Book Title: Manushya Eklo Nathi
Author(s): Dalsukh Malvania
Publisher: Z_Vijay_Vallabh_suri_Smarak_Granth_012060.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/211629/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya eklo nathI zrI dalasukha mAlavaNiyA vaidika RSioe ke mannadaSTAoe A saMsArane ke ApaNuM A duniyAne sarvathA tyAgavAno upadeza nathI Apyo. temane svarganI kalpanA karavI gamatI paNa e svarga mATe upAyo evA yojavAmAM AvatA nahi, jethI A duniyA rahevAlAyaka ja na rahe. varga mATenA prayatnamAM paNa A duniyAnA sukhamAM rio karavo e beya 2hatuM. kharI rIte kahIe to temano bhAra paraloka-svarga upara nahi paNa IhalIka upara hato. temanA samagra prayatnano sAra A duniyAmAM sukha kevI rIte prApta karavuM enI zodha karavAmAM che. temane AdhyAtmika karatA bhautika sukha vadhAre gamatuM ane te mATe temano vizeSa prayatna raheto. upaniSadanA RSioe bhautikane badale AdhyAtmika sukha upara bhAra Apyo paNa temane mane paNa A duniyAne tyAgavAthI e AdhyAtmika sukha prApta thAya che ema manAyuM nathI. AtmA sarvavyApI hoI kharI rIte A duniyAne tyAgIne anyatra AdhyAtmika sukha arthe javAno prazna ja UThato nathI. eTale temane paNa prayatna A duniyAmAM AdhyAtmika sukhanI vRddhi kevI rIte thAya enI zodha karavAno hato. pariNAme jene ApaNe saMsAra kahIe chIe te sarvathA tyAjya ja che evuM mantavya temanuM nathI. eTale brahmaprApti mAtra saMnyAsathI ja thAya che e mantavya temaNe kadI apanAvyuM nathI. saMnyAsa brahmaprAptimAM upakAraka che paNa te ja kAraNa che ane anya nahi, ema temaNe kadI kahyuM nathI. eTale ja janaka jevA rAjAne paNa rAjyabhAra vahana karavA chatAM brahmaprApti thaI ema mAnavAmAM AvyuM. sArAMza e che ke tattvajJAna e brahmaprAptimAM kAraNa che, bAhya AcAra ke karmakAMDa e Avazyaka nathI. bIjA zabdomAM kahIe to temano prayatna vidyamAna saMsArane navuM rUpa ApavAno che. saMsAra eno e ja che; patnI-putra-dhana-dolata e badhuM ja enuM e ja paNa tene jovAnI dRSTimAM parivartana karavuM Avazyaka che. e je thayuM to ahIM beThAM mokSa che ane e je na thayuM to ahIM beThA saMsAra che. A temanI dRSTi che. A daSTino ja vikAsa ApaNe zrImadabhagavadagItAmAM anAsaktiyoga rUpe joIe. eTale ema kahI zakAya ke vaidika paraMparAmAM A lokane bagADIne paraloka sudhAravAnI vAta nathI, paNa A lokane sudhArIne ja paraloka sudhArI zakAya che. kharI rIte ema kahevuM joIe ke paraloka jevI vastunI paravA temane nathI. paNa vidyamAna chavana ane bhaviSyanuM jIvana ema jIvanamAM bheda che. AtmA sarvavyApI hoI tene kyAMI javA-AvavAnuM che ja nahi, paNa atyAre tenI je avasthA hoya tethI vadhAre sArI avasthA kema prApta kare e ja jovAnuM che. eTale vidyamAnane bagADIne uttarakAla sAro thavAno saMbhava ocho che. je lokonI vacce ApaNe rahIe chIe e lokone ja sudhAravAthI---e lokonI daSTine ja ThIka karavAthI ghaNuM kAma sare che. lothI aLagA thaIne ja sAdhanA karI zakAya che evo ekAMta mArga nathI. lokanI vacce rahI sAdhanA karavI joIe e rAjamArga che. A dRSTie joIe to vaidika dharma mAtra saMnyAsa ja nahi paNa gRhastha dharma ke samAjanA dharmane paNa mAnya rAkhyo che. cAra AzramanI ane cAra varNanI vyavasthA temane eTalA ja mATe karavI paDI che. te temaNe potAnI dRSTie karI che ane teno parama utkarSa gItAnA svarge nidhanaM zreyaH varadhoM macAvaH e siddhAntamAM sthApyo che. re ke varNAzramadharmanuM yathAvata pAlana e ja sukha ke zreya prApta karavAnuM sAdhana manAyuM temAM paNa vaidika Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya eklo nathI 129 karmakAnI mAnyatAno pracAra karanAra mImAMsako to jIvananI aMtima ghaDI sudhI paNa vaidika zrautasmAta kartavyanuM pAlana anivArya mAne che ane tema karatA karatA mokSapadanI prApti thAya che ema mAne che. AcArya zaMkara vagere vedAtIone Avo ekAMta gamyo nahi ane temaNe saMnyAsa upara bhAra Apyo paNa temano e upadeza vaidika bahujana samAjane kadI sparyo nathI. vedAntI chatAM jIvanamAM vyavahAra to varNadharmane anukuLa ja rahevAno. zuddha kadI saMnyAsI nahi thavAno evI maryAdAthI upara uDanArA vedAntIo kavacita ja maLe che. e batAve che ke vaidika mArganuM mukhya dhyeya saMnyAsamArga nathI. A jIvanane sarvathA choDavAnuM nathI paNa A jIvanane udAtta karavAnuM che. eTale ke mukhya mArga gRhasthadharmano che ane te ja dharmanuM yathAvata pAlana karavAthI nizreyasa padanI prApti paNa sulabha bane che. A mArgathI viruddha zramaNono saMnyAsamArga che. te ekAzrama sarathA che. gRhasthadharmanI vyavasthA anivArya nathI. brahmacArI vinA lagna paNa saMnyAsI thaIne e mArga apanAvI zake che eTaluM ja nahi, paNa tema je te kare to te yogya karyuM manAya che. saMtati mATe lagna ke lagna karI saMtaninuM sarjana e Avazyaka dharma nathI. eTale zramaNabhAmAM sAmAjika kartavyonI vyavasthAno paNa saMbhava nathI. dharma to mukhya aNagArano ja che. agAradharma e AMzika aNagAradharma hoya to to dharma kahevAya, anyathA e kAMI dharmakoTimAM Ave nahi. aNagArane sahAyarUpe ke aNagAradharmanI taiyArIrUpe agAradharma saMbhave che paNa ethI ravataMtra evo koI agAradharma saMbhavI zake nahi. eTale gRharathadharmanI sAmAjika vyavasthA zramaNamArgamAM nathI. je koI vyavasthA che te gRhastha e sAmAjika prANI chatAM te asAmAjika prANI kema bane teno mArga dekhADavA pUratI che. AthI vaidikonI jema zramaNonI koI rasRtinI racanA Avazyaka manAI nathI. pariNAme zramaNonA hajAra prayatna chatAM zrAvako arthAta gRhasthone eka evo samAja nathI racAyo je sarvathA vaidika gRhastha samAjathI judo tarI Ave. saMnyAsIo to vyaktidharmanuM anusaraNa karatA hoI brAhmaNa saMnyAsI vagethI zramaNa saMnyAsI vagere judo tAravI zakAya che, paNa gRhasthomAM evI tAravaNI karavAnuM koI sAdhana nathI. koI amuka mandire ke upAzraye jAya eTalA mAtrathI tene mATe sAmAjika varga alaga nathI thaI jato paNa tenA sAmAjika rivAjomAM je maulika bheda paDato hoya to samAjomAM bheda paDe che. vaidiko to saMtati-utpAdana dharma gaNe che eTale potAnI saMpatti saMtAnane maLe evI sAmAjika vyavasthA kare e samajI zakAya che paNa zramaNone anusaranArA zrAvako saMtati utpanna karavAmAM dharma mAnatA nathI ke putra zrAddha karaze to potAnI sadagati thaze ema paNa mAnatA nathI chatAM temanI saMpattimAM temanA putrono ja adhikAra che evuM kema mAne che? dIkSA letI vakhate paNa amuka dAna karIne zeSa saMpatti putro mATe ja kema rahevA de che ? Ano khulAso e ja che ke zramaNoe potAnI daSTie gRhasthadharmanI koI ati racI ja nathI. kAraNa temane mate gRhastha dharma e dharma ja nathI, dharma to saMnyAsadharma ja che. grahathadharmane dharmasaMjJA e ja arthamAM che ke temAM te aNagAra banavAnI taiyArI kare che. A vicAratA RtisaMmata hindu dharmanA kAyadAkAnUno jaina samAje sadA apanAvyA che. potAnI svataMtra smRtione AdhAre kAyadAkAnUno kadI itihAsamAM banyA hoya evuM pramANa nathI; chatAM pote hindu samAjathI aLage che evuM Aje pokArIne kahevuM paDe che te eTaluM ja batAve chehinduo pAsethI jaino aspRzyatA vagere zIkhyA te have jayAre hinduo paNa e vastune choDavA taiyAra thayA che tyAre jaina pakaDI rAkhavA mAge che. A to jarA prAsaMgika thayuM. paNa mULa muddo to e ja che ke jainoe ke zramaNoe je prakAre zramaNa yA saMnyAsI samAjanI vyavasthA karI che te prakAre zrAvaka samAjanI svataMtra vyavasthA karI nathI tenuM kAraNa temanI ekAzrama saMsthAnI mAnyatAmAM che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 AcArya vijayavallabhasUri smAraka graMtha A ekAzrama saMsthA e zramadharmanI dikadharma karatA vizeSatA che. ethI amuka lAbho thayA che paNa jyAre enI bIjI bAjuno vicAra karIe chIe tyAre spaSTa jaNAya che ke jIvananuM eka aMga jANe adhUruM ja rahI jAya che. manuSya e sAmAjika prANI che evI vyAkhyA mAnasazAstrIo manuSyanI kare che, paNa e vyAkhyAno ja virodha zramaNadharmanI ekAzrama vyavasthA sAthe che. prAraMbhathI ja tene e zIkhavavAmAM Ave che ke tuM ekalo Avyo che ane ekalo javAno che. tAre vaLI mAtA zuM ane pitA zuM? e se to vArthanA sagAM che. sai-sranAM karma nirALAM che ane ene ja kAraNe te sukhI ke duHkhI thAya che. tArA karma tuM ja bhogavavAno che-temAM koI bhAgIdAra thavAnuM nathI. vyApAra-vyavasAyamAM e badhAnuM poSaNa karavA nimitte tuM zuM zuM pApa nathI karato, paNa e pApanuM phaLa to tAre ja bhogavavAnuM. tArI Arthika kamANImAM bhAga paDAvanAra paNa e tArI pApanI kamANImAM te bhAga nahi ja paDAvI zake. mATe e sane choDIne saMsArane vosarAvI de. saMnyAsI thaI jA. temAM ja tAro uddhAra che. AnuM pariNAma e che ke zrAvako e ja bhAvanA bhAve che ke A badhA pApathI kayAre chuM. te je ghaDIe choDI zakavAnI sthitimAM Ave che te ja ghaDIe badhuM choDIne nIkaLI paDe che ane sAdhu saMnyAsI banI jAya che. pariNAme gRhasthajIvanamAM utkarSa karavA pratye athavA to A lokane sudhAravA pratye dhyAna jatuM ja nathI; paraloka artha ja badhuM dhyAna apAya che. je samAjanA AdhAre je samAjanI vacce rahI saMnyAsamArganuM pAlana sukara che te ja samAja viSe tadana upekSA sevavAmAM Ave che. pariNAme jIvanadaSTi ekAMgI banI jAya che. * prAraMbhamAM jaina zramaNono mArga e ekalavihArI mArga hato; e mArganI ja pratiSThA hatI, paNa anubhave zIkhavyuM ke saMdhabaddha rahI sAdhanA karavI sarala che eTale sthavira kalpa ane jinaka95 thayA. paNa pAcho eka samaya Avyo ke jinaka5 eTale ke ekalavihArano lopa thayo. digambara munione paNa saMgha bane che. A zuM batAve che? manuSya e sAmAjika prANI che ane te samAjamAM rahIne ja vikasI zake che. A nagnasatyano parityAga karIne manuSyanI ekalatAno upadeza kare te zuM asvAbhAvika nathI ? saMnyAsamArga e virala vyakti mATe bhale yogya hoya paNa sAmAnya samAja mATe e yogya nathI ja. to pachI badho bhAra saMnyAsamArga upara ApavAne badale gRhastha samAjanA utkarSa upara Apavo e hitAvaha che. - tAkiddaSTie jo koI koInuM na hoya ane koI koInuM bhaluM karI zake tema na hoya to saMnyAsIono saMgha paNa anAvazyaka che ane guruziSyabhAva paNa anAvazyaka che. mAtApitA ke AsapAsanA dInadu:khInI sevA karavAmAM je AdhyAtmika unnatimAM bAdhA paDatI hoya to sAdhusamAjamAM rahI paraspara sevA karavAmAM AdhyAtmika unnatimAM bAdhA kema nathI paDatI? je samAja ApaNane svataH prApta thayo che tenuM AkarSaNa vizeSa hoya che. eTale vastuta: e samAjanI sevA karavAmAM manuSyanI svAbhAvika pravRtti thAya ja che. paNa e sevAne choDAvIne bIjAnI ja je sevA karavAnI hoya to prazasya mArga e ja hoI zake ke manuSya je samAjanI sevA karato hoya te to kare ja uparAMta te sevAnuM kSetra yathAzakti vadhAre. AmAM teno svAbhAvika vikAsa che. paNa tene ekanI sevA choDAvI bIjAnI sevAmAM lagADavo e to vyutkrama che. sevA choDAvavA sevAnI viruddhamAM je dalIla ApavAmAM Ave che e ja dalIla te anyatra kema na kare ? to pachI tenI niSThA eka vakhata sevAmAMthI nivRttine pAmI te niSThA Ave kevI rIte ? rAjamArga e ja hoI zake ke te je kArya karato hoya temAM ja AdhyAtmikatAno puTa devAno prayatna karavo joIe. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya eklo nathI 13 manuSyanI e sAmAnya pravRtti hoya che ke te potAnA sagAsaMbaMdhIonI yathAzakti sevA karato ja hoya che. temAM tene e zikhavavAmAM Ave ke tAruM kuTuMba nuM uttarottara vizALa karato jA. eka mahollAmAM rahenAra paDozI uparAMta je bIjA gAmamAM rahenAra sagAsaMbaMdhIo sAthe je prema hoya to te premano uttarottara vikAsa karaNIya che ane e vikAsa vizvamaitrImAM pariNamAvavAnI AvazyakatA che. Ama je karavAmAM Ave to vyaktinI sthAthI bhAvanAnA doSane badale tenI AdhyAtmika parArthabhAvanAno ja vikAsa thAya che ane tema thatAM svArthajanya doSano uttarottara hAra thaI mahAkaruNAmAM pariName che. AthI potAno to uddhAra che ja paNa sAthe sAthe je samAjamAM ApaNe rahetA hoIe teno paNa uddhAra che. e samAja ApaNane pachI tura nathI lAgato, choDavA jevo nathI lAgato paNa uttarottara vikasita karavAnI preraNA karato jaNAya che; temAM ja svaparakalyANa bhAvanA vikase che ane e rIte kharI AdhyAtmikatA paNa vikase che. A krama svAbhAvika che. e svAbhAvika krama choDIne mAtra saMnyAsa upara bhAra ApavA jatAM ApaNe banne bagADyA che. jemAMthI sAcA saMnyAsIo pAkavAno saMbhava che e bhUmikA rU5 zrAvaka samAjanI unnati thatI nathI ne saMnyAsI samAjamAM jIvananI kRtrimatA vadhatI jAya che. A doSa je TALavo hoya to eka ja rasto che ke mAtra sAdhusaMsthA upara bhAra Apavo choDI daIe ane je samAja-gRhastha samAja je ApaNane sahaja prApta che tenI upekSA na karatA tenI ja unnati karavA vizeSa prayatnazIla thaIe. evA unnata samAjamAMthI sahaja bhAve je ekalavihArI banaze te te mArgane dipAvaze ane ekalavihArI nahi bane to paNa samAjamAM aparakalyANanA mArgamAM lAgyA rahyA haze to paNa e anucita to nathI ja, ( * - * ** S. AOON viGi ; * T UDI time - : ' ..