Book Title: Nigod Swarup
Author(s): Punyavijay
Publisher: Z_Parmarthik_Lekhsangraha_005006_HR.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249603/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ] zrI jI. e. jaina granthamAlA nigeda-svarUpa A saMsAramAM sarvathI kaniSTha avasthAne bhogavanArA ja nigodanA nAmathI oLakhAya che. temane traNa vegamAM mAtra zarIra ja hevAthI teo zarIra saMbaMdhI anaMtI pIDA bhagave che, chatAM atyaMta avyaktapaNuM hovAthI teo pIDA bhegavatAM samabhAva saMpAdana karI kama khapAvI zakatA nathI; mAtra vipAkedayavaDe je karma khape che te ja khape che. tenA pramANamAM karma baMdhAya paNa che. prANI mAtranA keTalAka karma pratyeka samaye pradezadayathI paNa khape che, paraMtu tenI ahIM vivakSA karavAmAM AvI nathI. nigada be prakAranI che: sUkSma-nigada ane bAdaranigoda. "sUkSma-nigada te sUkSma vanaspatikAya che samajavA. sUkSma pAMceya prakAranA sthAvaro paikI mAtra vanaspati kAya ja nigoda che ane te ja eka zarIramAM anaMta jIvapaNe rahela che. bAkInA cAra (pRthvI, apa, teu ane vAyukAya) sthAvara sUme je ke adazyAdika guNavaDe vanaspatikAya jevA che, paraMtu teo pratyeka zarIrI che ane tenI gaNanA vyavahArarAzimAM karelI che. nigadane bIjo prakAra bAdara-nigoda che. te kaMdadikanI mAphaka sAdhAraNa vanaspati tarIke oLakhAya che. kaMdamULa, lIlakula vigerene tenI aMdara samAveza thAya che. te chadmastha ane carmacakSuvALA jIne dazya che, paraMtu Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAramArthika lekhasaMgraha [ 237 tenI aMdara paNa eka zarIramAM anaMtA jIvonI sthiti che. nigada nAma (banne jAtimAM) tenA zarIranuM paNa che. tevA zarIre asaMkhyAtA che ane dareka zarIramAM ja anaMta hovAthI te badhA ja anaMtA che. karmagraMthakAranA mate nava prakAranA anaMtA paikI sUkSma-bAdaranigadanA sarva jIve temaja eka nigodamAM rahelA che paNa AThame madhyama anaMtAnaMte vate che. keI paNa kALe je sarvajJane prazna karavAmAM Ave, te teonA taraphathI uttara e ja maLe ke-bAdara athavA sUkSma eka nigadamAM rahelA jIne anaMtame bhAga siddhipadane pAmelo che. bAdara-nigoda karatAM sUkSma-nigodamAM jIvanI saMkhyA vizeSa che, eTale ke-asaMkhyAtaguNI che. bAdara mAM eka paryAptAnI nizrAe bIjA asaMkhyAtA aparyApta jIve hoya che, jyAre sUkSama-nigodamAM tethI viparIta paNuM che eTale ke-temAM eka aparyAptAnI nizrAe asaMkhyAtA paryAmAM ja hoya che. be prakAranI nigoda paikI sUma nigada te "avyavahArAzi che. temAM evA paNa anaMtA jIvo che, ke je anaMtakALathI te ja avasthAmAM rahelA che ane rahevAnA che. jeo kadApi sUkSama-nigodamAMthI bahAra nIkaLyA ja nathI. teo guphAmAM janmyA ane guphAmAM mRtyu pAmyAnI peThe avyavahArI che. bAdara-nigodane "vyavahArarAzi" kahelI che, kAraNa ke te jIvo vyavahAramAM AvyA kare che. eka vAra sUphama-nigadarUpa avyavahArarAzimAMthI nIkaLela jIva Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ] zrI jI. a. jaina granthamAlA pharIne sUkama-nigadamAM jAya, te paNa vyavahArarAzio ja kahevAya che ane te amuka kALa (anaMtI utsarpiNa-avasarpiNIe) pAche temAMthI nIkaLIne bIjI vyavahAranI jIvajAtimAM jarUra Ave che. vyavahArarAzimAM rahelA che sarve mekSe javAnA che e nizcaya nathI, kAraNa ke-temAM anAdikALathI bAdara-nigoda rahelI che, ke jenA anaMta bhAga ja mekSe gayela che ane javAne che. temaja vyavahArarAzimAM rahelA anaMtA abhavya jIve che, ke jeo kadApi mokSe javAnA ja nathI. (abhavya che ethe jaghanyayukta anaMte che) temaja avyavahArarAzimAM rahelA sarva jIvo mokSe javAnA nathI ema paNa nathI, kAraNa ke-vyavahArarAzimAMthI eka jIva mekSe jAya tyAre avyavahArarAzimAMthI eka jIva vyavahArarAzimAM Ave che-e acaLa krama che. mAtra je che "jAtibhavya che ane tathA prakAranI sAmagrIne abhAve avyavahArarAzimAMthI nIkaLavAnA ja nathI, tethI ja tene mokSanI sAmagrI maLavAnI nathI ane tevI sAmagrInA abhAvathI te (jAtibhavya) cha mekSe paNa javAnA nathI. je sAmagrI maLe te teo mekSe jaI zake tevA svabhAvavALA che. A jIne abhavyanI keTe vaLagelA kahevAmAM Ave che. anaMta jIve evA che, ke jeo trasatva pAmyA nathI ane anaMtAnaMtakALa nigodamAM sabaDyA kare che. sUma-nigada cauda rAjalokamAM sarvatra sarva AkAzapradezamAM rahelI che. kAjaLathI bharelI DAbaDInI jema sakaLa leka A jIthI bhareluM che. jema pudgala vinAne kaI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAramArthika lekhasa graha [ 239 pradeza nathI, tema A jIvA vinAnuM paNa kAI sthAna nathI ane 'bAdara-nigoda'tA lAkanA asakhyAtamA bhAgamAM rahela che. sUkSma-nigAda ane mAdara-nigeAda e te jIveAnA zarIranuM nAma paNa che. eka nigeAdamAM rahelA anaMta jIvAnuM zarIra eka ja hoya che, tethI te jIvA paNa niAdanA nAmathI oLakhAya che. samakALe utpanna thayelA te anaMta jIvAnI zarIraracanA paNu samakALe (sarva jIvAnI ekI sAthe) thAya che, ucchvAsa-niHzvAsayeAga pudgaleAnuM grahaNa ane mUkavAnuM paNa sarva jIvAnuM samakALe ekI sAthe che. anaMta jIvAnuM audArika zarIra eka ja hovA chatAM taijasa-kAONuzarIra teA te jIvanA pAtapAtAnA jUdA jUdA hoya che. dareka jIva pAtapeAtAnI avagAhanAmAM asakhya AtmapradezavALA hoya che. ane tenA pradezeAnI sakhyA leAkAkAzanA pradeza tulya kharAkhara che. kAI paNa jIva jyAre laghumAM laghu avagAhanA kare, tyAre paNa asaMkhyAta AkAzapradezane avagAhIne ja rahI zake che. jo ke te te AkAzapradeze bIjA anatA jIveAnA dareka asaMkhya asa`khya AtmapradezeA hAya che, tA paNa jIvAnA ane pudgalAno maLIne rahevAnA svabhAva hAvAthI ekeka Atmapradeze anatA chUTA paramANu ethI mAMDIne cAvat anaMtA paramANunA saMdhA ane anaMta jIvAnA asaMkhya asaMkhya . AtmapradezA parasparane mAdhA karyAM sivAya rahI zake che. (jema eka dIvAnA prakAzamAM aneka dIvAnA prakAzA maLI jAya che tema. ) te dareka jIvanA pratyeka Atmapradeze anatI ana MtI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] zrI cha. a. jaina granthamAlA karmavargaNAo lAgelI hoya che. te vargaNAo anaMta paramANuonA skardhanI banelI hoya che. A pramANe pratyeka AkAzapradeze je ke anaMtA jenA asaMkhya asaMkhya Atmapradeze rahelA che, te paNa temAM jaghanyapada ane utkRSTapada lAbhe che. lekane aMte jyAM khUNA nIkaLelA hoya che ane je niSphaTa kahevAya che tyAM, ke jyAM rahelA jIvone traNa dizine ja AhAra maLI zake che, sparzanA paNa traNa dizAnI ja temane hoya che, bAkInI traNa dizAe aleka hoya che, tyAM ja "jaghanyapada lAbhe che. tyAMnA pratyeka AkAzapradeza upara jIvapradeza sarvathI thoDA hoya che te jaghanyapada kahevAya che. te jaghanyapadanA jIvapradeze karatAM sarva jI asaMkhya guNa hoya che ane utkRSTa padavALA ekeka AkAzapradeze te sarva jI karatAM vizeSAdhika jIvapradeza hoya che. bAkI jyAM cAra ke pAMca dizAne Ahara maLe, tyAM "madhyamapada lAbhe che. traNa, cAra ke pAMca dizAthI AhAra maLe tevA sthAnemAM khaMDageLA utpanna thAya che. jyAM cha dizAne AhAra maLI zake, tyAM ja pUrNagoLA utpanna thAya che ane evA gALAmAM ja "utkRSTapadI lAbhe che. A khaMDageLA ane pUrNagoLAnI niSpAdaka nigada kahevAya che. geLAonuM khaMDapaNuM ke akhaMDapaNe te avagAhanAnI apekSAe nathI paNa sparzanAnI apekSAe che. goLaka (geLA) te AkAzapradezanI racanA che. tene AkAra goLa lADavA jevuM hovAthI te geLaka kahevAya che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAramArthika lekhasaMgraha [ 241 jyAM Urdhva, adhe ane pUrva-pazcimAdika cAra maLI cha dizAe leka hoya che, tyAM pUrNa Laka utpanna thAya che. te pratyeka asaMkhya AkAzapradezanA banelA hoya che. te pratyeka geLAnA ekeka madhyabiMdu tarIke AkAzapradezane mUkIne bIjA madhyabiMdune AzrIne asaMkhya goLAe e dizAmAM utpanna thAya che, tethI tevA pULAo prastuta pUrNaLaka karatAM paNa asaMkhyAtaguNa thAya che. AvA geLA jyAM eka-be-traNa dizAe aleka hoya che tyAM banI zakatA nathI, tethI te sthAne khaMDagoLA bane che ane tethI ja tyAM jIvanA pradeze ochA hoya che. te hetuthI ja traNa dizAe alakavALA sthAnane "jaghanya" kahevAmAM AveluM che. AvA ekeka geLAnA sarva pradezane avalaMbIne asaMkhya nigodo rahelI che, ke jenI avagAhanA te pUrNagoLaka sadaza ja che. paraMtu te prastuta geLAne anusarIne bIjA te geLAnI bahAra asaMkhya goLAo niSpanna thAya che ane geLAonI saMkhyA karatAM nigodanI saMkhyA asaMkhyAtaguNa thAya che. AvA goLake prastuta geLakamAM ekeka pradezanI hAni ane ekeka pradezanI anya tarapha vRddhi-ema karatAM jUdA jUdA madhyabiMdu ka2vAthI asaMkhyAtA bane che. te saMbaMdhI vadhAre samajutI "nigedaSatrizikA prakaraNamAM ApelI che. vyavahArane jeTalA pUrNaLaka che teTalA ja utkRSTapada che. nizcayanaya A saMbaMdhamAM eTaluM vizeSa kahe che kejyAM bAdara-nigada kaMdAdi rahela hoya te AkAzapradeza, Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242] zrI jI. e. jena canthamAlA bAdara-nigodamAMthI ane sUphama-nigedamAMthI nIkaLelA paNa te be prakAranI nigodamAM ja upajavAnA chanA Atmapradeza, temaja te banne prakAranI nigodamAM upajavA AvatA anya pRthvIkAyAdi chonA Atmapradeze jyAM jyAM vadhAre lAle tyAM tyAM utkRSTa pada samajavuM jethI goLaka ane utkRSTapada e be sarakhA nahi thAya paNa utkRSTapada geLA karatAM ochA thaze. bAkI bAdara-nigoda vigerenA Azraya vinA te tenI samAnatA ja thaze. geLA asaMkhyAtA che ane pratyeka goLAmAM asaMkhya nigada te teTalI ja avagAhanAvALI rahelI che. bAkI vadhatI-ghaTatI avagAhanAvALI nigoda asaMkhyAtaguNI che ane te pratyeka nigodamAM anaMtA jI rahelA che. te dareka nigodanA cha siddhanA jIva karatAM anaMtaguNA che. siddhanA jIva "pAMcame madhyamayukta" anaMte che ane A eka nigadamAM rahelA ja AThame anaMte che. samakita pAmyA pachI patita thayelA che, ke jeo ardhapudgalaparAvartananI aMdara pharI samati Adi pAmIne mekSe avazya javAnA ja che, tevA ja abhavya karatAM anaMtaguNuM che ane siddhane anaMtame bhAge che. te paNa pAMcame anaMte che. pAMcamA anaMtAnA anaMtA sthAne hovAthI A saMkhyA abAdhitapaNe ghaTI zake che. siddhanA jIvamAM niraMtara vRddhi thatI jAya che, chatAM te pAMcame ane te A kAraNathI ja gaNI zakAya che. pudgalaparAvartanane kALa anaMte hovAthI ardhapudgalaparAvartana jeTalA kALamAM prathamanA paDavAI jIva mekSe jAya che ane bIjA lagabhaga teTalA jIvA navA paDavAI thAya che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAramArthika lekhasaMgraha [ 243 kSetravicAraNAe pratyeka gaLakanI temaja pratyeka nigodanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane asaMkhya AkAzapradezanI ekasarakhI hoya che. bAdara-nigedanI avagAhanA paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che ane temAM paNa dareka nigodamAM anaMtA jIve che. dareka jIvanuM tejasa ane kAmaNa-e be zarIra jUdA jUdA chatAM dArika zarIra juduM juduM nathI. nigadanA jI anaMtakALa sudhI ati dukhita kema hoya che?--A saMbaMdhI vicAra jaNAvavAne kevaLI sivAya kaI samartha nathI, te paNa tene Azaya samajavA sAru kiMcit karma prakAra kahevAmAM Ave che. nigadanA che sthUla Azrava sevavAne samartha nathI, paraMtu te ekekane viMdhIne ekeka zarIra AzrI anaMta rahelA che. te pRthaka pRthak deharUpI gRhathI rahita che, paraspara dveSane kAraNabhUta audArika zarIramAM saMsthita che ane atyaMta saMkIrNa nivAsa maLavAthI anya anya vidhIne nikAcita vaira bAMdhe che, je pratyekane anaMta che sAthe ugrapaNe baMdhAya che. have jyAre eka jIve eka jIva sAthe bAMdheluM vaira atyaMta gADha heIne, eka jIve anaMta jI sAthe bAMdheluM vaira anaMtakALe bhAgavAya temAM zuM Azcarya ane te bhegavavAne kALa anaMta che. kedakhAnAmAM pUrAyelA kedIo jema paraspara saMmardanathI pIDAyA chatAM, AmAMthI keI mare athavA jAya te huM sukhe rahuM ne bhakSya pramANamAM kAMIka vadhAre maLe, evI duSTa bhAvanAthI ekeka jIva prati azubha karma bAMdhe che; tema nigoda Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 ] zrI jI. e. jene canhamAlaya jIvonA karmabaMdha viSe paNa samajavuM. ati sAMkaDA pAMjarAmAM pUrAyelA pakSIo ane jALa vigeremAM sapaDAyelA mAchalAM parasparanI bAdhAthI zreSayukta thayA chatAM ati duHkhI thAya che. paMDite kahe che ke-"cArane marAte athavA satIne. agnimAM praveza karatI kutUhalathI jenArA dveSa vinA paNa sAmudAyika azubha karma bAMdhe che, je kharekhara aneka jIne ekI sAthe bhegavavuM paDe che. e pramANe, kautukathI baMdhAyelA karmone vipAka ati duHkhadAyI thAya che, te pachI nigadanA jIe paraspara bAdhAjanya virodhathI anaMta jIvo sAthe bAMdhelA karmone bhega (paripAka) anaMtakALa vityA chatAM paNa pUre na thAya temAM zuM Azcarya che? nigadanA jIvone mana nathI tema chatAM, paripAka anaMtakALa sudhI pahoMce-evA kama zAthI baMdhAya che?-nigadanA jIvane mana nathI, te paNa anyonyanI bAdhAthI duSkarma te utpanna thAya ja. viSa jANatAM khAdhuM hoya athavA ajANatAM khAdhuM hoya, to paNa te mAre ja. je jANavAmAM hoya te pite athavA bIjA upAya kare tethI kadAca bacI jAya, paraMtu ajANapaNe khAdheluM te mArI ja nAMkhe. tevI ja rIte mana vinA utpanna thayeluM paraspara vaira anaMtakALe paNa bhegavatAM pUruM thAya nahi. nigodanA jIne mana nathI, paNa mithyAtva, avirati, kaSAya ane kAya. je karmabaMdhanA hetu che, te hoya che. zAstramAM kahyuM che ke-"vIrya be prakAranA cheH eka manaciMtana sahita (abhisaMdhI) ane bIjuM manaciMtana rahita (anabhisaMdhI). Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAramArthika lekhasaMgraha [ 245 anabhisaMdhI vIryathI paNa dareka AtmA samaye samaye karmabaMdha kare che. jema AhArAdikanuM pAcana mananA ciMtana vinA (anAgathI) thAya che, tema anAbhegathI karma paNa baMdhAya che. jIva kaI paNa dazAmAM vatate kema na hoya, chatAM tenAM paryAye tenAM vIryajanita he pachI te vIrya abhisaMdhI ja che ke anabhisaMdhI, paNa tethI karma baMdhAya che. karmabaMdhanA kAraNe mithyAtvAdika cAra-mithyAtva, avirati, kaSAya ane vega che." jIva jema jema upara uparanA guNa ThANe caDhate jAya, tema tema tene karmabaMdha ochA thatA jAya che. nigadanA jIvone zarIrane lagatI saghaLI kriyA samAna hoya che, paraMtu kamane baMdha, udaya ane AyunuM pramANa e kAMI saghaLA ekI sAthe utpanna thayelAne sarakhA ja hoya che ema nathI. sarakhAya hAya tema ochAvattA paNa hoya. bAdara-nigedanA ja carmacakSuvaDe pratyakSa dekhI zakAya che mATe pratyakSa che, paraMtu sUkSma-nigodanA jIvane te zrI sarvajJa ja dekhatA hovAthI AgamapramANathI mAnavA lAyaka che, kAraNa ke-sUkSma-nigoda jIve cakSunA sparzamAM AvatA nathI. keTalAka padArtho pratyakSa pramANathI manAya che ane keTalAka padArtho AgamapramANathI eTale AsapuruSanA vacana pramANathI paNa mAnavA joIe. kevaLa pratyakSa pramANa mAnavAvALA nAstika ja kahI zakAya. nidAnuM svarUpa eTaluM badhuM sUkSma ane mAtra kevaLIgamya che, ke jene mATe zAstra upara ane paramAtmAnI vANI upara ja AdhAra rAkhavAthI samajAya tema che. atIndriya Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ]. zrI cha. a. jena canthamAlA padArtha mAtra zraddhAvaDe ja grahaNa thaI zake che, te chatAM pUrvapuruSoe aneka granthamAM ane sUtromAM temaja tenI TIkAemAM tenuM svarUpa vistArathI varNavyuM che. sadarahu nigodanuM svarUpa eka mumukSujana gurugama samajelA, temanA utArAnI lIdhela keTalIka noMdha temaja nigodaSatrizikA, lekaprakAza tathA prasaMgataH jainatattvasAra vigere granthamAMthI uddharIne atra saMkSipta darzAvyuM che. vizeSa khapI jIe te te grantha vAMcI gurugamadvArA samajavuM. nizcaya-vyavahArathI deva ane purUSArtha deva ane purUSAkAra jene loke prArabdha ane purUSArtha kahe che, te deva ane purUSAkAra tulya baLavALA che e nizcaya che. AtmA ane pudgalamAM pariNamana dharmane svIkAra karyA pachI A be vinA avasthA ghaTatI nathI. deva eTale zubhAzubha karma ane purUSAkAra eTale jIvane svavyApAra ema banneno artha che. e banne paraspara AzrayI che ema vyavahAra-nayAnusAra kahevAya che. nizcaya-nayAnusAra te deva ane purUSAkAra pitapotAnI pravRttimAM pote ja kAraNa che ane vyavahAra-nayAnusAra te banne paraspara sApekSa vRttivALA che.