Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjayapAda dAdAguru pravartaka zrI kAMtivijyajI mahArAja mArA parama upakArI pUjyapAda dAdAguruzrInuM jyAre paNa puNya smaraNa karuM chuM tyAre, sAcA gurunA jJAna ane cAritranA prabhAvanuM varNana karatI rojU mana cAhyAvaM ziSyaH sadanasaMsArA: e kAvyapaMkti aMtaramAM guMjI UThe che, ane enI yathArthatA samajAI jAya che. sAcA gurunuM to jIvana ane AcaraNa ja ziSyanI zaMkAonuM nivAraNa karI de che. meM mArA dAdAguruzrImAM eka Adarza dharmaguru, vidyAguru ane dIkSAguru tarIke A mahimA pratyakSa anubhavyo che. emanI hAjarI mAtrathI -kevaLa emanAM darzanathI ja-kaMIka zAstrIya bAbatonA saMzAnuM nirAkaraNa thaI jatuM, eTaluM ja nahIM, jIvanasAdhanA ane cAritranI ArAdhanAne lagatI aneka zaMkA-kuzaMkAonuM paNa jANe ApameLe ja zamana thaI jatuM. AvA jIvanasiddha prabhAvaka mahApuruSa hatA mArA parama pUjya dAdAguru pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAja, Aje A uMmare ane cha dAyakA jeTalA dIkSA-paryAya pachI paNa lAge che ke AvA vAtsalyamUrtine zirachatra tarIke meLavavAmAM huM keTalo badhe bhAgyazALI hato ! emanuM smaraNa aMtarane gadgada banAvI mUke che, ane jANe Aje paNa huM emanI AgaLa bALamuni houM evuM saMvedana cittamAM jagADe che. sAce ja, teozrInA mahAna upakAranI kaI sImA ja nathI. kuTuMbanA saMskArane lIdhe ane khAsa karIne mArAM prAtaHsmaraNIya mAtuzrInI hitaciMtA ane preraNAne lIdhe mArAmAM je kaMI alpa-svalpa dharmasaMskAre paDyA hatA, ane deva-guru-dharma pratyenI zraddhAnuM je kaMI sAmAnya bIjAropaNa thayuM hatuM, tene jJAna pAsanA ane saMyamaArAdhanArUpe je kaMI vikAsa thayo, te mArA paramapUjya dAdAgurudeva ane mArA parama pUjya gurujI zrI caturavijayajI mahArAjanI mArA pratyenI niHsIma dharmakRpAne pratApe ja. zIla ane prajJAthI samRddha emanA sphaTika samA nirmaLa jIvananuM smaraNa ane Alekhana eka dharmamArgadarzaka ane AtmabhAvapreraka dharmakathA ja banI rahe che. ApaNuM AsanmopakArI, carama tIrthakara, bhagavAna zrI mahati-mahAvIravardhamAnavAmInA zAsanamAM samagra jaina Agamane dravyAnuyoga, gaNitAnuyega, caraNakaraNanuyoga ane dharmakathAnuga, ema cAra * A graMthanA saMpAdakonI vinatithI pUjya mahArAjazrIe A "jJAnAMjali" graMtha mATe lakhI Apela lekha.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnAMjali vibhAgamAM vaheMcIne emAM dharmakathAnuyogane paNa samAveza karavAmAM AvyuM che, te uparathI paNa samajI zakAya che ke dharmanI prabhAvanAmAM ane AtmasAdhanAmAM dharmakathAnuM keTaluM mahattva che. jJAnayoga, dhyAga, karmayoga ane bhaktiga, e cAra prakAranA yogomAMnA bhaktiyoganI jema, sAmAnya buddhinA, e chA bhaNelA, bhalA-LA bALa-jIvone gammata sAthe jJAna ApIne emane saraLatA ane sugamatApUrvaka nIti, sadAcAra ane dharmanI samajUtI ApavAmAM dharmakathAnuyoganI upayogitA ane upakArakatA ghaNuM vyApaka che. mArA dAdAgurunI jIvanakathA e dharmabodhaka eka pAvanakArI dharmakathA che ahiMsA-samabhAva-anekAMtavAdamUlaka vAtsalyasabhara sAdhutA jainadharmo prarUpela AtmasAdhanAnA rAjamArgano ane pUjya pravartakajI mahArAjanI akhaMDa jIvanasAdhanAno vicAra karIe chIe to ema ja lAge che ke teozrImAM e bane ekarUpa banI gayAM hatAM; ane tethI teonuM jIvana jainadharma ane saMskRtinA eka sAcA pratinidhi kahI zakAya evA dharmaprabhAvaka puruSanuM ke sva-para ubhayanuM kalyANa sAdhanAra maharSi sAdhu-saMtapuruSanuM Adarza jIvana hatuM. jaina tIrthakare ane maharSioe bhavabhramaNanA aMtane eTale ke mokSaprAptine AtmasAdhanAnuM eTale ke adhyAtmasAdhanAnuM aMtima dhyeya mAnIne, enA mukhya upAya tarIke, jIvanamAM ahiMsAnI sAdhanA ane pratiSThA karavAnuM pharamAvyuM che. ane ahiMsAne siddha karavAnA mukhya sAdhana tarIke saMyama ane tapanI ArAdhanAne sthAna ApyuM che. vaLI, ApaNA zAstrakAra bhagavaMtoe havAmAnaM sAmavi-zramaNajIvanano sAra to upazama eTale ke zAMti ane samatA che-ema kahIne dharmasAdhanAmAM samatA ke samabhAvanuM keTaluM mahatvanuM sthAna che, e samajAvyuM che. A rIte vicArIe to samatA eTale ke samabhAvanI prApti e ja AtmasAdhanA ke dharmasAdhanAnuM dhyeya ke kendra banI jAya che. uparAMta, mAnasika ahiMsAnA pAlananA ane satyanA nAnA-meTA eka-eka aMzane zodhI kADhavAnA ane svIkAravAnA eka amogha upAya tarIke jainadharme nayavAda ane svAdAda eTale ke anekAMtadaSTinI prarUpaNA karI che. A anekAMtavAda e AtmasAdhanA ane tattvavicAraNAnA kSetramAM jaina darzananuM eka AgavuM kahI zakAya evuM pradAna che. A rIte jainadharmanI sAdhanA-prakriyAmAM ahiMsA, samabhAva ane anekAMtadaSTi e ratnatrayI kendrasthAne birAje che, athavA kahe ke e prakriyAnuM e ja aMtima sAdhya ke dhyeya che. ane AtmasAdhanAnI yAtrAmAM AgaLa vadhatAM vadhatAM chevaTe e traNe ekarUpa banI jAya che; AnuM ja nAma mokSa eTale ke bhavasAgaranA cheDA. (kharI rIte e traNe ekabIjAmAM evAM to e taprota che ke je e traNamAMnA game te ekanI yathArtha ane jIvanaspazI sAdhanA karavAmAM Ave to bAkInAnI sAdhanA paNa ApoApa thatI rahe; ane je ekanI paNa upekSA karavAmAM Ave to bIjAnI sAdhanAmAM kSati AvyA vagara na rahe.) ahiMsA, samatA ane anekAMtadaSTi : AtmasAdhanAnA sAdhanarUpa tema ja sAgarUpa A guNasaMpattinI apramatta ArAdhanAnI dRSTie jyAre mArA dAdAguruzrInI saMyamasAdhanAno vicAra karavAmAM Ave che, tyAre ema ja lAge che ke e traNeno pavitra triveNIsaMgama emanA jIvanamAM sAva sahajapaNe sadhAye hato; ane teoe zramaNajIvanano eka zreSTha Adarza pitAnI sadA apramatta dharma sAdhanA dvArA jIvI batAvyo hato, e meM pratyakSa joyuM che. emanI AvI siddhi AgaLa mastaka namI jAya che. ahiMsA te zramaNa-jIvananuM mahAvata ja che; ane pUrI jAgRti rAkhavAmAM Ave to ja enuM pAlana thaI zake che. ekendriya ane kIDI-kuMthuA jevA sUkSmAtisUkSma jIvothI laIne te kuMjara sudhInA koI paNa jIvane jarA paNa kilAmaNa na thAya, ane mAnavInI to lAgaNI paNa na dubhAya,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda dAdAguru pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAja [ 277 AvI rIte AhAra, nihAra ane vyavahAra geAThavavAmAM Ave e A mahAvratanI rakSA mATe jarUrI che. pUjya pravartakajI mahArAja A mATe teA satata jAgrata hatA, ane jANye-ajANye paNa koI doSa ke aticAranuM sevana na thaI jAya enI paNa pUrepUrI sAvacetI rAkhatA hatA; paNa A mahAvrata aMge emanI vizeSatA meM teezrInI karuNAparAyaNatAmAM joI che. koInuM jarA paNa du:kha jue ke emanu haiyuM karuNAbhInuM thaI jatuM--bIjAnuM kaSTa emanAthI jeI zakAtuM ja nahIM. ane Ave prasa Mge, saMkaTamAM AvI paDelA pratye sahAnubhUti batAvIne, ene dilAsA ApIne ke bInnakAI te ene sahAyatA karavAnI preraNA karIne ja sate|Sa na mAnatAM, te jAte ja kaI paNa karatA tyAre ja emane sa MteSa thA; ane eve vakhate pete vAtR che, jJAnavRddha che ke cAritravRddha che, evA koI vicAra emate na Avate. peAtAnA ke bInna samudAyane ke nAnA-meTAnA bheda rAkhyA vagara bimAra sAmenI te samAnabhAve ane lAgaNIpUrvaka vaiyAvacca karatA e to kharuM ja, paNa emanI pAse Avela ke kAma karatA koI gRhastha mAMdagImAM AvI paDe te enI saMbhALa rAkhavAnuM paNa te na cUkatA. ane emanI pavitra nizrAmAM kAma karatA lahiyAonA te te hetALa zirachatra ja hatA. emane jarA paNa asukha upajatuM teA tee khecena banI jatA, ane e muzkelInuM nivAraNa thAya tyAre ja teo nirAMta anubhavatA. pUjya dAdAguruzrInA vaiyAvaccaneA ane dayALutAne A guNu ati virala hateA. uMmara vRddha thaI, zarIra azakta banI gayuM ane AMkhAnuM teja paNa aMdara sanAI gayuM, chatAM emane A guNa jarAya ocho thayA na hatA. AvI sthitimAM paNa lAkaDIne Teke ke koI ne sahAre upAzrayamAM mAMdA thayela sAdhue ke lahiyAe pAse jaI ne emane sukhapRcchA karatA ane emanA mAthe ane zarIre vAtsalyapUrvaka hAtha pheravatA meM aneka vAra joyA che. AvA teA keTalAya prasaMgeA mArA smaraNamAM sadharAyelA paDayA che. enI yAda AvatAM, emanI ahiMsakatA ane karuNALutAnA vicArathI, aMtara gadgada banI jAya che. A badhuM teene eTalA mATe sAva sahajapaNe sAdhya banI zakayuM ke emanA jIvanamAM kaTutAne azamAtra na hateA ane jIvamAtra pratye emanA hRdayamAM vAsaNyane akhUTa jharA satata vahyA ja karatA hatA. fmattau me sabvamUttu e jinezvaradevanA sa Mdeza emanA romaromamAM dhakSakatA hatA. jevI niLa teozrInI ahiMsA mahAvratanI ArAdhanA hatI, evI ja uttama emanI samatAnI sAdhanA hatI. ema lAge che ke samatA ke samabhAvanuM amRta te emanA jIvananA aNuaNumAM siMcAyeluM hatuM; samatAnA teA tee sAgara ja hatA. tethI ja niMdAthI na kayAreya akaLAvuM, stutithI na kadI phulAvuM ane vera-virAdhanA vinAzakArI vamaLamAM keI divasa na aTavAvuM--AvI sthitaprajJatA teone sajapaNe siddha thaI hatI. aMdarathI mananuM ke tananuM koI du:kha jAgI UThayu hAya ke saMdha, samAja ke koI vyakti nimitte bahAra jhaMjhAvAta jAgI UThyo hAya, chatAM mArA dAdAguruzrIne, himAlayanI jema e badhAthI avicalita ane aspaSTa rahIne, prazAMtapaNe, svasthatApUrvaka ane apramattabhAve saMyamanI ArAdhanA karatA meM joyA che. vaLI, keI bAbatamAM kAI emane peAtAnA virodhI mAnI tA, ema thatuM aTakAvavuM emanA hAthanI vAta na hatI, paNa tee pote teA kAI pratye AvI aNagamAnI ke tiraskAranI lAgaNI na dharatA; ane saMsAramAM pravartatA kaSAya Adi kSudra bhAvene vicAra karIne sAmAnA doSane paNa vIsarI jatA. tenI kSamAzIlatA Adarza hatI; tee sAcA amAM kSamAzramaNa hatA. emaNe samabhAva evA keLavI jANyA hatA ke emAM mArA-tArAnA bheda dUra thaI gayA hatA. tIrthaMkara bhagavaMtanu samayA! samaLo horra--sAcA zramaNa thavuM hoya teA samatA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 ] jJAnAMjali keLavavI ja joIe--e vacana pUjya dAdAguruzrInA aMtaramAM barAbara vasI gayuM hatuM. ane tethI samabhAvanI kyAreya upekSA na thaI jAya, enI teo sadA sAvadhAnI rAkhatA hatA. samatAnI AvI labdhi meLavIne teozrI sAcA zramaNa banyA hatA ane, ahiMsA ane samatAnI jema anekAMtadaSTi eTale ke syAdvAda ane nayavAdano mahimA emanA jIvanamAM tANa-vANanI jema vaNAI gayo hato; kAraNa ke teo satyanA eka-eka aMzanA khapI hatA; ane matAgraha ke sAMpradAyika saMkucitatAne kAraNe satyanA koI paNa aMzanI jANatAM ke ajANatAM upekSA thaI jAya e emane kaI rIte maMjura na hatuM. tethI ja teo "mAte sAcuM" evI haThAgrahI manovRttithI dUra rahIne "sAcuM te mAru" evI guNagrAhaka ane satyaupAsaka dRSTine apanAvI zakyA hatA, ane badhA dharmonA sArA sArA aMzane Adara karI zakayA hatA. zAstrAbhyAsa ane zAstronA uddhAranA kAryamAM paNa teo mArA-tArApaNunA bhedabhAvathI mukata banIne, haMsa-kSIranIra nyAye, hamezAM sAra grahaNa karatA rahetA hatA, ane koI paNa dharma, paMtha ke saMpradAyanI niMdAthI sadA dUra rahetA hatA sarva saTfma sAmya -vizvamAM satya e ja sArabhUta tava che--e zAstravANInuM hArda teo pUrepUruM samajI gayA hatA, ane tethI satyanI upAsanA mATe sadA tatpara rahetA kAyAne, rAga-dveSane ke kalezakara mumatane vaza thayA ke satya khaMDita thayA vagara na rahe. bIjAnI vAtane enI dRSTithI samajavAno prayatna na karIe topaNa satyanI upAsanAne AMca AvI jAya. ATalA mATe teo eka apramatta AtmasAdhaka saMtanI jema, potAnI jAtane AvI bAbatothI sadA bacAvI laIne satyanI zodhane AnaMda anubhavatA rahetA hatA. ema ja kahevuM joIe ke pUjya dAdAguruzrInuM jIvana jIvatA anekAMtavAdanA eka javalaMta udAharaNarUpa hatuM; emanA jIvana ane vyavahAramAMthI jANe vagara badhe anekAMtadaSTine jIvanaspaNa bodhapATha maLI raheto hato. A rIte ahiMsA, samabhAva ane anekAMtavAdanI jIvanamAM ekarUpatA sAdhavAne lIdhe pUjya dAdAgarazrInA jIvanamAM ganIeTale ke mana-vacana-kAyAnI pravRttinI ekarUpatA atisahajapaNe ja sadhAI gaI hatI. vicAravuM kaMIka, belavuM kaMIka ane vartana-vyavahAra kaMIka evo cittanI asthiratA ke malinatA darzAvato visaMvAda kyAreya emanAmAM jovAmAM nathI Avyo. gItArtha, saMghasthavira ane zAsanaprabhAvaka mahApuruSa kevA hoI zake, e teozrInA jIvanamAMthI barAbara samajI zakAtuM hatuM. teo evA zAMta, dhIragaMbhIra, kaThADAhyA, ochAbolA ane hetALa hatA ke emanA paricayamAM AvanAra nAnI-moTI vyakti-emAM caturvidha saMghamAMnI game te vyaktino ke bIjI paNa game te vyaktino samAveza thato-nA aMtaranAM dvAra emanI pAse UghaDI jatAM; potAnI bhUlanI kabUlAta karavAmAM evI vyaktine eka prakAranI nirAMta thatI. ane pUjya dAdAguruzrI taraphathI paNa ene evI madhyastha, zANI ane zakti mujabanI salAha ke AjJA maLatI ke enuM jIvana palaTAI jatuM. keInI kaMI kSati jANavAmAM AvI hoya, ane kyAreka e vyakti pUjya dAdAguruzrIne potAnA virodhI mAnIne teozrIno avarNavAda karatI hoya, to paNa enI e khAmInuM uccAraNa karavAnuM kevuM ? game te vyaktinI bhUla emanA sAgara samA gaMbhIra aMtaranA UMDANamAM sadAne mATe samAI jatI. matalaba ke koI paNa prasaMge, kaSAya ane kalezane kAraNe karmabaMdhana thaI jAya ane potAno AtmA haLukarmI ane alpasaMsArI banavAne badale bhArekama ane bhavAbhinaMdI na banI jAya enI ja teozrI satata ciMtA sevatA ane e mATe sadA prayatnazIla rahetA. gAyabhuttiH jina muvi ke samabhAvamavi * cAvavAmanaHvarSe yojaH (tAvArthasUtra)
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda dAdAguru pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAja [ 29 bavvA naherU muddala na saMveddo--e bhagavAna vItarAga tIrthaMkaradevanI vANIne teoe barAbara aMtaramAM utArI hatI. ane tethI teozrInu vana eka sAcA saMtapuruSanuM jIvana banI zakyuM hatuM. * jIvanasa''dhI keTalIka vigata have dAdAguruzrInA janma, mAtA-pitA, dIkSA vagerenI keTalIka vigatA oI e H-- teozrI vaDAdarAnA rahevAsI hatA. vi. sa'. 1967mAM tenA janma thayA hatA. teonI jJAti dazA zrImALI hatI. saMsArI avasthAmAM tenuM nAma chaganalAla hatuM. te pariNIta hatA, paNa emanuM aMtara teA sacamamAnI ja jha MkhanA karatuM hatuM, eTale gharamAM rahyA chatAM tee jaLakamaLa jevu alipta jIvana jIvavAnA prayatna karatA hatA; ane saMsArI maTI yAgI kayAre banAya, enI rAhamAM hatA. zAha cheoTAlAla jagajIvanadAsa paNa vaDAdarAnA vatanI hatA. ane emanuM mana paNa vairAgyAbhimukha hatuM. e samAnadhA jIvA vacce saheje dharmasneha baMdhAI gayA. ane vairAgyabhAvanA utkaTa banatAM, vi. saM. 1935nI sAlamAM, jyAre chaganalAla aThThAvIsa varSanI bharayuvAna vayamAM hatA tyAre, ante mitro, paramapUjyapAda, zAsanarakSaka, paMjAbadezadvAraka, nyAyAMbhAnidhi, ajJAnatimitaraNi AcAryadeva zrI 1008 zrI vijayAna dasUrIzvarajI ( prasiddha nAma zrI AtmArAmajI) mahArAjazrInAM caraNAmAM jaI paheAMcyA. pUjya AtmArAmajI mahArAja mahApratApI ane jJAna ane cAritranI sAkSAbhUrti hatA. emanuM teja, anna ane parAkrama sUrya jevuM apUrva hatuM; ane paMjAbamAM zvetAMbara mUrtipUjaka jainadharmanA punaruddhAranuM bhagIratha kA karIne te jainadharmanA mahAprabhAvaka jyeAtira banyA hatA. AvA dharmanI jAjavalyamAna mUrti samA mahApuruSanA varada haste, vi. saM. 1935nA bhAha viSe 11nA rAja, banne mitroe pravrajyA aMgIkAra karI. chaganalAlanuM nAma muni kAMtivijayajI ane cheoTAlAlanuM nAma muni haMsavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. muni kAMtivijayajInI dIkSA pUjya munirAja zrI lakSmIvijayajI mahArAjazrInA ziSya tarIke thaI hatI, paraMtu pAMca varSa bAda emanI vaDIdIkSA thaI te vakhate pUjaya zrI lakSmIvijayajI mahArAja kALadharma pAmyA hatA, eTale teone pUjyapAda zrI AtmArAmajI mahArAjanA ziSya banAvavAmAM AvyA. sAdhujIvananA AcAranuM tee khUba sannagapaNe pAlana karatA hatA, ane emAM khAmI na Ave enuM paNa pUrepUruM dhyAna rAkhatA hatA, chatAM zramaNdhanI javAbadArIne tee eTalI meTTI samajatA hatA ke munipadanuM pAlana barAbara thaI zake te! tethI ja te pUrNa saMtuSTa hatA. eTale teozrIe kayAreka koI padavInI cAhanA karI na hatI, eTaluM ja nahIM, enAthI hamezAM dUra ja rahetA hatA. chevaTe 50 varSanI uMmare vi. saM. 1957mAM, pATaNanA zrIsaMdhanA ane samudAyanA Agrahane kAraNe, teoe pravaka padavIneA svIkAra karyAM hatA. A pachI pachI 41 varSa sudhI sAva nirmA, bhAve, kevaLa dharmAMkartavyanI buddhithI ane karmonI nirAkaravAnI vRttithI, vividha rIte zAsana, zrIsaMdha ane samAjanI sevA karIne, vesaDa varSa jeTalA sudI samaya sudhI nirmaLa cAritranu pAlana karIne, 91 varSanI paripakava vaye, vi. saM. 1998nA aSADa sudi 1ne divase, pATaNamAM teozrI svargIvAsI thayA. A pahelAM be varSa agAu mArA parama upakArI guruzrI svargavAsI banyA hatA. uparAuparI vaDIlAnu ziracchatra dUra thaI javAthI huM eka prakAranI nirAdhAratA anubhavI rahyo. paNa chevaTe sayAgAnI viyAgAntatAne vicArIne ane mukhyatve pUjya dAdAjogAnujoga pUjya AcArya bhagavAna zrI vijayavallabhasUrijI mahArAja paNa vAdarAnA vatanI hatA, ane emanuM nAmu.paNa chaganalAla hatuM.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 ] jJAnAMjali guruzrI ane guruzrIe Apela tyAga-vairAgyanA baLe meM mArA manane ravastha karavAno ane yathAzakti saMyamamArganI ArAdhanA karavA sAthe jJAnabhakita ane adhyayana-saMzodhananI sAdhanA dvArA cittane ekAgra ane glAnimukta karavAno prayatna karyo. zAsananA prANa samA ane jaina saMskRtinA amUlya vArasA samA ApaNuM prAcIna zAstragraMtha tema ja ApaNA dezanA prAcIna sAhityanI sAcavaNI, enA saMzodhana-saMpAdana ane jJAnabhaMDAronI suvyavasthA ane sthApanAnuM kAma mArA A baMne upakArI vaDIlane keTaluM priya hatuM, te kevaLa huM ke amArA samudAyanAM sAdhu-sAvIo ja nahIM, paNa teonA paricayamAM AvanAra jaina-jainetara vikAne paNa sArI rIte jANe che. mAre kahevuM joIe ke jJAnasevA ane jJAnoddhAranA teonA A vArasAe mane jIvanamAM khUba sadhiyAro Apyo che, ane mArA cittane sadA prasanna rAkhyuM che. eka adano vArasadAra potAnA vaDIle ke pUrvapuruSa pAsethI AthI vadhAre sAro vAraso meLavavAnI zI apekSA rAkhI zake ? mane to ema ja lAge che ke Aje paNa e banne puNyacarita pUjyanI kRpA mArA upara satata varasI rahI che. jJAneddhAranuM kArya pUjya dAdAguruzrI zAstroddhAranA kAmamAM evA to otaprota banI gayA hatA ke jANe e emanuM jIvanakArya ke emane jIvana-AnaMda ja na hoya ! pUrvAcAryo ane anya vidvAnoe mahAzrama ane sAdhanApUrvaka racela prAcIna-arvAcIna svadarzananA ke itara graMthonI rakSA, enA mUlyAMkana, lekhana Adi bAbatamAM teo khUba UMDA UtaryA hatA. emanI AvI avihaDa jJAnaprItine lIdhe ja AjathI Azare poNoso varSa pahelAM (vi. saM. 1952mAM) vaDodarAmAM zrI AtmAnaMda jena jJAnamaMdiranIane keTalAMka varSe chANImAM chINI jJAnabhaMDAranI sthApanAnI preraNA ApI hatI. A jJAnabhaMDAromAM nava hajAra uparAMta graMtheno saMgraha che, jemAM tADapatrIya ane kAgaLa upara lakhAyelI, ema baMne prakAranI prato che. emAM prAkRta, saMskRta, apabhraMza, rAjasthAnI, gujarAtI Adi bhASAmAM racAyela zAstrIya graMtho uparAMta vyAkaraNa, kAvya, keSa, chaMda, alaMkAra, nATaka, Ayurveda, zilpa, jyotiSa jevA vividha viSayanA tema ja judAM judAM darzane AvarI letA graMthono vipula ane bahumUla saMgraha che. A bhaMDAromAM AvI nirbheLa jJAnopAsanAnI vyApaka dRSTie ja graMtheno saMgraha karavAmAM Avela hovAthI e deza-videzanA jaina ane jainetara vidvAnone mATe samAna rIte upayogI ane upakAraka banI zakyA 1. A jJAnamaMdiranI sthApanA aMge prosiDiMga bukamAM je noMdha sacavAI rahI che, te nIce mujaba che : aha. paramapUjya jainadharmAcArya 1008 zrI vijayAnaMdasUrIzvarajI-AtmArAmajI mahArAja kailAsavAsI thavAthI temanI yAdagIrI rAkhavA mATe vaDodarAmAM thayelI jAherasabhA-saM. 195ranA jeTha sudi 11 ravivAra tA. 21 jUna sane 1896nA roja pUjya munirAja zrI kAMtivijayajI mahArAjanI adhyakSatAmAM jaino (a) jainetaro, vaDodarA zaheramAM vidyAdhikArI, vidvAno, nAgarikonI jAherasabhA jAnIzerInI pauSadhazALAmAM maLI hatI. te sabhAmAM te vakhatanA pUjya munirAja zrI kAMtivijayajI mahArAjanI preraNAthI zrI AtmArAmajI mahArAjanA nAmathI phrI jaina lAyabrerI sthApavAmAM Ave te temAM maganalAla cunIlAla vaidhe potAne sarakAramAMthI zrImaMta sayAjIrAva gAyakavADa mahArAje kumArapALaprabaMdhanuM bhASAMtara temanA pharamAna mujaba karavAthI paritoSika-inAma dAkhala bhaLelI rakamamAMthI rU. 501) ApavAnI bhAvanA temanA pitAzrInI saMmatithI darzAvI te vadhAvI levAmAM AvI, ane AtmAnaMda jaina jJAnamaMdiranI sthApanAno nirNaya karavAmAM Avyo."
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda dAdAguru pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAja [ 21 che. prAcIna graMtheAnA Ave! uttama saMgraha karavA uparAMta khIjuM mahAna kArya teoe e karyuM ke je graMtheAnI pratie anyatra aprApya, ativila ke jIrNazINu hatI, evA jaina-jainetara sa`khyAbaMdha graMthAnI peAtAnI jAtadekharekha nIce, kuzaLa lahiyAone hAthe, nakalA karAvI hatI. eka jamAnAmAM teozrInA hAtha nIce ekIsAthe pacIsa-pacIsa, trIsa-trIsa lahiyAe kAma karatA hatA. e dRzyanu Aje paNa smaraNa thaI AvatA jANe ema ja lAge che ke kaI jJAneAhAraka mahiSa jJAneAdvAranI eka mahAzALA calAvI rahyA che, ane emAM peAtAnI sarva zaktinuM siMcana karI rahyA che. vaLI, prAcIna graMthaiAnA saMgraha ane rakSaNa mATe jema teee navA jJAnabhaMDArA sthapAvyA hatA, tema jUnA jJAnabhaMDArAne vyavasthita ane surakSita banAvavA mATe paNa khUba jahemata uThAvI hatI. pATaNa, lIMbaDI AdimAM rahelA bhaDArA tenI AvI jJAnabhaktinI kIrtigAthA banI rahe ema che. ane pATaNamAM navuM sthapAyela zrI hemacaMdrAcAya jaina jJAnama Mdira teA, pATaNanA saMkhyAbaMdha avyavasthita banI gayela graMthabhaMDArAnA suvyavasthita mahAbhaDArarUpa banI gayela hAvAthI, jaina vidyA ane bhAratIya vidyAnA deza-videzanA abhyAsIe mATe jJAnatI samAna banI gayela che. A jJAnamadiranI sthApanAmAM pUjya dAdAgurudeve je jhaMkhanA sevI hatI ane preraNA ApI hatI te saukAI te mATe dAkhalArUpa banI rahe ema che. navA jJAnabhaDArAnI sthApanA ane jUnA jJAnabhaMDArAnI surakSAnI sAthe sAthe ja prAcIna zAstragraMthAnA uddhAra tarapha paNa teozrInuM pUrepUruM dhyAna hatuM. ane eTalA mATe AvA graMthonA sa MzAdhana -saMpAdana ane zuddhIkaraNa mATe teo jAte kAma karatA ane bIjAone preraNA ApatA. bhAvanagaranI zrI jaina AtmAnaMda sabhA taraphathI prasiddha thatI zrI AtmAnaMda jaina graMthamAlA, pravaka zrI kAMtivijayajI jaina aitihAsika graMthamAlA vagerenA saMcAlana ane vikAsa mATe teo hamezAM prayatnazIla rahetA hatA. A kAryamAM pUjyapAda AcArya mahArAja zrI vijayavallabhasUrijI mahArAja, pUjyapAda AcA mahArAja zrI vijayadAnasUrijI mahArAja, pUjyapAda zrI haMsavijayajI mahArAjanA suziSya munivara zrI dAlatavijayajI Adi ghaNAnA krUALeA che, chatAM A graMthamALAne enI zarUAtathI ja jIvita rAkhavAmAM mArA pUjya dAdAguruzrIneA ane pUjya guruzrIne phALeA ati mahattvane ane mATe che, e satya hakIkata che. ahIM eka vAta te samajI ja levAnI che ke pUjya dAdAguruzrInI jJAtAdvAranI ke zAsanaprabhAvanAnI darekedaraka pravRttimAM, kAyAnI chAyAnI jema, mArA pUjya gurudeva zrI caturavijayajI mahArAjane haMmezAM dha puruSArthabharyAM ghaNA moTA kALA rahetA. A uparathI sokeAI te nizcitarUpe lAgaze ke guru-ziSyanI A joDIe jJAneAhAranA puNyakAryanI pAchaLa ja peAtAnu` samagra jIvana samarpita karI dIdhuM hatuM. mArAmAM zAstrasa MzAdhananI je kaMI ati alpa-svalpa skrUti ke dRSTi AvI che, te mArA A baMne zirastrone ja AbhArI che, eTaluM ja nahi, paNa mArAmAM je kaMI sAruM che, te A guruyugalanI kRpAnuM ja phaLa che. viziSTa vyaktitva pUjya dAdAguruzrI kevA karuNALu ane vAtsalyamUrti hatA, emane svabhAva kevA zAMta ane paragaju hatA, teo keTalA badhA dhIra-gaMbhIra ane kheAlavA karatAM karavAmAM mAnanArA hatA, emanAmAM madhyasthatA, guNuprAhaka vRtti ane satyazodhaka dRSTinA kevA sumeLa sadhAyA hatA ane emanuM jIvana kevuM vimaLa nAnAM 36
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 ] jJAnAMjali hatuM, ane AvI badhI guNavibhUtine baLe emanuM vyaktitva kevu prabhAvazALI ane ujajavala hatuM, e aMge teA, punaruktinA doSa vahorIne paNa, emanA e divya guNAnuM vAraMvAra saMkana karavAnu mana thaI Ave che. emanA AvA viziSTa vyaktitvanI chApa emanA paricayamAM AvanAranA jaMtara upara paDayA vagara na rahetI. saukoI te teo peAtAnA hitaciMtaka svajana samA ja lAgatA. dAdAguruzrInA AvA vyaktitvathI lIMbaDInA darabAra zrI deolatasiMhabApu vagere khUba prabhAvita banyA hatA. teone kAI paNa kAraNasara jAmanagara ke pATaNa AvavAnuM thatuM tyAre teo dAdAguruzrInAM darzane avazya AvatA. eka vAra teA tee eka nekarane laIne ekalA ja AvyA hatA. teozrI pratyenA AvA Adara ke AkarSaNanuM eka kAraNa e paNa hatuM ke te jema sau pratye samAna dharmasneha dharAvatA hatA, tema jUnI-navI game te prakAranI vicArasaraNIne samabhAve samajI, vicArI ane AvakArI zakatA hatA; amuka prakAranI vicArasaraNIne kAraNe kAI paNa vyakti pratye anAdaranA bhAva darzAvavAnuM emanI prakRtimAM ja na hatuM. tethI rUDhicusta, sudhAraka ke uddAma vicAro dharAvanAra saukeAI te mATe te pUchyAThekANuM banI zakyA hatA. AnA sAra e ke teezrImAM mAnavatAne sadguNu ATalI koTie khAlyA hatA. samadarzI paNu, snehALatA, vaiyyAvacca karavAneA bhAva vagere vagere teozrInA viziSTa guNaiAne lIdhe teeneA peAtAnA sAdhusamudAya nAnA hovA chatAM emanI chatrachAyAmAM vizALa sAdhusamudAya rahetA hatA. teonu` samudAyamAM evu bahumAna hatu ane samudAyanA hitanI tee evI ciMtA sevatA hatA ke eka vakhata, vi. saM. 1957mAM, pUjaya muni zrI vallabhavijayajIne AcArya padavI ApavAnI vAta AvI tyAre teoe . dIdiSTa ane samayajJatA vAparIne e badha rAkhavAnI salAha ApI; ane saue emanI A salAha mAnapUrvaka vadhAvI lIdhI. vaLI, pa MDitava zrI khecaradAsajI sAme zrIsadhamAM virAdha jAgyo ke muni zrI jinavijayajIe dIkSAneA tyAga karyAM te vakhate, teo pratye jarA paNa hInabhAva sevyA vagara, pUjya dAdAguruzrIe emane AzvAsana, hitazikhAmaNu ane mArgadarzana ApIne emanI viziSTa zaktimAne lAbha samAjane maLate rahe e mATe je prayatna karyA hatA, te pUjya dAdAguruzrInI udAratA, sAdhutA ane mahAnubhAvatAnI sAkSIrUpa banI rahe ema che. emanA jIvanamAM AvA te aneka prasaMgo me joyA che. DaeN. devavrata bhAMDArakara, zrI cImanalAla DAhyAbhAi dalAla jevA ApaNA dezanA vidvAneA ane DaoN. harmana yAkobI, tAna brAuna jevA videzI vidyAtAe dAdAguruzrInI pAsethI ghaNI preraNA meLavI hatI. A lakhatI vakhate vi. saM. 1997 ke 1998nI sAlatA eka prasaMga yAda Ave che. gujarAtanA suprasiddha sAkSara, lekhaka ane kavi ane gujarAta yunivarsiTInA atyAranA upakulapati bhAIzrI umAzaMkara dveSI pUjya dAdAguruzrI pAse pATaNa AvyA hatA. e javAnA hatA ene bIje ja divase mahAvIra jayaMtInuM parva AvatuM hAvAthI mArI vinaMtIne mAnya rAkhI teo rokAI gayA hatA. A jayaMtI prasaMge pUjya dAdAguruzrIe, ati sAhajIkapaNe, bhagavAnanA guNAnuvAda tarIke, theDIka miniTa sAva sAdI ane saraLa vANImAM vyAkhyAna ApyuM hatuM. aMtaranI lAgaNInI sahaja abhivyaktirUpe apAyelA A pravacanathI bhAIzrI umAza`kara joSI khUba prabhAvita thayA hatA. A vaktavyanA peAtAnA hRdaya upara aMkita thayela pratibibate ullekha, pAchaLathI, teoe mArA uparanA eka patramAM karyAM hatA. temAM teoe jaNAvyuM hatuM ke " pUjya mahArAjazrIe ativRd avasthA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda dAdAguru pratraka zrI kAMtivijayajI mahArAja [ 283 hovA chatAM mahAvIra jayaMtInA prasaMge je sAjika vyAkhyAna ApyuM, tethI mane lAgyuM ke bhAratamAM hajI paNa RSiteja jAgatuM che.'' AveA ja eka bIjo prasaMga paNa ahIM noMdhavA jevA che. bhAratIya kaLAnA abhyAsI zrI ena. sI. mahetA (zrI nAnAlAla cImanalAla mahetA) eka vAra dAdAguruzrIne maLavA pATaNa AvelA. mArI yAda pramANe te paMDita zrI sukhalAlajI sAthe AvyA hatA. zrI mahetA pUjya dAdAguruzrI tathA zAMtibhUti pUjya haMsavijayajI mahArAjae traNee ekAMtamAM lAMbA vakhata sudhI vAte karI. e pachI A be sa MtapuruSonI peAtAnA citta upara paDelI chApa aMge teee kaMIka evI matalabanu kaheluM ke-sAmAnya rIte huM bIjAethI bhAgye ja ajAu chuM; paNa A e sAdhupuruSothI huM khUba prabhAvita banyo chuM. banne RSi jevA kevA saumya, ane zAMta che! vihAra pUjya dAdAguruzrIe jJAnabhaDArAnA uddhAra Adine peAtAnuM eka jIvanakA mAneluM hAvAthI moTe bhAge teone e kA mAM ja etapreta rahevu paDatuM; ane tethI teo vihAra echo karI zakatA. chatAM teozrIe pannaba, rAjasthAna, gujarAta, saurASTra Adi pradezamAM vicarIne tyAMnI bhUmine pavitra karI hatI ate tyAMnI janatAne peAtAnI samadarzI sAdhutAnA lAbha ApyA hatA. jJAnabhaMDArAnA uddhAranI dRSTie pATaNa teA teozrInI karmabhUmi ja banyuM hatuM . 'carcanA teozrIe khAsa koI svataMtra graMthanI racanA nathI karI. te chatAM teoe jaina tattvasAra nAmanA graMthane gujarAtI bhASAmAM anuvAda karyAM hatA, je chapAI gayA che. paNa teenI AtmazuddhinI ane prabhunA mArganuM anusaraNa karavAnI tIvra jhaMkhanA ane peAtAnA doSonA darzanathI thatI vedanA teozrInI stavana, sajjhAya ane vairAgyapadezarUpa kAvyakRtiomAM jovA maLe che. A kRtie saMkhyAmAM bhale echI heya paNa, pahADamAMthI nIkaLatI saritAnI jema saMvedanazIla aMtaranA UMDANamAMthI sahajapaNe pragaTelI hAvAthI, guNavattAmAM caDhiyAtI che. teeAzrInI A hRdayasparzI kAvyakRtio 'AtmakAMti prakAza' nAme prasiddha thayelI che. ema kahevu' joI e ke aMtarasparzI jJAnarasa e tene jIvanarasa hateA. jyAre zarIra azakta thaI gayuM ane AMkhAnu teja paNa aMdara samAI gayuM, tyAre paNa koI ne koI vAcakane pAse rAkhIne teo nira Mtara zAstrazravaNu karatA ja rahetA; emAM te duHkhamAtrane vIsarIne Atmika AnaMdane anubhava karatA. kAreka manamAM kAI kavitA sphurI Ave teA pAse rAkhelI saleTa upara meTAmeTA akSarAthI TapakAvI letA. upasaMhAra dAdAguruzrInA guNAnuM smaraNa ane sa`kIna karatAM thAka teA muddala lAgatA ja nathI, ane eka parama upakArI mahApuruSanA upakArAnuM smaraNa karatAM citta anerA AhlAda anubhave che, paNa have A dharmakathA pUrI karuM. A dhakathAne pUrI karatI vakhate eka pAvana prasa`ga yAda Ave che: dAdAguruzrInI bImArInA chellA divaseA hatA. emane sAthaLa upara gUmaDu thaI Avyu, te phUTayuM te! kharuM, paNa kaI rIte rujhAya nahIM. mane thayuM, have sthiti gabhIra che. Ama te emane zAtA pUchyAne mAreA krama na hatA --pautra dAdAne zI zAtA pUche? paNa te divase teenI pAse jaI ne pUchyuM : " kema sAheba, zAtA che ne ? " dAdAguruzrIe AchuM smita karIne mArA zarIre vAtsalyabharyAM hAtha pheravatAM kahyuM : " nAnuM sarakhuM ,,
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 ] jJAnAMjali TabukaDuM AvyuM hatuM ane AvaDuM moTuM thaI gayuM !" ane ema kahIne heta varasAvato teozrIne varada hAtha mArA mAthe mUkyo ! AvuM vAtsalya pApIne huM dhanya banI gayo ! te pachI 4-5 divase ja teo svargavAsI thayA. mArA jIvana-ghaDataramAM ane mArA zAstrAbhyAsanA vikAsamAM mArA pUjya dAdAguruzrI ane pUjya guruzrInA phALAno vicAra karuM chuM to mane to ema ja lAge che ke A kaI janma-janmAMtaranA puNyanuM phaLa ja mane maLatuM rahyuM che. vizALa vaTavRkSa jevA emanA vAtsalyasabhara Azrayane meM jIvanabhara anubhava karyo; eka paNa caturmAsa teothI alaga karavAno prasaMga ne Avyo; potAnA jIvanaprasaMgonuM varNana karI aneka vAra teoe mane jIvanadarzana karAvyuM; teozrInA caraNe besIne jJAna ane cAritranI yathAzakti ArAdhanA karavAno sonerI avasara maLyo ane prabhunA zAsananI yathAmati-zakti sevA karavAnI bhAvanAnI bheTa AvA paramopakArI mahApuruSo pAsethI maLI, e kaMI jevuM tevuM sadbhAgya na kahevAya. A badhAno vicAra karatAM mArA aMtaratama aMtaramAMthI eka ja vani nIkaLe che ke atyAre huM je kaMI chuM te mArA pUjya dAdAguruzrI ane pUjya guruzrInA pratApe * mArA A parama upakArI mahApuruSo pratyenI mArI AbhAranI UMDI lAgaNIne, koI ajJAta kavinA subhASitane upayoga karIne, vyakta karuM to mAre kahevuM joIe ke- na maiMne ha~sake sIkhA hai, na maiMne roke sIkhA hai| maiMne jo kucha bhI sIkhA hai, inhIMkA ho ke sIkhA hai / staMbhatIrtha, poSa vadi 3, vi. saM. 2025