________________
પારમાર્થિક લેખસંગ્રહ
[ ૨૩૭ તેની અંદર પણ એક શરીરમાં અનંતા જીવોની સ્થિતિ છે. નિગદ નામ (બન્ને જાતિમાં) તેના શરીરનું પણ છે. તેવા શરીરે અસંખ્યાતા છે અને દરેક શરીરમાં જ અનંત હોવાથી તે બધા જ અનંતા છે. કર્મગ્રંથકારના મતે નવ પ્રકારના અનંતા પૈકી સૂક્ષ્મ-બાદરનિગદના સર્વ જીવે તેમજ એક નિગોદમાં રહેલા છે પણ આઠમે મધ્યમ અનંતાનંતે વતે છે. કેઈ પણ કાળે જે સર્વજ્ઞને પ્રશ્ન કરવામાં આવે, તે તેઓના તરફથી ઉત્તર એ જ મળે કે-બાદર અથવા સૂક્ષ્મ એક નિગદમાં રહેલા જીને અનંતમે ભાગ સિદ્ધિપદને પામેલો છે.
બાદર-નિગોદ કરતાં સૂક્ષ્મ-નિગોદમાં જીવની સંખ્યા વિશેષ છે, એટલે કે-અસંખ્યાતગુણી છે. બાદર માં એક પર્યાપ્તાની નિશ્રાએ બીજા અસંખ્યાતા અપર્યાપ્ત જીવે હોય છે, જ્યારે સૂક્ષમ-નિગોદમાં તેથી વિપરીત પણું છે એટલે કે–તેમાં એક અપર્યાપ્તાની નિશ્રાએ અસંખ્યાતા પર્યામાં જ હોય છે.
બે પ્રકારની નિગોદ પૈકી સૂમ નિગદ તે “અવ્યવહારાશિ છે. તેમાં એવા પણ અનંતા જીવો છે, કે જે અનંતકાળથી તે જ અવસ્થામાં રહેલા છે અને રહેવાના છે. જેઓ કદાપિ સૂક્ષમ-નિગોદમાંથી બહાર નીકળ્યા જ નથી. તેઓ ગુફામાં જન્મ્યા અને ગુફામાં મૃત્યુ પામ્યાની પેઠે અવ્યવહારી છે. બાદર-નિગોદને “વ્યવહારરાશિ” કહેલી છે, કારણ કે તે જીવો વ્યવહારમાં આવ્યા કરે છે. એક વાર સૂફમ-નિગદરૂપ અવ્યવહારરાશિમાંથી નીકળેલ જીવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
