Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya : zrImerutuGasarinA 'prabandhacintAmaNi'mAM varNita keTalIka dhyAnapAtra bAbato prabandhasaMgraho e gujarAtanA itihAsanI jANakArI pAmavA mATenAM atyanta mahattvapUrNa ane uvekhavAM na pAlave tevAM sAdhano che. jaina munioe lakhelA A prabandha-grantho na hota to gujarAtano itihAsa ghora andhakAramA ja aTavAto hota - ema kahevAmAM koI atizayokti nathI ja. A saMgrahomAM 'prabandhacintAmaNi', sthAna Agaq che. purAtattvAcArya muni jinavijayajIe A grantha- zreSTha saMpAdita saMskaraNa siMghI granthamAlA dvArA prakAzita karIne bahu moTuM pradAna karyu che. jo ke 'prabandhacintAmaNi' mATe teoe eka prakalpa Ayojyo hato, ane tadanusAra, A granthanuM sarvAGgI adhyayana kula pAMca bhAgomAM ApavAnI temanI abhilASA hatI, jeno nirdeza prakAzita pra.ciM. nAM prAraMbhanAM pRSThomAM prApta che. durbhAgye, A prakalpa pUro nathI thayo jaNAto. jo thayo hota. to kAMIka navaM ja navanIta maLyuM hota. atre, mudrita pra.ciM. no svAdhyAya karatAM keTalIka vAto dhyAnArha tathA mamaLAvavA jevI tathA sahune cakhADavA jevI lAgI, tevI vAto viSe noMdha karavAmAM Ave che : (1) zrI siddhasena divAkarajIe 32 batrIzI racyAnuM prasiddha che. zrI hemacandrAcArye paNa traNeka batrIzI banAvI che, jemAM eka che mahAdevabatrIzI : je atyAre prakSepo sAthe 45 padyapramANa pracalita che. A mahAdevabatrIzIrnu prathama padya 'prazAntaM darzanaM yasya" e che. have pra.ciM. mAM jovA maLatI eka pAdaTIpa vAMcyA pachI manamAM sahaja prazna Ubho thAya che ke A padya hemAcAryahaze ke divAkarajI- haze ? mane, divAkarajInI upalabdha 19 batrIzImAM mahAdeva dvAtriMzikA che ke nahi ?- che to te Aje pUrepUrI upalabdha che ke kema ? A aMge A
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 anusaMdhAna-24 kSaNe smaraNa nathI, eTalI cokhavaTa karyA pachI ja A vAta AgaLa vadhAruM. pra.ciM. mAM 'vikramArkaprabandha' varNanamAM munijIe eka TippaNImAM noMdhela pAThAntaramAM nimnAMkita pATha jovAmAM Ave che : " tena sakalalokasamakSaMprazAntaM darzanaM yasya sarvabhUtAbhayapradam / mAGgalyaM ca prazastaM ca zivastena vibhAvyate // iti dvAtriMzad dvAtriMzikA kRtA / " (pR. 7) AnA AdhAre mane prazna udbhavyo ke mULe divAkarajInA A zlokane ja hemacandrAcArye mahAdeva batrIzInA prathama padya tarIke apanAvI lIdho hoya tevuM na hoya ? kema ke divAkarajInI jema ja teone paNa mahAdeva zivaliGga sAthai prayojana pAra pADavAnuM hatuM; ane bIjuM teo temanI racanAmAM asandigdha bhASAmAM divAkarajIne biradAvatAM lakhe che ke 'kva siddhasenastutayo mahArthA azikSitAlApakalA kva caiSA ? / ' alabatta, divAkarajInI kliSTa padAvalI ane prastutinI tulanAmAM A padyanI racanA atyanta sarala - prAMjala jaNAya che, ane jo divAkarakRta mahAdeva dvAtriMzikA yathAvat upalabdha hoya to mAro uThAvelo A savAla svayameva nirmUla thaI jAya che, te paNa noMdhI levuM raghuM. (2) pra.ciM. mAM sAmudrI purAtattvanI eka vilakSaNa vAta Ave che : bhoja rAjAnI sabhAmAM ekavAra koI vahANavaTI Avyo, teNe rAjA sAme eka mINanI paTTI rajU karI, jemAM keTalAMka kAvyonI chApa dekhAtI hatI. teNe kahyuM ke "samudramAM eka sthaLe akasmAt mAruM vahANa skhalita thatAM meM khalAsIone samudramAM UtAryA; temaNe karelI tapAsamAM evaM jANavA maLyuM ke te sthaLe eka DUbeluM zivamandira hatuM, ane tenI sAthe athaDAyAthI vahANa skhalanA pAmeluM. madhyasamudramAM hovA chatAM temAM pANI bharAyAM nathI- evaM anubhavAvAthI mANaso mandiramAM aMdara gayA. tyAM eka bhIMta upara akSaro kotarelA dekhAtAM A mINapaTTikA upara te upasAvIne ame laI AvyA chIe."
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ June-2003 rAjA tarata mATInI bIjI paTTikA maMgAvI, te mINapaTTI upara caDAvIne te UlaTA akSaro paMDito pAse vaMcAvarAvyA to keTalAMka saMpUrNa padyo uparAMta eka aradhuM padya ukelI zakAyuM. rAjAnI sUcanAthI e aradhuM padya svamatikalpanAthI pUruM karavAno aneka paMDitoe yatra karyo, paNa rAjAnuM mana na mAnyuM teNe dhanapAlakavine pUrti karavA sUcavatAM temaNe je uttarArdha banAvyuM tetI rAjA khUba tuSTa thayo, to dhanapAle kahyuM ke "A rAmezvara (mahAdeva) nA maMdiranI bhIMta paranI prazastinAM kAvyo lAge che, have meM je zlokArtha racyo che te zabdo ane artha vaDe mUla racanA sAthe bilakula maLatI ja hovA viSe mane zraddhA che; paNa AmAM jo pheraphAra nIkaLe to have pachI mAre yAvajjIva kAvyaracanA na karavI. " 111 rAjA dhananuM pralobhana ApI te vahANavaTIne pharI samudramAM mokalyo. cha mahinAnI mahenata bAda te zivAlayane zodhI, tenI bhIMta paranuM badhuM ja lakhANa mINapaTTI para upasAvI lAvI teNe rAjAne soMpyuM. rAjAe te kAvya joyuM to dhanapAlanI racanA sAthe te zabdazaH maLatuM AvatuM hatuM. A kAvyo 'khaNDaprazasti' tarIke prasiddha thayAM. dasamA saikAmAM thayelI sAmudrI purAtArttika zodhanI A kevI adbhuta vAta che ! Aje jene akSaronI chApa levI ke 'rabIMga' kahevAmAM Ave che, te mATe sAva anabhijJa nAvikoe mINapaTTikAnI kevI zreSTha prayukti prayojI che ! (pR. 40) (3) bhojarAjA-sambandhita ja eka prasaMga che- mAnatuGgasUrino. bANa ane mayUra jevA kavionI camatkArasabhara iSTopAsanA joyA pachI, game tenI preraNAthI rAjA jainAcArya mAnatuGgasUrine bolAvIne camatkAra batADavAnI mAgaNI karI, jenA javAbamAM bhaktAmara stotranI racanA vagere ghaTanA banI hovAnuM prasiddha che. parantu A vArtAlApa daramyAna jainAcArye rAjAne je javAba Apyo che, te atyanta mArmika ane mananIya che. temaNe kahyaM ke- "muktAnAmasmaddevatAnAmatra ko'tizayaH sambhavati ? tathApi tatkiGkarANAM surANAM prabhAvAvirbhAvaH ko'pi vizvacamatkArakArI darzyate" (pR. 45 ) arthAt amArA deva to mukta che,
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 anusaMdhAna-24 vItarAga che; temano koI camatkAra saMsAramA na saMbhave. hA, temanA sevaka evA saMsArI devono prabhAva jarUra jovA maLe. camatkArapremI vItarAga-bhakto mATe manana yogya javAba che. (4) siddharAja jayasiMhe mAlavA para jIta prApta karyA pachI yazovarmA rAjAne te pATaNa lAvelo. tenuM Atithya karatAM karatAM te tene sahasraliMga sarovara, tripuruSa prAsAda ityAdi dharmasthAno jovA laI gayo ane dara varSe pote te badhAMnA nirvAhArthe kroDa rUpiyAno sadvyaya karato hovArnu jaNAvIne pUchyu ke mArI A pravRtti barAbara gaNAya ke nahi ? javAbamAM yazovarmAe kahyu : huM mahAna mAlavadezano dhaNI, chatAM tamArAthI parAjaya kema pAmyo ? tenuM eka ja kAraNa che - devanA dhananuM bhakSaNa. amArA vaDavAoe bhagavAna mahAkAlezvarane mATe je devadravya samarpaluM che, tenuM ame lokoe satata bhakSaNa karyA karyuH tenA kAraNe ame amAro parAjaya notaryo che. mATe huM tamane bhalAmaNa karuM chu ke jyAM sudhI tamArI gAdI para AvanArA rAjAo A (eka kroDa) devadravya devakhAte arpaNa karI devAnI praNAlikA jALavI rAkhaze tyAM sudhI vAMdho nathI; paNa teno lopa thaze ke bhakSaNa karaze, to vipattio tamArAM mULa ukheDI nAkhaze. (pR. 61) devadravya-rakSaNa-bhakSaNanA viSayamAM ke mArmika nirIkSaNa ! (5) rudramahAlayanI pratiSThA pachI tenA para dhvajAropaNa thayuM tyAre siddharAje tamAma jaina mandiro parathI dhvajA UtarAvI lIdhI. teNe Adeza ko ke jema mAlavadeze mahAkAlezvaranA mandira para dhvajA pharakatI hoya tyAre jaina mandiro dhvajArahita rAkhavAmAM Ave che, te pramANe ahIM paNa rAkhavAnuM che. A pachI te koIka prasaMgavaza zrInagara mahAsthAne (vaDanagara) gayo to tyAM jinAlayo para paNa dhvajA joI. tene na rucyu. teNe brAhmaNone A viSe pRcchA karI, to temaNe kaDaM ke "mahArAja ! svayaM mahAdeve kRtayugamAM A mahAsthAnanI sthApanA karI che. temaNe jAte ja ahIM RSabhadeva ane brahmAnA prAsAdo nirmAvIne te para tyAre dhvajAropaNa karyu hatuM. A prAsAdonI ne dhvajAnI paraMparA 4 yuga jeTalI purANI che. vaLI 'nagarapurANa' nA nirdeza pramANe
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ June-2003 A kSetra zatruMjayatIrthanI taLeTI gaNAyuM che." Ama kahI temaNe purANanA zloko TAMkyA (pR. 62-63). paNa rAjAnA manano khaTako hajI maTato nathI tema joIne tene vadhu pratIti karAvavA mATe te lokoe, RSabhadevanA derAsaranA bhaMDAramAMdhI, bharata cakravartInA nAmavALu ane pAMca manuSyo bhegA thAya to ja upADI zakAya tevuM eka 'kAMsyatAla' (kAMsIjoDu) aNAvyuM, ane rAjAne dekhADyuM A pachI rAjAne samAdhAna thayuM, ane eka varSa pachI pATaNa Adi kSetronAM jinAlayomAM punaH dhvajA caDhAvavAnI chUTa ApI. (pR. 63). AmAM dhvajA na caDAvavAno Adeza, pachI caDAvavAnI chUTa te aitihAsika vyavahAra hovAnuM samajAya che. 'kAMsyatAla'nI vAta zuM haze ? te kalpanAno viSaya che. ATalA ATalA yugo pachI paNa AvI vastu tathA te prAsAdo 900-1000 varSo pUrve sudhI jaLavAyAM hoya tevI kalpanA jarA vadhu paDatI lAge. jo ke tyAra pachI vidharmI mUrtibhaMjakoe A dharatI para sthApatya, itihAsa, sAhitya, purAtattva, saMskRti vagerenA sandarbhomAM je vinAza veryo che, tenI to kalpanA paNa thIjavI mUke tevI che. evaM banI paNa zake ke ghaNuM ghaNuM paurANika, hajAreka varSa agAU lagI, kyAMka kyAMka sacavAyuM hoya, ane AkramaNonA yugamAM te dhvaMsa pAmyuM hoya. 113 (6) 'kAmalatA' nAmaka strI- rAjarANI, gaNikA, mahiyAraNanI karuNa kathA ApaNA kathAsAhityamAM khUba jANItI che. tenA para rAsa ke DhALiyAM prakAranI moTI tathA sajjhAya jevI nAnI gurjara racanAo banI hovAnuM dhyAnamAM Ave che. te strIno prabandha paNa ahIM bhojaprabandhamAM varNavAyo che. rAjA rajavADIthI vegapUrvaka pAcho pharato hato, tyAre bhIDamAM macelI nAsa bhAgane lIdhe mahiyAraNanI chAzabharelI mATalIo phUTI jatAM relAyelA chAzanA relAne nirakhIne khaDakhaDATa hasatI te mahiyAraNane rAjA 'raDavAne TANe hasavAnuM prayojana' pUche che, tenA javAbamAM te strI eka ja zlokamAM potAnI vItakakathA Ama varNave che : hatvA nRpaM patimavekSya bhujaGgadaSTaM dezAntare vidhivazAd gaNikA'smi jAtA /
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 anusaMdhAna-24 putraM bhujaGgamadhigamya citAM praviSTA zocAmi gopagRhiNI kathamadya takram ? / / (pR. 49) A vAMcatAM mane soraThI lokasAhityano eka cAraNI chaMda sAMbharI Avyo, je uparanA zlokanu ja lokasAhityika rUpa che : "nRpa mAra calI apane piyu pe piyu nAga Dasyo duHkhameM pari hu~ ganikAghara vAsa vasI karI huM suta saMga bhayo 'jarabekuM calI nadI pUra baDhyo nikasI tarI huM mahArAja aba to AhIra bhaI chAchako zoka kahA karI huM ?" lokasAhityanAM AvAM kavittomA keTaluM badhuM bharavAmAM Avyu cha ! ane eka majAnI vAta, pra.ci.kahe che tema, te mahiyAraNanAM mahI te dahADe verAyAM, teno relo nadImAM gayo, tethI te divasathI te nadI 'mahI' nadI evA nAme prasiddha thaI gaI. lokakathAo, prasiddha pAtrone tathA prasaMgone joDatI rahIne paNa, keTaluM badhuM ApaNane ApatI rahe che ! (7) eka digambara AcArya zvetAmbarone jItI levA mATe gujarAtamAMpATaNa AvelA. siddharAjanAM rAjamAtA mayaNallAdevI pitRpakSe karNATakanAM digambara matAnuyAyI hovAthI temaNe vicitra ne viSama zarata rAkhelI: zvetAmbaro hAre to badhA digambara bane, ane digambaro hAre to dezanikAla pAme. A pachI paNa, potAno ja pakSa levA mATe temaNe rAjamAtA para bharapUra dabANa-lAgavaga calAvelA, tenA pratyAghAtarUpe zvetAmbaroe keTalI ThAvakAIthI kAma lIdhuM, tenuM DhUMkuM paNa spaSTa bayAna pra.ci.mAM maLe che : "atha zrImayaNalladevI kumudacandrapakSapAtinI, abhyAsavartinaH sabhyAMstajjayAya nityamuparodhayantI zrutvA zrIhemacandrAcAryeNa 'vAdasthale digambarA: strIkRtaM 1. baLI maravA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ June-2003 115 sukRtamapramANIkariSyanti sitAmbarAstaM sthApayiSyantI' ti teSAmeva pAvat tadvRttAnte nivedite rAjJI vyavahArabahirmukhe digambare pakSapAtamujjhAMcakAra" / (pR. 67) tatkAlIna dhArmika rAjakhaTapaTono A uparathI aMdAja maLI rahe che. (8) keTalIka rasa paDe tevI vigato jANavA lAyaka che : amadAvAdamAM Ajano kocaraba vistAra, mULe 'kocharaba' nAme devI, tenuM mandira tyAM (AzApallImAM) siddharAje banAveluM, tema pra. ci. mAM noMdha che. Aje kocaraba' vistAramAM te devInuM sthAna che ke kema ? te tapAsano viSaya gaNAya (pR. 55) -- ww saurASTra-gohilavADanA valabhIpura pachInA 'vAlAka' pradezanI pahADI bhUmimAM siMhapura ( AjanuM sihora) nI sthApanA, brAhmaNo mATe thaIne siddharAje karI hatI, tenA zAsanamAM 106 grAma paNa ApelAM. (pR. 71 ) 'niranna' zabda prayojyo che, te parathI 'naraNAM' zabda banyo jaNAya che. (pR. 72) kollApurano ane tyAMnA mahAlakSmIdevInA mandirano AmAM paNa ullekha maLe che. (pR. 73) 'soraThiyo dUho bhalo' evI ukti saurASTranA dUhA mATe Ave che. jhaveracaMda meghANIe noMdhyuM che tema bhavanAtha (jUnAgaDha ) nA meLAmAM rAtonI rAto sudhI askhalita dUhAonI ramajhaTa bolatI. A vAta 14mA saikAmAM paNa pravartatI hovAnI saMbhAvanA jaNAve tevo eka ullekha pra.ci.mAM A rIte che : "atha kadAcit cAraNau dvau surASTrAmaNDalaviSayau dUhA - vidyayA mithaH spardhAmAnau" (pR. 92 ). tatkAlIna apabhraMza-maNDita gujarAtI bhASAmAM te cAraNo dvArA kahevAyelA be dUhA paNa A ja prasaMgamAM vAMcavA maLe che. gujarAta-saurASTramAM Aje 'sagara' nAme jJAti che. tenuM pageruM A granthamAM
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 anusaMdhAna-24 A pramANe jaDI Ave che : "tadanu caulukyarAjJA kRtajJacakravartinA AligakulAlAya saptazatIgrAmamitA vicitrA citrakUTapaTTikA dade / te tu nijAnvayena lajjamAnA adyApi sagarA ityucyante / " (pR. 80) (9) saMgItanA itihAsamAM haraNane AkarSaq, tenA gaLe hAra paherAvavo - e prasaMga prasiddha che. kumArapAla rAjAnI sabhAmAM paNa Avo ja prasaMga banyAnuM pra.ci, noMdhe che. eka paradezI saMgItajJe sabhAmAM rAva karI ke mArA saMgItathI AkarSAI AvelA haraNanI DokamAM meM mAro suvarNa-doro nAkhyo, to te laIne te jatuM raghu; mane pAchu meLavI Apo. sabhAmAM 'sola'nAme gAyaka gandharva hato, tene rAjAe A mATe sUcavyu. te vanamA gayo, gItagAna vaDe haraNavRndane AkarSIne gAto gAto nagara sudhI tene kheMcI lAvyo. temAM pekheM sonAno doro paherelu mRga paNa hatuM. A kalA joIne hemAcArye khUba camatkRti anubhavI. temaNe 'saMgItakalAnA prabhAva' viSe te gAyakane pUchatAM, teNe kaDaM ke vRkSanA sUkA ane kapAyelA TuMThA para pAMdaDAM ugADavAnI tAkAta saMgItamA che. temaNe tema karI dekhADavA sUcavatAM, Abuparvata parathI eka khAsa vRkSa maMgAvavAmAM Avyu ane tenI eka zAkhAnA ThuThAne rAjagaDhInA AMgaNe ja korI mATInA kyAraDAmAM vAvavAmAM Avyu. pachI teNe potAnI saMgItakalAno prayoga AraMbhyo, tenA pariNAme te zAkhA para tAjAM komala komala pAna beThelAM saue najare joyAM. (pR. 80) Avo prasaMga baiju bAvarA ane saMta haridAsa svAmInA jIvanamA ghaTyo hovAnI vAta sAMbhaLavA maLI che. (10) hemAcAryanA nimittajJAnanI paNa A prakAranI ja eka ghaTanA AmAM noMdhAI che. pUrvAvasthAmA kumArapALa rajaLato rajaLato staMbhatIrthe Ave che tyAre A mANasa bhaviSyano rAjA hovAnI temaNe karelI, te A pramANe : "tatrAgate tasminnudayanena pRSTaH zrIhemacandrAcAryaH prAha-lokottarANyasyAGgalakSaNAni / sArvabhaumo'yaM nRpatirbhAvIti / Ajanma daridropadrutatayA tAM vAcaM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ June-2003 117 yathArthAmamanyamAnena tena kSatriyeNAsambhAvyametaditi vijJapte, "saM. 1199 varSe kArtikavadi 2 ravau hastanakSatre yadi bhavata: paTTAbhiSeko na bhavati tadA'ta: paraM nimittAvalokanasannyAsaH" iti patrakamAlikhyaikaM mantriNe'paraM tasmai samArpayat / (pR. 78) vidyA ane kalAnA e yugamAM, Aq banavaM kAMI azakya nathI lAgatuM. (11) alabatta, keTalIka kalpita camatkArika vAto paNa A prabandhomAM che ja. dA.ta. kumArapAla tathA hemAcAryanI giranAra-yAtrAnI vAta. banne mahAnubhAvo jyAre giranAra pahoMce che, tyAre 'banne jaNA upara jaze to mRtyu thaze' - ema kahIne guru rAjAne samajAve che, te vAtanuM varNana A pramANe cha : "tadanantaramujjayantasannidhau gate tasminnakasmAdeva parvatakampe saJjAyamAne zrIhemacandrAcAryA nRpaM prAhu:- 'iyaM chatrazilA yugapadupetayorubhayoH puNyavatorupari nipatiSyatIti vRddhaparamparA / tadAvAM puNyavantau, yadiyaM gIH satyA bhavati tadA lokApavAdaH / nRpatirevAto devaM namaskarotu na vayamityukte nRpatinoparudhya prabhava eva saGghana sahitAH prahitAH, na svayam / " (pR. 83) A AkhIye vAta nitAnta kalpanA che. 'kumArapAla pratibodha tathA 'prabandhakoza'mAM A vAtanuM tathya prApta che. vAta ema che ke te samaye pahADa caDavA mATe pAja-padyA na hovAthI rAjA caDI zake tevI sthiti na hatI. rAjA caDavA jAya ane paDe ke vAge to ajaino hAMsI kare ane bhaMbheraNI kare, AvA kAraNe svayaM AcArye ja rAjAne Upara javAnI nA kahI hatI, jeno rAjAe svIkAra karyo hato. AmAM chatrazilA kaMpavAsametanA camatkAranI koI ja vAta nathI. chatAM lokaraMjana khAtara Aq tattva prabandhakAro dvArA umerAyuM hoya ke pachI lokomA A vAta A rIte ja calaNI banI hoya to te banavAjoga che. bAkI to rAjAe te ja vakhate tyAM navI pAja bAMdhavAno Adeza Apyo hovAnI hakIkata paNa pra.ci. ja Ape cha : "chatrazilAmArga parihatya parasmin jIrNaprAkArapakSe navyapadyAkaraNAya zrIvAgbhaTadeva AdiSTaH / padyopakSaye vyayIkRtAstriSaSTilakSAH / " (pR. 93)
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 anusaMdhAna- 24 Ano saMketa spaSTa che : pAja na hovAthI ja rAjAne Upara caDavAnI gurue nA kahI hatI. (12) hemAcAryanA svargagamana pachI, temanA dehano antima saMskAra thayo te sthAnane pra. ci. 'hemakhaDDU'nA nAme oLakhAve che. "tatra hemakhaDDa ityadyApi prasiddhiH / " (pR. 95 ) A 'hemakhAr3a' Aje kyAM che, te jagyAnuM zuM thayuM, konA kabajAmAM che, te viSe aMdhArapaTa ja pravarte che. hamaNAM eka pramANa evaM jANavA maLyuM che ke A sthAne pauSadhazAlA ke tevuM koI dharmasthAna hatuM, je pachIthI vidharmIonA hAthamAM jatAM naSTa thaIne Aje tyAM daragAha jovA maLe che. eka vRttapatre A aMge aitihAsika vigato bhegI karIne prakAzita karatAM tene hullaDa prakAranA AkramaNano bhoga banavuM paDyuM ane aMka pAcho kheMcavA sAthe jAheramAM mAphI mAgavI paDI hovAnuM paNa AdhArabhUta rIte jANavA maLe che. ApaNe koI sAthe kleza na karIe, paraMtu ApaNA ja aitihAsika sthAnAdinI A sthiti thayelI jovAnuM paNa ApaNane ja phAve, te paNa svIkAra ja paDe - khedapUrvaka. (13) eka atyanta rasaprada vAta pra. ci.mAM evI maLe che ke saM. 1277-78mAM vastupAla maMtrI saMgha sAthe tIrthayAtrAe gayA, tyAre prabhAsapATaNa kSetramAM temane 'somanAtha mahAdeva'no eka 115 varSanI umara dharAvato brAhmaNa pUjArI maLelo, ane teNe maMtrIne kaheluM ke 'ahIM hemAcArye somezvaranAM pratyakSa darzana karAvelAM.' "prabhu zrIhemAcAryai: zrI kumArapAlanRpataye jagadviditaM zrIsomezvaraH pratyakSIkRta iti paJcadazAdhikavarSazatadezyadhArmikapUjAkArakamukhAdAkarNya taccaritra - citritamanA: " (pR. 101 ). A pUjArI saMvat 1163 lagabhaga janmelo hoya to hemAcAryavALA prasaMge te 50 thI 65 varSano Azare hoya, ane vastupAla gayA tyAre 115 no hoya. je hoya te, paNa somezvaranA sAkSAtkAranI vAtane- tenI satyatAne A eka sabaLa AdhAra maLI rahe che te cokkasa.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ June-2003 119 (14) varAhamihira ane bhadrabAhunI vAto prasiddha che. temAM sAmAnya paraMparA evI che ke nisteja banela varAhamihira chevaTe tApasa bane che, marIne vyantara thAya che, saMghane upadravo kare che ane guru tenA nivAraNa mATe 'uvasaggaharaM stotra' race che. prabandhakoza (pR.4)mAM AvI ja vAta che. pra.ci. A mudde jarA judI ja vAta Ape che, je jarA vizeSa pratItikara ke buddhigamya lAge che, pra.ci. pramANe : "ityuktiyuktibhyAM prabodhya te maharSayaH svaM padaM bhejuH / itthaM bodhitasyApi tasya (varAhamihirasya) mithyAtvadhattUritasya kanakabhrAntiriva teSu matsarocchekAt tadbhaktAnupAsakAn abhicArakarmaNA kAMzcana pIDayan kAMzcana vyApAdayan tadvRttAntaM tebhyo jJAnAtizayAdavadhArya upasargazAntaye 'uvasaggaharaM pAsaM' iti nUtanaM stotraM racayAMcakruH / " (pR. 119) / arthAt varAhamihira marIne vyantaradeva thayA pachI nahi, paNa tyAM ja, varAhamihira tarIke ja te, dveSavRttiprerita UMdhA raste caDIne mAraNauccATanAdi kriyAo karavA dvArA lokone upadrava kare che, ane tenuM vAraNa guru 'uvasaggaharaM' banAvIne Ape che. bahu ja gaMbhIratAthI vicAravAyogya A pratipAdana lAge che. -zI.