukhadu:kha, potAnI baDAI, potAnI tabiyata ke potAnI siddhi-prasiddhi ja - bIjAnI anicchA hoya chatAM tenA para lAdato hoya che. je bIjAne jANavA cAhe che, eNe pote mauna sevavuM paDaze. je "ame "no bhAva anubhavavA mAge che, eNe "huM"ne choDavuM paDaze, AthI "huM" ogaLI gayA pachI sAcA premano prAraMbha thAya - jyAM "huM " che, tyAM vivAda che. jyAM "ame " che, tyAM saMvAda che. rAta-divasa vepAra karIne aDhaLaka saMpatti meLavanAra sodAgarane satata eka ciMtA satAvyA karatI. ene thatuM ke parasevo nahIM, kiMtu lohI reDIne meLavelI A saMpatti koI lUMTAra lUMTI to nahIM jAya ne ? saMpatti cAlI jatAM pote kevo behAla banI jaze, eno vicAra karatAM e kamakamI UThato hato. saMpattinI sAcavaNa mATe divase ciMtita ane rAtre becena raheto hato. sodAgarane thayuM ke AnA karatAM to phakIra banavuM sAruM ! phakIrane kazuM jALavavAnI ciMtA na hoya. bAdazAha chInavI leze ke lUMTArA lUMTI leze eno Dara na hoya. divasa mastIthI gujare ane rAtanI UMgha zAMtithI maLe. AthI A sodAgara phakIra (daraveza) banyo. dhIredhIre enI AsapAsa ziSyo gherAvA lAgyA. enA tyAgane joI loko AkarSAvA lAgyA. eka divasa A phakIra marmI saMta Aja2 kevAna pAse gayo ane potAnI prasannatA vyakta karatAM kahyuM, "jyAre huM amIra hato, tyAre satata bhayabhIta raheto hato. saMpatti chInavAI javAno bhaya mane rAta-divasa satAvato hato. have sodAgaramAMthI daraveza banyo chuM tyAre rAtre nirAMte suI zakuM chuM." daravezanI vAta sAMbhaLIne saMta Aja2 kevAna mArmika rIte hasyA ! daravezane A hAsyanI pAchaLa koI rahasya chupAyeluM lAgyuM. emaNe Ajara kevAnane pUchavuM ke " mArI prasannatAnA 16 D zraddhAnAM sumana 16 | zraddhAnAM sumana che zraddhAnAM sumana B 17 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananI havAnI dizA badalI nAkho pratyuttaramAM Apa zA mATe AvI rIte hasyA ?" Aja2 kaivAne vAta TALavA koziza karI, paraMtu daraveze hAsyano marma jANavA jIda pakaDI. enA ati Agrahane kAraNe Aja2 kevAne kahyuM, sodAgIrI ane phakIrImAM bheda hoya che enI tane khabara che kharI ? sodAgara hato tyAre cora tArA dhanane lUMTI jatA hatA, paNa phakIra thayA pachI tuM ramatane lUMTIza, tAro veza joIne prajA tane mahAna gaNaze ane tArI salAhane zire caDAvaze, paNa bhAI, A phakIrI e duniyAthI bhAgIne ArAmathI UMgha meLavavA mATe nathI. asalI phakIrImAM to khudAne mATe rAtadivasa jAgavAnuMtaDapavAnuM hoya che." A ghaTanA darzAve che ke phakIrI ane sodAgIrImAM moTuM aMtara che. sodAgIrI choDIne mAtra phakIrIno veza lenAra enI sodAgIrI phakIrIne nAme cAlu paNa rAkhe tevuM bane. phakIrano veza e ene ApoApa sanmAna bakSe, paraMtu AvuM sanmAna e sodAgarane zobhe, phakIrane nahIM. sAco phakIra to rAtadivasa khudAnI khojamAM becena banIne jIvato hoya che. gharanA eka khUNAmAM Asana pAtharIne ekAgra citte dhyAna karavA beThelA sAdhakane enAM patnIno sAda saMbhaLAyo ke hajI sudhI dUdhavALo Avyo nathI, to jarA bahAra jaIne dUdha laI Avo. sAdhaka dUdha laIne pAcho Avyo ane ekAMta khUNe pharI sAdhanAno prAraMbha karyo. evAmAM enA nAnA putre AvIne haTha pakaDI ke gaIkAle tame je kaMDabarI lAvyA cho, temAM eka bAkI rahI gaI, te mAre khAvI che, Ama kahIne e sAdhakanA gaLe vaLagI paDyo. sAdhaka parezAna thaI gayo ane ene lAgyuM ke gharamAM besIne dhyAna karavuM ati kaThina che. cittanI ekAgratA vinA maMtrazakti jAge kaI rIte ane e jAge nahIM to phaLaprApti thAya kaI rIte ? AthI zAMti meLavavA mATe ghara tyajIne e vanamAM gayo ane eka vRkSa nIce Asana pAtharIne maMtrajApa karavA lAgyo. thoDI vAramAM vRkSa para AvIne pakSIo beThAM ane kolAhala karavA lAgyAM. A kolAhalathI sAdhakanI ekAgratAmAM kiMcit bhaMga thayo, paraMtu evAmAM uparathI pakSInuM caraka paDatAM e akaLAI UThyo ane dhyAnabhaMga thayo. eNe vicAryuM ke gharamAMya sAdhanA karavI zakya nathI ane vanamAMya sAdhanA karavI zakya nathI. zAMta citte ekAgratA sAdhI zakAya, evI A bhavamAM zakyatA ja nathI, AthI bahetara e che ke A bhavano tyAga karIne bIjA 18 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 19. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 Azramane joIe sevA ane saMpatti bhavamAM potAnI rIte sAdhanA karuM. A mATe eNe dehatyAga karavAno nizcaya karyo ane AsapAsathI kASTha ekaThAM karIne citA taiyAra karI. eno vicAra hato ke A citA saLagAvI emAM Atmavilopana karavuM, paNa e sukha kyAM nasIbamAM lakhAyuM hatuM e lAkaDAMnA DhagalA para besI citA peTAvavA jato hato, tyAM ja ene avAja saMbhaLAyo. "UbhA raho. ahIM baLI marazo nahIM." sAdhakane thayuM vanamAM ane gharamAM to azAMti maLI, paNa A citAmAM baLI maravAnI paNa zAMti maLatI nathI. eka vRddha enI pAse Avyo ane bolyo, "bhAI, saLagatI citAmAM tame prANatyAga karavA mAgo cho, tenI sAme mAro koI vAMdho nathI, paraMtu atyAre havA amArI jhUMpaDIo bAju vahI rahI che ane amArA mATe tamArA saLagI gayelA dehanI durgadha asahya banI raheze. mATe thoDI vAra thobhI jAva, havAnI dizA badalAvA do. havAnI dizA badalAze eTale badhuM ThIka thaI jaze." 'havAnI dizA badalAvA do' e zabdo sAMbhaLIne sAdhaka vicAramAM paDyo. eNe vicAryuM ke mAre mArA mananI dizA badalavAnI jarUra che. bahAra rahetA manane bhItaramAM sthira karavAnI jarUra che, AthI e citA parathI UtarI ghera Avyo ane eNe manane bhItaramAM lIna karIne dhyAna karavAno prayAsa karyo ane saphaLa thayo. mathurAnI najIka AvelA eka gAmamAM rahetA vaidyarAjanI AsapAsanA vistAramAM ghaNI khyAti hatI. emanI pAse dUradUranAM gAmomAMthI dardIo cikitsA mATe AvatA hatA. vaidyarAjanA jJAnane kAraNe emano Azrama sadaiva dardIothI khIcokhIca bharelo raheto hato. eka vAra eka ja rogathI pIDita evA be dardI emanI pAse upacArArthe AvyA. A bemAM eka dardI nagarazreSThIno putra hato ane bIjo sAmAnya kheDUtano dIkaro hato. vaidyarAje baMnenI vyAdhiparIkSA karIne kahyuM, "A dardanA upacAra mATe pacAsa sonAmahoro thaze. jo ATalI sonAmahoro Apo to upacAra thaI zake " - vaidyarAjanI vAta sAMbhaLIne kheDUta gabharAI gayo ane vicAravA lAgyo ke ATalI moTI rakama e kaI rIte ApI zakaze? enA zarIre parasevo chUTI gayo. caherA para gabharAmaNa tarI AvI. A joIne vaidyarAje kahyuM, "upacAra mATe ATalI rakama Avazyaka che; paraMtu tAre rakamane badale A AzramamAM rahIne bIjA dardIonI sevA karavAnI che . tArA putranA upacAranuM A mUlya cUkavavAnuM raheze !" kheDUte zAMtino zvAsa lIdho; paraMtu zreSThI vicAravA lAgyo 20 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 21 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke A kheDUtanA putranI vinAmUlye sAravAra ane potAne pacAsa sonAmahoro ? A te kevuM ? ene manomana thayuM ke A vaidyarAja mArI sAthe chetarapiMDI karI rahyA che. eNe vaidyarAja samakSa potAnI zaMkA pragaTa karI, tyAre vaidyarAje kahyuM, "juo, mAre mATe baMne rogI samAna che ane meM roganI cikitsAnI dRSTie mUlya kahyuM che. mUlya samAna che, paNa tamArA baMnenI kSamatA bhinna che. meM e pramANe mArI rakama mAgI che. tamArI pAse dhana che, jenAthI AzramamAM huM auSadhi maMgAvI zakuM, jyAre garIba kheDUta saMpatti ApI zake tema nathI, paNa sevA karI zake tema che, AthI enI sevAthI AzramanA dardIone lAbha thaze ane Azramano eTalo kharca ocho thaze. Azramane saMpatti ane sevA baMnenI jarUra hoya che. bemAMthI eka apUratuM gaNAya." nagarazreSThIne vaidyarAjanA cikitsA-mUlyano bheda samajAyo. 22 C zraddhAnAM sumana kAMTAmAM gulAba khIlavatI dRSTi dhomadhakhatA tApamAM traNa majUro paththara toDI rahyA hatA. najIkamAM eka devAlaya taiyAra thatuM hatuM, ane traNe enuM kAma karI rahyA hatA. 11 rastA parathI eka rAhadArI pasAra thato hato. eNe pahelA majUrane pUchyuM, "are bhAI ! A tuM zuM kare che ?" thAkelA avAje majUre UMDA duHkha sAthe kahyuM, "juo ne, huM paththara toDI rahyo chuM. paththarane toDavAnuM kAma karI-karIne have to pArAvAra kaMTALI gayo chuM. paNa bIjuM karuMya zuM ?" rAhadArI bIjA majUra pAse gayo. ene paNa e ja prazna pUchyo. bIjA majUre javAba Apyo : "bhAI ! pApI peTanI A pIDA che. peTane khAtara AvI veTha karavI paDe che. zuM karIe ? jIvavA mATe kyAMka jotarAvuM to paDe ne ?" rAhadArI trIjA majUra pAse gayo. trIjA majUranA zarIra parathI parasevo vaheto hato. tApa akaLAvanAro hato, paNa e majUra to AnaMdathI gIta gAto jAya ane paththara toDato jAya. rAhadArIe pUchyuM, "are bhAI ! tame zuM karo cho ?" gItanA gAnanI mastImAM ane hathoDAnA ghAnA avAjamAM pahelI vAra to rAhadArInI vAta majUrane saMbhaLAI nahi. eNe zraddhAnAM sumana C 23 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 | mukti tarapha mukha mAMDanArA kyAM ? pharI prazna pUchaLyo tyAre potAnA gItane vacamAM aTakAvIne trIjA majUre javAba Apyo, "juo ! huM maMdira banAvuM chuM." A javAba ApatI vakhate e majUranA caherA upara AnaMda ane ullAsa UchaLato hato. enA hRdayamAMthI gIta vahetuM hatuM. enI AMkhomAM navasarjananI camaka hatI. jagatamAM AvA traNa prakAranA mANaso jovA maLaze. keTalAka potAnA kAmane veTha gaNe che. jIvanane bojo mAne che. ciMtAno bhAra upADI rAta-divasa cAlyA kare che. bIjA prakAranA loko kAmane jIvananI jarUriyAta mAne che. jIvavA mATe kamAvuM jarUrI ane kamAvuM hoya to kAma jarUrI - evA gaNita sAthe AnaMda ke viSAdanI koI paNa lAgaNI sivAya jIvana vyatIta kare che. jyAre keTalAka potAnA kAryamAMthI sarjanano AnaMda mANe che. Avo AnaMda badhI jagyAe ane sarva kAryamAM hoya che. paraMtu kharI jarU2 to eno anubhava karI zake tevA hRdayanI che. traNa majUroe ApelA uttaro jIvana pratyenAM traNa dRSTibiMduo sucave che. jIvana to enuM e ja che; paraMtu kharuM mahattva to jIvana jonAranI dRSTinuM che. A dRSTi ja viSAda ApI zake tema AnaMda paNa ApI zake. jIvana jovAnI dRSTi jevI hoya tevI sRSTi lAge. A daSTi evI paNa hoya ke je gulAbane kAMTA banAvI de ane evI paNa hoya ke kAMTAmAM gulAba khIlavI de. madhura ramaNIya prabhAte eka mumukSue akaLAIne bhagavAna buddhane kahyuM, "prabhu ! mane A jagatano khela samajAto nathI. Apa kaho cho ke badhAne mokSa maLI zake. jo mokSa sahu koIne maLato hoya to pachI kema koIneya prApta thato nathI ?" bhagavAna buddhanA prazAMta caherA para hAsyanI eka lakIra UpasI AvI. emaNe jijJAsune kahyuM ke "tuM eka kAma kara. A nagaramAM jA ane tapAsa kara ke konI zI-zI cAhanA che ? dareka vyakti zuM meLavavA mathe che ?" mumukSu to rAjA pAse gayo, to rAjAe kahyuM ke "basa , huM to rAta-divasa eka ja irachA rAkhuM chuM ane te duzmanano parAjaya, mArA rAjyano vadhu ne vadhu vistAra karavo, e ja mAruM jIvanadhyeya che. e mATe laDavA taiyAra chuM. prANa ApavA taiyAra chuM." gAmanA zreSThIne maLyo to eNe kahyuM ke "mArI to eTalI ciMtA che ke A aDhaLaka dhana kaI rIte sAcavavuM ? AmAM ne AmAM to mane anidrAno roga lAgu paDyo che." koI yuvAnane pUchyuM to e bolI UThyo ke "jIvanane AvA hetuthI bAMdhavuM joIe nahi. jIvana e to vahetA jharaNA jevuM che. gAtAM paMkhI jevuM che. mojamajA uDAvo, gAtA jAo. basa, A ja ApaNuM to jIvana." 24 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 25 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI rUpasuMdarIne maLyo. to e namaNI nArIe javAba Apyo ke "jIvana eTale ja rUpanI jALavaNI, bIjuM vaLI zuM?" sAdhusaMtone maLyo. koI maMdira baMdhAvavAnA kharcanI ciMtAmAM paDyA hatA, koI AzramanI vyavasthAmAM gUMthAyelA hatA. keTalAka sevakonI sevAcAkarImAM baMdhAyelA hatA. koIe kahyuM ke kharca vadhyo che; have enA nibhAvanI ciMtA vadhatI jAya che. yuvAna pAcho Avyo. eNe joyuM to koIne yazanI jhaMkhanA hatI, koIne padanI cAhanA hatI, koI dhana mATe, to koI vaibhava mATe valakhAM mAratA hatA. mumukSu bhagavAna buddha pAse Avyo. eNe kahyuM ke "prabhu ! mArA praznano uttara maLI cUkyo che." tyAre bhagavAna buddhanA mukhamAMthI vANI sarI gaI : "mokSa to sahu koIne maLI zake che. mukti to che ja, paNa e tarapha mukha mAMDanArA kyAM che ?" 2 - zraddhAnAM sumana 13 kIrti choDe te kalyANa pAme ! mahAprabhu caitanya sadAya bhaktimAM masta rahetA hatA. emanA eka parama mitra raghunAtha ziromaNi hatA. baMne vacce evI dostI ke jANe puSpa ane parimala. raghunAtha ziromaNie nyAyazAstra para eka suMdara TIkA lakhI. emaNe e potAnA parama mitra caitanyadevane umaMga ane utsAhathI batAvI. caitanyadeva mitranI vidvattAthI prasanna thayA ane kahyuM ke, "sAce ja adbhuta che !" raghunAtha ziromaNinA aMtaranA zabdo bahAra sarI paDyA. emaNe kahyuM, "mitra ! A TIkA to mane bhAratabharano eka zreSTha paMDita banAvaze. mArI kIrti vizvamAM phelAI jaze. sAce ja mAruM jIvatara saphaLa thayuM. mAro zrama sArthaka banyo." caitanyadeve mitrane kahyuM ke teo paNa nyAyazAstra para AvI eka TIkA lakhI rahyA che. raghunAthanA hRdayamAM phALa paDI. e caitanyadevanA ghera gayA ane emanI pAsethI pustaka laIne vAMcavA lAgyA, paNa jema pustaka vAMce tema emano cahero vadhu ne vadhu kALo paDato gayo. emanA mukha para ghero viSAda chavAI gayo. jANe nUra UDI gayuM hoya evo temano dekhAva lAgavA mAMDyo. caitanyadeva mitrano manobhAva kaLI gayA. emaNe raghunAthane pUchyuM, "kema, ATalA badhA vicAramAM paDI gayA ?" raghunAthe kahyuM, "mitra ! tArI TIkA AgaLa mArI TIkA to kUtarAMya nahi saMthe. mane ema hatuM ke mArI TIkAthI bhAratabharamAM zraddhAnAM sumana | 27 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 || Izvarabhakti vinA Asakti maLaze ! kIrti meLavIza paNa tArI TIkA vAMcatAM ema lAge che ke have e vAta svapnavatuM banI jaze. oha ! mArI varSonI mahenata sAva vyartha gaI !" caitanyadeva kazuM bolyA nahi. e rAtre baMne mitro jalavihAra karavA nIkaLyA. pUrNimAnI cAMdanImAM nAnIzI hoDImAM baMne nIkaLyA. baMne vAtomAM DUbI gayA. evAmAM caitanyaprabhue kapaDAmAM vIMTALelI eka pothI bahAra kADhI ane nadInA ja jaLamAM padharAvI dIdhI. raghunAtha ziromaNinA vismayano pAra na rahyo. emaNe pUchyuM, "mitra ! A teM zuM karyuM? pANImAM pothI kema padharAvI dIdhI ?" haLavuM smita karatAM caitanyaprabhue kahyuM : "raghunAtha ! e to teM joyelI nyAyazAstra paranI mArI TIkA hatI. ene meM pANImAM 1 padharAvI dIdhI.'' raghunAtha kahe, "are ! evI suMdara TIkAne teM pANImAM padharAvI dIdhI ? AvuM kema karyuM ?" caitanya mahAprabhue kahyuM, "je graMtha mArA mitranI kIrtine haNI nAkhe, te graMtha zA kAmano ! je graMthe tArA dila para ghA karyo, teno meM pANImAM ghA karyo." raghunAtha caitanyadevanA caraNomAM DhaLI paDyA. tyAre caitanyadeve kahyuM, "raghunAtha ! mArI kIrti mArA mitranI apakIrti bane te huM kevI rIte sahana karI zakuM ?" caritranI pavitratA, manohArI rUpa, UMDI dhArmika bhAvanA, Akasmika rahasyamaya samAdhi ane jaganmAtAnI niSkapaTa prArthanAne kAraNe svAmI rAmakRSNa sahune mATe zAzvata AnaMdanuM sthAna hatA. bAlyAvasthAmAM teo gadAdharanA nAmathI prasiddha hatA ane jagatamAtAnA pokArane kAraNe emaNe gharano tyAga karyo hato tema ja enA gahana ciMtanamAM lIna rahetA hatA. dakSiNezvara maMdiranuM udhAna saMnyAsIo ane bhaktothI bhareluM rahetuM. kezavacaMdra sena, IzvaracaMdra vidyAsAgara ane baMkimacaMdra ceTarajI jevA vicArako emane maLavA AvatA ane emanA upadezAmRtathI potAnI AdhyAtmika pipAsA zAMta karatA. eka anuyAyIe svAmI rAmakRSNa paramahaMsane pUchayuM, "ThAkura, saMsAra kevo che ? koI ene sarvasva mAne che ane koI ene asAra mAne che. A saMsAramAM amAre jIvavuM kaI rIte?" svAmI rAmakRSNa paramahaMse kahyuM, "juo, saMsAranAM saghaLAM kAma karavAM paNa mana IzvaramAM rAkhavuM. mAtA-pitA, patnI ane putra - e badhAMnI sAthe rahevuM ane emanI sevA karavI, potAnA AtmIyajanonI mAphaka emanI sAthe vartavuM, kiMtu mAnavuM ke AmAMnuM ApaNuM koI nathI." bhaktajane kahyuM, "ThAkura, A to eka myAnamAM be talavAra rAkhavA jevI vAta thaI. AvuM kaI rIte zakya bane ? 28 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 29 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 paramAtmAne kotaravA pIDA sahevI paDe ! svAmI rAmakRSNa paramahaMse kahyuM, "jarA juo, koI dhanavAnane tyAM kAma karatI kAmavALI gharanAM badhAM ja kAma kare che, paNa enuM mana to enA potAnA gAmaDAmAM AvelA gharamAM parovAyeluM hoya che. potAnA zeThanAM saMtAnone e premathI uchere che. ramADe che. vakhata Ave 'mAro rAma' 'mAro hari' kahe che paNa vakhata Ave samaje che ke AmAMnuM ApaNuM koI nathI. kAcabIne tame pANImAM taratI juo cho, paNa enuM mana to kAMThA para paDelAM iMDAM para hoya che." to pachI saMsAramAM Izvarabhaktino artha zo ?" svAmI rAmakRSaNe kahyuM, "Izvarabhakti vinA saMsAra calAvavA ja zo to AsaktimAM sapaDAzo. Apatti, saMtApa ke zoka jAgatAM tame adhIrA banI jazo. hAthe tela lagADIne phaNasa cIravuM joIe, nahi to tenuM dudha hAthe coTI jAya. IzvarabhaktirUpI tela prApta karyA bAda ja saMsArakAryamAM paDavuM joIe." svAmI rAmakRSNa paramahaMse jIvanamAM aliptatAnI vAta karI che. mAnavI saMsAramAM jeTalo vadhu lipta banaze eTalo vizeSa vyAkuLa banaze. jIvananA AvegothI e jeTalo UchaLaze eTalI moTI pachaDATa ene khAvI paDaze. vRttionA vAvAjhoDA e jeTalA vadhu anubhavaze eTalo enA jIvananA AnaMdano vinAza karaze. jIvanamAM adAkAra banIne jIvavAnuM nathI kiMtu jIvananA digdarzaka banIne ene dUrathI pAmavAnuM che. eka moTo kustIbAja malla hato. baMne hAthe siMhanI AkRtinAM chUMdaNAM chUMdAvavA gayo. eNe chUMdaNAM chUMdanArane kahyuM, "juo, jyAre siMha sUryarAzimAM hato e vakhate mAro janma thayo che. AthI bahAdurI ane zuravIratAmAM huM siMha jevo chuM. A baMne hAthe mane siMhanI AkRti kADhI Apo." pelAe hAthamAM soya laIne saheja zarIra para bhoMkI ke malla A sahana karI zakyo nahi. eNe kahyuM, "alyA Ubho rahe. pahelAM kahe to kharo ke tuM zuM kare che ?" pelAe kahyuM, "kema vaLI ! siMhanI pUMchaDI kADhavI zarU karI che." A hato to malla, paNa mAtra mukkAbAjI ja karI jANe. AvI pIDA enAthI khamAtI nahotI. chatAM bahAdurIno DoLa karatAM kahyuM, "alyA e, tuM kaI duniyAmAM jIve che ? AjanI duniyAmAM to kUtarA ane ghoDAnI pUMchaDIo kApavAnI phaeNzana cAle che. Aje bAMDo siMha baLavAna gaNAya che, mATe pUMchaDInI koI jarUra nathI. bIjA avayavo kADha." pelAe pharI pAchI mallanA hAtha para soMya bhoMkI. mallathI enI vedanA sahana na thaI. e tarata bolI UThyo, "eya, have pAchuM zuM kADhe che ?" 30 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 31 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 layalAne jovA majanUnI AMkhe joIe chUMdaNAM chaMdanAre manamAM marakatAM kahyuM, "are mahAbaLavAna mallarAja ! tame pUMchaDInI nA pADI, to have siMhanI kamarano bhAga cItaruM chuM." pelA male hasatAM-hasatAM kahyuM, "tuM koI kavitA bhaNyo che kharo ? ApaNA moTAmoTA kavioe siMhanI pAtaLI kamarane to alaMkAra tarIke upayogamAM lIdhI che. koI atyaMta pAtaLI cIja batAvavI hoya to teo siMhanI kamaranI upamA Ape che. A pAtaLI kamara to mAtra upamA tarIke ja vaparAya. evI pAtaLI kamara kADhavAnI jarUra nathI." chUMdaNAM chUMdanAre chUMdavuM baMdha karyuM. soya bAju para mUkI ane chevaTe kahyuM, "he mallarAja ! Apa padhAro. tame vAta karo cho moTI, paNa che e saghaLI khoTI. bhale tame moTA malla ho, paNa soyanI pIDA sahana karI zakatA nathI.'' yalA ane majanuM. evAM premI ke baMne paLanoya viraha sahana karI zake nahi, evAmAM majanUne viraha sahevAno vAro Avyo. virahanA tApamAM majanU taraphaDavA lAgyo. Akho divasa rastA para 2jhaLavA lAgyo, layalAnA nAmanI bUma lagAvavA mAMDyo. jyAM-jyAM layalA sAthe ryo hato, tyAM besIne kalpAMta karavA lAgyo. ghora aMdhArI rAte paNa UMghamAMthI jhabakI jato ane layalAnA nAmanI vedanAbharI cIso pADato. gAmanA rAjAne majanUnA behAlanI khabara paDI. ene virahI majanU para dayA AvI, majanune potAnI pAse bolAvyo, ane pyArathI eno vAMso paMpALatAM kahyuM, "alyA majanU ! tuM to kharo premI cho. Akho divasa layalA-layalA karyA kare che, nathI rAta joto, nathI divasa, nathI pUruM khAto-pIto." majabUe kahyuM : "layalA vinA eka paLa ekaso varSa jevI lAge che. layalA vinA mAruM haiyuM taraphaDe che. mAro AtmA jhUrIjhUrIne AMsu sAre che." rAjA khaDakhaDATa hasI paDyo ane bolyo, "are majanuM ! joI tArI layalA ! Ama zuM gAMDo thaI gayo che ! tane layalAlayalA karato joIne mane thayuM ke lAva, eka vAra layalAne jouM to kharo ke te kevI suMdara che ? meM tArI layalAne joI. e to sAva sAmAnya chokarI che. mane to ema hatuM ke tuM ATalo badho 32 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 33 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 oraDAmAM madharAte sUraja Ugyo ! valopAta kare che to kevIya suMdara ramaNI haze ! kharekhara tArA jevo bevakUpha meM koI bIjo joyo nathI. have cAla, mArI sAthe." rAjA majanUne potAnA aMtaHpuramAM laI gayo. emAMthI suMdarIo bolAvI. emane batAvatAM majanUne kahyuM, "jo majanuM ! tArI layalA to A suMdarIonAM rUpa ane kAmaNa AgaLa kazIya visAtamAM nathI. tArA mATe ApaNA rAjyamAMthI A bAra suMdarIo ANI che. AmAMthI ekane pasaMda karI le. layalAnI pAchaLa khuvAra thavAnuM rahevA de." majanuM khaDakhaDATa hasI paDyo. eNe kahyuM : "AmAMnI ekeya suMdarI mArI layalAnI tole AvI zake tevI nathI." rAjA tADUkI UThyo ane bolyo, "zuM bevakUpha jevI vAta kare che ? tArI layalAnA caherAmAM, AMkhamAM ke hoTha para AvI najAkata che ja kyAM ?" majabUe uttara Apyo, "mahArAja ! layalAnI suMdaratA jovI hoya to e mATe majanUnI AMkha joIe. jo majanUnI AMkha nahi hoya to layalAnI suMdaratA tamane dekhAze nahi." bhakta abUbana, badhAM para samAna dRSTi rAkhe. hoMze-hoMze sahunI sevA kare. pArakAnA bhalAmAM potAnuM bhaluM jue. lakSmIno moha nahi, sattA meLavavAnI koI lAlasA nahi. basa, rAtadivasa mAnavanI sevA-suzruSA kare jAya. eka vakhate madharAte acaraja joyuM. UMghamAMthI ekAeka UThelA bhakta abUbane oraDAmAM cotarapha prakAza-prakAza joyo. madharAte AvuM ajavALuM kyAMthI ? jANe potAnA oraDAmAM sUraja Ugyo hoya ! abUbane cAre tarapha najara pheravI. joyuM to eka khUNAmAM besIne devadUta sonerI pustakamAM kaMIka lakhI rahyA hatA. bhakta abUbana pathArImAMthI UbhA thayA. devadUtanI najIka gayA. jaIne pUchyuM, "are ! Apa A madharAtanI veLAe divya pustakamAM zuM lakhI rahyA cho ?" devadUte UMce joyuM. eNe javAba vALyo, "A pustakamAM IzvaranA sAcA cAhakonAM nAma lakhuM chuM. je manuSyo sAcA dilathI Izvarane prema kare che emanAM nAma ekaThAM karuM chuM." bhakta abUbane nikhAlasatAthI pUchyuM, "zuM AmAM mAruM nAma lakhyuM che kharuM ?" "nA." devadUte javAba Apyo. abUbana kahe, "IzvaranA cAhaka tarIke mAruM nAma na lakhyuM 34 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 35 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIvAnA thaIe to deva maLe hoya, to kazI harakata nathI, paraMtu eTaluM lakhI lo ke abUbana badhAM mAnavIone hRdayathI pyAra kare che." eTalAmAM to devadUta adRzya thayo. bIjI madharAte pharI e pAcho Avyo. eNe sonerI pustaka abUbananI najara sAme mUkyuM. bhakta abUbane joyuM ke pustakamAM jeTalA IzvarabhaktonAM nAma lakhyAM hatAM, emAM enuM nAma sauthI paheluM lakhAyeluM hatuM. bhakta abubana AzcaryathI A joI rahyo. devadUta kahe, janasevaka e ja sAco prabhusevaka che. janatAne pyAra karyA vinA prabhuno pyAra nathI maLato." ApaNe IzvaranI upAsanAne Agavo adhikAra banAvI dIdhI che. ene AzramonI ANa ApI che. maMdiro ane derAsaronI lakSmaNarekhAmAM maryAdita karI dIdhI che. maMdirane cAhanAra potAnI moTAI batAvavA mAnavanI upekSA karavA lAgyo che. paramAtmAne pAmavAno prayatna karanAra paranA AtmAone pAmara gaNI ADuM moM pheravI le che. Avo Izvarabhakta anya sahu koIne nazvara mAnIne emanI narAtara upekSA kare che. mukhethI paramAtmA sarvavyApaka hovAnI vAta kare che, paNa hRdayamAM to e mAne che ke paramAtmA mAtra eka ja sthaLe, ane teya mArA AtmAmAM ja vyApta che. bAkI badhe durAtmAnI ja lIlA che! prabhuno sAco bhakta koI maThamAM ke maMdiramAM nahi maLe. koI AzramamAM nahi jaDe. e to A jagatanA koI khUNe ekalo beThobeTho saMsAranI vacce rahIne nijAnaMdanI mastIthI bhaktibhAvano ekatAro bajAvato haze ! eka navayauvanA enA patinA virahe sukAIne kAMTo thaI gaI hatI, eTalAmAM khabara AvI ke pati Ave che ! paNa re niSphara sAsu-sasarA ! navayauvanAne ekAMtamAM mUkI pote ekalAMekalAM dIkarAnA sAmaiye cAlyAM gayAM ! premadIvAnI yauvanAnuM aMtara talasI rahyuM che. Akhare e dIvAla ThekI patine maLavA doDI. A vakhate bAdazAha akabara zikArethI pAcho pharato hato. saMdhyATANuM thaI javAthI magaribanI namAja paDhavA gAlIco pAtharIne e beTho hato. premadIvAnI bAI doDatI e gAlIcA parathI pasAra thaI gaI. enA paganI dhULathI gAlIco raje bharAyo. bAdazAha kahe : "jAo ene abhI ne abhI hAja2 karo." navayauvanAne tyAM hAjara karavAmAM AvI. bAdazAhe pUchayuM : "A beadabI karanAra tuM hatI ?" strI kahe : "mane khabara nathI, jahAMpanAha ! huM mArA patinI sUratamAM magna hatI. kadAca huM ja houM, paNa hajUra ! Apa e vakhate zuM karatA hatA ?" namAja paDhato hato." konI namAja ? allAhanI ? chatAM Ape mane joI ? Ape rajoTAyelo gAlIco joyo ? eka mATInA mAnavImAM huM mastAna banI ne duniyAnA bAdazAhane bhUlI gaI, to Apa 3% 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 37. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namAjamAM hatA, ne mArA jevI nAcIja oratanI hastI vIsarI zakyA nahi ? hajUra ! dIvAnA thayA vagara koI deva aMtaramAM AvatA nathI !" akabara bAdazAha cUpa thaI gayo. A prasaMgano marma e che ke sAcI bhaktimAM dunyavI lAlasA nahi, paNa mastIbharyuM dIvAnApana hoya che. kazI icchA ke AkAMkSA vinAnuM AtmasamarpaNa hoya che. bhautika mAMgaNIne badale prabhu pratyenI mamatA ane magnatA ja mAtra hoya che. ghaNA mAnavIo bhaktinA oThA heThaLa mAgaNInI mAyA race che ! mAgaNInI lAgaNI to sadA vaNachIpI rahe che. eka mAgaNI pUrI thAya ke bIjI hAjarAhajUra !vara maLe, to pachI ghara maLe. ghara maLyuM to vaLI sukhI saMsAra maLe ! mAganAra to sadAya bhUkhyo ja hoya che. enI bhUkhano koI cheDo ke aMta hoto nathI ! lAlasA ane vAsanA to saLagatA agnine satata uzkeratA thI jevI che, je hRdayane sadAya baLabaLatuM ane bhaDabhaDatuM rAkhe che. bhaktimAM mAgavAnuM nathI, ApavAnuM che ! levAnuM nathI, devAnuM che ! mAgavAnI cAhanA choDI denAro mAnavI mahAmAnava banI jaze. mAgavAnI lAcArIne jo poSavAmAM Ave to mAnavInuM hRdaya kAyara, pUjA svArthI ane bhakti bhikSA jevI banaze. je mAgavAnuM mUkIne cAhanAthI paramAtmAnI ArAdhanA kare che e sAco Astika. bAkI je potAnI kAmanAo pUrI karavA bhaktinI dhUna macAve che, te AstikatAnuM cAmaDuM oDhI pharatA nAstika che. 38 D zraDhAnAM sumana zaitAna paNa huM ane kheDUta paNa huM eka citrakAra para kalAnI devI ati prasanna hatI. e citrakAra vyaktinI mukhAkRti evI hUbahU banAvato ke na pUcho vAta ! eka divasa ene mana thayuM ke eka evI vyaktinuM citra banAvuM ke jenI AMkhamAM paramAtmAnI jhalaka hoya, khudAI nUra hoya, IzvaranA aNasAra samAM sneha, maitrI, karuNA ane pavitratA nItaratAM hoya. citrakAra TheraThera pharavA lAgyo. jenI AMkhamAM Izvarano aNasAra hoya, tevA mAnavInI zodha karavA lAgyo. ghaNA sAdhusaMta joyA. moTAmoTA dharmavIra ane dAnavIra joyA. mahelo ne jhUMpaDIo pheMdI vaLyo. badhA dharmanI vAta kare, paNa AMkhamAM khudAI dUra na maLe. pharatAM-pharatAM jaMgalamAM gayo. eka kheDUtane khetI karato joyo. 19 mojathI prabhubhakti karato jAya ne haLa haMkArato jAya. citrakArane enI AMkhomAM khudAI nUra jovA maLyuM. IzvarIya guNonI jhalaka sAMpaDI. citArAe AvI vyaktinuM citra banAvyuM ane TheraThera prazaMsA pAmyuM. A vAtane thoDAM varSa vItI gayAM. citrakArane evo vicAra Avyo ke khudAI nUranuM citra to banAvyuM, have jenI AMkhamAM zetAna vasato hoya evI vyaktinuM citra banAvavuM. eNe AvI vyaktinI zodha zarU karI. jema dareka vyaktimAM paramAtmAnI jhAMkhI jovA na maLI, tema ene zayatAniyatanI jhalaka paNa jovA na maLI. zetAna tArI asalI jAtane AbAda chupAvI che ! cora-lUMTArA joyA. khUnI na zraddhAnAM sumana C 39 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0 tame Thokara mArI, te huM grahaNa karuM ? hatyArA joyA. Akhare eka krUra hatyA karanAro kedI joyo. phAMsInA mAMcaDe caDavAnA enA divaso gaNAtA hatA. eno cahero khUba vikarALa, avAja bhayAnaka, AMkha juo to jANe nItaratI dAnavatA ! citAro pIMchI laIne citra banAvavA besI gayo. AbAda citra banAvyuM. enI AMkhamAM zetAna to zuM, paNa hatyA ane hiMsAnI vaNachIpI tarasa pragaTatI hatI ! kAramAM hatyAkAMDe jANe mAnavazarIra dhAraNa karyuM na hoya ! kuzaLa citrakAra baMne citro laIne khUMkhAra kedI pAse gayo ane enuM citra batAvyuM. kedI ekITase potAnuM citra joI rahyo, pachI citrakAre ene khudAI nUravALA kheDUtanuM citra batAvyuM. kedI to e joIne khaDakhaDATa hasavA lAgyo. Azcaryacakita thayelA citrakAre pUchyuM, "are ! ATaluM badhuM hase che kema ?" kedI kahe, "zuM hasuM nahi, tyAre raDuM ?" citrakAra bolyo, "A citra to IzvaranI jhAMkhI karAvatA kheDUtanuM che." "e joIne ja hasavuM Ave che ne !" zA mATe ?" citrakAre pUchavuM. kedI kahe, "are ! bhalA bhAI ! peluM vikarALa citra mAruM che, tema A citra paNa mAruM ja che. huM ja e kheDUta hato !" - citrakAra stabdha banI gayo. ene khyAla Avyo ke eka ja mAnavInA dilamAM deva ane dAnava baMne vase che. premarUpI pAMDavo ane klezarUpI kauravo sAthe rahe che. je AMkhamAMthI paramAtmA pragaTa thAya che, te AMkhamAMthI zetAna paNa pragaTa thaI zake che ! jyeSThabaMdhu dhRtarASTranI upekSA ane ahaMkArI duryodhananA vyavahArathI mahAtmA vidura atyaMta vyathita rahetA hatA. nItivettA mahAtmA vidurane kauravono pAMDavo pratyeno durvyavahAra pasaMda paDato nahi. eka samaya evo Avyo ke AvI paristhitithI teo gUMgaLAmaNa anubhavavA lAgyA ane vicAryuM ke AvA loko sAthe rahevAthI ane emanuM anna khAvAthI citta para dUSita prabhAva paDaze, AthI patnIne laIne hastinApura nagaranI bahAra vanamAM kuTira bAMdhIne rahevA lAgyA. bhojana mATe jaMgalamAMthI je kaMI phaLaphaLAdi maLatAM, tenAthI saMtuSTa rahevA lAgyA ane potAno moTA bhAgano samaya satkArya ane Izvara-smaraNamAM vyatIta karavA lAgyA. e samaye pAMDavonA dUta tarIke bhagavAna zrIkRSNa viSTi mATe hastinApura AvyA hatA ane abhimAnI tathA sattAlobhI duryodhane emanI samAdhAnanI vAtono sadaMtara asvIkAra karyo. A samaye mahArAja dhRtarASTra ane guru droNAcArye bhagavAna zrIkRSNane potAnA Atithyano svIkAra karavA kahyuM; paraMtu ene badale zrIkRSNa nagaranI bahAra jaMgalamAM jhUMpaDImAM vasatA vidurane tyAM gayA ane bhojananI icchA pragaTa karI. vidurane ati saMkoca thayo ke kaI rIte jaMgalamAM maLatI zAkabhAjI zrIkRSNane bhojanamAM ApI zakAya ? AthI emaNe 40 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 41 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 | svarga ane naraka hAjarAhajUra che ! zrIkRSNane pUchayuM, "Apa bhUkhyA hatA, bhojanano samaya paNa thayo hato ane dhRtarASTra Apane bhojana mATe Agraha paNa karyo hato, tema chatAM Ape emanI bhojana grahaNa karavAnI vinaMtIno asvIkAra kema karyo ?" zrIkRSNe kahyuM, "mahAtmA vidura, je bhojanane ayogya mAnIne Apa nagara choDIne jaMgalamAM AvyA, e bhojana mAre mATe ucita kaI rIte gaNAya ? tame evuM kaI rIte vicAryuM ke jemanA annane tame Thokara mArI, emanA annane huM grahaNa karIza.' A sAMbhaLI vidura bhAvavibhora banI gayA. emane samajAyuM ke zrIkRSNanI bhUkhane padArthothI nahi, paNa bhAvanAthI tRpta karI zakAya ane zrIkRSNa prasanna citte mahAtmA vidurane tyAM bhojana lIdhuM. eka samrATane svarga jovAnI icchA jAgI. naraka nihALavAnI tAlAvelI thaI. eNe svarga ane narakanI vAto to ghaNI sAMbhaLI hatI, paNa vAtothI e saMtuSTa thayo nahoto, kAraNa ke koI svargane amuka prakAranuM batAve to koI vaLI judA ja prakAranuM kahe. evuM ja naraka nI bAbatamAM paNa banyuM. je koI sAdhu, saMta, mahAtmA ke phakIra maLe e sahune samrATa pUche che ke mAre svarga ane naraka pratyakSa jovAM che. tame to jJAna ane dhyAnamAM pAraMgata cho, enI madadathI mane A svarga ane naraka batAvo, mahAtmAonI muzkelI vadhI gaI. emaNe svarga ane narakanI vAto to ghaNI karI hatI, paNa kadIya na ronajara nihALyAM nahotAM. samrATane khabara maLI ke enA nagaranI bahAra eka jhena phakIra AvyA che. kahe che ke emanI pAse sAdhanAthI meLavelI adbhuta siddhio che. samrATa jhena phakIrane sAme cAlIne maLavA gayo ane kahyuM ke Apa mane svarga ane naraka batAvo. enI vAto sAMbhaLIne to huM dharAI cUkyo chuM, paNa have vAta najaronajaramAM rUbarU karavI che. phakIre kahyuM : "tane jarUra batAvuM." ane ATaluM bolI phakIre samrATane kahyuM, bhale tuM moTA rAjano samrATa hoya, paNa teM tArA asalI 42 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 43 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 | lIlAM sAthe sUkAM pAMdaDAM joIe ! caherAne kadI arIsAmAM joyo che kharo ? tArA jevA kadarUpA caherAvALo bihAmaNo mAnavI meM kyAMya joyo nathI. tArA caherA para mAkhIo baNabaNe che. tene joIne mane sUga caDe che. cAla haTI jA, mArA rastAmAMthI." samrATanA krodhano jvALAmukhI phATI UThyo. enI AMkho aMgArA varasAvavA lAgI. hoTha krodhathI phaphaDavA mAMDyA. manamAM gusso phUMphADA mAravA lAgyo ane myAnamAMthI talavAra kADhIne e phakIranuM DokuM uDADI devA mATe talavAra vIMjhavAnI taiyArI karato hato, tyAM ja phakIre kahyuM, "samrATa ! basa, A ja che naraka joI le, tArI jAtane arIsAmAM ane tane narakano ahesAsa maLI jaze. AMkhomAM krodha, aMtaramAM apamAna ane manamAM satata saLagatI tArI badalo levAnI bhAvanA. basa, Ane joIza eTale tane naraka najaronajare dekhAze." samrATa zAMta thayo. svastha thayo, pastAvo thayo ane dhIredhIre enA caherA para baLabaLatA krodhanA sthAne hAsyanI hasamukhI lakIra patharAI gaI. pelA phakIre kahyuM, "basa joI le. A ja che sAcuM svarga." samrATa phakIranA caraNomAM namI paDyo. Ama svarga ane naraka e kyAMya bahAra nathI, kiMtu mAnavInA aMtaramAM che. moTA bhAganA mAnavI satata moTA svarga ane narakanI vacce AMTApherA mAratA hoya che. ghaNA mAtra narakamAM vasatA hoya che ane koI viralA ja jIvanamAM sAcA svargane pAmatA hoya che. eka jhena phakIra kuzaLa mALI hato. bAgakAmano e UMDo jANakAra hato. phUla-choDane e evI mAvajata Apato ke e badhAM hasI UThatAM. eka vAra samrATane evuM mana thayuM ke potAno putra A phakIra pAse bAgakAma zIkhe. samrATe enA putrane bAgakAma zIkhavA mATe mokalI Apyo. A phakIra je kaMI zIkhave te samrATano putra zabdazaH potAnA mahelanA mALIone kahI de. samrATanI pAse mALIono koI tUTo na hoya, tethI samrATano putra je kaMI kaheto e e keeka vAtanuM barAbara pAlana thatuM. hajAro mALIo enI vAta pramANe kAma karavA lAgI jatA. Ama traNeka varSa vItI gayAM. eka divasa A phakIrane samrATano bagIco jovAnI icchA thaI. e bagIco jovA Avyo ane joyuM to taddana svaccha ane suyojita bagIco hato. ekeeka bAbatanuM jhINavaTathI dhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. kyAMya koI truTi najare nahotI paDatI. paNa koNa jANe kema phakIranA caherA para kyAMya AnaMda nA maLe. jemajema bagIco joto jAya tematema vadhu ne vadhu udAsa thato jAya. samrATanA putrane paNa Azcarya thayuM ke bagIco evI benamUna rIte banAvyo che ke emAM kazI truTi nathI tema chatAM gurunA caherA para kema kazo AnaMda jaNAto nathI ? A B zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 45 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI sadA hRdayamAM vase che ! bagIco joyA pachI phakIre samrATanA putrane mAtra eTaluM ja kahyuM, "rAjakumAra ! hajI vadhu traNa varSa tamAre vidyA zIkhavI paDaze." rAjakumAra stabdha thaI gayo. eNe pUchyuM, "ApanI ekeeka vAtanuM meM yathArtha pAlana karyuM che. bagIcAnI truTi to Ape batAvI nathI ane tema chatAM hajI traNa varSa mAre zIkhavuM paDaze ema kema kaho cho ?" jhena phakIra uttara ApavAne badale bagIcAnI bahAra doDyA ane kacarAmAMthI thoDAM pAMdaDAM laIne UMce havAmAM uDAvI dIdhAM. bagIcAmAM kyAMya nIce kharI paDeluM sUkuM pAMdaDuM dekhAtuM na hatuM. tene badale ghaNAM pAMdaDAM dekhAvA mAMDyAM ane jhena phakIre kahyuM, "basa, have vAta pUrI thaI che. mAtra lIlAM pAMdaDAM hoya te khoTuM che. sUkAM kharelAM pAna paNa hovAM joIe." mAnavI jIvanamAM mAtra hariyALI jue che paNa enI sAthe ja verAnabhUmi rahelI hoya che. e jIvanamAM satata sukhane jovAno prayAsa kare che, paraMtu A sukhanI sAthe duHkha raheluM hoya che. jIvanamAM evuM koI sukhI nathI ke jemAM du:khano aMza nA hoya. jIvanamAM evuM koI duHkha nathI ke jemAM sukha kyAMya chupAyeluM nA hoya. hakIkata e che ke sukha duHkhamAM palaTAya che ane duHkha sukhamAM palaTAya che, ApaNe ene alaga-alaga vicArIe chIe. chatAM jhINavaTathI joIe to e zodhI nahi zakAya ke kyAMthI sukha zarU thayuM, kyAMthI du:kha zarU thayuM ! 1821mAM laMDanamAM janmelA alekajhAnDara kinloka phArbase AjathI doDhaso varSa pahelAM gujarAtI bhASA ane sAhityanA kSetramAM atyaMta mahattvanuM pradAna karyuM. A phArbasa sAhebane amadAvAdanA itihAsa vize jANavAnI icchA jAgI. amadAvAdanA itihAsanA jANakAra vidvAnanI zodha zarU karI ane e mATe kavi dalapatarAmanuM nAma sUcavAyuM. pahelI ja mulAkAtathI dalapatarAmathI prabhAvita thayA. dalapatarAma roja be kalAka phArbasane bhaNAvatA ane bAkIno samaya aitihAsika graMthonI mAhitI meLavavAmAM gALatA. dalapatarAmano pagAra vadhato gayo. phArbase gujarAtI varnAkyulara sosAyaTInI sthApanA karI ane emAM dalapatarAme khUba sAtha Apyo. samaya jatAM phArbasa sAhebane iMglenDa pAchA javuM paDayuM. emane sthAne karTijha AvyA. karTijha joyuM ke phArbasa javAthI dalapatarAme paNa e kAma choDyuM hatuM, paraMtu dalapatarAmanI gerahAjarIne pariNAme gujarAta varnAkyulara sosAyaTInuM kAma zithila banI gayuM. karTijhane thayuM ke dalapatarAma hoya to ja A kAma barAbara cAle. AthI emaNe dalapatarAmane A saMsthAmAM joDAvA mATe vinaMtI karI. sosAyaTInA kAmamAMthI vIsa rUpiyAno pagAra maLato hato, 46 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 47. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jIvana phariyAdathI ke IzvaranI yAdathI ! jyAre dalapatarAmane e vakhate bIje baso rUpiyAno pagAra maLato hato, AthI dalapatarAme nA pADI. karTijhane yAda AvyuM ke dalapatarAma ane phArbasa vacce gADha maitrI hatI. baMne avAranavAra sAthe bahAragAma paNa jatA hatA. AthI emaNe iMglenDamAM rahelA phArbasane patra lakhyo ane kahyuM ke dalapatarAmane tame vinaMtI karo to kadAca A kAma svIkAre. phArbase dalapatarAmane gujarAta varnAkyulara sosAyaTImAM joDAI javAnuM kahyuM. dalapatarAme potAnA mitranI vAtano tatkALa svIkAra karyo ane karTijhasAhebane kahyuM, phArbasasAhebanI maitrI e to mArA jIvananuM abhinna aMga che. AvI mitratAthI jagatamAM bIjI koI mahAna vastu nathI. emanA bola e mAre mATe brahmabola gaNAya. ene huM avagaNI zakuM nahi." Ama kahIne dalapatarAme vIsa rUpiyAnA pagAre gujarAta varnAkyulara sosAyaTImAM kAma karavAnuM svIkAryuM. sAcI maitrImAM kadI dhanano mApadaMDa hoto nathI athavA to lAbha-geralAbhano koI khyAla hoto nathI. maitrI e hRdayamAM vase che ane tethI ja eka hRdayanI AjJA bIjuM hRdaya sAnaMda svIkAre sUphI saMta bAyajIda. IzvarabhaktimAM sadA masta rahe. game tyAM jAya, game te kare, paNa hRdayamAM satata prabhunuM raTaNa cAlyA kare. eka vAra potAnA bhakta-sAthIo sAthe rastA parathI pasAra thatA hatA. saMta bAyajIdanA paga cAle, paNa mana to IzvarabhaktimAM DUbeluM hatuM. rastAmAM eka paththara hato. saMta bAyajIdanA page te vAgyo. pagamAMthI lohI vahevA mAMDyuM. saMta jamIna para besI gayA. pagamAMthI lohI vahyuM, paNa saMte pagane saheje hAtha aDADyo nahi. e baMne hAtha joDIne, mAthuM AkAza bhaNI UMcuM rAkhI prabhuno ahesAna mAnavA lAgyA. saMtanI A rItathI enA sAthIo vicAramAM DUbI gayA. eka bhakta to bolI UThyo : are ! Apa A zuM karo cho ? tame jamIna para besI gayA to ame mAnyuM ke page vAgelA ghAnI phikara karazo. A pagamAMthI to lohI vahyuM jAya che, paraMtu tame to hAtha joDIne prabhunI prArthanAmAM magna cho." - saMta bAyajIde kahyuM, "sAthIo ! huM to Izvarano pADa mAnuM chuM. keTalo badho upakArI che e !'' che. 18 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 49 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zUnyane maLe che zUnya ! eka sAthIe sAmo prazna karyo : "AmAM pADa zeno mAnavAno? Izvarane to tamAre pATha bhaNAvavo joIe. tame enI yAdamAM DUbelA hatA, ane tamane Thesa vAgI... to vAMka kono ? vaLI juo to kharA, keTaluM badhuM lohI vahI gayuM ?" saMta bAyajIda bolyA : "tamane sAcA kAraNanI khabara nathI. A to zuLIno ghA soye gayo che. eNe jarUra mane phAMsIethI bacAvI lIdho che. phAMsInA phaMdA AgaLa A kesanI zI visAta ? kharekhara e keTalo kRpALu che !" eka mAnavI bhAre kaMjUsa hato. manamAM moTAmoTA manoratho kare paraMtu kazuMye ApavAnuM hoya to taiyAra nahi. eka vAra e kathA sAMbhaLavA gayo. kathAkAra IzvaranI mahattAnuM gAna karatA hatA. prabhunI kRpA keTalI asIma che enuM varNana karatA hatA. kathAkAre kahyuM, "prabhu keTalo udAra che ! ApaNe eka kaNa ApIe to bhagavAna e so karIne pAchA Ape che." kaMjUsane kathAkAranI vAtamAM rasa paDyo. ene thayuM ke bhagavAna eTalo dayALu che ke ekanA so karIne pAchA Ape che, to jo pote ene mIMDuM Ape to bhagavAna navvANuM to Ape ne ! vAta tarkapUrNa hatI. kaMjUse potAnI dalIla bhagavAna AgaLa rajU karI. ekane so maLe to zUnya ApanArane navvANuM maLavA ja joIe. bhagavAne kaMjUsane samajAvatAM kahyuM, "teM gaNita gayuM che paNa khoTuM gayuM che." kaMjUsa kahe, "kema ?" bhagavAne kahyuM, "teM Apelo dAkhalo e saravALAno dAkhalo nathI, paraMtu guNAkArano che. tethI tuM eka ApIza to soe 4) zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana E 5 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 bhojanane bhItara sAthe saMbaMdha che, bhAI ! guNAkAra karIne ekaso ApIza. paraMtu jo tuM zunya ApIza to huM paNa zunya ApIza. zunyane soe guNavAthI zunya ja Ave samajyo ne !" sAce ja Izvara thoDuM ApanArane ghaNuM Ape che, paraMtu Aje mAnavInI najara ApavA karatAM levA para vadhAre che. vaheMcavA karatAM meLavavA para vadhAre che. potAnA sukhanA kuMDALAmAM pheraphudaraDI pharatA mAnavIne bIjA mATe kazuM karavAnuM sUjhatuM nathI, tyAre vaLI Izvarane samarpaNa karavAnuM kyAMthI sUjhe ? saMta sarayUdAsajInuM Agamana thatAM ja amadAvAdanA e yajamAnanA gharanA vAtAvaraNamAM eka navo utsAha jAgyo. e gRhasthe yojelA bhaMDArAmAM Thera-TherathI aneka sAdhusaMto AvyA hatA. yajamAna sahu sAdhusaMtone AdarapUrvaka praNAma karIne AvakAratA hatA ane bhojana mATe sthAna grahaNa karavA vinaMtI karatA hatA. bhojanamAM A dhanavAne sarasa majAno kaMsAra karAvyo hato ane e kaMsAra thALImAM pIrasI teo UbhI vADhIe ghI reDatA hatA. sAdhu-saMnyAsIo gRhasthanI bhaktithI ghaNA prasanna jaNAtA hatA. saMta sarayUdAsanI pAse e gRhastha kaMsAra ane ghI pIrasavA AvyA tyAre saMte kahyuM, "huM AvAM kaMsAra-ghI khAto nathI." yajamAna Azcarya pAmyA. emaNe pUchyuM, "to Apa bhojanamAM zuM lezo ?" saMta sarayUdAsajIe kahyuM, "bhAI, mAre to bhojanamAM lUkhosUko roTalo joIe. jo tArI pAse roTalo hoya to lAva." yajamAne pArAvAra Azcarya anubhavatAM kahyuM, "are, Apa Avo sarasa kaMsAra ane cokhkhuM ghI choDIne zA mATe sUko roTalo mAgo cho ?" jANe enI vAta sAMbhaLI na hoya, tema saMta sarayUdAsajIe | 52 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 53 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM, "bhAI, tArA gharamAM koI darpaNa che ? jarA lAva to." yajamAna darpaNa laIne AvyA. tenA para saMta sarayUdAsajIe thoDo kaMsAra mUkavA kahyuM. pachI ghI reDavA jaNAvyuM ane AkhA darpaNa para e kaMsAra lagADIne yajamAnane pUchyuM, "AmAM tamane tamAruM mukha dekhAya che kharuM ?" yajamAne kahyuM, "nA, mahArAja, AvA kaMsAra ane ghIthI cIkaNA banelA darpaNamAM mAruM mukha kaI rIte dekhAya." mahArAje darpaNa parathI kaMsAra dUra karyo ane enA para sUkA roTalAno bhUko nAkhyo ane yajamAnane kahyuM, "have darpaNamAM tamAruM mukha dekhAya che kharuM ?" yajamAne kahyuM, "hA mahArAja, darpaNa para roTalAno bhUko nAkhyo hovA chatAM mAruM mukha huM joI zakuM chuM." saMta sarayUdAse kahyuM, "bhAI, jevuM A darpaNanuM che tevuM ja AtmadarzananuM che. jene Atmadarzana karavuM che tene kaMsAra-dhIne badale roTalo khAvo joIe. AvA kaMsAra-ghI to AtmadarzananI ADe Ave ane cittazuddhi thavA de nahi. jyAre A roTalAnuM rukSa bhojana to cittanA doSo dUra karIne cittazuddhi kare che. bhojanane bhItara sAthe saMbaMdha che bhAI." yajamAnane saMta sarayUdAsanA bhojananuM rahasya samajAyuM. + # C zraddhAnAM sumana 27 kRSNanI hAjarImAM ca bhasmIbhUta thayo ! pAMDavo ane kauravo vacce kurukSetranA medAna para khelAyeluM mahAyuddha pUrNa thayuM. e pachI gadAyuddhamAM duryodhanane bhImasene haNI nAkhyo. pAMDavo potAnI chAvaNI tarapha javA nIkaLyA, tyAre mArgamAM kauravonI chAvaNI AvI. pAMDavoe emano ratha tyAM aTakAvyo ane bhagavAna zrIkRSNe arjunane kahyuM, "pArtha, tArAM dhanuSya-bANa laIne pahelAM tuM rathamAMthI nIce Utara pachI huM UtarIza.' zrIkRSNanAM vacano sAMbhaLatAM arjunane pArAvAra Azcarya thayuM, kAraNa ke atyAra sudhI rathamAMthI prathama zrIkRSNa UtaratA hatA ane pachI arjuna Utarato hato. Aje zrIkRSNe AvuM kema kahyuM haze ! ziSya gurunI AjJAnuM anusaraNa kare, e rIte arjuna pahelAM rathamAMthI nIce Utaryo pachI zrIkRSNe nIce dharatI para paga mUkyo. ekAeka rathanI patAkAno kapi adRzya thaI gayo ane Akhoya 2tha bhaDake baLavA lAgyo. jotajotAmAM to rathanA eka pachI eka bhAga para Aga phelAvA lAgI ane rathano dhvaja, dhUMsarI, lagAma ane azva badhuM ja baLIne khAkha thaI gayuM. pAMDavo Azcaryacakita banI gayA. sau ekITase rathanI comera phelAyelI agnijvALA jotA hatA. arjuna to stabdha thaI gayo. ekAeka AvuM kema banyuM, e koIne samajAyuM nahi. saunI dRSTi bhagavAna zrIkRSNa tarapha gaI. teo to mauna zraddhAnAM sumana 55 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 mArI mAtAne A gamaze ke nahi ? dhAraNa karIne A ghaTanA nihALI rahyA hatA. arjune emane akaLAIne pUchayuM, "murAri, mAro divya ratha Ama ekAeka bhasmIbhUta zA mATe thaI gayo ? jenA para UbhA rahIne meM kurukSetrano mahAsaMgrAma jIjyo, te rathane ekAeka thayuM zuM ? yuddhanA medAnamAM bANonI varSA vacce jene kazuM thayuM nahotuM, evo ratha AvI rIte vinAza pAme te huM samajI zakato nathI. huM ati vyagra banyo chuM. kRpA karIne mArA mananuM samAdhAna karo.' zrIkRSNa haLavA hAsya sAthe kahyuM, 'savyasAcI, e saMpatti agnidevanI hatI, e eNe pAchI meLavI lIdhI che. tAro ratha to tenAM divyAstro sAthe kyAranoya baLI gayo hato; paraMtu huM tenA para beTho hato, tyAM sudhI e akabaMdha rahyo hato. meM dharatI para paga mUkyo, enI sAthe brahmAstranI dAhaka zaktithI e bhasmIbhUta thaI gayo. tAruM yuddha kArya have pUrNa thayuM che mATe.' zrIkRSNanA uttarathI kuzAgrabuddhi arjunanA mananuM samAdhAna thayuM ane eno garbhita artha samajAI gayo. jyAM sudhI bhagavAna ApaNA jIvanarathamAM birAjelA che, tyAM sudhI ApaNe saMrakSita ane surakSita chIe. je kSaNe bhagavAna rathano tyAga karaze, e kSaNe e ratha bhaDabhaDa baLI jaze. baMgAlanA DerA ismAIlakhAna zaheramAM 1897nI sAtamI julAIe janmelA suphI saMta gurudayAla mallikane nAnI vayathI ja AdhyAtmika anubhavamAM UMDo rasa hato. ravIndranAtha TAgora ane mahAtmA gAMdhInI tarapha agAdha sneha dharAvanAra gurudayAla mallike adhyAtma-ciMtana, caritra ane bALasAhityanI ghaNI kRtionI racanAo karI. bhajanonuM sarjana ane madhura kaMThe gAna karanArA gurudayAla mallika "cAcAjI'ne nAme sarvatra oLakhAtA hatA. emanA pitA nArAyaNadAsa kveTAmAM sarakArI adhikArI hatA, AthI gurudayAlu malika ane emanAM bhAIbahenono uchera emanI mAtAe karyo hato. gurudayAla mallika agiyAra varSanA hatA, tyAre eka vAra rastA parathI pasAra thatA hatA ane eka phakIrabAbA maLI gayA. A phakIrabAbAe gurudayAlane hetathI UMcakI lIdhA ane A bALaka sAme ekITase joI rahyA. bALaka gurudayAlane Azcarya thayuM. phakIrabAbAe pharI vAra UMcakyo ane pharI vAra e ja rIte emaNe bALakanI AMkhamAM AMkha milAvI. trIjI vAra paNa AvuM ja banyuM. A pachI phakIrabAbAe A bALakane AziSa ApyA ane sAthe zikhAmaNa ApatAM kahyuM, - "baccA, eka vAta haMmezAM dhyAna rAkhaje ke jyAre tuM kaMI paNa bole, kare ke vicAre, tyAre tArA dilane eka savAla pUchaje ke - 'mArI mAtAne A gamaze kharuM ?" 5 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana E 57 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 | pagane badale pAMkho dharAvato puruSa ! phakIrabAbA A zikhAmaNa ApIne cAlyA gayA. e pachI jIvanabhara kyAreya gurudayAla mallikse e phakIrabAbAno meLApa tho nahIM, paraMtu emanI zikhAmaNa emanA cittamAM zilAlekha rUpe aMkita thaI gaI. e samayathI emane eka evI Teva paDI ke teo kaMI paNa bole ke kare, tyAre manamAM vicAra kare ke mArI mAtAne A gamaze kharuM ? are ! manamAM koI vicAra Ave tyAre paNa e tarata ja pUchatA ke huM Avo vicAra karuM te mArI mAtAne gamaze kharo ? phakIrabAbAnI A zikhAmaNathI guradayAla malika kaMI paNa khoTuM karatAM, bolatAM ke vicAratAM aTakI jatA hatA. Ane kAraNe koI paNa prakAranA kuvicAra, kuvacana ke kukarmanA doSamAMthI e UgarI gayA. pariNAme aneka ciMtako ane uttama graMthonI asara emanA vyaktitva para prabhAvaka banI rahI, svAmI vivekAnaMda, zrI araviMda ane ravIndranAtha TAgora jevA dharmapuruSo ane saMskRticiMtakonuM sAhitya mAryuM ane enA dvArA potAnuM citta ghaDyuM. pelA bAbAnI zikhAmaNane kAraNe pratyeka bAbatamAM e potAnI mAtAne mAnasika rIte najara samakSa rAkhatA, teo eka saMtanuM jIvana jIvI gayA. kalArasikane mATe citra-pradarzana e eka dIrtha yAtrA hatI. e pratyeka citra rasabhera nihALato, enA raMga ane rekhAne manathI mANato ane emAM pragaTatI kalAkAranI abhivyaktine pAmavA mathato hato. eka pachI eka citra joto A kalArasika cheka chellA citra pAse AvIne thaMbhI gayo. citra sAva anokhuM. emAM eka vicitra manuSyanuM citra AlekhyuM hatuM, jeno cahero lAMbA vALathI DhaMkAyelo hato. vaLI ene paga nahIM, balake pAMkho hatI. moTA bhAganI vyakti to A vicitra manuSyanA citra para saheja dRSTipAta karIne bahAra nIkaLI jatI hatI. emane citra samajAtuM. nahotuM ane tethI kalAkAranA magajanI koI tukkAbharI kalpanA mAnIne enA tarapha koI vizeSa dhyAna ApatA nahotA. A kalArasika to aMtima citra pAse Ubho rahI gayo ane ene khUba jhINavaTathI citrano bhAva ukelavA mathAmaNa karavA lAgyo. mana parovIne e citra joto hato, paraMtu eno marma hAtha lAgyo nahi eTale e sIdho enA sarjaka pAse pahoMcI gayo. eNe citrakArane pUchayuM, "tamArAM citronA bhAva ukelavA meM prayAsa karyo ane kaMIka aMze saphaLatA paNa meLavI, kiMtu tamArA A chellA citrane huM samajI zakyo nathI. emAM tame kayo viSaya Alekhyo che ?" citrakAre kahyuM, "emAM meM mAnavInA jIvanamAM AvatA 58 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana che Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 sAmAnya kAmamAM sahAya na laIe avasarane AlekhavA prayAsa karyo che. jIvanamAM kyAreka ja taka maLe che, te virala takane meM raMga-rekhAthI pragaTa karI che." kalArasike vaLI prazna karyo, "paNa tame e avasara puruSanuM mukha zA mATe DhAMkI dIdhuM ? enA caherA para eTalA badhA vALa patharAyelA hatA ke enuM moM DhaMkAI gayuM hatuM. teno artha zo ?" citrakAre kahyuM, "avasarano cahero sadAya DhaMkAyelo hoya che. e tamane kyAreya spaSTa rUpe dekhAto nathI. AvelI takanI jAte oLakha meLavavI paDe che ane tethI eno cahero DhaMkAyelo rAkhyo che." vaLI kalArasike pUchayuM, "A citra pradarzanamAM AvuM vicitra citra mUkavAno hetu zo ? A pradarzananuM darzana e jIvanamAM AvelI suvarNa taka che tema tame kahevA mAgo cho ?" citrakAre kahyuM, "hA, pradarzananI jema ja avasara paNa mAnavInA jIvanamAM Ave che ane e mANasane eka taka purI pADe che. sAmAnya mAnavI bhaviSyanI A UjaLI takane joI zakato nathI ane tethI e jIvanamAM jyAM hoya tyAM ajagaranI jema paDyo rahe che, paraMtu je avasarane oLakhI le che ane AvelI takane samajI le che e ja jIvanamAM kazuMka kAma karI zake che." - "are ! tame to avasara puruSane pagane badale pAMkhavALo batAvyo che, enuM rahasya zuM ?" citrakAre kahyuM, "taka e evI bAbata che ke je Aje cAlI gaI, to kyAreya pAchI AvatI nathI. e UDIne adRzya thaI rAjamArga parathI pasAra thatA ghoDesavAranA hAthamAMthI ekAeka cAbuka nIce paDI gayo. cotarapha aneka loko hatA. keTalAkanI najara paNa e tarapha gaI, paraMtu ghoDesavAre koIne jamIna para paDelo cAbuka ApavAnuM kahyuM nahi. eNe ghoDo Ubho rAkhyo, pote nIce Utaryo ane cAbuka laIne pharI savAra thayo. AsapAsanA lokone thoDuM kutUhala thayuM. A ghoDesavAra te kevo kahevAya ? eNe kahyuM hota to jarUra koIe ene cAbuka Apyo hota. ATaluM kahevAnuM ene kema bhAre paDyuM ? eka rAhadArIe ghoDesavArane pUchyuM paNa kharuM, "are bhAI, cAbuka levA mATe Ama ghoDA parathI nIce UtaravAnI jarUra zI hatI ? amane kahyuM hota to ame ja rUca tamane Apata." ghoDesavAre kahyuM, "hA, meM kahyuM hota to jarUra mane koIe cAbuka Apyo hota, mArA para avazya eTalo upakAra karyo hota. paNa mArI muzkelI e ke e upakArano badalo vALavo kaI rIte? cAbuka ApanAra aparicita mAnavIno upakAra mAnavo kaI rIte? e mAnavI kadAca jIvanabhara maLe nahIM, to enA upakArano boja mAre sadAne mATe sahevo paDe. mAre mAthe sahejeya RNa na joIe." eka rAhadArIe khaDakhaDATa hasatAM kahyuM, "are, A to sAva nAnI vAta kahevAya. AmAM vaLI upakAra kyAM ? tameya kharA cho ne !" jAya che." GK) zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 61 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phI ApavI te mAruM kartavya che ghoDesavAre kahyuM, "bhAI, ghaNI vAra evuM bane che ke nAnInAnI bAbatamAM bIjAnI madada laIe, to samaya jatAM dareka bAbatamAM sahAya levAnI Adata paDI jAya che. AvuM thAya eTale mAnavI vadhu ne vadhu parAvalaMbI thato jAya che. nAnAM kAma paNa jAte karI zake nahi ane sAmAnya kAmo mATe paNa ene bIjAno AdhAra levo paDe, AthI jyAM sudhI koI muzkelI na hoya tyAM sudhI jAte kAma karavuM joIe. potAno thoDo ArAma choDIne koInI madada vinA svAvalaMbanathI jIvavuM joIe. jene madadanI jarUra nathI te AvI rIte vAraMvAra madada mAgavA mAMDe, to pachI jene madadanI jarUra che enuM zuM thAya ?" rAhadArIone ghoDesavAranI bhAvanA samajAI ane enI pAsethI svAvalaMbanano mahimA samajyA. bhAratanA audyogika vikAsanA draSTA 'bhArataratna' mokSaguMDam vizvezvaraiyA eka samaye maisUra rAjyanA dIvAna hatA. eka vAra teo rAjyanA pravAse nIkaLyA, tyAre ekAeka emanI AMgaLI kacarAI gaI ane UMDo jakhama thayo. gAmanA DaoNkTarane AnI jANa thatAM e doDI AvyA ane vizvezvaraiyAnI sAravAra karI. nAnakaDA gAmanA DaoNkTarane mATe to A sadbhAgyanI ghaDI hatI. AvA mahAna ijanera ane rAjyanA dIvAnanI sAravAra karavAnI taka maLe, te kevuM ? pravAsethI pAchA pheryA bAda vizvezvaraiyAe gAmanA e DaoNkTarane emanA mahenatANAnI rakamano ceka mokalI Apyo. DaoNkTara Azcarya pAmyo. "are ! rAjanA dIvAna pAsethI kaMI AvI rakama levAtI haze?" eNe e ceka vaTAvavAne badale potAnI pAse rAkhyo ane maisUra jaIne svayaM dIvAna vizvezvaraiyAne maLyo. pelo ceka emanI sAme dharatAM DaoNkTare kahyuM, "dIvAnasAheba, ApanA jevAnI sAravAra karavAnI mane suvarNa taka maLI. mAruM A sabhAgya gaNAya. Ane mATe Ape kazI phI ApavAnI na hoya." vizvezvaraiyAe kahyuM, "bhAI, tame sAravAra karI enI phI to mAre tamane cUkavavI joIe ne !" are ! evuM te hoya ? sAravAra karIne huM svayaM kRtArtha thayo 62 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D che Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 | jIvanarIti ja mRtyu pachInI gati ! prAta:kALe doDato-doDato ziSya guru pAse Avyo. enA caherA para gabharATa hato. mukhanI rekhAo mananI mUMjhavaNane kAraNe taMga banelI hatI. eNe guru pAse AvIne hAMphatAM-hAMphatAM kahyuM, vizvezvarayAe kahyuM, "tame kRtArtha thayA te kharuM, paNa mArAthI kartavyasmRta na thavAya." DaoNkTara ekAeka Azcarya pAmyA. emane samajAyuM nahIM ke AmAM vaLI kaI rIte kartavyacUka thAya ! vizvezvaraiyAe kahyuM, "juo, pahelI vAta to e ke mAtra mArI sAravArane ja tamAruM ahobhAgya na mAnazo, dareka dardInI sAravArane tamAruM ahobhAgya samaja jo. je dardI phI ApI zake tenI phI jarUra levI, paNa je dardI phI ApI zake tema na hoya, tenI phInI lAlasA na rAkhavI." DaoNkTare kahyuM, 'ApanI vAta samajyo, paraMtu tamArI kartavyacUkanI vAta samajAI nahi." vizvezvaraiyAe kahyuM, "juo, tame DaoNkTara tarIke kartavya bajAvIne tame mArI sAravAra karI. have mAruM e kartavya che ke mAre enI phI ApavI joIe. tamane phI na ApuM to meM kartavyacUka karI gaNAya, mATe mArI phI svIkAro." DaoNkTarane samajAyuM ke potAnAM mahAna kAryomAM sadAya kartavyaparasta rahelA DaoN. vizvezvaraiyA eka nAnI kartavyacUka paNa sAMkhI levA taiyAra nathI. gurudeva, Aje eka du:svapna joyuM. enAthI khUba parezAna chuM, mATe ApanI pAse doDI Avyo chuM." gurue kahyuM, "vatsa ! svastha thA. ATalo badho gabharAyelo kema che ? zuM koI bhayAnaka svapna jovAne kAraNe chaLI gayo che ke pachI svapnanAM bihAmaNAM dRzyone kAraNe DarI gayo che !" ziSya kahyuM, "gurudeva, svapnamAM koI bihAmaNuM dazya joyuM nathI. koInuM mRtyu ke e kasmAta joyo nathI, paraMtu eka sAva viparIta vAta joIne huM khUba mUMjhAI gayo chuM. svapnamAM meM sAdhune narakamAM joyA ane rAjAne svargamAM joyA. A to avaLI gaMgA kahevAya, gurudeva. A svapnano marma zo haze ?" gurue kahyuM, "vatsa, A svapna che ane satya paNa che. enI pAchaLano marma e che ke e rAjAne sAdhu-saMtono saMga karavAnuM gamatuM, ucca jIvana jIvavAnI tAlAvelI rahetI, vaibhava hovA chatAM e saMnyasta ke vairAgya mATe utsuka raheto hato, tethI ene svarga prApta thayuM che." "paNa gurudeva ! jeNe svayaM saMnyasta svIkAryuM che, ene naraka zI rIte ?" A B zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 65 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 mArA jevo hakIma kyAM ? enuM kAraNa e ke e sAdhu hovA chatAM ene rAjAo sAthe rahevAnuM vadhu pasaMda hatuM ane amIronI khuzAmata karavI gamatI hatI. e saMnyAsI hato, kiMtu enI dRSTi vairAgyane badale vaibhava para rahetI hatI. dhanano tyAga karyo hato, chatAM saMpatti-prAptinI ciMtA ene satAvatI hatI. saMsAra choDyo hato, paNa AzramamAM navo saMsAra Ubho karyo hato. ene mATe dharma e mokSaprAptinuM mAdhyama nahi, paraMtu dhanaprAptinuM sAdhana hato. enI jevI vAsanA hatI, evI enI gati thaI." ziSya kahyuM, "gurudeva, huM to mAnato hato ke sAdhu thAya ene svarga maLe ane saMsArIne naraka maLe. paNa mArI vAta khoTI nIkaLI. Aje huM samajyo ke vyaktinI jevI bhAvanA hoya, tevI tene prApti thAya. e sAdhu hoya ke saMsArI hoya, saMnyAsI hoya ke gRhastha hoya, paraMtu enI jIvanarIti ja enA mRtyu pachInI gati bane che." AjhAdIjaMganA e divaso hatA. aneka yuvAno dezane mATe kurabAna thavA thanaganI rahyA hatA. AvA svAtaMtryavIromAM eka nAma hatuM hakIma muhammada ajamalakhAnanuM. e jamAnAmAM kAbela hakIma tarIke teonI cotarapha nAmanA hatI. nAmAMkita DaoNkTaro ke prasiddha vaidyo je vyAdhi dUra karI zakatA nahi, te hakIma ajamalakhAna karI zakatA hatA. emane mana A kamANIno vyavasAya nahoto, paraMtu mAnavatAnI sevA karavAno moko hato. potAnA vyavasAya dvArA garIbamAM garIba mAnavInI sevA karavAnI teo eka paNa taka gumAvatA nahi. hakIma ajamalakhAnane jANa thaI ke emanA mitrano yuvAna putra atyaMta bImAra che. hakIma sAme cAlIne ene ghera gayA. zaheranA DaoNkTaroe to A yuvAnanA jIvavAnI AzA choDI dIdhI hatI, paNa hakIma ajamalakhAna ema hiMmata hAre evA nahotA. emaNe A yuvAnanI davA zarU karI ane jarUrI sUcanAo ApI. hakIma ajamalakhAna potAnA nivAsasthAne pAchA pharyA, tyAre emane ghera emanI rAha joIne mahArAjAno eka saMdezavAhaka Ubho hato. gvAliyaranA mahArAjAe hakImane tAkIdano saMdezo mokalyo hato ke tame tAbaDatoba gvAliyara AvI jAva. mahArANI khUba bImAra che. Apa ahIM AvIne emanI davA karo. jarUra paDe thoDAka divasa rokAI javAnI anukULatA paNa rAkhazo. Mo D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 67. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 satya sarjana mATe hoya ! gvAliyaranA mahArAjAno saMdezo koNa pAcho vALI zake ? vaLI e saMdezavAhake hakImanA hAthamAM ghaNI moTI rakama mUkI ane kahyuM, "mahArAjAsAhebe Apane mATe phI rUpe agAuthI A thoDI 2kama mokalI che." hakIma ajamalakhAne kSamAyAcanA sAthe dUtane e rakama pAchI ApI ane kahyuM, "mahArAjAsAhebane kahejo ke huM dilhI choDIne gvAliyara AvI zakuM tema nathI. huM eka yuvAnanI sAravAra karuM chuM. roje roja enA dardanI sthiti joIne mAre davAmAM parivartana karavAnuM hoya che, AthI huM majabUra chuM." - saMdezavAha kane Azcarya thayuM. eNe kahyuM, " are, khuda mahArAjAnA Adezano tame asvIkAra karo cho? emane mahArANInA upacAra mATe tamArI jarUra che. garIbanA yuvAna chokarAnI ciMtA choDo. jarA mahArANIno vicAra karo. enAthI maLanArI kIrti ane kaladArano khyAla karo." hakIma ajamalakhAne saMdezavAhakane vidAya ApatAM kahyuM, "bhAI, mahArAjAne to dezanA moTAmoTA DaoNkTaro maLI raheze. jarUra paDe mahArANI mATe videzathI DaoNkTarone bolAvI zakaze, paNa A garIba yuvAnanI sAravAra karanAra mArA jevo bIjo hakIma ene kyAMthI maLaze ?" eka paMDitajI AsapAsanAM gAmomAM pharIne kathA saMbhaLAvatA hatA ane lokone dharmazikSA ApatA hatA. - eka vAra eka nagaramAM paMDitajInI kathA rAkhavAmAM AvI ane emAM kathAmaMDapamAM virATa lokamedanI kathAzravaNa mATe UbharAtI hatI ane ghaNo moTo caDAvo thato hato. A samaye A nagaranA lUMTArAne paNa thayuM ke A paMDitajIne ja lUMTI laIe to kevuM sAruM ? ekasAthe ghaNuM maLI jAya. AthI e bhaktonI vacce besIne kathA-zravaNa karavA lAgyo. e divase kathAmAM paMDitajIe kahyuM, 'ahiMsA ane kSamA e manuSyanAM AbhUSaNa che. ene kyAreya choDavAM joIe nahi.' kathA pUrNa thaI. paMDitajI dAna-dakSiNA laIne potAnA gAma tarapha javA nIkaLyA ane emanI pAchaLa-pAchaLa nagarano lUMTAro paNa cAlavA lAgyo. - eka bheMkAra jagAe eNe paMDitajIne AMtaryA ane kahyuM ke tame je kaMI dAna-dakSiNA meLavyAM che, te mane ApI do, nahi to tamArI khera nathI; paraMtu paMDitajI ema DarI jAya tevA nahotA. raste cAlavA mATe hAthamAM rAkhelI lAThI laIne lUMTArA para prahAra karavA lAgyA. paMDitajInuM A rudra svarUpa joIne lUMTAro gabharAI gayo ane bolyo, 68 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana che Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 jIva-sevA e ja ziva-sevA che 'paMDitajI ! Ape to kahyuM hatuM ke ahiMsA ane kSamA e manuSyanAM AbhUSaNa che. ene kyAreya choDavAM joIe nahi ane atyAre Apa mArA para lAThInA prahAra para prahAra jhIMke jAva cho. AvI hiMsA kema ? kyAM gaI tamArI kSamA ? Apa AvuM asatya bolyA kema ?" paMDitajIe kahyuM, 'meM kahyuM hatuM te satya hatuM, paraMtu meM e satya sajjanone anulakSIne kahyuM hatuM. duSTo ke durjanone mATe kahyuM nahotuM. ahiMsaka thavAno artha e nathI ke tame kAyara bano ane kSamAzIla thavAno artha e nathI ke koI tamArA kSamAbhAvano geralAbha uThAve. konI sAthe kevo vyavahAra karavo te vyakti ane paristhiti para AdhArita che. samajyo ?' lAThInA prahArathI adhamUA thayelA lUMTArAe paMDitajInI kSamA mAgI ane sAthe jIvanamAM prAmANika mArge cAlavAnuM vacana ApyuM. svAmI vivekAnaMda potAnI jiMdagInAM aMtima varSomAM ziSyone adhyayana karAvatA hatA. emanI pAse AvatA jijJAsuone uttara ApatA hatA. emanI kIrti cotarapha prasarelI hatI, chatAM gaMgAkinAre maThamAM atyaMta sAdAIthI rahetA hatA. maThamAM dhAmadhUmavALI pUjAne badale zAstrAbhyAsa, dharmacarcA ane dhyAnAdi para vadhu bhAra mUktA ane ziSyone vAraMvAra e tarapha preratA hatA. 1901nA aMtima mahinAmAM mahAsamAdhi agAunA varSe svAmI vivekAnaMde maThamAM kAma karatA AdivAsI sAMthAla zramajIvIo sAthe lAgaNIbhara vAto karI. A sAMthAla zramajIvIo maThanI jamInane samathaLa karavAnuM kArya karatA hatA. svAmIjI vAraMvAra emanI pAse AvatA ane premathI emanI vAto sAMbhaLatA hatA. svAmI vivekAnaMde A sahu zramajIvIone maThano prasAda levAnI vinaMtI karI. A sAMthala zremajIvIone roTalI, dALa, bhAta, mIThAI, dahIM vagerenuM bhojana pIrasAyuM. svaye svAmIjIe enuM nirIkSaNa karyuM ane pachI bhojana bAda A sAMthAlone snehathI kahyuM, "tame sahu pragaTa Izvara cho. Aje meM tamane bhojana karAvIne svayaM mArA nArAyaNane jamADyA che." svAmI vivekAnaMde upasthita saMnyAsIo ane brahmacArIone uddezIne kahyuM, "A garIba ane nirakSara lokomAM jevI saraLatA ane nirvyAja prema che, evuM anyatra kyAMya jovA maLaze nahi. jo 70 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 71 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame emanuM thoDuM paNa duHkha dUra karI zako nahi, to bhagavAM dhAraNa karavAno zo artha ? bIjAnA kalyANa mATe sarvasvano tyAga karavo enuM nAma ja saMnyAsa." svAmIjIe rASTramAM bhAIcAro ane dharmabhAvanAnA lopathI vyathita thaIne kahyuM, "A dezamAM dIna, duHkhI ane dalita vize koI vicAra karatuM nathI. hakIkatamAM A loko ja rASTranA AdhArastaMbha che. emanA zramathI ja khetara kheDAya che ane anna pAke che, paraMtu emanA pratye hiMduonI sahAnubhUti na hovAne kAraNe aneka aspRzyo paradharmano svIkAra karI rahyA che. peTano khADo pUravA mATe teo khristI dharmano svIkAra kare che tevuM dhArazo nahIM. enuM kAraNa eTaluM ja che ke temanA pratye tame sahAnubhUti dAkhavatA nathI." saMnyAsIo svAmIjInA zabdone sAMbhaLI rahyA. svAmIjIe kahyuM, "A zarIra zA kAmanuM che ? bIjAne madada karavAmAM bhale e khapI jAya. dareka jIvamAM ziva vasato hovAthI jIva-sevA e ja ziva-sevA che." 72 C zraddhAnAM sumana 36 | bhItaramAM thoDI Aga bAkI che kharI ? gurunA AzramamAM zikSA pUrNa thatAM ziSye vidAya mAgI. gurunI agniparIkSAmAMthI A ziSya barAbara uttIrNa thayo hato, Ama chatAM gurue vicAryuM ke hajI eka kasoTI karavAnI bAkI che. tethI gurue ziSyane vidAya ApavAne badale thoDA vadhu divasa AzramamAM rahevAnuM kahyuM. gurunI AjJA zirodhArya mAnIne ziSya AzramamAM rahIne adhyayana ane sevAkAryamAM DUbI gayo. eka divasa gurue potAnI kuTiranI sAme agni saLagAvyo ane aMte enI dhUNI nIkaLyA bAda emAM rAkha paDI rahI. gurue ziSyane kahyuM, "mAre thoDI AganI jarUra che, to pelI dhUNImAMthI mane kADhI Apa." ziSya dhUNInI cArebAjuthI rAkha pheMdI vaLyo; paraMtu ema kaMI agni maLe kharo ? AthI eNe jaIne kahyuM, "gurujI, AmAM Aga nathI. Apa kaho to huM kyAMka bIjethI Aga laI AvuM." gurue kahyuM, "vatsa ! bIje kyAMya javAnI jarUra nathI. mane to A dhUNImAM ja sAkSAt agninAM darzana thaI rahyAM che. tuM pharI mahenata karIne emAMthI agni kADhI Apa." gurunI AjJA hovAthI ziSye pharI dhUNI pheMdavAnuM zarU karyuM. paNa A dhUNI to sAva bujhAI gaI hatI. mAtra rAkha ja bAkI hatI. temAM Aga to zuM, paNa aMgAro ke taNakhoya nahoto. AthI zraddhAnAM sumana C 73 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya punaH guru pAse Avyo ane bolyo, "gurujI ! AmAM saheje agni nathI. huM kevI rIte tamane lAvI ApuM ?" Ama chatAM gurue pharI vAra Agraha rAkhyo eTale ziSye punaH dhUNI pheMdI. emAMthI agnino eka aMza paNa na maLyo. te pAcho Avyo. gurune vinamratAthI vAta karI, tyAre gurue ziSyane vahAlathI bheTI paDatAM kahyuM, "vatsa ! tuM mArI aMtima parIkSAmAM paNa uttIrNa thayo che. huM parIkSA leto hato ke tArA cittamAM hajI paNa bredhanI thoDIka Aga rahI che kharI ? paraMtu teM enA para pUrNa vijaya prApta karyo che .' Ama kahIne gurue ziSyane AzIrvAda ApyA ane ziSya vidAya lIdhI. 74 C zraddhAnAM sumana 37 ALasunA jIvanamAM astAcaLa ja hoya ! ALasunA rAjadarabAramAM atyaMta ALasa vyakti AvI ane eNe rAjA samakSa mAgaNI karI ke huM khUba garIba chuM. mane khAvAnA paNa sAMsA che. ApanA rAjyamAM sau koI sukhI ane huM pArAvAra duHkhI ! Apa mane thoDI sonAmahoro Apone jethI mAruM dAridraca dUra thAya. rAjAe kahyuM, "tuM garIba che, to kAma kema karato nathI ? mahenata karIza to jarUra sukhI thaIza ane tArI AvI durdazA dUra thaze." rAjadarabAramAM yAcanA karavA AvelI vyaktie kahyuM, "mahArAja ! mane koI kAma ApatuM nathI. loko mane sAva ALasu mAne che, mane mArA nAmane badale gAmanA loko 'ALasunA pIra' tarIke oLakhe che." rAjAe enI ALasanI parIkSA karatAM kahyuM, "tane sonAmahora nahi, paNa icche eTaluM sonuM ApuM. mArA rAjabhaMDAramAM jaIne AvatI kAle tAre joIe teTaluM sonuM laI leje. mAtra eTaluM ja ke A badhuM sUryAsta pUrve laI leje. sUryAsta samaye rAjabhaMDAranAM dvAra baMdha thaI jaze, te pachI tAre khAlI hAthe pAchA javuM paDaze." ALasunA AnaMdano pAra na rahyo. pachIne divase vahelI savAre UThIne, nAsto karIne rAjabhaMDAra tarapha cAlI nIkaLyo. rastAmAM eka ghaTAdAra vaDa joyo. enA chAMyaDAnI jagAe evI zraddhAnAM sumana E 75 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 dharatInA loka AkAza tarapha juo ! zItaLatA hatI ke ene ema thayuM ke "lAva, thoDI vAra ArAma karI lauM." vaDanA chAMyaDAmAM vahetI zItaLa havAnA kAraNe ene gADha nidrA AvI. enI AMkha khUlI tyAre joyuM to sUrya madhyAhnathI astAcaLa tarapha jaI rahyo hato. paNa vicAryuM ke hajI sAMja thavAnI to ghaNI vAra che. phikara zI ? dhIredhIre Daga bharato e AgaLa vadhyo. rastAmAM meLo joyo ane vicAryuM ke lAvane jarA meLAmAM jaIne eka AMTo lagAvI AvuM. thoDI moja-majA karI lauM, pachI sIdho rAjabhaMDAramAM khajAnacI pAse pahoMcI jaIza. ene meLAmAM ghUmavAnI khUba majA AvI. mitro sAthe gappAM lagAvyAM. vaLI, cagaDoLamAM beTho ane pAcho nAsto karyo. thoDAM ramakaDAMnI kharIdI paNa karI. Ama lAMbA samaya sudhI eNe meLAno AnaMda mANyo. AkAzamAM joyuM to khyAla Avyo ke sUrya have astAcaLanI sAva najIka AvI gayo che. ene rAjAnI cetavaNInuM smaraNa thayuM. e doDato-doDato rAjabhaMDAramAM pahoMcyo, tyAre sUrya DUbI gayo hato ane rAjabhaMDAranAM dvAra biDAI gayAM hatAM. ALasue daravAjA AgaLa mAthuM paTakyuM. ene samayanI kiMmata samajAI ane nagdha karyuM ke jIvanamAM have kyAreya ALasa karIza nahi. kApaDanA vepArIno dIkaro phrAMsisa eka raMgIlo, laDavaiyo sipAI hato, paraMtu saghaLuM tyajIne e saMnyAsI banI gayo. dayAnI mUrti jevA phrAMsisane patita ane samAje tyajelAo pratye apAra prema hato. e samaye kyAMka dharmasamAjomAM dharmAbhimAna hatuM, to kyAMka jabaradastIthI potAno dharma bIjAnA gaLe bAMdhavAmAM Avato hato. saMta phrAMsise badhA dharmone parasparano bheda, DaMkha ane dveSa bhUlI jaIne AkhI duniyA upara mahApUranI peThe phelAtI adhArmikatA sAme mahAyuddha karavAnuM AvAhana karyuM. AvA saMta phrAMsisa eka vAra iTAlInA AsisI gAmamAM rAta gALI rahyA hatA. emaNe joyuM to AkAzamAMthI rUperI cAMdanI varasatI hatI. UMcA UMcA minArAo ane makAnonA jharUkhAo para cAMdanI ramata khelatI hatI. bAjumAM khaLakhaLa vahetAM jharaNAnAM pANI para cAMdanI rUmajhUma nAcatI hatI. AsisInA nagarajano to nirAMte UMdhamAM sUtA hatA. kone hatI AvI kudarata jovAnI phurasada ke kone hatI AvI cAMdanI mATenI cAhanA ? Ave samaye ekAeka devaLamAM ghaMTanAda thavA lAgyo. sahu saphALA jAgI UThyA. koI moTI Aphata trATakI hoya, tyAre lokone khabaradAra karavA mATe ghaMTanAda karavAmAM Avato hato. badhA UThIne devaLa tarapha doDyA. koI vicAratuM hatuM ke kyAMka Aga phATI nIkaLI haze, to koIne thatuM ke vIjaLI trATakI haze! 76 D zraddhAnAM sumana 76 1 zraddhAnAM sumana 9 zraddhAnAM sumana 77, Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 | IrSA ke bhaya kadI utkRSTa banAvaze nahi koIne evI zaMkA jAgI ke virodhI rAjyanI senA AsisI para hallo karavA mATe dhasI AvatI haze ! loko devaLa pAse doDIne AvyA ane joyuM to saMta phrAMsisa jorathI ghaMTa vagADatA hatA. ekatrita thayelA lokoe saMtane pUchavuM, "are, evI te zI aNadhArI Aphata AvI che, prabhu ? devaLano ghaMTa zA mATe vagADo cho ?" saMta phrAMsise kahyuM, "are, juo ! juo ! jarA AkAzamAM UMce to juo. zuM tame dharatInA loka AkAzane bhUlI gayA cho? jarA najara karo A caMdra upara, cAMdanI kevI purabahAramAM khIlI che ! vAha, vAha !" mAnavIe enA vartamAna jIvanamAM prakRtinA AnaMdane evo gumAvyo che ke enA erakanDizanDa rUmamAM ene AkAza dekhAtuM nathI. tArAonI ramata ke caMdranI cAMdanIno ene lezamAtra khyAla nathI. gharanA AMgaNAmAM e vRkSa vAve che, kiMtu e vRkSanI saMbhALa pote leto nathI. Ane kAraNe e vRkSone navI kUMpaLo phUTe, tyAre kevo AnaMda thAya che eno AjanA mAnavIne anubhava rahyo nathI, eNe to badhuM mALIne havAle karI dIdhuM che. AsapAsa vIMTaLAyelI bhautikatAne kAraNe e prakRtine samULagI vIsarI gayo che. e samayamAM samagra AryAvartamAM guru droNa samAna zastravidyAnI nipuNatA koInI pAse nahotI. apratima parAkramI parazurAma pAsethI svayaM droNa utkRSTa zastravidyA zIkhyA hatA, AthI ja pitAmaha bhISma kauravo ane pAMDava rAja kumAronA guru tarIke mahAsamartha zastravettA droNAcAryanI nimaNUka karI. eka vAra dhanuSapUjana karyA bAda guru droNa Asana grahaNa karI rahyA hatA, tyAre ADuM moM karIne azvatthAmA risAIne Ubho rahyo. putranI prakRtine pArakhatA droNa pAmI gayA ke nakkI, putra azvatthAmAne kazuMka mAThuM lAgyuM che, mATe te risAyo che. guru droNe hetALa avAje azvatthAmAne pUchayuM, "vatsa, tame vyagra lAgo cho. tamAre mane kaMIka kahevuM hoya tema lAge che." potAnA manano Ubharo ThAlavatAM azvatthAmAe kahyuM, "samagra AryAvartamAM Aje Apa dhanurvidyAnA sarvazreSTha pAraMgata cho ane ema kaho cho paNa kharA ke Ape mane ApanI pAsenI tamAma vidyA zIkhavI che. kharuM ne ?" guru droNe kahyuM, "sAva sAcI vAta. meM mArI saghaLI vidyA tane zIkhavI che, vatsa." nA, tame arjunane je vidyA ApI, e vidyA mane ApI nathI. enA vinA huM AryAvartamAM aparAjeya kevI rIte banIza?" "vatsa, tane pUrepUro khyAla che ke A jagatamAM tArAthI 78 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 79 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 satattvomAM zraddhA e sAhasa che ! vizeSa mane bIjuM kaMI priya nathI. je zastravidyA arjunane zIkhavI che, te saghaLI tane zIkhavI che. mane samajAtuM nathI ke tane Avo saMzaya jAgyo kema ?" azvatthAmAe kahyuM, "A saMzayanuM kAraNa e ke Ape mane ane arjunane samAna vighA ApI hovA chatAM zastravidyAnI kasoTI samaye arjuna samakSa mArI jAtane nimna ane UtaratI hovAno anubhava karuM chuM. mArA karatAM e vizeSa caDiyAto dhanurdhara lAge che, AthI arjuna pratyenA ApanA pakSapAtano saMzaya jAgyo che." guru droNe kahyuM, "vatsa, koI paNa dhanurdhArI ke zastradhArIne enAM zastra ke vidyA zreSThatA ApatAM nathI. zastra ane vidyA to upakaraNa mAtra che. zreSThatA to ene vAparanAranA cittamAM abhayane kAraNe prApta thAya che." A sAMbhaLI azvatthAmA akaLAI UThyo ane bolyo, "Ano artha evo ke huM kAyara chuM ?" nA. kiMtu tArA manamAM arjunanI zreSThatA pratye IrSAno bhAva che ane A IrSAno bhAva ja tArAmAM bhaya jagADe che, putra, bhayabhIta mAnavIne zreSThamAM zreSTha zastra ke vidyA ApavA chatAM e nirarthaka sAbita thAya che, kAraNa ke IrSA ke bhaya kadI utkRSTatA ApatAM nathI." pharIdapura vistAramAM eka dhADapADunI dhAka cotarapha phelAyelI hatI, e khuMkhAra dhADapADu lUMTa karavA jatAM jarUra paDe hatyA karatAM paNa saheje acakAto nahIM. mahAmahenate polIse ene pakaDyo. dhADapADune adAlata samakSa Ubho karavAmAM Avyo. nyAyamUrti bhagavAnacaMdra bojhe ene sajA phaTakArI. dhADapADunA gussAno pAra rahyo nahi. eNe manomana nakka karyuM ke sajA pUrI thayA bAda sauthI pahelAM to A nyAyamUrti sAthe badalo laIza. mane sajA phaTakAranArane huM evI sajA karIza ke je jiMdagIbhara yAda rahe ! dhADapADu sajA bhogavIne chUTyo. eNe paheluM kAma potAnuM vera vALavAnuM karyuM. eNe nyAyAdhIza bhagavAnacaMdra bojhano baMgalo saLagAvI dIdho. enI AgamAM nyAyAdhIzanI mAla-milakata ane gharavakharI badhuM ja bhasmIbhUta thaI gayuM. nyAyAdhIza ane emanA putra saLagatI AgamAMthI mAMDa bahAra nIkaLI zakyA. polIse pharI e dhADapADune pakaDyo ane ene pharI sajA karI. kArAvAsanA saLiyA pAchaLa rahelA dhADapADune pastAvo thavA lAgyo. e vicAravA lAgyo ke nyAyAdhIze to emanuM kartavya bajAvyuM hatuM. mArI sAme koI vera lIdhuM nahotuM, paNa meM badalAnI bhAvanAthI emanuM keTaluM badhuM ahita karyuM ! jelamAMthI bahAra nIkaLIne nyAyAdhIzanI kSamA mAgavA gayo. eNe kahyuM, "Apa mane mApha karo, mArI bhUla thaI gaI. have W) D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 81 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 dAna ApatAM mAthuM jhUkI jAya che ! mAre A verajherano dhaMdho choDI devo che. lUMTa ane hatyA mane zAMtithI jIvavA detA nathI. Apa koI rasto batAvo." nyAyAdhIze kahyuM, "bhAI, prAmANikapaNe nokarI kara, to tane jIvavAno AnaMda Avaze." dhADapADue kahyuM, "sAheba, mane koNa nokarI Ape ? jenI matharAvaTI melI hoya, tenA para koNa vizvAsa muke ?" nyAyAdhIza bhagavAnacaMdra bojhe kahyuM, "mane tArA para vizvAsa che. huM tane nokarI ApuM chuM." dhADapADunA Azcaryano pAra na rahyo. eNe kahyuM, "sAheba, mAre zuM karavAnuM?" nyAyAdhIza bhagavAnacaMdra bojhe kahyuM, "A mArA putrane nizALe mukavA javAnuM ane nizALa pUrI thAya tyAre ene levA javAnuM kAma tane soMpuM chuM." - dhADapADu nyAyAdhIzanA A vizvAsane joIne namI paDyo. A nyAyAdhIza bhagavAnacaMdra bojha e bhAratanA vizvavikhyAta vijJAnI jagadIzacaMdra bojhanA pitA hatA. mAnavInA hRdayamAM rahelAM satattvomAM zraddhA rAkhavI e kaparuM kAma che ane e satattva para zraddhA rAkhIne sAhasa karavuM te atyaMta virala che. nyAyamUrti bhagavAnacaMdra bojhane e dhADapADunI bhItaramAM rahelI saccAI para vizvAsa hato ane tethI ja teo enA para vizvAsa TheravavAnuM sAhasa karI zakyA. prabhAvazALI vyaktitva dharAvatA abdurrahIma khAnakhAnAna e akabara ane jahAMgIranA samayanA zaktizALI senApati hatA ane emanI sAthosAtha kavi ane sAhityapremI hatA. arabI, phArasI, turkI, saMskRta ane hiMdI bhASAnuM ane aneka viSayonuM jJAna dharAvanAra rahIma bAdazAha jahAMgIranA zikSaka hatA tema ja temaNe yuddhomAM mughala zAhajAdAo sAthe rahIne vijayo hAMsala karyA hatA. kavio ane kalAkArono prazaMsaka abdurrahIma khAnakhAnAna pote kavi hatA ane hiMdI ane phArasImAM rahIma' ane 'rahImana'nA takhallusathI kAvyaracanA karatA hatA. abdurrahIma amIra hatA, paraMtu potAnuM dhana e garIbo ane nirdhanone vaheMcI ApatA. rAtadivasa emane tyAM sadAvrata cAlatuM hatuM ane rahIma jAte potAne hAthe dAna ApavAmAM mAnatA. potAnA ghera Avelo koI paNa mAnavI khAlI hAthe pAcho phare nahIM enI khAsa takedArI rAkhatA hatA. A rahIma potAne hAthe dAna ApatA hoya, tyAre haMmezAM mAthuM nIcuM rAkhIne dAna ApatA hatA. sahu koIne Azcarya thatuM. are ! dAna jevuM uttama kArya karatI vakhate to vyaktinuM mastaka unnata hovuM joIe. kAma AvuM UMcuM ane mAthuM zA mATe nIcuM ? eka vAra eka svajane rahImane pUchayuM, "Aje jagatamAM 82 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 83 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 | mArA karatAM kUtaro vadhu kSamAzIla ! ApanA jevA dAnavIrano joTo jaDavo muzkela che. Apa dAna karo cho, to zA mATe mAthuM nIcuM rAkho cho ?" - kavi rahIme kahyuM, "dosta, mAthuM nIcuM rAkhato nathI, paraMtu zaramane kAraNe mAruM mAthuM jhUkI jAya che." mitrae pUchyuM, "dAna ApavuM ane zarama anubhavavI ? A te kevuM ? tamane zenI zarama Ave che ?" rahIme kahyuM, "huM dAna ApuM chuM tyAre loko mArI prazaMsA kare che. mAro AbhAra mAne che. maLelA dAna mATe duA Ape che, paraMtu huM jANuM chuM ke huM Ane mATe yogya nathI ane AthI ja mAruM mAthuM zaramathI DhaLI paDe che." are, Apa to AvI prazaMsA mATe sarvathA yogya cho, pachI zarama zenI ?" rahIme kahyuM, "zarama e mATe Ave che ke dAna denAra to Izvara che. huM to mAtra eka nimitta ke mAdhyama chuM. loko mane nimitta samajavAne badale mane ja dAtA mAne che ane tethI mAruM mAthuM zaramathI jhUkI jAya che." | mughala samayanA yuddhavijetA ane zaktizALI senApati rahImanA hRdayamAM rahelI bhAvanA joIne emano mitra gadgadita thaI gayo. sadA samabhAvamAM raheto eka sAdhaka haMmezAM kALAM vastro paherato hato. e prArthanA karato hoya ke bhajana gAto hoya, graMthanuM adhyayana karato hoya ke dhyAna dharato hoya; paraMtu dareka dharmakriyA vakhate kALAM vastro ja pahere. kyAreka koI ene prazna kare, "are bhAI ! evuM te konuM mRtyu thayuM che jenA zokamAM tame rAta-divasa kALAM vastro dhAraNa karo cho ? koI nikaTanA svajananA akALa avasAnano UMDo AghAta lAgyo che ?" A sAMbhaLI sAdhaka hasI paDato ane kaheto, "bAhya saMsAra tyajI denArane Avo AghAta lAge kharo ? zokanAM zyAma vastro e mATe paheruM chuM ke ghaNAM varSothI mArI sAthe rahetA kAma, krodha, lobha jevA mitro hamaNAM ja avasAna pAmyA che." eka vyaktine A sAdhakanI parIkSA levAnuM mana thayuM. eNe ati Agraha karIne sAdhakane potAne ghera bhojana mATe nimaMtraNa ApyuM. sAdhaka enA gharamAM pravezyo eTale kImatI bheTa ApIne enuM svAgata karyuM. sAdhake svAgata svIkAryuM; paraMtu bheTa svIkArI nahi. e pachI yajamAne jamavAno samaya thayo hovA chatAM ene gharamAM besADI rAkhyo. sAdhaka zAMtithI eka khUNAmAM beTho. cheka sAMja thavA AvI eTale yajamAne kahyuM, UTho, padhAro." sAdhaka ema samajyo ke bhojana mATe nimaMtraNa Ape che; 84 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 85 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 adhika saMgraha aMte kaSTadAyI bane che ! paraMtu jevo e UThyo ke yajamAne sAdhakane gharamAMthI bahAra nIkaLavAno daravAjo batAvIne kahyuM, 'padhAro." sAdhakanA caherA paranI eka rekhA paNa badalAI nahi. e gharanI bahAra nIkaLyo. mAMDa pagathiyAM UtarI rahyo, tyAM pAcho bolAvyo. AvI rIte daseka vAra ene gharamAM svAgata karyuM ane tarata ja 'padhAro' kahIne vidAya ApI. yajamAnanA AvA vyavahArathI sAdhaka saheje akaLAyo nahi, tyAre yajamAne kahyuM, "sAce ja tame aMdaranA zatruo para vijaya meLavyo che ane tethI tame kALAM vastro paheravAnI yogyatA dharAvo cho. tamane gusse karavAno mAro prayatna viphaLa gayo. tamArI samatAne dhanya che ! tamArI zI prazaMsA karuM !" samabhAvamAM rahelo sAdhaka prazaMsAnI icchAthI paNa lepAya tevo nahoto. eNe kahyuM, "mAruM A kArya kaI rIte prazaMsanIya kahevAya ? mArAthI vadhu kSamAzIla to kUtarAo hoya che, jemane hajAra vAra bucakArIne gharamAM bolAvo cho ane jo kyAreka ekAeka Ave to dhUtkAro cho ane tema chatAM e e ja rIte AvatA rahe che." bhagavAna buddha bhikSuo sAthe vihAra karI rahyA hatA. buddha AgaLa cAlatA hatA ane bhikSusamUha emane anusarato hato. rAjagRhI nagarImAM sahuno umaLakAbhera satkAra thayo hato. AkhuM nagara dharmotsavamAM DUbI gayuM hatuM. nagaramAMthI bahAra nIkaLyA bAda bhagavAna buddha ja rA pAchA vaLIne joyuM, to ati Azcarya thayuM. rAjagRhI nagarImAMthI prasthAna karatI vakhate nagaranA rAjA ane zreSThIoe bhikSuone jarUriyAta pramANe sAdhana-sAmagrI ane keTalIka bheTa ApI. keTalAka bhikSuoe Ano asvIkAra ryo, to zreSThIoe emane AgrahapUrvaka A sAmagrI ApI hatI. bhagavAna buddhe joyuM ke badhA bhikSuoe mAthA para moTuM poTaluM UMcakyuM hatuM, jemAM A sAmagrI ane bheTa rahelI hatI. keTalAka evA bhikhuo paNa hatA ke jemanA mAthA para to AvuM poTaluM hatuM; paraMtu kamara para paNa poTaluM bAMdhyuM hatuM. bhikSuonI saMgrahavRtti joIne bhagavAna buddha atyaMta ciMtita thaI gayA. sAMja paDI hatI ane jaMgalanA eka bhAgamAM rAtrivizrAma karavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM. ziyALAno samaya hato. badhAM potAnAM vastro pAtharIne sUI gayA. bhagavAna buddhe paNa eka vastra bichAvyuM ane ThaMDIthI bacavA mATe anya vastra oDhI lIdhuM. rAta jema vadhatI gaI, tema ThaMDI paNa Wo D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana E 87, Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 mAruM mana becena raheze ! vadhatI gaI. buddha vaLI vadhu eka vastra oDhyuM. potAnA bhikSuonI saMgrahavRtti joIne rAtabhara bhagavAna buddha becena rahyA. vahelI savAre emane eno ukela maLI gayo. ziyALAnI rAta ane ThaMDImAMthI bacavA karelA upAyo parathI emaNe niSkarSa kADhayo ke eka vyaktine potAnI rakSA mATe traNa vastronI jarUra che. prAtaHkALe bhagavAna buddhe potAno A vicAra bhikSuone kahyo ane sAthe ema paNa kahyuM, "jeTalI AvazyakatA hoya eTalo ja saMgraha karavo. jarUriyAta pramANeno saMgraha karavo sAro; paraMtu enAthI adhika saMgraha e kaSTadAyI bane che ane tethI AvI saMgrahavRttithI ke pravRttithI sadaiva aLagA rahevuM joIe." ema. vizvezvaraiyA eka evA mahAna mAnavI hatA ke jemaNe bhAratane enjiniyariMganA kSetre apUrva siddhi apAvI. AvA vizvezvaraiyA vizvanuM paribhramaNa karavA nIkaLyA hatA. teo amerikAnA zikAgo zaheramAM pahoMcyA. ahIM emaNe eka lekhakane lekha lakhavA mATe karArabaddha karyA. A mATe ATha DaoNlarano puraskAra ApavAnuM nakkI karyuM. vizvezvaraiyAe lekha mokalavA mATenuM potAnuM saranAmuM ApyuM ane lekhake emane samayasara lekha maLI jaze evI khAtarI ApI. nizcita tArIkhe vizvezvaraiyAne lekha maLyo ane emaNe e vAMcyo. A lekha vAMcIne teo ati prasanna thaI gayA. emaNe ATha DaoNlarane badale nava DaoNlarano puraskAra mokalyo. lekhakane e puraskAra maLyo ane emaNe joyuM ke AThane badale nava DaoNlara puraskArarUpe maLyA che eTale teo ema. vizvezvarayAne zodhavA nIkaLyA. eka hoTalamAM emane e maLI gayA eTale lekhake potAne maLelo vadhArAno DaoNlara pAcho Apyo. vizvezvaraiyAe kahyuM, "ApanI lekhanakalAthI prasanna thaIne meM eka DaoNlara pAritoSikarUpe Apane mokalyo hato. Apa ene rAkhI lo." lekhake kahyuM, "Apa A rIte prasanna thaIne mane eka DaoNlara vadhu Apo temAM ApanI guNagrAhakatA che, paraMtu huM e laI zakuM 18 D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 89 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 phakIrI e vedanA nahi, paNa moja che ! nahi. nirdhArita pArizramika karatAM vadhu levAno mane koI adhikAra nathI. jo huM vadhu puraskAra lauM to mAruM mana mane becena banAvI mUke ane mArA jIvanano AnaMda osarato jAya. mATe Apa kRpA karIne A eka DaoNlara pAcho svIkArazo." - vizvezvaraiyA A lekhakanI prAmANikatAthI khuza thaI gayA ane e lekhake mananI becenIthI bacAvavA mATe vizvezvarayAno AbhAra mAnyo. e hakIkata che ke mANasa pahelAM aprAmANikatA kare che ane pachI becena bane che. e aprAmANikatA ane mAnasika rIte asvastha rAkhe che. pariNAme ene je kaMI prApti thaI che teno paNa te AnaMda meLavI zakato nathI. ema kahevAya che ke saraLatA ane prAmANikatAnuM ozIkuM jenA mAthe hoya tene kadI becenI thatI nathI ke anidrA bhogavavI. paDatI nathI. mazahura zAyara zekha sAdI nevuM varSanA thayA. arabastAnanA sulatAnane A zAyaranI majAka karavAnuM sUjhayuM. eNe zAyarane eka atyaMta kImatI hIro mokalyo ane sAthe saMdezo pAThavyo, are zAyara ! tame AkhI jiMdagI zAyarI lakhavAmAM vitAvI, paNa temane maLyuM zuM ? gulazana ane bulabulanI bahekelI kalpanAno artha zo ? mojamastInI ghaNI zAyarI lakhI, chatAM garIbI tamArA gharamAM covIse kalAka AMTA mAre che. AvA zAyara thavAno zo artha ? tame prajAne khvAba ApyA; ane pote khvAbamAM ja jIvyo." potAnA saMdezAmAM sulatAne vadhumAM lakhyuM, "juo, A sAthe tamane jovA mATe hIro mokalAvuM chuM. tame jiMdagImAM Avo hIro kadI joyo nahi hoya. ene barAbara juo ane kaho ke AnI barAbarInI koI kavitA tamArI pAse che kharI ?" zekha sAdIe sulatAnano saMdezo vAMcyo ane emaNe mokalelA hIrAne paNa joyo. e pachI emaNe sulatAnane javAba lakhyo, sulatAna, tamane zAyarInI pahecAna kyAMthI hoya ? mArI zAyarIno ekaeka zabda tamArA hIrA karatAM ghaNo mUlyavAna che. mArA zabda vikhUTAM paDelAM be hRdaya vacce snehasetu banavAnI tAkAta rAkhe che, tamArA hIrAmAM evI koI kSamatA che kharI ? tamAro hIro to be vyaktio vacce khUnakharAbAnuM kAraNa bane che. 9) D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 91 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. icchAnI doDa aMte duHkha lAve che. sulatAna ! mArA zabdo IzvaranA siMhAsanane DolAvavAnI kSamatA rAkhe che, jyAre tamAro hIro koI bhUkhyA mAnavInI bhUkha maTADatA eka caNAnI paNa barAbarI karato nathI. mArI zAyarI aneka kALa sudhI jIvita rahe che, jyAre hIro keTalAya mANasano kALa banI jAya che. AthI kaI rIte mArI zAyarI sAthe tamArA hIrAnI tulanA karavI ? huM eTaluM ja kahIza ke tamAro hIro tamane ja mubAraka ho." sulatAna pAse zAyarano saMdezo pahoMcyo. eNe pharI hIro mokalIne kahyuM, "ATalI garIbImAM jIvo cho tene badale A hIro rAkhI lo to sAruM." zAyare hIro pAcho vALatAM kahyuM, "tamArA hIrA karatAM mArI garIbI sArI che. hIrAnI mAre koI AvazyakatA nathI." e hakIkata che ke zabdanI zaktine mApavA mATe dhanano gaja sadAya TUMko paDe che. zAyaranI phakIrI enA jIvananI moja bane che, vedanA nahi. zekha sAdInI AvI mastIne sulatAna samajI zakyo nahi ane mATe ja eNe zAyarane hIro mokalIne enI mojamastInI majAka uDAvavAno prayAsa karyo. zekha sAdInI sIdhIsAdI samajaNe sulatAnane zabdanI kiMmata samajAvI ! vidhAtAne pArAvAra vedanA thatI hatI ke huM mAnavIne ATaluM badhuM ApuM chuM chatAM ene maLyAno saMtoSa karatAM na maLyAnI atRpti vizeSa rahe che. prApti mATe dhanyatA pragaTa karavAne badale aprApti mATe nasIbane doSa Ape che. koI dhana maLyuM na hoya te mATe vidhAtAne kAraNabhUta gaNe che, to koI Avo janama maLyo te mATe vidhAtAne doSita Therave che. vidhAtAnI akaLAmaNano pAra nahoto ane tethI eNe eka divasa DhaMDhero piTAvyo. eNe kahyuM ke mANasa enA sahuthI moTA duHkhanI vAta lakhIne ciThThI Ape ane mANasane sahuthI moTuM sukha zemAM che e paNa lakhI Ape. enuM atyAranuM duHkha dUra karAze ane ene iccheluM sukha ApavAmAM Avaze. vidhAtAnA A vijJApane to e keeka mANasane doDatA karI dIdho. rAya hoya ke raMka, sAdhu hoya ke zetAna, cora hoya ke nokarI badhA ja potAnA duHkhanI noMdha lakhIne doDyA. sAthesAthe e paNa lakhyuM ke ghaNA vakhatathI je meLavavA mATe rAtadivasa manamAM saLavaLATa thato hato te vastu maLI jAya to kevuM sAruM ? koIe ciThThImAM phariyAda lakhI ke ene AMtaraDAnA rogano vyAdhi che. koIe kabajiyAtanI kahAnI lakhI, koIe rAjAne prajAnI pIDAnI vAta lakhI to koIe niHsaMtAna hovAnuM duHkha lakhyuM. koIne bhojana maLatuM na hatuM, to koInuM mukha kadarUpuM hatuM. 92 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 93 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 | prANathI paNa amUlya A khajAno che ! pratyeka vyaktie potAnA bhItaranuM sauthI moTuM duHkha ciThThImAM lakhyuM. vidhAtAe AvIne A ciThThIo ughADI ane bolI, "jiMdagIbhara tame jenI khvAheza rAkhI hoya te tamane maLaze. tame e vastu meLavavA AmAMthI ciThThI upADo. tamArI icchA pUrNa thatAM tamArA jIvanamAM sukhanI paritRpti thaze." dareke jUnuM duHkha mUkI dIdhuM ane navuM sukha lIdhuM. nisaMtAnane saMtAna thayAM, paraMtu have saMtAnanA prazno pIDavA lAgyA. koIne capaTuM nAka sIdhuM thayuM, paraMtu enI e suMdaratAne vakhANanArA koI na maLyA. koIne sArI nokarI maLI, paraMtu nokarInI vyastatAne kAraNe thayelA rogo ene gherI vaLyA. Ama je navI prApti thaI te navuM du:kha laIne AvI koI sukhI na thayuM balake sahu navA du:khe du:khI thayA. pharI pAchA lamaNe hAtha mUkIne vidhAtAne doSa ApavA lAgyA. bhagavAna buddhanuM janmasthAna ane emanI janmabhUmi jovAnI prabaLa icchAthI yuana zvAMga bhAratanA pravAse nIkaLyo. covIsa varSanA A yuvakane cInanA samrATe A pravAsa mATe maMjUrI ApI nahi, to te lapAto-chupAto I. sa. 929mAM bhAratanA pravAse nIkaLI paDyo. rastAmAM eNe pArAvAra muzkelIono sAmano karyo. mArgamAM eno ghoDo mRtyu pAmyo. gobInA raNamAM tIrathI mAMDa bacyo. AvI keTalIya muzkelIo sahana karIne e bhArata pahoMcyo. bhAratanI prasiddha nAlaMdA vidyApIThamAM rahIne eNe cha varSa sudhI adhyayana karyuM ane sAthosAtha keTalAka mahAna graMtho paNa kharIdyA. soLa varSa sudhI bhAratanuM bhramaNa karIne e cIna pAcho javA mATe nIkaLyo. bhAratamAMthI chasso ne sattAvana jeTalA hastalikhita graMtho, thoDIka mUrtio ane bhagavAna buddhanA avazeSo laIne e svadeza pAcho pharato hato, tyAre cInathI abhyAsa mATe AvelA paMdara vidyArthIo paNa enI sAthe thayA. A vidyArthIone yuana zvAMganI sAthe javAmAM jJAnaprAptino varNo moTo lAbha dekhAya. evAmAM rastAmAM nadI AvI. emaNe eka hoDI bhADe karI, paraMtu hoDI majhadhAramAM pahoMcI ane musApharonA bhArathI DolavA lAgI. 94 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana D 95 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 | Izvarane mArA para paNa vizvAsa che ! hoDIvALAe yuena zvAMgane kahyuM, "hoDImAMthI bhAra ocho karavo paDaze, nahIM to ApaNe badhA DUbI jaIzuM. ATalo badho bhAra hoDI khame tema nathI." badhA vicAramAM paDyA ke karavuM zuM ? tyAre hoDIvALAe sAhajika rIte kahyuM, A moTAMmoTAM pustako nadImAM padharAvI do, to bhAra ocho thaI jaze ane kazo vAMdho nahi Ave." yuana zvAMga vimAsaNamAM paDI gayA. A pustakomAM jJAnano bhaMDAra hato. enA dvArA potAnA dezamAM jJAnaprakAza phelAvAno hato, paNa enA mahattvano nAvikane kyAMthI khyAla hoya ? AvAM amUlya pustako ema kaMI nadImAM pheMkI devAya ? A samaye eka vidyArthIe yuena zvAMgane praNAma karIne vinaMtI karI ke, "A jJAna-khajAno ApaNA dezavAsIo mATe atyaMta mUlyavAna che. enAthI aneka vyaktio dharmanAM rahasyo pAmaze. ene koI paNa bhoge pheMkI devAya nahi. ene badale ame badhA nadImAM kudI paDIzuM ane nAvano bhAra ocho karIzuM. ame svadeza pahoMcIe ke na pahoMcIe e mahattvanuM nathI, AvA amUlya graMtho cInamAM pahoMce, te jarUrI che." eka pachI eka paMdara vidyArthIo nadInA UMDA pANImAM kUdI paDyA. yuena zvAMga A yuvAnonI vidyAprIti joIne dhanya banI gayo. bALapaNamAM maLelA sevAnA saMskAra evA mahorI UThyA ke vidyArthI avasthAmAM ja enDrujhe lokasevA karavAnA svapno sevyAM. vidyArthIkALathI ja eNe UMcA pagAranI nokarIne badale garIbo ane dalitonAM AMsu lUchavAnuM nakkI karyuM hatuM. potAnuM dhyeya siddha karavA mATe eNe laMDana mahAnagarano eka evo vistAra pasaMda karyo ke je tarapha bhadrasamAjano koI mAnavI jato nahI. gunAkhorI mATe jANItA evA A vistAramAM atyaMta garIba, dalita ane patita mANaso rahetA hatA. vyasananI badI phUlIphAlI hatI. enDrujhe vicAryuM ke enI sevAbhAvanAnI parIkSA mATe A vistAra yogya che. A vistAranA gunAkhoroe enI majAka uDAvI, keTalAka ene bevakUpha mAnatA hatA to keTalAka ene murkha gaNatA hatA. enDrujhano bheTo eka dArUDiyA sAthe thayo. enDrujhe joyuM to A mANasa eTalo badho zarAbI hato ke enI jAtanuM sAnabhAna gumAvI deto. chAkaTA banIne rastA para lathaDiyAM khAto cAlato hoya, satata apazabda bolato hoya. dArU pIne tophAna karavA mATe polIsa ene pakaDIne jela bhego karI detI hatI, jelamAMthI chUTIne bahAra AvatAM pharI dArU pIne Avo utpAta macAvato ane pakaDAto. Ama chuTakAro ane dharapakaDanuM cakra satata cAlatuM hatuM. pelo zarAbI jelamAMthI chUTIne pAcho Avyo tyAre enDrujha 9% D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 97. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI pAse gayA. ene samajAvyuM ke A dArU daitya jevo che. e mAnavane dAnava karI nAkhe che, mATe tuM dArU pIvAnuM choDI de. pelA dArUDiyAne to majAka maLI. eNe enDrujhanI sAme ja dArU pIvo zarU karyo. enDrujhe enI sAme UbhA rahIne prabhune prArthanA karI, "he prabhu, A dArU pInArA mAnavIne mApha karaje. enuM kalyANa karaje." dArUDiyo enDrujhanI prArthanA sAMbhaLIne kyAreka aTTahAsya karato to kyAreka apazabda bolIne mAravA dhasI jato. enDrujha to jyArejyAre dArUDiyo maLe tyAre prArthanA karatA ane Izvarane enuM kalyANa karavAnuM kahetA. dArUDiyo eka divasa akaLAyo. eNe kahyuM, "alyA bhAI, IzvaranI vAta choDa. tuM pAgala thaI gayo lAge che. mArA jevAnuM te kadI Izvara kalyANa karatA haze ? maphatanI AvI badhI mAthAkUTa choDI de." enDrujhe kahyuM, "bhAI, tane kadAca IzvaramAM vizvAsa nahi hoya, paNa Izvarane to tArAmAM jarUra vizvAsa che ke dArUne tuM jarUra tilAMjali ApIza." dInabaMdhu enDrujhanA A zabdoe dArUDiyA para jAduI asara karI. enA hRdayane sparzI gayA. eNe kahyuM, "mane evuM hatuM ke Izvarane to mArA jevA pratye napharata ja hoya, paNa tame kaho cho ke Izvarane mArA para vizvAsa che ane te mAruM kalyANa karavA cAhe che, to AjathI dArU harAma." 98 C zraddhAnAM sumana 49 je ekalo khAya, ene kUtaro karaDe che ! mahArAjA prasenajita eka navI rIte vicArato rAjavI hato. sAmAnya paraMparA evI hatI ke pATavIkuMvara hoya te gAdIe bese. mahArAjA prasenajite e paraMparA toDavAno vicAra karyo. eNe vicAryuM ke mArA ekaso putramAMthI je sauthI yogya haze tene gAdI soMpIza. A ekaso rAjakumAronI parIkSA karavAno eNe vicAra karyo. eNe badhA rAjakumArone bhojana mATe nimaMtraNa ApyuM. bhojana zarU karavAnI sUcanA maLatAM rAjakumAroe khAvAnuM zarU karyuM. hajI pahelo koLiyo moMmAM mUke te pahelAM cAre bAjuthI zikArI kUtarAo dhasI AvyA. rAjakumAro AnAthI DarIne bhAgavA lAgyA. bhojana bhojanane ThekANe rahyuM. AvI paristhiti hoya tyAre bIjo vicAra kaI rIte thaI zake ? ekamAtra sauthI nAno rAjakumAra zreNika nirAMte besI rahyo. e Daryo ke bhAgyo nahi. bIje divase rAjasabhA bharAI, amAtya, rAjaguru, adhikArIo ane nagaranA pratiSThita sajjano beThA hatA. A samaye rAjA prasenajite badhA rAjakumArone bolAvyA. navvANuM rAjakumAroe to adhikArIonI avyavasthA mATe Akroza ThAlavyo. mahArAjAe emane sakhatamAM sakhata sajA karavI joIe evuM sUcana karyuM. rAjAe pUchyuM, "kAle koI rAjakumAra bhojana karI zakyo kharo ?" zraddhAnAM sumana D 99 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM. eka mAtra zreNike ema kahyuM ke eNe nirAMte bhojana karyuM rAjA prasenajite kahyuM, "bIjA badhA rAjakumAro bhAre samajadAra kahevAya. zikArI kUtarA AvyA eTale bhojana choDIne bhAgI gayA. paNa tame tyAM kaI rIte rahyA ? kUtarAoe tamane kema phADI khAdhA nahIM ?" zreNike kahyuM, "mahArAja, je ekalo khAya che ene kUtarAo karaDe che. mArI sAme ekaso bhojanathALa hatA. kUtarAo AvatA gayA tema huM thALa sarakAvato gayo. emaNe paNa khAdhuM. je ekalo khAya che tene kUtaro karaDe che. je bIjAne khavaDAvIne khAvAnuM jANe che ene kUtaro karaDato nathI. bahAranI paristhitithI meM manane zAMta rAkhyuM ane nirAMte bhojana lIdhuM." mahArAjA prasenajite zreNikane rAjagAdI soMpI. rAjA prasenajite joyuM ke rAjakumAra zreNika bIjAno vicAra kare che. potAno vicAra karanAra mAtra sattA jamAvato hoya che. bIjAno vicAra karanAra prajAnA hRdaya-siMhAsana para birAjamAna thAya che. 100 D zraddhAnAM sumana 50 jIva bacAvavo e mAro dharma che rAjavaidya jhaMDu bhaTTajIne mana dardI e mAtra dardI nahoto, paNa dIkaro hato. ghaNI vAra dardIne sagavaDa na hoya to potAne ghera rAkhIne sAravAra ApatA. enI pAse paisA na hoya, to potAne nAme bIjAnI pAsethI paisA uchInA lAvIne e paisAthI enI davA karatA. are ! Izvara pUjA samaye paNa koI dardI Ave, to e dardInI tarata cikitsA karavA lAgatA. AvanAra dardI paNa kahetA ke, "vaidyarAja, AvI sevAcAkarI to khuda amArA dIkarA paNa na kare.. eka vAra emaNe joyuM ke koI yuvAna strI kUvAmAM paDIne ApaghAta karavA jaI rahI che. teo tarata doDI gayA ane eno hAtha jhAlIne kUvAmAM paDatI bacAvI lIdhI. emaNe e yuvatIne kahyuM, "dIkarI, ApaghAta e moTAmAM moTuM pApa che. kayA duHkhe tuM ApadhAta karI rahI che?" pelI yuvatIe potAnI vItakakathA kahI. nAnI uMmaramAM vidhavA banelI. ene koI puruSe lalacAvIne jALamAM phasAvI. e garbhavatI banatAM pelA puruSe ene tarachoDI dIdhI. mAtA, pitA, jJAti ane rAjye ene mAthe badanAmInuM kalaMka lagADyuM. e yuvatIne mATe jIvavuM AkaruM banyuM hatuM. AvA jIvanano aMta ANavA mATe kUvo pUravA sivAya enI pAse bIjo koI rasto nahoto. eNe jhaMDu bhaTTajIne kahyuM, "mAruM jIvana e mRtyu karatAM zraDhAnAM sumana | 101 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa badatara che, mATe have mAre jIvavuM nathI." rAjavaidya jhaMDu bhaTTajIe kahyuM, "nA, tane bhale badhethI jAkAro maLyo, paNa dIkarI ! huM tane AvakAro ApuM chuM. mAre ghera cAla, tane jatanathI jALavIza ane tArI prasUti paNa karAvIza." e sagarbhA vidhavAne jhaMDu bhaTTajI potAne ghera lAvyA ane enI prasUti paNa karAvI. jAmanagaranA rAjavI jAmasAhebane AnI jANa thatAM emaNe potAnA rAjyamAM sanmAnabharyuM pada ane gaurava dharAvatA vaidyarAjane kahyuM, "tamAre AvI binajarUrI bAbatomAM paDavuM joItuM nahotuM." jhaMDu bhaTTe kahyuM, "mahArAja, vaidyanuM kartavya jIva bacAvavAnuM che. pachI e jIva koI rAjavIno hoya ke koI tyaktAno hoya. meM A strIne ugArIne mAro dhanvaMtarino dharma bajAvyo che ane te paNa be rIte." 66 jAmasAhebe pUchyuM, " be rIte eTale ? tamArI vAta kaMI samajAtI nathI." jhaMDu bhaTTe kahyuM, "mahArAja, eka to e vidhavA nArIno jIva bacAvyo ane bIjo jIva enA garbhamAM rahelA bALakano bacAvyo. AthI meM je kaMI karyuM che te dhanvaMtari tarIkenA mArA kartavyanuM pAlana karyuM che. Ama na karyuM hota to mArA Ayurvedane lAMchana lAgata." jAmasAhebe kahyuM, "rAjavaidya, tame mArA rAjanuM gaurava cho. khare ja sAcA dhanvaMtari cho." + 102 D zraddhAnAM sumana 51 | saMpatti sAthe ahaMkAra tyAgavo joIe bhAratanA rahasyavAdI saMta svAmI rAmakRSNa pAse eka ati dhanavAna mAnavI Avyo ane svAmI rAmakRSNane vaMdana karIne emanI pAse beTho. svAmI rAmakRSNa paramahaMse sAhijaka rIte pUchyuM, "tame kayA kAraNathI Aje AvyA cho ?" dhanavAne kahyuM, "mArA manamAM eka prazna satata ghoLAyA kare che. ApanI pAsethI mAre e praznano uttara meLavavo che." "kaho, tamAro zo prazna che ?" dhanavAne kahyuM, "svAmIjI, A jagate ghaNA dAnavIro joyA che, kiMtu mArA jevo dAnavIra A dharatI para hajI sudhI koI thayo nathI. koIe mArA jeTaluM dAna ApyuM nathI ane ethIya vadhAre to mArI mAphaka saMpattino tyAga karyo nathI." svAmI rAmakRSNa paramahaMse kahyuM, "sAruM che. tame bahu yogya kArya karyuM che. dAna ApavuM ja joIe." dhanavAne kahyuM, "e vAta sAcI ke mANase dAna ApavuM joIe, paNa meM to mArI saghaLI saMpatti dAnamAM ApI dIdhI che, tema chatAM mane savAla e che ke mane Izvarano sAkSAtkAra kema thato nathI ? AvuM dAna ApyA pachI ane saMpattino tyAga karyA bAda Izvara-sAkSAtkAra to jarUra thavo ja joIe ne !" svAmI rAmakRSNa paramahaMse bhArapUrvaka kahyuM, "nA, tamane kadIya Izvara-sAkSAtkAra thaze nahi." zraddhAnAM sumana C 103 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para siddhithI ghamaMDa pragaTa na thavo joIe ! svAmI rAmakRSNa paramahaMsanI A vAta sAMbhaLIne dhanavAnane vajAghAta thayo. emAM paNa jyAre svAmIjIe ATalI satAthI kahyuM tyAre e mUMjhAI gayo, ene samajAyuM nahi ke zA mATe A mahAna saMta ene vize AvuM kahe che ? tethI eNe pUchyuM, "Apa jJAnI cho e sAcuM, paNa mArA jevA mahAdAnezvarIne Izvarano sAkSAtkAra thaze ja nahi tema ATalI badhI spaSTatAthI tame kema kahI rahyA cho ?" tame tamArI tamAma dhanasaMpattino tyAga karyo, A tyAganA mArge cAlavA mATe je paheluM kAma karavAnuM hoya te tame karyuM nathI ane ethI ja tyAgamArganuM paheluM pagathiyuM ja cUkI gayA cho, tyAre tamane Izvarano sAkSAtkAra thAya tevI kalpanA karavI paNa mukela che." svAmIjI ! meM badhuM choDavuM che ane Apa kaho cho ke meM kazuM tyaryuM nathI, teno artha zo ?" juo, tame dhanano tyAga karyo, paraMtu e pUrve ahaMkArano tyAga karavAnI jarUra hatI. sattA, saMpatti ke ucca padavIno mAnavIne ahaMkAra thAya che, e ja rIte tyAgano paNa ahaMkAra thaI jAya che. tame saMpattino tyAga karyo che, ahaM kArano nahi. jyAM sudhI ahaMkAramAtra nAza pAme nahi, tyAM sudhI Izvarano sAkSAtkAra zakya nathI.'' dhanavAnane samajAyuM ke e paheluM pagaluM ja cUkyo che ! saMta bAyajIda bastAnI sUphI saMtomAM AgavuM sthAna dharAvatA hatA. emanI mastI, bhakti ane namratA traNeya anokhAM. AvA mahAna saMtane joIne koIne manamAM prazna jAgyo ke teo kayA gurunA ziSya haze, ke je guru pAsethI emane AvI namratA prApta thaI haze ane e gurue emanuM kevuM jIvanaghaDatara karyuM haze ke jene pariNAme jagatane AvA mahAna saMta maLyA haze. A aMge saMta bAyajIda bastAmIe kahyuM ke koI mahAna saMta ke koI mahAna jJAnI mArA guru nathI. jenI pAsethI jIvanadRSTi maLe te guru. eka vRddha strIe mane jIvanadRSTi ApI hatI, mATe e mArI guru che. sahune Azcarya thayuM. eka sAmAnya vRddhA kaI rIte A mahAna saMtanI guru hoI zake? lokonI jijJAsAnA uttaramAM saMta bAyajIda bastAmIe kahyuM, "eka vAra huM ghora jaMgalamAM pharato hato. IzvarabhaktimAM masta hato. e samaye eka vRddhA mArI pAse AvI. enA mAthA para loTathI bharelI gUNa hatI. eNe mane kahyuM, "bhAI, mane AmAM madada karo. A guNa mAre mArA ghera pahoMcADavI che." A saMtane sacarAcara sRSTi sAthe maitrI hatI. emaNe jaMgalamAMthI vAghane sAda pADyo ane vRddhAne kahyuM, "A vAgha para tamAro kothaLo mUkI do. e tamArI sAthe Avaze. che ke tamArA ghara sudhI A kothaLo pahoMcADI deze." 14 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 105 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhAe kahyuM, "AvuM zAne karo cho ? mAre to tamArI madada joIe che." "mArI madada ! mArI madada e to moTI vAta thaI. are ! A mAro priya vAgha tamAruM kAma karI Apaze, pachI zuM ?" vRddhAe kahyuM, "paNa gAmamAM jaIza to lokone zuM kahIza ? loko to pUchaze ke koNe tane AvI sagavaDa karI ApI, to mAre kahevuM paDaze ke eka nirdaya ane ghamaMDI mAnavIe AvI sagavaDa karI ApI. eNe vAghanI pITha para A kothaLo mUkyo hato." saMta bAyajIda bastAmIe kahyuM, "huM nirdaya ane ghamaMDI ? kaI rIte ?" vRddhAe uttara Apyo, "tame jAte madada karavAne badale vAghane madada karavAnuM kahyuM. ene vinA kAraNe AvI takalIpha ApI mATe tame nirdaya." "e barAbara, paNa emAM huM ghamaMDI kyAMthI thaI gayo ?" vRddhAe kahyuM, "ghamaMDI e mATe ke tame bIjAone evuM batAvavA mAgo cho ke vAgha jevuM mANasakhAuM prANI paNa tamArA vazamAM che. tamArA kahyAgarA nokaranI jema e kAma kare che. Ano artha ja e ke tamAre tamAro ghamaMDa batAvavo che." e divase suphI saMta bAyajIda bastAmIne A vRddhA pAsethI vanadRSTi maLI. 10 D zraddhAnAM sumana khudAnI baMdagI karI hota to ! lohiyALa yuddho karIne vijaya prApta karanAra samrATa maraNapathArIe AkharI zvAsa leto paDyo hato. Aja sudhI virodhI rAjA ke enI senAnI hatyA karatAM enuM rUMvADuM pharakyuM nahotuM. strIo ane bALakone eNe nirdaya rIte raheMsI nAkhyAM hatAM. jiMdagIbhara eno eka ja makasada hato ane te saMpattinI lUMTa ane sAmrAjyano vistAra. 53 mRtyuzaiyA para paDelA rAjAnI vedanAno pAra nahoto. vaidyo ane hakImone bolAvyA, paNa koI auSadha enI pIDAne ochI karI zakatuM nahotuM. motanA bichAnA para paDelA rAjAne potAnI A aDhaLaka dhanasaMpattinI ciMtA thatI hatI. tanatoDa mahenata karIne e keTalAyanI pAsethI saMpatti jhUMTavI lAvyo hato. have e saMpatti koI jhUMTavI jaze to zuM thaze ? AvA vicArathI vikSubdha banelA rAjAe ratno ane jhaverAtono Dhagalo karAvyo. e Dhaga para palaMga mUkIne eno cokIpahero karavA mATe rAjA pote enA para palaMga nAkhIne sUtA. rAjasevako rAjAnI akaLAmaNa joIne Azcarya pAmatA hatA. emane samajAtuM nahotuM ke ATalA jhaverAta para palaMga mUkIne sUvAno artha zo ? rAjAe to mAnyuM ke potAnI saMpattinI koI corI karI jaze, enI ciMtA to TaLI. roga vadhato jato hato. AthI rAjAe palaMga nIcenAM ratno-AbhUSaNonA DhagalAne uddezIne kahyuM, zraDhAnAM sumana - 107 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 kavitA lakhe, prajAnuM peTa bharAtuM nathI ! "mArA kImatI hIrAo ane ratnonAM AbhUSaNo ! tamane meLavavA mATe meM rAta-divasa joyAM nathI. pApa-puNyano vicAra ryo nathI. to Aje koI paNa bhoge tame mane A rogamAMthI ane pIDAmAMthI mukta karo." rAjasevako rAjAno pralApa sAMbhaLIne muMjhAI gayA, dhIredhIre maraNa samIpa AvatuM joIne rAjAe kahyuM, "oha ! A ratno ane jhaverAta meLavavA mATe meM kevI lUMTa calAvI hatI ane krUra hatyA karI hatI. paraMtu have A ratno paNa mane krUra mRtyuthI bacAvI zake tema nathI." samrATanA maMtrIe kahyuM, "mahArAja , zAMta thAva. AvI vyathA tyajI do." samrATe kahyuM, "A mArI vyathA nathI, paNa aphasosa che. e vAtanuM pArAvAra duHkha che ke A ratnono Dhagalo huM prabhunA darabAramAM laI jaI zakIza nahi. mAruM mRtyu thatAM A saghaLuM ahIM ja paDavuM raheze." maMtrIe kahyuM, "samrATa, koI potAnuM ja 2-jhaverAta mRtyu bAda sAthe laI gayuM che kharuM ? Apa nAhaka zAne ATalI badhI vyathA anubhavo cho ?" rAjAne satya samajAyuM. eNe kahyuM, "are ! meM jeTalI mahenata saMpatti ekaThI karavA mATe karI, eTalI jahemata khudAnI baMdagImAM vitAvI hota to puNyanAM poTalAM bAMdhI zakata. khudAnA darabAramAM laI jaI zakata." rAjAnA manamAM evo makkama nirdhAra jAgyo ke mAre mArI prajAne dhana-dhAnyathI atisamRddha karavI che. mAruM rAjya evuM hoya ke jyAM koI garIba zodhyoya na jaDe. dareka vyaktinI pAse potAnuM ghara hoya ane sahune kAma karavAnI taka hoya. sAmAnya mAnavIna paNa sukhamaya jIvana prApta thatuM hoya, AthI rAjAe prajAkalyANane mATe yojanAo karavA mAMDI. bhautika sAdhano UbhAM karavA mAMDyAM. eNe vicAryuM ke prajA puSkaLa kAma kare ane puSkaLa suvidhAo pAme. A mATe prajAne pracaMDa puruSArtha karavAno anurodha karyo. rAta ane divasa rAjAnA manamAM eka ja vicAra cAle ke mArA rAjyamAM kaI rIte jAhojalAlI Ave. rAjAe vicAryuM ke A badhI kalAo kazI kAmanI nathI. kavi kavitA lakhe, paNa enAthI prajAnuM peTa bharAtuM nathI. saMgItakAra saMgIta relAve, paNa enAthI prajAne kazo lAbha thato nathI. AthI eNe potAnA rAjyamAM sAhitya, saMgIta jevI kalAo para pratibaMdha mUkyo, eTaluM ja nahIM paNa prajAne AvI 'niSkriya' pravRttithI dUra rahevAnI cetavaNIrUpa salAha ApI. eka divasa zikAre gayelA rAjAnA ghoDAno paga lapasI jatAM rAjA eka UMDA khADAmAM jorathI paTakAyo ane mUcha pAmyo. e murdAmAMthI jAgrata thato hato, tyAre enA kAna para mohaka dhUna 108 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 109 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa eTale mane Izvare eka AMkha ApI che ! saMbhaLAI. rAjAne A dhUna khUba gamI gaI. enuM hRdaya pulakita thaI gayuM. dehamAM koI navIna cetanAno saMcAra thayo hoya tevo anubhava thayo. enAM thAka ane pIDA bhulAI gayAM. rAjA maMtramugdha thaIne e dhUna sAMbhaLavA lAgyo. Ubho thayo ane e sUra je dizAmAMthI AvatA hatA te dizA tarapha cAlyo. eNe joyuM ke eka vRkSanI nIce eka bALaka tanmaya banIne vAMsaLI vagADato hato. rAjA enA sUrathI eTalo badho prabhAvita thayo hato ke e enI najIka AvIne cUpacApa besI gayo. vAMsaLInA sUrano AnaMda rAjAnA mana para chavAI gayo. rAjAe e dhUna pUrI thatAM e bALakane pUchayuM, "are, tuM AvA ghanaghora jaMgalamAM AvIne ekalo zA mATe vAMsaLI vagADe bALake kahyuM, "are, A nagaranA rAjAe saMgIta para pratibaMdha mUkyo che. huM saMgIta vinA kSaNa paNa rahI zakato nathI. mane vAMsaLI khUba game che. enA sUrathI anupama AnaMda maLe che, tethI huM AvA ghanaghora jaMgalamAM AvIne vAMsaLI vagADuM chuM." rAjAne mUcha vaLI, te samaye eNe paNa saMgItanA e AnaMda ane ullAsano tarabatara anubhava karyo hato. rAjAne samajAyuM ke sukhe mAtra bhautika sAdhanomAM nathI, kalA pAse paNa sukha ane AnaMdanI zakti che. prajAne mATe mAtra bhautika samRddhi ja paryApta nathI, AthI potAnA rAjyamAM pAchA jaIne rAjAe saMgIta ane sAhitya parathI pratibaMdha dUra karyo. | 'paMjAba kesarI' tarIke oLakhAtA mahArAjA raNajitasiMhe I. sa. 1799nA julAImAM e samayanA paMjAbanA pATanagara lAhora para vijaya meLavyo. zIkhonA guru nAnaka ane guru goviMdasiMhanA sikkA emaNe calaNamAM mUkyA. zIkha rASTramaMDaLanA nAmathI teo rAjyavahIvaTa karatA hatA. I. sa. 1802mAM zIkhonuM pavitra tIrthadhAma amRtasara emaNe jItI lIdhuM. bahAdura yoddhA ane kuzaLa senApati evA mahArAjA raNajitasiha saghaLI sattA dharAvatA hatA, tema chatAM potAne 'khAlasAnA prathama sevaka mAnatA hatA. zIkha dharma pratye emanI agAdha AsthA hatI. eka vAra eka musalamAna lahiyo moTI AzA sAthe mahArAjA raNajitasiMha pAse Avyo. eNe keTalAMya varSo sudhI athAga parizrama karIne suMdara maroDadAra, motInA dANA jevA akSaromAM dharmagraMtha 'kurAne zarIpha'nI eka hastaprata taiyAra karI hatI. e hastaprata koI rAjavIne ApIne sArI evI kiMmata meLavavAnI AzAe e TheraThera ghUmato hato. keTalAya rAjAone maLI cUkyo hato. sahue enI mahenatanI prazaMsA karI, paraMtu koIe moTI kiMmata ApI e kharIdavAnI taiyArI batAvI nahi. mahArAjA raNajitasiMha A kalAkAranI kalA para khuza thayA ane ene moM mAgI kiMmata ApI. emaNe A hastaprata potAnA aMgata saMgrahAlayamAM rAkhavAno hukama Apyo. 110 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana H ili Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA raNajitasiMhanA muslima vajIra ajIjuddIna khAnane Azcarya thayuM ke mahArAja pote zIkha dharmanA ananya upAsaka che ane teoe zA mATe anya dharmano graMtha ATalI moMghI kiMmata ApIne kharIdyo ? vajIra ajIjudIne mahArAjAne prazna karyo, "mahArAja, Apa to zIkha dharmanA custa upAsaka cho, paraMtu Ape musalamAnonA A graMthano ATalo svIkAra ane Adara kema karyo ?" mahArAjA raNajitasiMhe kahyuM, "ajuddIna khAna, kadaradAnIne sImADA hotA nathI ane zakti koI saMpradAyamAM bAMdhI zakAtI nathI. tame jANo cho ke ApaNA lazkaramAM zIkha, hiMdu ane muslima komanA sainiko ane senApatio che. ApaNA maMtrIo paNa vividha dharmanA anuyAyIo che. ApaNA pAyadaLa ane topadaLamAM to pacAsa jeTalA videzI adhikArIo che. AthI mahArAjA raNijatisaMhanA rAjamAM dharma ke paMtha jovAto nathI, zakti ane kauzala jovAya che." vajIra ajIjudIne kahyuM, "mahArAja, Apa eka dharmanA upAsaka cho, mATe Ama kahuM chuM." mahArAjA raNajitasiMhane eka AMkha hatI. ethI emaNe mArmika rIte kahyuM, "juo, badhA dharma mAre mATe samAna che. eka AMkhathI eka dharmane jouM ane bIjI AMkhathI bIjA dharmane jouM tevuM na bane te mATe to khuda Izvare ja mane eka AMkhe rozanI ApI che, kharuM ne !" + 112 - zraDhAnAM sumana 56 Aje AraNyamAM, to kAle ayodhyAmAM ! araNyamAM AvelA rAma ane lakSmaNa AzramavAsIo sAthe beThA hatA. emanI sAthe brahmarSi vizvAmitra hatA. brahmarSi vizvAmitranA yajJakAryamAM rAkSaso vighna karatA hatA. ayodhyAthI AvelA rAmane araNyanI sthitino koI paricaya nahoto, paraMtu tADakAvadhane pariNAme emane rAkSasonA trAsano khyAla Avyo. guru vizvAmitre kahyuM, "A rAkSaso Arya-saMskRtinA sauthI moTA duzmano che ane teo ApaNA vedone upADI jAya che. eno artha eTalo ke teo ApaNA mahAna RSimunio ane ApaNA draSTAoe ApelA jJAnanuM haraNa kare che. vaLI Arya saMskRtinA pAyArUpa yajJanI bhAvanA che ane A rAkSaso yajJamAM lohI ane paruno varasAda varasAvI e yajJo agninAM tApaNAM jevA banI jAya tevo prayatna kare che." AzramavAsIoe kahyuM, "A rAkSaso AvIne RSione upADI jAya che ane pachI emanAM hADakAM ahIM nAMkhI jAya che." RSi vizvAmitre kahyuM, "are ! ApaNI kanyAonuM paNa haraNa karI jAya che. jo samayasara jAgIzuM nahi, to AkhIya Arya prajAnuM astitva bhUMsI nAkhaze." A sAMbhaLI zrIrAma akaLAI UThyA ane lakSmaNe to UbhA thaIne kahyuM ke "AvA rAkSasone to padArthapATha zIkhavavo joIe. zA mATe ApaNe emano Avo trAsa sahana karIe chIe?" RSi vizvAmitre kahyuM, "kumAra ! ayodhyA ke mithilAnA zraddhAnAM sumana C 113 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 jugArI ane pUjArIne sarakhI sajA ! nagarajanone Aje AzramavAsIonI A vedanA ane trAsano khyAla nahi hoya, paraMtu Aje je araNyamAM che, te kAle ayodhyAmAM paNa banaze." A vacano sAMbhaLatAM zrIrAme Azcarya vyakta karatAM kahyuM, "oha ! to zA mATe ApaNe rAkSasono Avo trAsa sahana karIe chIe ? ApaNI saMskRti bhUMsAI jAya evI bhayAvaha sthiti hoya, tyAre to AvuM eka kSaNa paNa sahana na karI zakAya." guru vizvAmitre kahyuM, "amane paNa e ja Azcarya che ! samAjamAMthI kSAtravRtti paravAre, tyAre samAja kAyara ane bIkaNa thaI jAya. Aryo kleza-kalahathI dUra rahe te sAcuM, paNa AvuM bairya e to AtmaghAtaka che." A sAMbhaLI zrIrAme sItAjIne kahyuM, "lAvo, mArAM dhanuSyabANa, A rAkSasonA trAsane huM dUra karIza. RSimunio nirAMte emanA yajJo kare. AzramavAsIo araNyamAM sukhethI dharmakArya kare." A samaye sItAe rAmane dhanuSyabANa ApyAM, paNa sAthosAtha kahyuM paNa kharuM, "vanavAsa samaye tame hathiyAra dhAraNa nahIM karavAnuM vrata lIdhuM hatuM. sAdhunI jema araNyavAsa gALavAno saMkalpa karyo hato, kharuM ne ?" rAme sItAjInI Takorano uttara ApatAM kahyuM, "sIta ! huM lakSmaNane tejI zakuM, tamane paNa tajI zakuM, paNa trAsa pAmatA RSimunio ane AzramavAsIone bacAvavAno mAro kSatriyadharma kadI na tajI zakuM." gAyone sAkSAt mAtA mAnIne enuM pUjana-arcana karatA zreSThIe eka suMdara gauzALAnuM Ayojana karyuM. gAyone rahevA mATe vizALa ane svaccha jagA taiyAra karI pIvA mATe pANI ane ghAsacArAnI suMdara vyavasthA karI. e pachI be vyaktione A gauzALAnI saMbhALa levAnuM kAma soMpyuM; paraMtu thoDA divasamAM to zreSThIne jANa thaI ke emanI gauzALAnI keTalIka gAyo mRtyu pAmI che ane keTalIka sAva dUbaLI-pAtaLI thaI gaI che. je be cAkaro rAkhelA, emaNe A gAyo pratye pUratuM dhyAna ApyuM nahotuM. zreSThIe vadhu tapAsa karI to jANavA maLyuM ke eka nokara jugArano vyasanI hato. Akho divasa jugAra khelyA kare. AthI gAyonI sevAmAM to zuM, paNa sAcavaNamAMya e saheje dhyAna Apato nahi. thoDuMka kAma kare ane pAcho jugAra khelavA doDI jAya. jugAranuM vyasana evuM ke ene jaMpavA na de. dhana khoyuM hoya to pAchuM meLavavA doDe ane dhana maLyuM hoya, to vadhu dhananI lAlace jugAra ramavA jAya. AmAM gausevA thAya kaI rIte ? zreSThIe tapAsa karI, to bIjo nokara paNa Avo ja hato, paNa ene judA prakAranI dhUna hatI. e Akho divasa pUjA-pAThamAM DUbelo raheto. savAre lAMbI dharmakriyAo karIne khUba moDo Ave. vaLI AvyA pachI mALA gaNavA lAgI jAya, judAMjudAM kriyAkAMDa il4 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 115 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 dhana-dolata aMdha banAve che kare. kAma choDIne maMdiramAM bhajana gAvA jAya. Ane pariNAme keTalIye gAyone samayasara cAro-pANI maLyAM nahIM ane mRtyu pAmI. zreSThIe rAjAne phariyAda karI. rAjAe e banne sevakone bolAvyA. sahune ema lAgyuM hatuM ke rAjA jugArIne kaDaka sajA karaze ane pUjApATha karanArane thoDI rAhata Apaze, kadAca mApha paNa kare; paraMtu rAjAe to bannene sarakhI sajA karI ane kahyuM, 'kartavyanI upekSA e ja moTo aparAdha che, pachI bhale koI paNa kAraNathI thayo hoya.' zeTha emanA karmacArI para akaLAI gayA. emaNe karmacArIne ApelI rakamamAMthI keTalIka rakama e karmacArIe pote vAparI nAkhI hatI. bAjumAM UbhelA zeThanA dIkarAe to karmacArIne dhamakI ApatAM kahyuM ke hamaNAM ja polIsa bolAvuM chuM. tAre jelanI havA khAvI paDaze. kAMpatA avAje kabUlAta karatAM karmacArIe kahyuM ke enI dIkarInAM lagna hatAM. eno pagAra eTalo hato ke emAMthI kazI bacata thatI nahi. game te bhoge prasaMga pAra utAravo paDe tema hatuM. AthI tame ApelI rakamamAMthI thoDI vAparI nAkhI, paNa ApanI e rakama dUdhe dhoIne cUkavI daIza. karmacArInI kAkalUdI sAMbhaLIne zeTha vicAramAM paDyA. emano putra to kaheto hato ke have tane sajA karyA vinA jaMpIza nahi. karmacArInI AMkhamAMthI AMsu vahetAM hatAM. zeThe kahyuM, "tArI vaphAdArI huM jANuM chuM. AjathI tAro pagAra bamaNo karI ApuM polIsane bolAvavA mAgato zeThano putra to A sAMbhaLIne akaLAI gayo. eNe kahyuM, "pitAjI, Ane sajA karavAne badale tame eno pagAravadhAro karo cho ? keTalI moTI bhUla karo cho?" zeThe kahyuM, "beTA, Ane jo ApaNe polIsane havAle karIe, ilo D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 117 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to pahelI vAta e bane ke enuM AkhuM kuTuMba barabAda thaI jAya. bIjuM e paNa kharuM ke ApaNe enI bhUlanA bhAgIdAra chIe. AmAM ApaNo paNa vAMka kharo." putrae kahyuM, "paNa ApaNe ApelI 2kama e potAnA aMgata kharcamAM vApare emAM ApaNo vAMkaguno zo ?" pitAe kahyuM, "beTA, ApaNe enI pAsethI kAma lIdhuM paNa enA kuTuMbano kyAreya vicAra karyo nahi. A ApaNo moTo aparAdha, AthI ja meM karelo pagAravadhAro e sarvathA ucita che. vaLI, yAda rAkhaje ke kSamA jevo bIjo koI daMDa nathI." 118 D zraDhAnAM sumana jevA saMskAra haze, evuM phaLa maLaze be mANaso vacce moTo vivAda jAgyo. baMne ekabIjAne adhama TheravavA prayAsa karatA hatA. eke kahyuM, "tAro Avato janma bhayAnaka haze. tuM nakkI koI prANIrUpe janmIza. mANasa tarIke punarjanma pAmavAne tuM yogya nathI." 59 bIjAe kahyuM, "are ! tArAM karmono to vicAra kara, kevAM adhama karmo karyAM che teM ? AvAM rkovALo mAnavI AvatA bhavamAM prANI to thAya, paNa evuM prANI thAya ke je jagatane duHkhadAyI bane." Ama baMne vacce A bhavanA verane kAraNe AvatA bhava aMge vivAda jAgyo. Akhare Avato bhava kevo haze e jANavAnuM baMnee nakkI karyuM. bhAratavarSa para emaNe najara pheravI to jaNAyuM ke bhagavAna buddha jevA jJAnI ja Ano uttara ApI zake. AthI baMne bhagavAna buddha pAse gayA. bhagavAna buddhane kahyuM, "amArA baMne vacce AvatA bhava vize vivAda jAgyo che. Apa Ano ukela Apo." bhagavAna buddhe kahyuM, "kaho, zo vivAda che tamAro ?" pahelAe kahyuM, "bhagavan ! A mArI sAthe Avela mAnavIe kUtarA jevAM karmo karyAM che. e potAnA jAtabhAIo sAthe laDyo che. eNe bIjAnA virodhamAM satata bhasyA karyuM che. vaLI jema e bhasI zake che tema jarUra paDe potAno lAbha joIne pUMchaDI paNa zraddhAnAM sumana E 119 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTapaTAvI zake che. AthI huM mAnuM chuM ke AvatA janmamAM e kUtarA tarIke janmaze.' A sAMbhaLatAM ja bIjAe kahyuM, "bhagavan ! A to cittA jevo che. citto jema chupAIne tarApa mAre ema ene sajjano para tarApa mAravAnI Teva che. prANIomAM sauthI luccuM prANI citto gaNAya che. e ja rIte mAnavIomAM sauthI lucco mAnava A che. Apa ja kaho, enI AvatA bhave kaI gati thaze?" bhagavAna buddhe kahyuM, "je bIjAne kUtaro kahe che te svayaM kUtaro thaze. je bIjAne citto kahe che te svayaM citto thaze." A sAMbhaLatAM ja baMne akaLAI UThyA. emaNe pUchyuM, "AvuM kema ? zuM amArI AvI gati thaze ?" bhagavAna buddhe kahyuM, "jevA tamArA saMskAra haze evuM phaLa maLaze. jevI kAmanA rAkhazo tevA tame banazo." mANasanI sAcI kiMmata enA vicAra ane enI bhAvanA para che. enA manamAM zubha bhAva jAgatA haze to tene A janmamAM ane pachInA janmamAM zubha gati prApta thAya che. je durbhAva seve che te aMte duHkhI gati pAme che. bIjAne pIDA ApanAro svayaM pIDita bane che. ane bIjAne yAtanA ApanAro khuda yAtanA pAme che. jevI bhAvanA evI siddhi. 120 ] zraddhAnAM sumana duHkhanuM poTaluM badalavA doDAdoDI caherA para vedanA, AMkhamAM udAsInatA ane mana para du:khano bhAre boja laIne eka yuvAna paramAtmA pAse gayo. e makkamapaNe mAnato hato ke duniyAbharanAM saghaLAM duHkhono varasAda Izvare mAtra enA para ja varasAvyo che. 50 koI paNa vyaktine e joto to manamAM vicArato ke e keTalI badhI sukhI che ! ane pote keTalo badho duHkhI che ! kyAreka paramAtmA pratye akaLAto, kyAreka uzkerAto, kyAreka phariyAda karato ane kyAreka AjIjIbharI prArthanA karatAM e gaLagaLo thaIne yAcanA karato, "he prabhu ! A duniyAmAM jyAM najara nAkhuM chuM tyAM badhe mArAthI sukhI loko jovA maLe che. huM ema nathI kaheto ke tuM mane duHkha Apa nahIM; paraMtu huM eTaluM kahuM chuM ke tuM duHkhanI nyAyI vaheMcaNI kara. mAtra mAre mAthe ja duHkhano pahADa nAkhavAne badale ochAmAM ochuM eTaluM to kara ke huM sahana karI zakuM eTaluM duHkha Apa." paramAtmA pAsethI koI uttara na maLatAM A yuvAna vaLI vinaMtI karato. "tArI ATalI pUjA-sevA karuM chuM, to maherabAnI karIne mAruM eka nAnakaDuM kAma karI Apa. mArA duHkhanI koI bIjA sAthe adalAbadalI karI nAkha. mAruM duHkha bIjAne Apa ane enuM du:kha mane Apa, topaNa tAro ghaNo AbhAra." zraddhAnAM sumana E 121 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purohita rAvaNanA rAmane AzIrvAda paramAtmA sAthe yuvAnano Avo saMvAda cAlato hato, tyAre eka vAra yuvAne rAtre eka svapna joyuM. eNe joyuM to eka vizALa khaMDamAM TheraThera khIMTIo lagADelI hatI ane emAM je koI dAkhala thatuM, te e khIMTI para potAnA du:khanuM poTaluM laTakAvatuM hatuM svapnamAM yuvake joyuM to khaMDamAM beThelA badhA enA paricito hatA. emAMthI keTalAkane to e ati sukhI mAnato hato. badhAnAM du:khanuM poTaluM to sarakhuM hatuM. thoDA samaye AkAzavANI thaI ke, jeNe potAnAM du:khanuM poTaluM badalavuM che te badalI zake che. tame tamane gamatuM du:khanuM poTaluM upADIne bahAra jAva. A sAMbhaLatAM ja badhA potAnuM poTaluM levA mATe doDyA. badhAe potapotAnuM poTaluM lIdhuM. koIe bIjAnA poTalAne hAtha paNa lagADyo nahIM. A samaye yuvAnanI UMgha UDI gaI ane svapna ene samaja ApI ke rAta-divasa du:khamAM DULyA rahevAno koI artha nathI. duniyAmAM sahu koI du:khI che. AthI kharuM kAma to e karavAnuM che ke du:khonI sAme saMgharSa karIne sukhanI zodha karavI. rAja rAvaNa vaizravaNa ane kaeNksIno putra hato. e mahApratApI yuddhavizArada, kuzaLa rAjanIti ane aizvaryasaMpanna hato. daMDakAraNyamAM vanavAsa gALatA rAmalakSmaNanI gerahAjarImAM rAvaNe chaLapUrvaka sItAjInuM haraNa karyuM. rAvaNa vize 'vAlmIki rAmAyaNa', 'mahAbhArata', 'kUrmapurANa', 'padmapurANa', 'dazAvatAracaritam', 'AnaMda rAmAyaNa' ane 'rAvaNavadha" jevI kRtiomAM ullekho maLe che. rAma ane rAvaNa vaccenA veranI vAta prasiddha che, paNa emanI vaccenA sabhAvanI vAta jANavA jevI che. rAvaNa sItAnuM daMDakAraNyamAMthI haraNa karIne laMkAmAM lAvyo ane azokavATikAmAM emane rAkhyAM. rAma hanumAnanI vAnarasenA sAthe laMkA javA nIkaLyA. rAvaNane parAjita karIne sItAne baMdhanamAMthI mukta karavAM hatAM. laMkA pahoMcatAM vacce samudra Avyo ane te samudrane pAra karavA mATe setu taiyAra karyo. setu (pula) to taiyAra thayo, paNa enA vAstu mATe purohita lAvavo kyAMthI ? AjubAju tapAsa karI. paNa RSimunio, brAhmaNo, e tamAma rAvaNanA trAsathI parezAna thaI godAvarIne kAMThe cAlyA gayA hatA. cheka paMcavaTI sudhI rAvaNanuM rAja cAle, AthI AjubAju kyAMyathI koI brAhmaNa maLyo nahIM. vAstunI vidhi karAvyA vinA to setu para praveza karAya kema? ane setu vinA laMkAmAM pahoMcAya kema ? | zraddhAnAM sumana B 123 122 1 zraddhAnAM sumana Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 mArA karatAM tame vadhu yogya cho ! vAta vahetI vahetI laMkAnA rAjA rAvaNa pAse AvI. teNe sAMbhaLyuM ke rAjA rAmane setunI vAstavidhi mATe koI brAhmaNa maLato nathI. rAvaNa brAhmaNa hato. e potAnA virodhI rAmacaMdranI muzkelI kaLI gayo. rAvaNanuM brAhmaNa lohI jAgI UThya.. eNe rAmane saMdezo mokalAvyo ane kahyuM ke, "koI paNa maMgala kArya mATe brAhmaNa na maLe to tene huM mArA brAhmaNatvanA kalaMka samAna gaNuM chuM. tamane vAMdho na hoya to huM purohita tarIke dharmakriyA karAvuM." bhagavAna rAme rAvaNanI vAta kabUla rAkhI. rAvaNa Avyo. brAhmaNa tarIke beTho. setunuM vAstu karAvyuM. kAma to badhuM barAbara cAlyuM, paNa vidhi evI hatI ke dharmakriyA pUrNa thayA bAda purohita yajamAnane AzIrvAda Ape. je AzayathI racanA karI hoya temAM tene saphaLatA vare tevAM vacano uccAre. vAstunI kriyA pUrNa thaI. bhagavAna rAma purohita rAvaNanA pagamAM paDyA. rAvaNe emane AzIrvAda ApatAM ema kahyuM, "he yajamAna, tamAruM kArya siddha thAo. emAM tamane yaza ane kIrti maLo." baMgALI gadyanA AghazilpI, keLavaNIkAra, ane samAjasudhAraka evA IzvaracaMdra vidyAsAgare abhyAsano prAraMbha pAThazALAthI karyo. e pachI kolakAtAnI saMskRta kaoNlejamAM dAkhala thayA ane uttama pariNAma prApta karavA mATe emane ziSyavRtti ApavAmAM AvI. ahIM emaNe sAhitya, vedAMta, vyAkaraNa, smRti, nyAya ane jyotiSano abhyAsa karyo. abhyAsamAM tejasvI evA IzvaracaMdrane emanI zikSaNakSetranI siddhio badala saMskRta kaoNlejanA saMcAlakoe 'vidyAsAgara'nI mAnArha padavI ApI. vaLI emaNe saMskRta kolejamAM saMskRta vyAkaraNa uparAMta aMgrejI ane hiMdI bhASAmAM paNa nipuNatA meLavI. eka vAra eka kaoNlejamAM saMskRta vyAkaraNanA adhyApakanI jagA khAlI paDI. IzvaracaMdra vidyAsAgaranI vidvattA sarvatra prasiddha hovAthI emanA jevA zikSaNavid ane vidvAnane A sthAna mATe arajI karavAnI koI jarUra nahotI. kaoNlejanA saMcAlakoe ja emane sAme cAlIne nimaMtryA ane kahyuM, "ame kaoNlejamAM ApanI saMskRta vyAkaraNanA adhyApaka tarIke nimaNUka karIe chIe. Apa e mATe saMmati Apo." A samaye IzvaracaMdra vidyAsAgara pacAsa rUpiyAnA vetanathI anyatra adhyApanakArya karatA hatA, jyAre A navI nimaNuka svIkAre to emane dara mahine navuM rUpiyAnuM vetana maLatuM hatuM. 124 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 125 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 mAra mAranArane mIThAI khavaDAvo IzvaracaMdra vidyAsAgare saMcAlakono AbhAra mAnavAnI sAthe nimaNukano asvIkAra karyo. emaNe kahyuM ke A viSayamAM vadhu yogya vyakti mArA mitra tarkavAcaspati che. emanA jevA saMskRta vyAkaraNanA mahApaMDita ApaNI pAse hoya ane huM A sthAne besI jAuM e to anaucitya kahevAya. Apa teonI nimaNuka karo, to te sarvathA yogya gaNAze. - IzvaracaMdra vidyAsAgaranA hRdayanI udAratA joIne saMcAlako prasanna thayA. tarkavAcaspatinI vyAkaraNazAstranA paMDita tarIkenI nAmanAthI teo paricita hatA, AthI emaNe IzvaracaMdra vidyAsAgaranI vAta svIkArI lIdhI. IzvaracaMdra vidyAsAgara svayaM mitrane samAcAra ApavA lAMbu cAlIne kolakAtAthI ghaNe dUra AvelA eka parAmAM emanA nivAsasthAne pahoMcyA ane tarkavAcaspatine A zubha samAcAra kahyA, tyAre tarkavAcaspatinI AMkhomAMthI AMsu sarI paDyAM. emanuM hRdaya vidyAsAgaranA viveka, maitrI ane vizALatA AgaLa namI paDyuM. svAmI ugrAnaMdajI sadA mastImAM DakhyA rahenArA yogI hatA. paramAtmA sAthenI laganI evI ke A jagatanI koI paravA nahi. satata bhramaNa karatA kyAM jAya tyAM gAmanI bahAra vRkSa nIce vasatA, sAdhanA karatA ane sarvatra paramAtmAno anubhava karatA. pratyeka vyaktine paramAtmAno aMza mAnatA ane ethI ja pratyeka vyaktine snehabhAvathI jotA hatA. eka vakhata gAmanA eka kheDUtanA baLadanI corI thaI. kheDUta ane enA sAthIdAro lAThI laIne corane zodhavA nIkaLyA. emaNe gAmanI bahAra jhADa nIce svAmIjIne joyA. mAnyuM ke A coranA sAthIdAra lAge che. emanI pAsethI sAcI vAta kaDhAvIe, badhA svAmIjIne dhamakAvavA lAgyA. paNa sahiSNu svAmIjI zAMta rahyA eTale kheDUta ane emanA sAthIo gusse bharAyA. emaNe svAmIjI para lAThIo vIMjhI ane vAta kaDhAvavA mATe eka oraDImAM pUrI dIdhA. savAre kheDUta svAmIjIne laIne polIsathANA tarapha cAlyo. polIsathANAno jamAdAra svAmIne oLakhato hato ane emano paramabhakta hato. svAmIjIne AvatA joIne e doDI Avyo ane sASTAMga daMDavat praNAma karyA. A joIne kheDUta ane enA sAthIdAro gabharAI gayA. jamAdAre svAmIjInI sthiti joI.. emanA zarIra para UThelA soLa joyA ane eno pitto phATI 126 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 127 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 | saMgharSa ja sattva ane zakti Ape che nIkaLyo. eNe polIsone hukama karyo, "A badhA nAlAyakone khUba mAro, svAmIjIne pakaDatAM ane emanI AvI hAlata karatAM emane koI zarama AvI nathI. mArI-mArIne bevaDa vALI do." jamAdArano hukama sAMbhaLI kheDUta ane enA sAthIo tharathara kAMpavA lAgyA. sipAhIo emanA para tUTI paDavAnI taiyArImAM hatA tyAre svAmIjIe emane aTakAvyA ane jamAdArane kahyuM, "are jamAdAra, tuM jo mAro premI hoya to A lokone saheje kaSTa ApIza nahi. emanI kanaDagata karato nahi. emane mIThAI khavaDAva." jamAdAre svAmIjIne vinaMtI karI ke AvA loko tamArI rahemane lAyaka nathI. emane to sIdhAdora karavA joIe. paNa svAmIjIe enI koI vAtano svIkAra karyo nahi. AthI ja mAdArane nAchUTake mIThAI maMgAvavI paDI ane gurunI AjJA mujaba A sahune khavaDAvavI paDI. paramAtmAnI vicitra racanA ane Ayojanazakti joIne eka kheDUtanuM haiyuM kakaLI UThyuM. eNe joyuM ke prabhu kyAMka dhodhamAra varasAda varasAve che to kyAMka pANInuM TIpuMya paDatuM nathI ane duSkALa sarjAya che. kyAreka sakhata tApa UbhA pAkane saLagAvI nAkhe che, to kvacit kAramI ThaMDI ene mUrajhAvI nAkhe che. kyAreka mAvaThuM Ave che, to kadIka pUra Ave che. A te kevI vicitra racanA ! AthI e kheDUte jaIne paramAtmAne kahyuM ke bhale jagata Apane sarvajJa mAnatuM hoya, paNa Apa khetInA zAstrathI anabhijJa cho. Ane mATe AgavuM saMtulana joIe, samayabaddha Ayojana joIe. mane soMpo, to Apane eno sAco khyAla Avaze. e divase paramAtmA mojamAM hatA. emaNe kahyuM ke jo evuM ja hoya to, cAla AvatuM AkhuM varSa tane soMpuM. tArI icchA pramANe tuM kudaratane ramADI zakIza. tArA kRSizAstranA zAstrIya jJAna pramANe tuM Ayojana karI zakIza. kheDUte paramAtmAnA prastAvano sAnaMda svIkAra karyo ane pachI khetInA zAstra pramANe Ayojanabaddha kAma karavA lAgyo. je TalA varasAdanI jarUra hoya, barAbara teTalo ja varasAda pADavA lAgyo. pramANasara ThaMDI ane jarUrI taDako ja Apyo. eNe joyuM to moTuM vRkSa jevaDAM ghauMnAM DuMDAM thayAM hatAM. enA AnaMdanI sImA na rahI. e harSabhera nAcI UThyo. 128 zraddhAnAM sumana | zraddhAnAM sumana 1 129 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 '' sarvasva nathI, paNa zUnya chuM samrATa miliMde bhikSu nAgasenane darabAramAM padhAravA AmaMtraNa ApyuM. AmaMtraNano svIkAra karatAM bhikSu nAgasene kahyuM, "premane vaza huM AvIza kharo, paraMtu samrATane eTaluM kahejo ke A jagatamAM bhikSu nAgasena jevuM kazuM nathI. A to mAtra eka kSaNabhaMgura nAma vicAryuM ke paramAtmAya svIkAraze ke khetInI bAbatamAM enI nipuNatAne koI AMTI zake tema nathI. kApaNInI veLA thaI tyAre e umaMgabhera taiyAra thaI gayo. paraMtu A zuM ? UMcAMUMcAM kUMDAMmAM eka dANoya na maLe ! e doDato paramAtmA pAse gayo ane phariyAda karI ke meM khetInA zAstranuM pUrNarUpe pAlana karyuM, chatAM Ama kema thayuM ? tyAre paramAtmAe kahyuM ke bhalA bhAI, jarA vicAra to kara ! A choDane teM saMgharSanI koI taka ja ApI nahi. enA para dhrujAvI nAkhe evA jhaMjhAvAta na AvyA. zaktinI kasoTI kare tevo Akaro tApa ke kAramI ThaMDI eNe anubhavyAM nahi. muzaLadhAra varasAdamAM mAthuM UMcuM rAkhavA mATe eNe mahenata karI nahi. meghanI tharatharAvanArI garjanA ke vIjaLInA coMkAvanArA camakArA eNe anubhavyA nahi, pachI eno prANa kaI rIte saMgRhI thAya? AvI Aphato ane du:kho ja AvAM DUDAMne dANA Ape che. hakIkatamAM saMgharSa e ja mAnavIne sattva Ape che ane enI zakti jagADe che. paDakArane kAraNe bhItaramAM paDelI suSupta tAkAta bahAra pragaTa thAya che. jemaNe saMgharSa anubhavyo nathI, emanA jIvanamAM sattva hotuM nathI. AthI ja sukha ane vaibhavamAM janmanArI vyaktio jagatane navI rAha cIMdhI zakI nathI. jeNe muzkelIono sAmano karyo, jhaMjhAvAtono anubhava karyo, e ja A jagatane kazuMka ApI zakyA che. samrATa miliMdane nimaMtraNanA svIkArathI AnaMda thayo. paNa bhikSu nAgasenanA uttarathI Azcarya pAmyo. emaNe kema Ama kahyuM haze ke bhikSu nAgasena jevuM kazuM ja nathI ! e to mAtra kSaNika saMjJA che. samrATane maLavA mATe rathamAM besIne bhikSu nAgasena AvyA. samrATe AdarasatkAra karatAM kahyuM, "padhAro, bhikSu nAgasena, ame Apano hRdayanA ati ullAsathI rAjasabhAmAM satkAra karIe chIe. bhikSu nAgasenanuM ame svAgata karIe chIe." tarata ja bhikSu nAgasene uttara Apyo, "tamArA svAgatano svIkAra karuM chuM, paraMtu bhikSu nAgasena jevuM kazuM che ja nahi." samrATe pUchayuM, "ApanI vAta amane samajAtI nathI. eka bAju Apa amAruM svAgata svIkAro cho ane bIjI bAju kaho cho ke bhikSu nAgasena jevuM kazuM che ja nahi, A kevI rIte banI zake ?" bhikSu nAgasene kahyuM, "samrATa ! juo, huM tamane samajAvuM. 13D zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 131 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama kahIne bhikSu nAgasene 2thanA azvone mukta karyA, pachI azvo tarapha AMgaLI cIMdhIne kahyuM, "A azvo te ratha che ?" rAjAe kahyuM, "azva to azva ja che. te ratha kaI rIte hoI zake ?'' pachI rathanuM paiDuM dUra karIne pUchyuM, "rAjan ! tame Ane ratha kahezo kharA ?" samrATa miliMde kahyuM, "Ane ratha kaI rIte kahI zakAya ? A to mAtra enAM cakro che." A rIte bhikSu nAgasena eka-eka vastu dUra karatA gayA ane samrATane pUchatA gayA. chevaTe kazuM bAkI rahyuM nahi, tyAre bhikSue pUchyuM, "jeTalI vastuo vize tamane meM pUchyuM, tenA uttaramAM tame kahyuM ke A ratha nathI, te paNa ratha nathI. to have batAvo ke A ratha kyAM che ?" samrATa vicAramAM paDI gayA. bhikSu nAgasene samajAvyuM ke, "2tha e amuka cIja-vastuono saMgraha che. rathanuM potAnuM koI astitva nathI. enuM kazuM sva nathI. rAjanU, tame ane huM paNa AvA ja chIe. kharekhara jovA jAo to ApaNe zUnya chIe." 132 ] zraddhAnAM sumana 66 paramAtmA parizrama mAge che gAma bahAra AvelI kuTiramAM haridAsa nAmanA sAdhu rahetA hatA. kuTiranI AsapAsanI jamIna para khetI karIne potAnuM gujarAna calAvatA hatA; paraMtu kyAreka duSkALa paDe ane khetaramAM kazuM Uge tema na hoya, tyAre gAmamAM jaIne jAtamajUrI karIne AjIvikA meLavI letA. saMta haridAsane tyAM aneka sAdhu-saMto AvatA-jatA hatA. eka vAra muzaLadhAra varasAda varasI rahyo hato, tyAre bahArathI avAja Avyo, "o sAdhu mahArAja ! tame nidrAdhIna lAgo cho?'' haridAse dvAra para AvIne joyuM, to keTalAka sAdhuo bahAra UbhA hatA. temane AdarapUrvaka kuTiramAM laI AvyA ane kahyuM, "priya atithio, Aja Apane bhojana karAvI zakuM evI mArI guMjAza nathI. ghaNI icchA chatAM zakya nathI. duSkALane kAraNe kazuM anAja pAkyuM nathI ane anAvRSTine kAraNe kyAMya majUrI maLI nathI." atithi sAdhuo A sAMbhaLI Azcarya pAmyA ane emaNe pUchyuM, "are, grAmajano tamArA bhojanano prabaMdha karatA nathI? tamane e bhikSA ApatA nathI ? zuM evA adharmI ane kaThora loko gAmamAM vase che." zraDhAnAM sumana C 133 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 prANa leze paNa AtmA nahi laI zake haridAsa hasatAM-hasatAM kahyuM, "nA, evuM nathI. mAguM eTalI bhikSA ane bhojana mane maLe tema che; paraMtu huM eno svIkAra karato nathI." sAdhuoe AnuM kAraNa pUchatAM haridAse kahyuM, "kheDUto ghaNI mahenata karIne anAja ugADe che. emanI e mahenatanI kamANI huM maphatamAM kaI rIte laI zakuM ?" A sAMbhaLI atithi sAdhuoe kahyuM, "are, emAM zuM ? Apa to sAdhu cho, dAna-dakSiNA to svIkAravAM joIe ne. tamAro e adhikAra che. tamAre vaLI mahenata karavAnI zI jarUra ?" haridAse namratAthI kahyuM, "mane ema lAge che ke eka sAdhue paNe potAnI mahenatathI jIvanayApana karavuM joIe. zA mATe ApaNe bIjAnI mahenatanI kamANI para AdhAra rAkhIe ? ApaNe ApaNA AcaraNathI bIjAne mATe udAharaNa prastuta karavuM joIe. parizramathI bhAganArI paramAtmAnI upAsanAno koI artha nathI, zramamAM ja sAdhutA che." haridAsano uttara sAMbhaLIne atithi sAdhuo niruttara banI gayA. dharmadIkSAnI zibira samApta thaI ane bhagavAna buddhanA tamAma bhikSuo parivrayAne mATe bahAra nIkaLyA; paraMtu devavardhana nAmano bhiSNu bhagavAna buddhanI pAse Avyo ane eNe emanI samakSa vinaMtI karI, "bhagavanuM, mArI icchA che ke kaliMga dezamAM jaIne dharmapracAra karuM. bhoga ane bhramathI dUSita thayelA samAjane sadAcArano rAha batAvuM. ahiMsA ane tyAgano saMdeza ApuM. ApanA siddhAMtonI vAta karIne emanuM jIvana prakAzita karuM." kaliMga dezanuM nAma sAMbhaLatAM ja bhagavAna buddha AMkho UMcI karIne bhikhu devavardhana tarapha joyuM. ene pAse bolAvIne kahyuM, vatsa, tArI bhAvanA uttama che; paraMtu ati muzkela che. kaliMganA loko ati adharmI ane IrSALu che. tuM nirdoSa hoIza topaNa tArA para mithyadoSa lagADaze, tane apazabdo kaheze, tArA para paththaro varasAvaze, haDadhUta karaze. mATe kaliMga javAno tAro vicAra tyajI de." bhikSue vinayapUrvaka kahyuM, "ethI zuM ? e mAtra apazabdo ja kaheze ne, phakta paththaro ja pheMkaze ne; paraMtu mArI to nahi nAkhe bhagavAna buddhe kahyuM, "evuM mAnavAnI paNa jarUra nathI. teo kodhita thaIne tArA zarIra para prahAra karatAM acakAze nahi. mArI paNa nAkhe." 134 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 135 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 tArI mAphaka duniyA nAsamaja che ! bhikhu devavadhUne kahyuM, "ema zarIrane Avo daMDa ApavAthI zuM thAya ? e mAraze; paraMtu tethI zuM ? Ape ja kahyuM che ke A zarIra dharmakAryamAM yojAya, to puNya prApta thAya che. e rIte e loko mArA para upakAra karaze ane mArI mArIne zuM mAraze." bhagavAna buddhe gaMbhIratAthI kahyuM, "meM emanI nirdayatA joI che. tane ribAvI-ribAvIne tArA prANa harI le." mArA prANa ja haraze ne ? AtmAne to nahi hare ne ?" bhagavAna buddha bhikhkhuM devavardhananI daDhatA joIne prasanna thayA ane kahyuM, "eka sAcA upadezakanI yogyatA che. kSamA, sahiSNutA ane niSThA. e badhA ja guNa tArAmAM che. tuM jarUra tArA kAryamAM saphaLa thaIza." zikAre nIkaLelo rAjA jaMgalamAM ghaNo dUra nIkaLI gayo. eNe eno azva eTalA vegathI doDAvyo ke sainiko ane aMgarakSako pAchaLa rahI gayA ane vanamAM bhUlo paDyo. AsapAsa gIca jhADI sivAya kazuM dekhAya nahi. khUba lAMbo paMtha vegathI kApyo hovAthI rAjA thAkIne lothapotha thaI gayo hato. tarasa ane bhUkhane kAraNe eno jIva jato hato. dUra dUra sudhI najara karatAM eka nAnakaDI jhUMpaDI dekhAI. rAjA tyAM pahoMcyo. jhuMpaDAvAsIe AMgaNe AvelA atithinuM bhAvabhInuM svAgata karyuM. ene pANI ApyuM ane potAnI pAse je kaMI hatuM e bhojana ApyuM. rAjAnA jIvamAM jIva Avyo ane ati prasanna thayo. jhUMpaDAvAsInI vidAya letI vakhate eNe kahyuM, bhAI, tArI bhakti ane bhAvanAthI huM khuza thayo chuM. huM A rAjyano zAsaka chuM ane tane mAruM A caMdananuM vana bheTa rUpe ApuM chuM, tethI tAruM bAkInuM jIvana sukhethI pasAra karI zake." jhUMpaDAvAsIne caMdananA vana parano adhikAra maLyo, paraMtu ene caMdananI koI jANakArI nahotI. e to caMdananA vRkSane kApIne eno kolaso banAvavA lAgyo ane te zaheramAM jaIne vecavA lAgyo. Ama enI AjIvikA cAlavA lAgI, paraMtu ema karavA jatAM vananAM badhAM ja vRkSo eNe kApI nAkhyAM. eno kolaso banAvIne zaheramAM vecyo. mAtra chelluM vRkSa bacyuM hatuM. ene 136 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 137 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 huM mArA svabhAvane choDI zakuM nahIM ! paNa kApavAno vicAra karato hato, tyAM varasAda AvatAM e kolaso banAvI zake tema nahoto, tethI eNe A vRkSanuM lAkaDuM vecavAno nirNaya karyo. lAkaDAno bhAro laIne e bajAramAM pahoMcyo, to enI sugaMdhathI prabhAvita thayelA loko caMdananA kImatI lAkaDAnI ghaNI moTI kiMmata cUkavavA taiyAra thayA. jhUMpaDAvAsIne to Azcarya thayuM. are, AvA lAkaDAnA ATalA badhA dAma ! eNe lokone pUchyuM ke zA mATe tame AnI ATalI badhI kiMmata cUkavavA taiyAra thayA cho, tyAre lokoe kahyuM, "are ! A to atimUlyavAna caMdanakASTha che. jo tArI pAse AvAM vadhu kASTha hoya to enI ghaNI kiMmata Upaja che." jhUMpaDAvAsIne aphasosa thayo ke mUlyavAna evA caMdananA AkhA vanane eNe koDInI kiMmate kolasA rUpe vecI nAkhyuM. ene khUba pastAvo thavA lAgyo. potAnI mUrkhatA mATe ane gumAvelI taka mATe vasavaso karavA lAgyo. A samaye eka vivekazIla vyaktie ene samajAvyuM, "bhAI, pastAvo choDI do. A AkhI duniyA tamArI jema ja nAsamaja che. jIvananI pratyeka kSaNa bahumUlya hovA chatAM mAnavI ene vAsanA ane tRSNAnI tRptine mATe pANInA mUle gumAve che. tArI pAse je eka vRkSa bacyuM che eno sadupayoga karIza, topaNa te kaMI ochI vAta nathI. ghaNuM khoyA pachI paNa aMte jo koI mAnavI jAgRti pAme che to ene buddhimAna gaNI zakAya." gAmanI bahAra jhUMpaDI bAMdhIne bhagavadbhajanamAM lIna rahetA saMtane eka durjana khUba satAvato hato. A saMta sadaiva bhaktimAM magna rahetA, tyAre A durjana emanI jhUMpaDI pAse AvIne tophAna karato. saMta dhyAnamAM lIna hoya, tyAre moTethI bumabarADA pADato ane paththara mArato. gAmalokothI A sahana thatuM nahi, tethI teo A saMtane kahetA ke Apa ATalI badhI Izvara-ArAdhanA karo cho, ApanI pAse daivI zakti che, to zA mATe A durAcArIne enA vartana aMge bodhapATha ApatA nathI ? saMta hasIne kahetA, "are bhAI, kSamA e to mAro svabhAva che. mArAthI ene daMDa na apAya." gAmaloko akaLAIne dalIla karatA, "khuda bhagavAna rAme paNa rAvaNano saMhAra karyo hato. zrIkRSNa sudarzana cakra dhAraNa karyuM hatuM. eno artha ja e ke zaThane enI zaThatA mATe daMDita karavo paDe." saMta kahetA, "are bhAI, huM kyAM emanA jevo avatArI puruSa chuM ? huM to sAmAnya mAnavI chuM. mAre mana sahu koI sarakhA. zatru ane mitra ekasamAna." saMtanA maunane joIne durAcArI bahekI gayo. saMtane herAna karavA mATe ane mokaLuM medAna maLI gayuM. eka divasa saMta.. 138 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 1 139 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chao e prakAza kadI bujhAto nathI ! najIkanA AzramamAM gayA, tyAre A durAcArIe AvIne emanI jhUMpaDImAM je kaMI hatuM te badhuM corI lIdhuM. saMta pAchA AvyA ane joyuM to emanI saghaLI gharavakharI corAI gaI hatI. gAmalokone A vAtanI khabara paDI eTale jhUMpaDInI bahAra grAmajano bhegA thayA. saMte nirvikAra bhAvathI kahyuM, "vAha, bhagavAnanI kevI asIma kRpA ! gharavakharI gaI, paNa mAthA paranI chata to rahI ne. have game teTalI garamI paDaze, paNa A chata mAruM rakSaNa karaze. vaLI, jhUMpaDIne kAraNe AMdhI ane varasAda paNa kaMI karI zakaze nahi. bAkInI cIjono koI vizeSa upayoga nahoto, ethI e cAlI gaI te paNa sAruM thayuM." grAmavAsIone saMtanA udAra ane kSamAzIla hRdayano anubhava | thayo. saMta durjana aMge eka zabda paNa bolyA nahi. thoDA samayamAM to gAmaloko saMtane mATe judIjudI sAmagrI ekaThI karavA lAgyA. nirvikArI saMtanI IzvarakRpAnI vAta sAMbhaLIne thoDA samayamAM to saMtano sAmAna coranArI durAcArI vyakti emanI pAse AvI. ane sAmAna pAcho ApavAnI sAthe eNe kSamA mAgI. 'zatapathabrAhmaNa' ane 'bRhadAraNyaka' jevAM upaniSadomAM yAjJavakya RSino ullekha maLe che. teo 'zukla yajurveda'nA udbhAvaka ane 'yAjJavakyasmRti'nA racayitA che. AvA mahAna RSine eka divasa janaka rAjAe pUchavuM, "he mahAtmA, vyakti kayo prakAza joIne jIvatI hoya che ane kAma karatI hoya che." RSi yAjJavaSe hasatAM-hasatAM kahyuM, "rAjana, tame to koI bALasahaja jijJAsA hoya tevo prazna pUcho cho ! sahu koI jANe che ke mAnavI sUryanA prakAzane jue che ane e prakAzamAM potAnuM kAma kare che." ' rAjA janake pUchayuM, "he RSirAja , paNa sUryano asta thaI gayo hoya tyAre enI pAse kayo prakAza hoya che ?" "Ave samaye caMdranA prakAzamAM manuSya enuM kArya kare che." "paraMtu caMdrano prakAza paNa dIrghakALaparyata to raheto nathI. je Uge che te Athame che. caMdra AthamI jAya pachI kayo prakAza mAnavIne madadarUpa thato hoya che ?" janake pUchavuM. RSie uttara Apyo, "tyAre e agninA prakAzamAM jue janake vaLato prazna karyo, "paNa agnino prakAza na hoya tyAre zuM ?" 140 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 141 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSi yAjJavalkyae kahyuM, "tyAre e vANInA prakAzamAM jue che." rAjA janake pUchyuM, "paNa vANIno e prakAza ene dago daI jAya tyAre zuM ?" "rAjana, evuM bane che kharuM ke sUrya, caMdra, agni ke vANI manuSyane amuka saMjogomAM prakAza ApI zake nahi. divasanA aMte sUrya asta thAya che. prAtaH kALe caMdra jhaMkhavAI jAya che. varSA samaye agnino upayoga zakya banato nathI ane vANInuM to zuM kahevuM? e to prakAza Apeya kharI ane aMdhakAra sarje paNa kharI ! hA, e kharuM ke RSimunionI vANI prakAzamaya hoya che, paraMtu eya kvacit dago kare kharI." rAjA janake kahyuM, "he RSirAja, mAre to evA prakAzane jANavo che ke je kyAreya jhaMkhavAya nahi, asta thAya nahi, je kyAreya rUMdhAto ke dago deto na hoya !" RSi yAjJavalkya kahyuM, "rAjana, eka evo prakAza che ke je sadaiva manuSyano mArga ajavALato rahe che ane te che AtmAno prakAza. sUrya, caMdra, agni ke vANI enI prakAzamayatA gumAvI de, topaNa AtmA manuSyanA mArgamAM prakAza pAthare che. AtmAno e prakAza kadI asta pAmato nathI. e sadaiva mAnavI sAthe rahIne ene mArgadarzana Ape che." RSinA A uttarathI rAjA janaka saMtuSTa thayA. 142 ] zraDhAnAM sumana 71 jAtamahenatathI ja jAta svastha banaze saghaLAM sukha-suvidhA hovA chatAM dhanavAna satata bImAra rahetA hatA. kyAreka emane becenI lAgatI ane anidrAnI bImArI to emanI sadAnI sAthI hatI. emanA zarIranI sthULatA ane peTano gherAvo satata vadhatAM jatAM hatAM. herAna-parezAna evA A dhanavAne badhA upAyo ajamAvI joyA. eka vAra emaNe eka saMtanuM pravacana sAMbhaLyuM ane pravacanathI prabhAvita thaIne teo e saMtane maLavA gayA. dhanavAne potAnI dhana-samRddhinuM vistRta varNana karyuM. potAnI rojanI AvakanA AMkaDA kahyA ane gAmegAma rahelI potAnI samRddha peDhIonI mAhitI ApI. saMte A saghaLuM zAMtithI sAMbhaLyuM ane sAthosAtha dhanavAnane kahyuM, "oha, tamArI pAse ATalAM badhAM sukha-sAhyabI che, to have jIvanamAM zuM joIe ? tamArI jiMdagImAM to ekalo AnaMda ja haze, kharuM ne ?" A sAMbhaLI dhanike nisAso nAkhatAM kahyuM, "kyAM AnaMda che? bhojana mATe eka-ekathI caDhiyAtA mevA-mIThAI che; paraMtu pAcana thatuM nathI. sukhane mATe saghaLAM sAdhano che, chatAM bImArI pIcho choDatI nathI. saghaLuM che, chatAM zAMti nathI. AnuM koI kAraNa Apa batAvo." saMte kahyuM, "AnuM kAraNa eTaluM ja ke Apa apaMga cho." zraDhAnAM sumana C 143 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 e pahelAM hato, evo Aje nathI. A sAMbhaLatAM ja zeTha UchaLI paDyA ane bolyA, "Apa zuM kaho cho ? mAruM ekeeka aMga svastha che, mArA hAtha ane paga sahIsalAmata che, pachI huM apaMga zI rIte ?" saMte hasatAM-hasatAM kahyuM, "bhalA mANasa, apaMga e nathI ke jenI pAse hAtha-paga na hoya; paraMtu apaMga e che ke jenI pAse hAtha-paga hovA chatAM eno upayoga karatA nathI ane tame evA apaMga cho." zeThe AjIjIbharyA svare kahyuM, "Apa kaho teTaluM dhana kharcavA taiyAra chuM, paNa mane Ano koI upAya batAvo." saMta bolyA, "Ano upAya dhana kharcavAthI nahi, paNa jarUriyAta ghaTADavAthI thaze. pahelAM tamArA nokaronI phojanI saMkhyA ochI karI nAkho. pachI tamArA hAtha-paga pAsethI kAma lo ane niyamita vyAyAma karazo eTale bhUkha lAgaze ane bImArI bhAgaze." zeTha e divasathI jAtamahenata karavA lAgyA ane ene pariNAme emanI jAta svastha thaI. vibhUtionI sAthe ja virodhIo janmatA hoya che. avatArI puruSa hoya ke mahApuruSa hoya - paNa badhAne zatru to hoya ja. bhagavAna buddhanA upadeze bhAratavarSamAM eka navI havA phelAvI hatI ane aneka loko emanA upadezanuM anusaraNa karatA hatA, paraMtu eka vyaktine bhagavAna buddha pratye vinA kAraNe dveSa jAgyo. jemajema emanI kIrti ane prasiddhi sAMbhaLato gayo, tematema enA bhItarano hepa vadhu ugra thavA lAgyo. eka divasa ene khabara paDI ke gAmanI bahAra udyAnamAM bhagavAna buddha AvyA che eTale e sAta bhavanuM vera vALavA mAgato hoya eTalo dha karIne emanI sAme dhasI Avyo. dhRNA ane napharatathI emanI sAme joyuM ane emanA mukha para jorathI theMkyo. A joIne AsapAsa UbhelA bhikhuo gusse thaI gayA. guru pratyenuM AvuM durvartana kaI rIte sAMkhI zakAya ? be-traNa bhikhuoe pelAne pakaDyo ane bIjA ene mAravA mATe ughukta thayA. bhagavAna buddhe potAno eka hAtha UMco karIne bhikhuone zAMta rahevA kahyuM ane bIjA hAthe vastrathI mukha paranuM thuMka lUchI nAkhyuM. jANe kazuM ja banyuM na hoya ! emaNe snehapUrvaka e krodhAyamAna vyaktine pUchyuM, "bhAI, tAre kaMI kahevuM che ?" 144 | zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana 1 145 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pelI vyakti to gussAmAM moM pheravIne cAlI nIkaLI ane bhagavAna buddhanI upadezadhArA punaH askhalita vahevA mAMDI. emanA mukhya ziSya bhikhkhu AnaMdathI A sahana thayuM nahi eTale emaNe pUchyuM, "ApanuM AvuM ghora apamAna karyuM, tema chatAM Ape ene kazuM kahyuM nahi, koI Thapako Apyo nahi ke koI bodha Apyo nahi. vaLI vadhArAmAM ema pUchyuM ke tAre kaMI kahevuM che ? A te kevuM ?" bhagavAna buddhe mauna rahyA. thoDA divaso bAda pharI e vyakti bhagavAna buddhanI pAse AvI. ene potAnA durvartanano pazcAttApa thayo hato. e buddhanAM caraNomAM paDyo ane dhrusake ne dhrusake raDavA lAgyo. bhagavAna buddhe e ja prazna karyo, "bhAI, tAre kaMI kahevuM che ?" pazcAttApanAM AMsuthI bharelI AMkho ane bhIMjAyelA hRdayavALI e vyakti kazuM bolI zakI nahi ane be hAtha joDIne eNe vidAya lIdhI. bhagavAna buddhe potAnI pAse UbhelA bhikhkhu AnaMdane kahyuM, "joyuM ne. pUrve paNa A vyaktine bolavA mATe zabdo maLatA nahotA ane Aje paNa enI e ja avasthA che. paraMtu e mAnavI pahelAM hato, tevo Aje nathI." 14 C zraddhAnAM sumana 73 juo ! atyAre paNa e ja umara chuM ! vizALa rAjyanA adhipati khalIphA uMmara bina abdula ajhIjha rAtre dIpakanA prakAzamAM ekAgratAthI lekhana-kArya karatA hatA. evA samaye ekAeka eka atithi AvyA. emaNe khalIphAne lekhanakArya karatA nihALyA ane sAthosAtha bujhAvAnI taiyArI karatI dIpakanI jyota paNa joI. e dIpakamAM tela ochuM hatuM ane enI jyota koI paNa kSaNe olavAI zake tema hatuM. atithine thayuM ke jo dIvo olavAI jaze, to khalIphAnA lekhanakAryamAM vikSepa paDaze. e bolyA, "Apa mane kaho, tela kyAM che ? huM dIpakamAM tela nAkhI dauM." khalIphAe kahyuM : "kSamA karajo. Apa evuM karazo nahIM, atithine Adara ApavAno hoya, enI sevA levAnI na hoya, ApanI pAse AvuM kArya karAvavuM huM yogya mAnato nathI." atithie kahyuM, "khera ! Apa atithi pAse e kArya karAvo nahi e barAbara, paraMtu nokara pAse to karAvo. ene UMghamAMthI uThADIne dIpakamAM tela nAMkhavAno hukama karo, to e tela nAkhI deze." A sAMbhaLI khalIphA bolyA, "paNa koInI UMghamAM khalela pahoMcADavI te yogya nathI. rAtre ArAma karavo e mArA nokarano adhikAra che. huM enI pAsethI eno haka kaI rIte chInavI zakuM ?' DhAnAM sumana C 147 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 manane nirmaLa karavAno upAya ATaluM bolIne khalIphA svayaM UbhA thayA. tela lAvIne dIpakamAM nAkhyuM. atithine bhAre Azcarya thayuM. vizALa rAjyanA mAlika evA khalIphAne kahyuM, "oha ! Ape zA mATe ATaluM badhuM kaSTa lIdhuM, ApanA jevI vyaktie AvuM kAma karavuM joIe nahi." khalIphAe kahyuM, "AmAM kaSTa zenuM ? kAma karavAthI koI nAnuM thaI jatuM nathI ane kAma nahIM karavAthI koI moTuM thaI jatuM nathI. juo, tela nAkhavA gayo tyAre huM umara hato ane atyAre paNa e ja umara chuM." eka vRddhapuruSe saMtane kahyuM ke have huM ghaNo vRddha thaI gayo chuM. jIvanane Are AvI cUkyo chuM. koI evo upadeza Apo ke jethI mAruM citta pUrNarUpe nirmaLa thAya ane manamAM koI paNa prakAranA lobha, moha Adi tRSNA jAge nahi. saMte hasatAM-hasatAM kahyuM, "juo, je samaye tamArA manamAM lobha jAge eTale manomana saMkalpa karI levo ke have AjathI huM Izvare ApeluM anna khAIza nahi. basa, Avo saMkalpa karazo eTale tamane siddhi maLI jaze." vRddhapuruSa bolyA, "A to Apano kevo upadeza ? anna vinA prANa Take kema ? anna to khAvuM ja paDe ne. Ane badale mohavijayano koI bIjo saraLa upAya batAvo." saMte kahyuM, "barAbara, eka bIjo paNa upAya che. manamAM moha jAge to bhagavAnane kahevuM ke he prabhu, have huM ApanI dharatI para nahi jIvuM. kyAMka bIje cAlyo jaIza." he saMtapuruSa ! mane samajAtuM nathI ke Apa mane upadeza Apo cho ke mArI majAka uDAvo cho ? A pRthvI para na rahuM to jAuM kyAM ? vaLI hajI mAre paraloka javAno samaya pAkyo nathI. mATe ApanI A vAta mArAthI zakya nathI." - saMte kahyuM : "eka sauthI saraLa ane aMtima upadeza ApuM chuM. jo tame ene AtmasAt karI lezo, to tamAruM mana nirmaLa ! 148 1 zraddhAnAM sumana zraddhAnAM sumana B 149 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane pavitra thaI jaze. jyAre paNa tamArA manamAM vRttine tRpta karavAnI icchA thAya to jarUra karavI, paraMtu evI jagyAe chupAIne karavI ke jethI Izvara tamane joI zake nahi.' oha ! Izvara to sarvatra vyApta che. e kaNa-kaNamAM birAjamAna che. AthI huM koI aMdhArI koTaDImAM ke koI gupta bhoMyarAmAM pApakarma karuM, topaNa e joI leze. mATe A to sAva azakya che." - saMte kahyuM : "vatsa ! tame A jANo cho, tema chatAM tRSNA jema nacAve tema nAco cho. manane nirmaLa karavuM hoya to koI upadeza ke kazAya mArgadarzananI jarUra nathI. deDha vizvAsa ane majabUta icchAzakti sAthe umadA kAma karavAno saMkalpa karo, to mana ApoApa nirmaLa thaI jaze. dRDhatAthI saccAInA paMtha para cAlazo, e divase tamArI icchA vaNamAge pUrNa thaI jaze." Akhare vRddhapuruSane saMtanI vAtano marma samajAyo. 150 zraddhAnAM sumana