Book Title: Sanleshna Santhara ke Kuch Prerak Prasang
Author(s): Kevalmuni
Publisher: Z_Nahta_Bandhu_Abhinandan_Granth_012007.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/212101/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya zrI puSkara muni smRti-grantha / saMleSanA-saMthArA ke kucha preraka prasaMga 00000000000000000000 jI karatA rahatA hai| -upAdhyAyazrI kevala munijI saMlekhanA aura saMthArA ke viSaya meM jo kucha likhA gayA hai, kSaNoM meM bhI gajasukumAra vaise hI zAnta aura dhyAna lIna rhe| zarIra usase yaha spaSTa ho jAtA hai ki yaha jIvana kI usa niSkAma, jala rahA hai, rudhira mA~sa jala rahA hai, haDDiyA~ bhI jala rahI hai; 19060030niHsaMga aura sthitaprajJa sthiti meM praveza hai, jahA~ na to bhogoM kI parantu gajasukumAra ko jaise isa vedanA se kucha bhI lenA-denA nhiiN| Heap.. kAmanA zeSa rahatI hai, na zarIra kI aaskti| kSudhA kI pIr3A, zarIra ve socate haiM-deha jalane para merI AtmA nahIM jalatI, mere jJAna-darzana DED kI vedanA, svajana aura mitroM kI mamatA aura kaSAyoM kI tapana- aura sukhamaya svarUpa para koI bhI A~ca nahIM A rahI hai| jisane saba kucha vahA~ zAnta ho jAtI hai| saMyoga-viyoga janita ghttnaaeN| mujhe yaha upasarga kiyA hai vaha to mujhe saMsAra se mukta hone meM usake antarmana ko prabhAvita to kyA, sparza bhI nahIM kara paatii| sahAyatA karane vAlA mitra hai, sahAyaka hai| isa prakAra pavitra prasanna AloyaNA (Atma-nirIkSaNa evaM prAyazcitta) dvArA vaha apane } manaHsthiti meM hI khar3e-khar3e unakI samUcI deha lakar3I ke DhA~ce kI mana-mastiSka kI zuddhi kara letA hai| isa prakAra sAdhaka parama prasanna, taraha jala jAtI hai parantu gajasukumAra kI samAdhi, mAraNAMtika zAnta aura nirvikAra sthiti meM Atma-ramaNa karane lagatA hai| sukha / saMlekhanA nahIM ttuutttii| usI rAtri meM unakA mokSa ho jAtA hai| dukha kI bAhya anubhUtiyA~ usake antar meM praveza nahIM kara paatiiN| muni gajasukumAra ne yadyapi dIrghakAlIna saMlekhanA saMthArA kA antartama meM vaha pratipala paramAnanda-parama prasanna sthiti kA anubhava AcaraNa nahIM kiyA thA, parantu eka hI rAtri ke samAdhiyoga meM apAra sahiSNutA aura Atma-lInatA kA jo udAharaNa prastuta kiyA, 50000 prAcIna kAla se lekara Aja taka agaNita sAdhakoM ne isa patha vaha samAdhimaraNa kA eka anUThA udAharaNa hai|' SonD. kA anusaraNa kara jIvana ko kRtArtha kiyA hai, mRtyu ko maMgalamaya isI antakRddazA sUtra meM isa prakAra ke nabbe sAdhakoM kA banAyA hai aura jIvana ke antima kSaNoM meM usa divya sthiti kA varNana AtA hai| jinhoMne vividha prakAra kI dIrghakAlIna tapasyAe~ anubhava kiyA hai jisakA varNana zabda nahIM kara skte| kevala kI, kAlI-mahAkAlI Adi AryAoM ne tathA gautama kumAra, jAlI, antima samaya meM tapasvi-sAdhakoM ke bhAvoM se prakaTa hotA hai| unakI mayAli, Adi aNagAra zramaNoM ne pahale tapasyA karake zarIra ko prasanna mudrA se jhalakatA hai adbhuta teja, prakAza aura anirvacanIya kRza kiyA, phira dhIre-dhIre mAsika anazana, mAraNAMtika saMlekhanA shaanti| saMthArA dvArA zarIra tyAgakara mokSa prApta kiyaa| jaina AgamoM meM isa prakAra ke anekAneka varNana upalabdha haiM, dhannA aNagAra kI saMlekhanA-saMthArA jinheM par3ha/sunakara una sAdhakoM kI isa divya sthiti kI kalpanA kI jA sakatI hai| anuttaropapAtika dazA sUtra meM kAkaMdI nagara meM janme dhannA aNagAra Adi tapasviyoM ke jo varNana upalabdha haiM, unheM par3hane se mRtyuMjayI-gajasukumAra mana romAMcita ho uThatA hai| sukha-suvidhAoM meM palane vAlA, dhannA jaina AgamoM meM samAdhimaraNa kI eka bahuta prAcIna ghaTanA hai- jaisA zreSThIputra jaba virakta hokara sAdhanA patha para bar3hatA hai to pIche sarosaca samatvayogI gajasukumAra kii| mur3a kara nahIM dekhtaa| svAdhyAya, dhyAna Adi ke sAtha-sAtha lambI vAsudeva zrIkRSNa ke choTe bhAI yuvaka gajasukumAra bhagavAna tapasyAe~ karate hue usake sukumAra sampuSTa deha kI kyA sthiti huI ariSTanemi ke pAsa jisa dina dIkSA lete haiM, usI dina madhyAnha ke isakA romAMcaka varNana Agama kI bhASA meM isa prakAra haibAda ve mahAkAla zmazAna meM jAkara eka ahorAtri kI mahAbhikSu "dIrgha tapasyA ke kAraNa dhannA aNagAra ke zarIra kA rudhira pratimA dhAraNa karake dhyAnastha ho jAte haiN| kAyotsarga kI isa mudrA mA~sa saba kucha sUkha gayA thaa| unakI kaTi (kamara) itanI patalI ho meM ve deha ke AdhAra para sthita jarUra haiM, parantu deha ke sukha-dukha kI gaI thI, jaise U~Ta kA paira ho, athavA kisI bUr3he baila kA paira ho| anubhUtiyoM se mukta hokara AtmadhyAna meM lIna ho jAte haiN| usa unake ghuTane itane durbala kRza ho gaye the, jaise mayUra ke paira hoN| samaya somila nAmaka vyakti ne pUrva vaira kA badalA lene ke lie unake sira para miTTI kI pAla bA~dhI aura usameM dhadhakate aMgAre dhannA aNagAra kA udara mA~sa sUkhakara aise dIkhatA thA jaise, lAkara DAla diye| gajasukumAra kA zarIra jalane lagA, khicar3I kI taraha mA~sa aura rudhira tapane/pakane lgaa| kitanI asahya mAraNAMtika dIrgha tapa ke kAraNa unakA sampUrNa zarIra sUkhakara kA~TA ho gayA vedanA, pIr3A huI hogI? mana kI A~khoM se usa dRzya kI kalpanA thaa| eka kaMkAla kI taraha ! usameM sirpha haDDI, naseM aura camar3I hI karane para Aja bhI roma-roma kA~pane lagatA hai| isa udagra pIr3A ke dIkhatI thii| rudhira mA~sa kA vahA~ darzana bhI nahIM hotA thaa| 0 00000000000000 s jalAnta /9D0D863DODHD.DAS 06.0.00ARYA 200000000 500-00:20 50.0.0.0.05 jaThavala760 SEDjDeva1 AAP00.00 % are Doo30- Anal Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-saMleSaNA : samAdhimaraNa kI kalA kintu itanI durbalatA meM bhI unake cehare para eka adbhuta teja aura prakAza damakatA thA, jaise havana kI agni apane teja se zobhita hotI hai, vaise unakA zarIra tapasteja se atIva -atIva dIpta/zobhita hotA rahatA thaa| dhannA aNagAra isa prakAra dIrghakAlIna tapasyA (saMlekhanA) karane ke pazcAt apane zarIra ko niHsatva samajhakara antima samaya meM saMthArA karane ke lie bhagavAna kI AjJA lekara vipulAcala parvata para ArohaNa karate haiM aura vahA~ vratoM kI AloyaNA / prAyazcitta Adi karake samasta jIva rAzi ke sAtha kSamApanA aura parama maitrI bhAvanA karate hue mAsika saMlekhanA (saMthArA) pUrvaka ucca zuddha zAnta bhAvoM ke sAtha deha tyAgakara sarvArthasiddha vimAna meM utpanna hote haiN| AgamoM ke ina varNanoM se yaha bhI dhvanita hotA hai ki jaina paramparA meM hajAroM zatAbdiyoM pUrva bhI jIvana-maraNa kA yaha Atma-vijJAna upalabdha thA jisake anusAra hajAroM hajAra sAdhaka saMsAra sarovara meM kamala kI bhA~ti nirlipta jIvana jIte hue antima samaya meM dhIre-dhIre zarIra ko tapasyA dvArA kRza karate, moha kaSAya Adi vAsanAoM ko dhyAna dvArA bhasmIbhUta karate, paramasamAdhi pUrvaka zarIra kA tyAga karake sadgati kA varaNa karate the| pUjya zrI dharmadAsajI ma. kA saMdhArA vartamAna samaya kI carcA karane se pahale itihAsa prasiddha eka ghaTanA kA ullekha karanA bhI mahatvapUrNa hogaa| sthAnakavAsI sampradAya ke Adi puruSa pUjya zrI dharmadAsajI mahArAja eka mahAn vairAgI aura vajra saMkalpa ke dhanI saMta the| vi. saM. 1709 meM sarakheja (ahamadAbAda) meM ApakA janma huA aura vi. saM. 1721 meM saMyama grahaNa kiyaa| Apake 99 ziSya hue jinameM 22 ziSya bahuta vidvAna aura prabhAvazAlI the, jinake kAraNa Age calakara bAIsa sampradAya prasiddha hue| eka bAra dhAra meM Apake eka ziSya ne aparipakva manodazA meM saMthArA grahaNa kara liyA, kucha dina bAda usakI manaHsthiti DAMvADola ho utthii| AcAryazrI ne jaba yaha ghaTanA sunI to bar3A dukha huaa| socA- "yadi sAdhu saMthAre se uTha jAyegA to jaina dharma kI bar3I nindA hogii| jaina zramaNa ke tyAga aura niyama kA hI to mahatva hai, svIkRta pratijJA bhaMga hone se to jaina muniyoM kI garimA ko coTa phuNcegii|" ApazrI ne mana hI mana dRr3ha nizcaya kiyA aura ugra vihAra kara dhAra pahu~ce, muni ko samajhAyA- svIkRta pratijJA se haTanA ucita nahIM hai| kintu jaba vaha muni sthira nahIM ho sakA to pUjya zrI ne usako vahA~ se uThAyA aura svayaM ko saMthAre ke lie samarpita kara diyaa| svIkRta niyama aura dharma garimA kI rakSA ke lie unhoMne prANoM kA moha tyAgakara eka advitIya udAharaNa prastuta kiyaa| pUjya dharmadAsa 000 657 jI ma. kA yaha saMthArA Aja bhI hajAroM sAdhakoM ke lie preraNA kA prakAza puMja banA huA hai| Anandamaya samAdhimaraNa kI yaha avicchinna paramparA jaina paramparA meM Aja bhI pracalita hai| zvetAmbara, digambara donoM hI AmnAyoM meM Aja bhI saMlekhanA, samAdhimaraNa, saMthArA kA vahI mahatva hai| saMlekhanA jIvana kI parama upalabdhi hai| pratyeka sAdhaka kI yaha antara abhilASA rahatI hai ki maiM jIvana ke antima samaya meM saMlekhanA saMthArA karake jIvana ko kRtakRtya karatA huA, samAdhipUrvaka prANa tyAga kruuN| Aja ke yuga meM saMdhArA ke kucha viziSTa udAharaNa hamAre sAmane haiM, jinakI saMkSipta carcA yahA~ prAsaMgika hogii| tapasvI jagajIvana munijI kA saMthArA saurASTra meM janme tapasvI zrI jagajIvana jI ma. sthAnakavAsI jaina paramparA ke eka prabhAvazAlI santa the / vi. saM. 1943 meM dalakhANiyA (saurASTra) meM unakA janma huaa| jIvana kI praur3ha avasthA meM apanA bharA pUrA samRddha parivAra dhana vaibhava, mAna pratiSThA Adi kA moha tyAga kara bar3e vairAgya bhAva ke sAtha apane eka putra tathA do putriyoM ke sAtha jaina dIkSA grahaNa kii| gujarAta Adi pradezoM meM vicarane ke pazcAt pUrva bhArata meM vihAra karane lge| lagabhaga 82 varSa kI avasthA meM unheM zarIra kI azaktatA kA anubhava hone lgaa| unake mana meM saMkalpa uThA ki aba maiM bhagavAna mahAvIra kI upadeza bhUmi rAjagRha ke udayagiri parvata para jAkara saMlekhanA saMthArA pUrvaka isa nazvara zarIra kA tyAga kruuN| unake yoga-zuddha antaHkaraNa meM yaha pratibhAsa hone lagA ki aba yaha zarIra adhika dina Tikane vAlA nahIM hai| ataH maiM dhyAna, samAdhi aura samatApUrvaka saMlekhanA karate hue isa zarIra ko mRtyu Ane se pUrva hI mRtyu ke lie taiyAra kara lU~ aura eka samAdhipUrNa sajaga mRtyu kA varaNa kruuN| isa lakSya ke prati samarpita hokara atyanta dRr3ha manobala ke sAtha munizrI jI ne udayagiri parvata kI talahaTI meM pahu~cakara tapasyA saMlekhanA kA prArambha kiyaa| saMlekhanA ke prArambhika kAla meM zArIrika dRSTi se azakta to the, parantu vizeSa asvastha nahIM the| eka mAsa ke nirantara upavAsa se unakA zarIra sUkhatA calA gyaa| kintu vANI meM vahI oja thaa| cehare para pahale se bhI adhika sphUrti aura camaka thii| isa saMlekhanA ke krama meM bhArata ke sudUra aMcaloM se hajAroM zraddhAlu munijI ke darzanArtha Ane lge| bihAra ke rAjyapAla, mukhyamaMtrI Adi anekAneka rAjanetA, patrakAra, sAhityakAroM kA bhI tapasvI munijI ke darzanArtha Ane kA tA~tA laga gyaa| jApAna ke bauddha dharma guru zrI phujI gurujI bhI apanI ziSya maNDalI sahita Aye, aura bauddha dharma paddhati ke anusAra munijI kI stuti vandanA karate hue bole- "maiM 84 varSa kA hU~, Apake pIche-pIche maiM bhI A Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8658 rahA huuN|" saMlekhanA tapasyA ke unatIsaveM dina munizrI jI ne yAvajjIvana saMthArA grahaNa karane kI dRr3ha icchA vyakta kI / tadanusAra unake lie 446 kA eka ghAsa kA vichInA (saMstAraka) vichAyA gyaa| munijI usI para AsIna hue jo saMthAre ke aMtima kSaNa taka usI maryAdA meM rahe vratoM kI AloyaNA evaM prAyazcitta Adi karake munizrI ne arihaMta siddha bhagavAna ko namaskAra karake yAvajjIvana saMthArA pckhaa| saMthArA pacakha lene ke bAda unake cehare para nizciMtatA, prasannatA aura apUrva samAdhi kA bhAva prakaTa ho rahA thaa| jo isake pahale kabhI nahIM dekhA gyaa| ikatAlIsaveM dina dArzanika saMta AcArya vinobA bhAve rAjagRha Aye, aura sIdhe tapasvIjI ke darzana karane udayagiri kI talahaTI meM phuNce| vinobAjI ne tapasvI jI ke caraNoM meM apanA sira rakha diyA aura gadgad hokara gItA meM varNita sthitaprajJa yogI ke zAnta svarUpa kA sAkSAt kiyaa| unhoMne munizrI jI se rasa grahaNa karane tathA pAnI cAlU rakhane kI bhI vinatI kii| tapasvI jI ne dRr3hatA ke sAtha premapUrvaka kahA - " aba khAne-pIne kI bAta karane kA samaya nikala cukA hai|" zrI jayaprakAza nArAyaNa bhI sapatnIka tapasvIjI ke darzana karane Aye unakA tapasteja aura prasanna mukhamudrA dekhakara natamastaka ho gye| tapasyA kAla meM munijI adhikatara mauna aura dhyAnastha jaise rhte| 42veM dina jaise unako kucha antarajJAna ho gayA ho, apane putra jayaMta munijI kI hathelI para likhakara sUcanA dI - "have mane asAtAno udaya thaze, parantu gabarAzo nahIM / " aba zarIra meM kucha asAtA kA udaya hogA, kintu tuma loga ghabarAoge nhiiN| isake bAda munijI ke zarIra meM nirjala upavAsa kI garmI se kaI prakAra kI asahya vyAdhiyA~ uTha khar3I huIM, kintu usa asahya zArIrika vedanA meM bhI munijI atyanta zAMta aura prasanna the| antima samaya taka unake andara sajagatA banI rhii| antima kSaNoM kI mahAvedanA ko bhI zAMti ke sAtha bhogate rhe| 45veM antima dina zarIra tyAgane se kucha samaya pUrva hI ve lagabhaga sthira yogamudrA meM lIna se ho gye| mRtyu ke samaya na koI hicakI AI na A~kheM phaTIM / jisa mudrA meM soye the, usI mudrA meM cira sthiratA prApta kara lI / 4 tapasvI jagajIvana munijI kA yaha saMlekhanA saMdhArA hajAroM prabuddha vyaktiyoM ne dekhA aura yaha anubhava kiyA ki jIvana ko kRtArthatA ke zikhara para car3hAne kI yaha kalA, samAdhipUrvaka deha tyAga kI yaha AtmavijayI zailI hara sAdhaka kI aMtima manokAmanA hai| tapasvI zrI caturalAlajI ma. kA saMthArA saurASTra meM dariyApurI sampradAya kI paramparA meM tapasvI zrI caturalAlajI mahArAja kA saMdhArA bahuta prasiddha va prabhAvazAlI mAnA jAtA hai| unameM zarIra kI asahya vedanA ke prati apAra titikSA aura sahiSNutA kA bhAva dekhakara janatA Azcarya mugdha thii| upAdhyAya zrI puSkara muni smRti grantha munizrI kA janma vi. saM. 1936, caitra mAsa meM saurASTra ke pIMja grAma meM huaa| lagabhaga 23 varSa kI bhara javAnI meM hI hRdaya meM tapasyA kI lau jala uThI aneka prakAra kI tapasyAe~ kI svAdhyAya, sAmAyika Adi karane lge| vi. saM. 1995, sATha varSa kI umra meM pUjya bhAyacandra jI mahArAja ke pAsa bhAgavatI jaina dIkSA grahaNa kI zrI caturalAlajI mahArAja svabhAva se bahuta hI sarala aura atyanta karuNAzIla the| dIkSA ke bAda ve nirantara ekAntara tapa karate rhe| jIvana meM unhoMne 8 mAsakhamaNa tapa kiye, va anya bhI aneka prakAra kI tapasyAe~ kIM / lagabhaga 82 varSa kI umra meM unheM proTasTeTa graMthi kI asahya vedanA utthii| DAkTaroM ne Aparezana ke lie kahA, kintu tapasvIjI ne Aparezana kI jo vidhi pUchI to unheM lagA, isameM mere gRhIta mahAvratoM meM doSa lagegA aneka vikalpoM ke pazcAt unhoMne mana hI mana meM nirNaya liyA idaM zarIraM pariNAmapezalaM patatyavazyaM zlathasaMdhi jarjarama kimISaH klizyasi mUDha durmate ! nirAmayaM vIra rasAyanaM piva! -yaha zarIra kSaNa vinAzI hai, rogoM kA dhAma hai, kitanI hI isakI saMbhAla va rakSA karo, eka dina avazyameva naSTa hogaa| phira he ajJAnI jIva ! auSadhi Adi se rakSaNa karane kA klezadAyI moha kyoM karatA hai ? vIra vacana rUpI rasAyana kA pAna kara, jisase tU pUrNa nirAmayatA prApta kara skegaa| zarIra aura AtmA kI pRthaktA kA bodha karate-karate munijI dhIre-dhIre zarIra ke prati anAsakta hote gaye vedanAoM se jUjhate rahe, aura jaba dekhA, aba yaha zarIra naSTa hone vAlA hai, merI nirdoSa sAdhucaryA ke yogya nahIM rahA hai, to unhoMne saMlekhanA (kramika tapasyA) prAraMbha kara dii| 15 dina kI saMlekhanA ke pazcAt unhoMne yAvajjIvana anazanavrata grahaNa kara liyaa| hajAroM zraddhAlu janoM ne unake darzana kiye aura dekhA ki rogoM se AkrAMta zarIra ke prati be ekadama hI nirapekSa the| jaise zarIra kI vedanA unake mana ko kiMcit mAtra bhI sparza nahIM kara rahI hai| unake cehare para apUrva zAMti jhalakatI thii| upavAsa ke 42veM dina arthAt anazana saMthArA ke 28veM dina jIvana kI antima ghar3I meM AloyaNA Adi karake cauvihAra anazana svIkAra kara liyaa| usa samaya unake antaHkaraNa meM jo Ananda aura praphullatA umar3I usakI jhalaka unake cehare para dekhakara darzaka mugdha ho utthe| kahate haiM ki usa ujjvala pariNAma dhArA meM koI viziSTa jJAna bhI huA, aisA saMbhava lagatA hai| unhoMne apane bhAva prakaTa karane cAhe, kintu vANI kI zakti lagabhaga kSINa ho cukI thI, isalie eka kAgaja va paina lekara unhoMne likhA al 281502 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMthArA-saMleSaNA : samAdhimaraNa kI kalA 659 / "pAMcamuM devaloka vi. 180 mukaTA" upasthita darzakoM kA anumAna sunate, Aja tapasvIjI kA 32vA~, yA 30vA~ dina ke upavAsa kA hai ki saMbhava hai unhoMne, apane AgAmI bhava ke viSaya meM jo pAraNA huaa| gupta tapa ke sAtha zAnti, samabhAva aura svAdhyAyaanubhUti huI "pA~cavA devaloka kA muktA nAmaka 180vA~ vimAna", | lInatA bhI adbhuta thii| jIvana meM unhoMne aneka lambI tapasyAe~ va yaha prakaTa karanA caahaa| ekAntara tapa kiye| 22 akTUbara kI antima rAtri lagabhaga cAra baje jahA~ tapasvI eka bAra unake udara meM bhayaMkara darda uThA, darda asahya hotA jI kA saMthArA bichA thA, usa koTaDI meM acAnaka eka divya prakAza calA gayA taba acAnaka unake mana meM saMkalpa uThA-"aba isa sA praviSTa huA aura kucha hI kSaNoM meM dhIre-dhIre prakAza lupta ho / zarIra kA koI bharosA nahIM hai, kaba rogoM kA AkramaNa ho jaay| gyaa| ataH kala se hI maiM bele-bele nirantara tapa kruuNgaa|" isa vajra saMkalpa 25 akTUbara ko madhyAnha meM 42 dina ke saMlekhanA, saMthArA kA AzcaryakAraka prabhAva huA ki thor3I hI dera meM peTa kA asahya pUrvaka unakA svargavAsa ho gyaa| zUla zAnta ho gyaa| dUsare dina hI Apane bele-bele tapa prAraMbha kara diyA, jo nirantara 12 varSa taka calatA rhaa| mahAsatI kaMkujI ma. kA saMthArA tapa kA prabhAva pUjya mAtA mahAsatI kaMkubAI mahArAja ke hRdaya meM saMthArA kI prabala bhAvanA thii| ve aneka bAra mujhase kahate the-"maiM antima samaya san 1965 meM merA cAturmAsa sikandrAbAda thaa| usa samaya meM saMthArA ke binA nahIM calI jaauuN| Apa mujhe avazya sahayoga / tapasvI rozanalAlajI ma. jodhapura meM cAturmAsa kara rahe the| usa krnaa| mAtA kA jIvana hI nahIM, maraNa bhI maMgalamaya banA dene vAlA samaya pAkistAna ne bhArata para AkramaNa kiyA thaa| jodhapura sainika putra hI suputra hotA hai| isalie Apa merA dhyAna rkhnaa|" unhoMne / dRSTi se mahattvapUrNa ThikAnA thaa| pAkistAna ne jodhapura ko apane jIvana meM aneka lambI-lambI tapasyAe~ kiiN| udara vyAdhi se pIr3ita bamoM kA nizAnA bnaayaa| sikandrAbAda meM bhI jodhapura ke aneka hone para bhI tapa ke prati mana meM gaharI niSThA thii| anurAga thaa| { loga rahate the| jodhapura para bama girane kI bAteM suna-sunakara ve bar3e antima samaya meM jaba zarIra ghora vyAdhi se grasta huA aura jIvana cintita ho rahe the| eka dina maiMne apane pravacana meM kahA-jodhapura ke kI sthiti DaoNvADola lagane lagI taba Apane atyanta dhairya va sAhasa AsapAsa cAhe jitane bama gireM, parantu jodhapura zahara ko koI ke sAtha kahA-"aba merA antima samaya nikaTa dIkha rahA hai, ataH khatarA nahIM ho sktaa| logoM ne pUchA-"kyoM?" mujhe davA Adi kucha nahIM caahie| saba kucha chor3akara aba mujhe / _maiMne kahA-"vahA~ tapasvI rozanalAlajI ma. kA cAturmAsa hai| saMthArA karavA diijie| merA jIvana saphala ho jaayegaa|" jahA~ para aise ghora tapasvI santa virAjamAna hoM, vahA~ para zatru ke maiMne dekhA-pUjya mahAsatI jI kA zarIra eka tarpha vyAdhi se / bhayaMkara prahAra bhI niSphala ho jAte haiN|" Azcarya kI bAta hai ki pIr3ita thaa| DaoNkTara Adi davA ke lie Agraha kara rahe the| dUsarI jodhapura para pAkistAna ke vimAnoM ne saikar3oM bama girAye, parantu tarpha ve vyAdhiyoM kI vedanA se asaMga jaise hokara kahate haiM-"bImArI sabhI ke nizAne cUkate gaye, jodhapura zahara ko kucha bhI kSati nahIM to zarIra ko hai, zarIra bhugata rahA hai; merI AtmA to roga-zoka- huii| pIr3A se mukta hai| aba maiM AtmabhAva meM sthita hU~, mujhe zarIra vyAdhi tapasvI rozanalAlajI ma. kA yaha pratyakSa tapaH prabhAva sabhI logoM kI koI pIr3AnubhUti nahIM hai, mujhe saMthArA pacakhA do, merA mana prasanna ne anubhava kiyaa| hai| merI AtmA prasanna hai|" vi. saM. 1982 meM trInagara (dillI) meM jaba ve atyadhika zarIra ke prati isa prakAra kI anAsakti tabhI hotI hai jaba asvastha ho gaye to ziSyoM ko saMketa kara unhoMne cauvihAra saMthArA sAdhaka ke mana meM bheda-vijJAna kI jyoti jala uThatI hai, zarIra aura pacakha liyaa| 2 dina ke svalpakAlika saMthArA pUrvaka samAdhimaraNa AtmA kI pRthaktA kA anubhava hone lagatA hai aura zarIra ke prApta kiyaa| sukha-duHkha se mana asaMga-aprabhAvita rahatA hai| tapasvI jI ke mana meM samabhAva aura jIvana ke prati anAsakti guptatapasvI zrI rozanalAlajI ma. kA jo svarUpa maiMne dekhA vaha kisI virale hI santa meM dikhAI tapasvI zrI rozanalAlajI ma. kA saMthArA yadyapi bahuta lambA detA hai| nahIM huA, kintu unake jIvana meM saMlekhanA-tapa kA bar3A Azcaryajanaka rUpa dekhane ko milatA hai| mahattvapUrNa bAta yaha hai ki tapasvI badrIprasAda jI ma. kA saMthArA ve gupta tapasvI the| lambI-lambI tapasyAe~ calatI rahatIM, zrAvaka darzana tapasvI zrI badrIprasAda jI ma. kA saMthArA isa dazaka meM bahuta hI karane Ate aura cale jAte, parantu kisI ko unake dIrgha tapa kA carcita rahA hai| isa saMthAre kI pratikriyA lagabhaga sarvatra acchI patA nahIM cltaa| jaba pAraNA ho jAtA, taba loga AzcaryapUrvaka prabhAvanAzIla rhii| SRIDEOJA and ADODDOGeneleaPosgaugeBPORD0002 0.0000000000000000000 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 tapasvI jI kA janma san 1906 meM hariyANA ke riNDhANA (sonIpata) grAma meM huaa| san 1945 meM vyAkhyAna vAcaspati zrI madanalAlajI ma. ke pAsa bhAgavatI jaina dIkSA grahaNa kI aura san 1987, sonIpata meM 73 dina ke saMdhArA pUrvaka svargavAsa ho gyaa| Apane jIvana meM koI vizeSa lambI tapasyAe~ nahIM kI, kintu jIvana ke saMdhyAkAla meM jisa prakAra dIrgha saMthArA saMlekhanA karake jIvana ko kRtArtha kiyA aura samUce vizva meM jaina jIvana zailI ko pratiSThita kiyA, yaha sacamuca eka aitihAsika kArya huaa| san 1987 ke agasta mAsa meM mahAna tapasvI jaina santa zrI badrI prasAdajI ma. ne dehalI ke nikaTa sonIpata (hariyANA) meM 73 dina kA sudIrgha saMthArA kiyA thA, deza-videza kI samAcAra aijensiyA~- pI. TI. AI. yU. ena. AI. Adi ke pratinidhiyoM ne vahA~ jAkara jo kucha dekhA, samajhA, vaha unakI bhautika samajha se pare thaa| aneka DAkTara, vakIla, bar3e-bar3e rAjanetA, sAmAjika kAryakartAoM ne bhI tapasvIjI ke darzana kiye, unase bAtacIta kii| zarIra evaM mana kI sthitiyA~ dekhIM to sabhI ne yaha anubhava kiyA ki zarIra kI sthiti atyanta kSINa va nirAzAjanaka hote hue bhI unake cehare para teja oja thA unakI vANI meM dRr3hatA aura jIvana ke prati anAsakti evaM mRtyu ke prati abhaya bhAvanA bar3I adbhuta va Azcaryajanaka thii| aisA laga rahA thA ki zarIra kI kSINa dIvaTa meM divya Atma-jyoti dIpaka dIptimAna hai| tapasvI jI ke antevAsI zrI sundaramunijI kI riporTa ke anusAra 19 julAI se 4 agasta ke bIca sira kI coTa, phira hArTa ke enAjAinA pena, tathA bAda meM dasta Adi ke kAraNa unakI zarIra sthiti atyanta kSINa ho cukI thI / 4 agasta ko DaoNkTaroM ne unake zarIra kA parIkSaNa karake kahA- munijI ke zarIra kA jala khatma ho cukA hai| ataH turanta glUkoja diyA jAye anyathA 24 ghaMTA se adhika jIvita raha pAnA saMbhava nahIM haiN| kintu usa sthiti meM munizrI badrIprasAda jI ne bAra-bAra apane ziSyoM se Agraha karake kahA - " aba mujhe na koI davA kI jarUrata hai, aura na hI anya kisI cIja kii| maiM jIvana bhara ke lie anna ko tyAgakara zAntipUrvaka Atmastha honA cAhatA huuN| mujhe zAstra sunAo aura bhakti pUrNa stotra Adi kA nirantara pATha kraao|" 5 agasta ko unhoMne saMthArA vrata grahaNa kiyaa| usake 26 ghaMTA bAda unakI zArIrika sthiti meM ekAeka parivartana Ane laga gyaa| pahale jabAna lar3akhar3A rahI thI, kintu aba vaha spaSTa aura sazakta ho gii| pahale unakA ceharA murjhAyA thA, kintu 26 ghaMTA bAda jaise bhItara se AbhA damaka kara phUTakara bAhara A rahI hai, mukha mudrA tejasvI dIkhane lgii| zarIra sthiti meM yaha Azcaryajanaka rAsAyanika parivartana A gayA, jo zarIra vijJAna kI samajha se pare thaa| upAdhyAya zrI puSkara muni smRti grantha 16 sitambara taka to zarIra asthisaMhanana (haDDiyoM kA DhA~cA mAtra) raha gyaa| pasaliyoM ko eka-do-tIna karake ginA jA sakatA thaa| pAMvoM aura hAthoM kI khAla aise laTaka gaI thI jaise purAne vaTa vRkSa kI zAkhAe~ laTaka jAtI haiN.....| kintu unake cehare para kAphI camaka thI, jo AtmA kI prasannatA prakaTa karatI thii| sazaktatA bhI thii| 8 akTUbara se to jala kA bhI tyAga kara diyA thaa| 10 akTUbara ko sundara muni ke pUchane para unhoMne kahA- "maiM aba mRtyu se atIta pAra kA jIvana jI rahA huuN| merA mana bahuta prasanna hai........ jisa zAnta tejomaya zakti se jI rahA huuN| vaha vANI se agamya hai.. * tuma cAho to usakA anubhava kara sakate ho........" ***** 11 akTUbara se unhoMne sampUrNa maunavrata dhAraNa kara liyA.... aura 16 akTUbara ko 73 dina ke dIrgha anazana kAla meM samAdhipUrvaka deha tyAga kiyaa| prANa tyAgate samaya bilkula zAnti ke sAtha unhoMne nAbhikendra ko jhakajhorA, tIna lambe sA~sa liye, A~kheM pUrI khula gaI, keza khar3e ho gye|... eka prakAza puMja nikalatA sA pratIta huaa| isa mahAna tapasvI ke saMthArA kA pratyakSa darzana karane vAle saiMkar3oM hajAroM janoM ne adhyAtmazakti ko sahaja anubhava kiyA, antaHkaraNa meM yaha bhAvanA bhI ki 'he prabhu ! hameM bhI isI prakAra kA zAntipUrvaka samAdhimaraNa prApta ho|" kiMntu kucha sAMpradAyika bhAvanA rakhane vAle, dharma aura adhyAtma nAma se hI napharata karane vAle logoM ne isa saMdhArA para TIkA TippaNI bhI kI praznacinha bhI lagAye....... kintu phira bhI isa bhautikavAdI yuga meM yaha eka aisA pratyakSa udAharaNa thA jisane sabhI ko adhyAtma kI agamya-zakti ke samakSa natamastaka kara diyaa| manuSya zarIra aura indriyoM ke prati kisa prakAra nirapekSa hokara zAnti evaM samAdhipUrvaka jI sakatA hai, aura mara bhI sakatA hai| isa viSaya para socane ko bAdhya karatA hai| mRtyu kA sahaja varaNa karane kI yaha adhyAtma prakriyA zAnti mRtyu kA mArga prazasta karatI hai / 6 AcArya zrI hastImalajI ma. kA Adarza samAdhimaraNa AcArya zrI hastImala jI mahArAja isa yuga ke eka atyanta prabhAvazAlI cAritraniSTha bahuzruta AcArya hue haiN| unhoMne jIvana bhara sAmAyika svAdhyAya, vyasana mukta jIvana ke lie hajAroM hajAra vyaktiyoM ko preraNA aura mArgadarzana diyaa| jaina dharma ke itihAsa lekhana kA eka viziSTa kArya kiyaa| zarIra se sAmAnya kRzakAya the| parantu unakA manobala adbhuta thaa| vaise jIvana meM tele se adhika kA dIrgha tapazcaraNa nahIM kara sake, kintu jIvana ke saMdhyAkAla meM, atyadhika zArIrika asvasthatA ke bAbajUda acAnaka hI itanA adbhuta Atmabala jAgRta huA ki tapa saMlekhanA karate hue yAvajjIvana saMthArA kI sthiti meM pahu~ca gye| Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40000000404000 ypeopoelagaDAyala SOES 1000 / saMthArA-saMleSaNA : samAdhimaraNa kI kalA vi. saM. 1967 poSasudi 14 ko pIpAr3a (rAjasthAna) meM / lagA, aba zarIra kAphI azakta ho gayA hai| calane-phirane, uThane meM AcAryazrI kA janma huaa| bhI glAni anubhava hotI hai, khAte-pIte acAnaka ye prANa nikala vi. saM. 1977 mAghasudi-2, 10 varSa kI avasthA meM bhAgavatI jAyeM, isase to zreSTha hai tapa, svAdhyAya, AloyaNA-prAyazcitta Adi dIkSA grahaNa kii| se jIvana ko vizuddha banAkara zarIra ke prati nirmoha sthiti meM mitra kI bhAMti mRtyu kA svAgata kiyA jaaye| assIveM varSa meM zArIrika asvasthatA ke kAraNa unheM AyuSya bala kI kSINatA kA anubhava huaa| antardRSTi se mRtyu ko najadIka basa isa mahAna saMkalpa ke sAtha unhoMne tapasyA (saMlekhanA) vrata AtA dekhakara sahasA unhoMne cauvihAra telA (3 dina kA upavAsa) prAraMbha kiyaa| bIsaveM upavAsa ke dina, 27 janavarI ko unhoMne kiyaa| DaoNkTaroM ne tathA ziSyoM, zrAvakoM Adi ne tarala AhAra caturvidha zrI saMgha ke samakSa pUrNa jAgRta avasthA meM saMthArA grahaNa grahaNa karane tathA glukoja, Dripa iMjekzana Adi lene ke lie| kiyaa| zrAvakoM ko apane mukha se antima bAra maMgalapATha sunaayaa| bahuta-bahuta Agraha kiyaa| kintu AcArya zrI apane lakSya ke prati / pUrNa samAdhibhAva pUrvaka 14 dina kA saMthArA pUrNakara 33 dina kA sthira ho cuke the| unhoMne sabhI ko eka hI uttara diyA-'mere jIvana / saMlekhanA-saMthArA kI ArAdhanA kara paMDita maraNa prApta kiyaa| kI samAdhi meM koI vighna mata DAlo, aba mujhe mauna AtmalInatA meM Apake saMthArA kI sthiti meM aneka sAdhu sAdhviyoM ne darzana hI Ananda kI anubhUti hotI hai|' kiye| aneka rAjanetA tathA sAmAjika kAryakartAoM ne bhI saMthArA meM atyadhika zArIrika durbalatA ke bAbajUda bhI unakI mukhamudrA Apake darzana kiye aura cehare para jIvana ke prati kRtakRtyatA aura para teja aura vANI meM adamya Atma vizvAsa thaa| tIna dina ke prasannatA kI anubhUti dekhakara dhanya-dhanya kahane lge| cauvihAra tapa ke bAda unhoMne yAvajjIvana saMthArA ke lie apanI isa prakAra saMthArA saMlekhanA ke prAcIna tathA vartamAna kAlika 262 antar icchA prakaTa kii| unakI samAdhilIna sthiti dekhakara darzaka udAharaNoM para dRSTipAta karane se eka bAta spaSTa siddha hotI hai ki bhAva vimugdha ho rahe the| cauthe dina yAvajjIvana saMthArA svIkAra jIvana ke prati nirmoha dazA Ane para hI mana meM saMthArA kA saMkalpa kiyA aura bar3e samAdhibhAva ke sAtha saMthAre ke dasaveM dina nimAja uThatA hai| jaba taka zarIra va prANoM ke prati jarA sI bhI Asakti (rAjasthAna) meM svargavAsI hue| rahatI hai-anna-jala kA tyAga nahIM kiyA jA sktaa| zarIra ke prati AcArya zrI ke saMthAre kI sthiti meM hajAroM zrAvakoM ke pUrNa anAsakti aura mRtyu ke prati saMpUrNa abhaya bhAvanA jAgRta hone atirikta musalamAna va anya dharmAvalambiyoM ne bhI unake darzana para hI saMthArA svIkAra kiyA jAtA hai aura pUrNa samAdhipUrvaka kiye, aura jisane bhI unakI isa samAdhistha prazAnta sthiti ko jIvana ko kRta-kRtya banAyA jAtA hai| tyAgI ucca manobalI saMta dekhA, vaha antaHkaraNa se unake prati zraddhAvanata ho gyaa| satiyA~ samaya-samaya para hote rahe haiN| jinhoMne jIvana ko saMthArA | saMlekhanA dvArA kRtArtha kiyaa| pravartaka zrI kalyANaRSijI kA dIrgha saMlekhanA-saMthArA isa prakAra kI prAcIna va vartamAnakAlIna ghaTanAoM kA abhI san 1994 meM zramaNa saMgha ke vayovRddha saMta pravartaka zrI / vizleSaNa yahI batAtA hai ki manuSya hI nahIM, kintu kucha vivekavAna kalyANaRSi jI ke saMlekhanA-saMthArA kI ghaTanA to sabhI ne sunI hai| anya prANiyoM meM bhI jIvana ke antima kSaNoM meM eka vicitra unhoMne pUrNa sacetana avasthA meM jIvana kA saMdhyA kAla nikaTa samAdhi, zAnti va saumyatA kI bhAvanA jAga jAtI hai jo hameM jAnakara saMlekhanA vrata prAraMbha kiyA aura bar3e utkRSTa pariNAmoM ke / "samAdhimaraNa" kA artha samajhAtI hai aura saMthArA saMlekhanA kI sAtha prasannatApUrvaka dehatyAga kiyaa| ve chiyAsI varSa ke the aura sArthakatA/upayogitA bhI batAtI hai| niyamita rUpa meM apanI sAdhucaryA kA nirvAha kara rahe the| unako 9:07 1. antakRddazAsUtra, varga 3. adhyayana 8 2. anuttaropapAtika dazA sUtra, varga-3, a.1 3. vi. saM. 2024, mAgha zuklA saptamI, janavarI 1968 4. nirvANa ke patha para-lekhaka zrI jayantI munijI ke AdhAra se| 5. tapasvI caturalAlajI mahArAja jIvana caritra : prakAzaka : dariyApurI ATha koTI sthAnakavAsI jaina saMgha, ahmdaabaad| 6. mahAvIra mizana, mAsika, dillI, vizeSAMka-varSa 15, aMka 4 7. jinavANI, zraddhAMjalI vizeSAMka meM AcArya zrI ke ziSya zrI gautamamunijI ke varNana ke AdhAra pr| Q9CHOOSHALOGoduRANNNAyakaekalayayanarAlayayana