Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zAsanaprabhAvaka zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa viziSTa bhASyakAra hatA. bhASyakAmAM temanuM sthAna atyaMta mahattvapUrNa che. pachInA AcAryoe aneka vizeSaNa ApI temane ucca koTinA bhAgyakAra rUpe maryA che. AcAryazrI jinabhadragaNinA nava graMthe maLe che: 1. vizeSAvazyaka bhASya, 2. vizeSa vazyaka bhASyaTIkA, (apUrNa), 3. bRhatsaMgrahaNI, 4. bRhaetrasamAsa, 5. sabhAkhya vizeSaNavatI, 6, nizIthabhASya, 7. jItaka5 bhASya, 8. anugadvAracUrNi, 9. dhyAnazataka, A graMthamAM anugadvAcUrNi gadyAtmaka che. bAkInI racanAo padyAtmaka che. vizeSAvazyaka bhASya pattavRtti saMskRtamAM che. bAkInI canAo prAkRtamAM che. vizeSAvazyaka bhASya AcArya jinabhadragaNinI prAkRta racanA che. temaNe tenA para saMskRta TIkA racavAne prAraMbha karyo hate. chaThThA gaNadharanA vaktavyanI TIkA cyA bAda zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNane svargavAsa thaI gayo. AthI zrI ketyAcArye bAkInI TIkA 13700 lokapramANu racI te TIkA pUrNa karI. ) AcAryazrI jinabhadragaNi kSamAzramaNane vIranirvANa saM. 1011 mAM janma, saM. 1025mAM yugapradhAnapada ane saM. 1115 mAM, 104 varSanI vaye svargavAsa thayA hatA. vyApaka mahimAvaMtA "bhaktAmara stotra" tema ja "namiuNa stotra'nA kartA tathA maMtrayukta stotranI racanA dvArA zrI jinazAsananI viziSTa prabhAvanA ane zrIsaMghanI rakSA karanArA AcAryazrI mAnatuMgasUrIzvarajI mahArAja stotrakAvyomAM "bhaktAmara stotra'nI racanA uttama che, bhaktirasathI bharapUra jharaNuM che. A staMtranA racayitA AcAryazrI mAnatuMgasUri che. AcAryazrI mAnatuMgasUrie vetAMbara munidIkSA ane digaMbara munidIkSA ema baMne prakAranI dIkSA grahaNa karI hatI. prabhAvaka caritra pramANe vetAMbara paraMparAmAM AcArya mAnatuMgasUrinA guru zrI jinasiMhasUri ane digaMbara paraMparAmAM temanA guru cArakIrti hatA. AcArya mAnatuMgasUrine janma vArANasImAM thaye hatuM. teo brahmakSatriya zreNI dhanadevanA putra hatA. temanI bahenane saMbaMdha vArANasInivAsI zeTha lakSmIdhara sAthe thayA hatA. lakSamadhara zeDa AstikajanemAM agresara hatA. mAnatuMganA kuTuMbIjane dhArmika saMskArathI sampanna hatA. pitA dhanadeva pAsethI temane sArA evA dhArmika saMskAra prApta thayA hatA. jena digabara munionuM pravacana sAMbhaLI mAnatuMgane saMsAra para vairAgya thaye. mAtA-pitAnI anumati laI AcArya cArukati pAse digaMbara munidIkSA grahaNa karI. dIkSA jIvanamAM temanuM nAma mahAkati rAkhavAmAM AvyuM. municaryAmAM sajAga mahAkati eka divasa lImIdhara zeThane ghera gecarIe gayA. lakSmIdhara zeThanI patnI mAnatuMganI bahena hatI. te vetAMbara paraMparAne mAnatI hatI. teNe muni mahAkIrti samakSa vetAMbara municaryAnuM varNana karyuM. bahenanI preraNAthI satyamArganI 2010_04
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNabhagavaMta 195 anubhUti thatAM teo tAMbara AcAryazrI jinasiMhasUri pAse gayA. temanA dharmopadezathI vizeSa zraddhAvaMta banI digaMbara dharmanI dIkSAno tyAga karI zvetAMbara sAdhudharmanI dIkSAne svIkAra karyo. vetAMbara muni banyA pachI temanuM mULa nAma "mAnatuMgamuni' rAkhavAmAM AvyuM. gurunI pAse ekAgratApUrvaka muni mAnatuM Agamane abhyAsa karyo. thoDA ja samayamAM teo Agamone viziSTa jJAtA banyA. gurue temane egya samajI AcAryapade sthApyA. tyArathI teo mAnatuMgasUri tarIke prasiddha thayA. te samaye vArANasImAM rAjA harSadevanuM rAja hatuM. harSadeva vidvAnane ane kavione vizeSa Adara karatuM hatuM. veda-vedAMganA pAragAmI vidvAna mayUra ane bANa nAmanA mahAkavi camatkArika vidyAone kAraNe rAjA harSadevanI sabhAmAM vizeSa sanmAna pAmyA hatA. purAtana prabaMdhasaMgraha ane prabhAvaka caritra mujaba mayUra zvasura hato ane bANa jamAI hate. prabaMdha ciMtAmaNi mujaba kavi mayUra ane bANa sALA-banevI hatA. kaI kAraNe putrI athavA bahene ApelA zApathI pitA athavA bhAI mayUrane keDha thaye hate. vastrathI zarIra DhAMkI kavi pUra jyAre rAjasabhAmAM Avyo tyAre bANe tenI hAMsI karI. rAjasabhAmAM thayelA apamAnathI kavi mayUra duHkhI thayo. te ghera AvIne sUryopAsanAmAM beThe. zALavRttamAM lekenI racanA karI bolavA lAgyo. pAMcamA lekanI racanA karatI vakhate tene koDha dUra thayA. teNe kAvyanI sUryastutinI racanA karI. bANakavie paNa caMDIzatakanI racanA karI. caMDIdevIne prasanna karI pitAnAM hAtha-paga kApI, punaH yogya sthAne cheDI dIdhAM. rAjA harSadevane maMtrI jaina hatA. teNe rAjAne kahyuM ke "rAjana ! A pRthvI bahuratnA che. jenonuM paNa camatkAzmi vidyAo para Adhipatya che. jenavidvAna vetAMbarAcArya zrI mAnatuMgasUri ApanI nagarImAM birAjamAna che. teo ApanI jijJAsA pUrNa karavA samartha che. Apa temane AdarapUrvaka AmaMtrita kare." rAjAe temane sanmAnapUrvaka bolAvavA Adeza karyo. maMtrIe AcAryazrI mAnatuMgasUri pAse jaI paristhiti jaNAvI kahyuM ke, "kRpA karI ApanAM caraNethI rAjAnA AMgaNune pAvana karo ane camatkArika vidyAnA prayoga batAvo." AcAryazrI mAnatuMgasUri bolyA ke, "samasta sAMsArika kAmanAthI mukta munione AvAM pradarzananuM kaI prayojana nathI." maMtrIe kahyuM ke, "huM jANuM chuM ke Apa nirasaMga ane nirAsata che, paraMtu AmAM mukhya hatuM jenadharmanI prabhAvanA che." AcArya zrI mAnatuMgasUrie maMtrInI yuktisaMgata prArthanAne svIkAra karyo ne rAjasabhAmAM padhAryA. sarvane dharmalAbha ApI, ucita sthAne virAjyA. rAjA harSadeve AcAryazrIne kahyuM ke, "sapuruSa ! A pRthvI para brAhmaNe keTalA prabhAvazALI che ! eka brAhmaNa paMDite sUryanI ArAdhanA karI zarIra parathI kedra je mahA re ga maTADyo; bIjA paMDite kapAI gayelAM hAthapaga caMDikadevInI upAsanA karI, pharI yogya sthAne cheDI dIdhAM. te vidvAne ApanI sAme che. Apa paNa ApanI maMtravidyAno prabhAva batAve." AcAryazrI mAnatuMgasUrie kahyuM ke, "bhautika padArthonI prAptithI niHspRha munijanene lakaraMjana karavAnuM zuM prayojana hoya?! teonI dareka 2010_04
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 pravRtti meAkSanI siddhi mATe hoya che." AcAya` mAnatu MgasUrinI A vAta sAMbhaLI rAjA hai deva gabhIra banI gayA. temanA AdezathI sevakoe lADhAnI 44 sAMkaLethI zrI mAnatu gasUrine pagathI mAthA sudhI bAMdhyA ane eka aMdhArA gharamAM pUrI DhIdhA. zAsanaprabhAvaka AcAya mAnatu MgasUri camatkArika vidyAonuM pradarzana karavA IcchatA na hatA; paraMtu jainazAsananI prabhAvanAnA mukhya uddeza sAme Avyo. tee jinezvara paramAtmAnI stutimAM lIna manI gayA. bhaktirasathI bharapUra 44 kSeAka temaNe racyA. dareka zlAka khelatAnI sAthe leATAnI sAMkaLA ane tALAM tUTavA lAgyAM. AcArya zrI mAnatu MgasUrilADhAnI sAMkaLAthI mukta banI rAjasabhAmAM padhAryAM. temaNe madhura zabdothI rAjAne dharmalAbha ApyA. A vismayakAraka ghaTanA ntaI rAjA hu deva atyaMta prabhAvita thayA ane khelyA ke, " munivarya ! ApanA samatAbhAva ane samarpaNabhAva adbhuta che. huM dhanya chu, mAre deza dhanya che, mAre AjanA divasa dhanya che, AjathI hu Apano upadeza svIkAruM chuM. Apa mane mA dana Ape| ane uttama zikSArUpa sudhApAnathI ane tRpta karI." AcArya zrI mAnatuMgasUrinA sadupadezathI rAjA ha deve jainazAsananI unnati mATe aneka kAryo karyAM ane pote jainadhama ne svIkAra karyo. (zrI jainazAsanamAM zrI mAnatu gasUri mahAna tejasvI AcArya thayA. temaNe peAtAnA ziSyAne aneka prakAre bedha ApI suyeAgya anAvyA. guNAkAra nAmanA ziSyane peAtAnA pade sthApI iMginI anazanapUrvaka svargavAsa prApta karyAM. temanI pratibhA zreSTha hatI. kAvyaracanArAkti anupama hatI. temanA pratyeka zleSTha kAvyamaya che, zlokanI pratyeka paktimAMthI bhaktirasanAM jharaNAM vahe che. hAlamAM temanI e racanAe maLe che H 1. bhaktAmara stotra ane 2. bhayahara stotra. ) * (1) bhaktAmara staMtra : bhaktAmara zabdathI zarU thatu hAvAthI A teMtranu nAma bhaktAmara che. A rastetranI racanA vasaMtatilakA chaMdamAM thaI che. emAM zrI RSabhadeva paramAtmAnI stuti che. stotranI padaracanAnuM pratyeka pa4 asAdhAraNa bhaktinuM mU rUpa che. AcArya zrI siddhasena divAkararacita - kalyANumaMdira stotra'ne prabhAva emAM spaSTa dekhAya che. Aje A bhaktAmara stotra'vidyamAna che. hajAre sAdhu-sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAe A stotranA nira'tara pATha kare che. bhaktirasabharapUra A stotranA AdhAra lai, vizeSa te prathama caraNanA AdhAra lai, keTalAye vidvAnoe tenA para TIkA racI che, keTalAke saMskRta, hiMdI ane gujarAtImAM padyAnuvAda paNa karyAM che. (2) bhayahara (nAmizraNa) staMtra: A stotra zrI mAnatu MgasUrinI prAkRta racanA che. A stotramAM 21 padya che. A stotramAM pArzvanAtha prabhunI stuti che. A stAvaracanAnI sAthe eka vizeSa prasaMga joDAyelA che. eka nakhata zrI mAnatu gasUra asvastha thaI gayA hatA. gopazAMti na thavAnuM jANI zrI mAnatugasUrie anazana karavAne vicAra karyAM. zrI dharaNendranuM smaraNa karyu. zrI dharaNendre pragaTa thaI 18 akSarane ma`tra (samiA ANa visaMha vasalinayuni) temane ApyA. e ma`trAkSane AdhAre AcAya mAnatu gasUrie A bhayahara stotranI racanA karI. A maMtranA prabhAvathI tee rogamukta thayA hatA. A stotra Aje paNa vidyamAna che. 2010-04
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNabhagavaMta 197 prabhAvaka caritra mujaba AcAryazrI mAnatuMgasUrine kAzInareza zrI harSadevanA samakAlIna mAnavAmAM AvyA che. harSane rAjyAbhiSeka I. sa. 608 jaNAvavAmAM Ave che. tethI AcArya mAnatuMgasUrine samaya vIranirvANanI bAramI (vikramanI sAtamI) zatAbdI hovAno saMbhava che. suprasiddha cUrNi sAhityakAra ane prakhara vidvAna AcArya zrI jinadAsagaNi mahattara zrI jaina zvetAMbara paraMparAmAM Agama vyAkhyAkAra zrI jinadAsagaNi mahattaranuM sthAna viziSTa che. samasta jainasaMghamAM temanI prasiddhi cUrNisAhityakAra rUpe che. zrI jinadAsagaNinA gurunuM nAma gopAlagaNi mahattara hatuM. gopAlagaNi mahattara vANijyakula, kaTikagaNa ane vajazAkhAnA vidvAna hatA. sva-para samayanA jJAtA hatA. zrI jinadAsagaNi mahattaranA vidyAguru pradyumna kSamAzramaNa hatA. temane gaNipada pitAnA guru dvArA maLyuM hatuM ane mahattarapada janatA dvArA maLyuM hatuM. cUrNi sAhitya pramANe zrI jinadAsagaNi mahattaranA pitAnuM nAma nAga ane mAtAnuM nAma gopA anumAnavAmAM Ave che. teo sAta bhAI hatA. dehaDa, sIha, zera e traNa bhAI temanAthI moTA hatA ane deula, NaNa ane tiujajaga e traNa temanAthI nAnA hatA. naMdIcUrNinA aMtamAM zrI jinadAsagaNi mahattare pitAnA nAmano paricaya Ape che. uttarAdhyayanacUNimAM pitAnA gurunuM nAma, kuLa tathA gaNa ane zAkhAne ullekha karyo che. nizIthacUNiInA prAraMbhamAM vidyAguru tarIke pradyumna kSamAzramaNane ullekha karyo che. nizIthacUrNinA aMtamAM zrI jinadAsa mahattare rahasyamaya zailImAM pitAnA nAmano paricaya Ape che, je A pramANe cheH ti caupaNa aTThamavagge ti tiga akkharA va tesi / paDhamatatiehI tidusarajuehI gAma kayaM jassa // akAra Adi svarapradhAna varNamALAno eka varga mAnavAthI A vargathI 3 varga sudhI ATha varga bane che. A kramathI trIjA ja vargane trIjo akSara ga, cothA 8 vargane pAMcama akSara ja, pAMcamA te vargane trIjo akSara 6, AThamA vargane trIjo akSara tathA prathama varganI trIjI mAtrA rU, bIjI mAtrA bA ane 1 ne 2 sAthe joDavAthI je nAma bane che te nAmane dhAraNa karanAra vyaktie A cUrNinuM nirmANa karyuM che. A nAma nihAna bane che. pitAnA nAmano paricaya mATe AvA prakAranI zailI sAhityakSetramAM bahu alapa jovA maLe che. (sAhityakSetramAM zrI jinadAsagaNi mahattaranI prasiddhi cUrNikAra rUpe che. vyAkhyAsAhityamAM cUrNisAhitya atyaMta samRddha che. zUrNie gadyamaya hoya che. tenI bhASA saMskRtamizrita prAkRta hoya che. bhAgya ane niyukti karatAM cUrNi sAhitya vadhAre vistRta che. gadyarUpe 2010_04