Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo jiNANaM zrI labdhi - lakSmaNa - kIrti jaina yuvaka maMDala granthamAlA kA tRtIya puSpa maMtrIzvara - vimalazAha malg lekhaka dakSiNa dezoddhAraka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijayalakSmaNasUrIzvarajI mahArAja ke vidvAna ziSyaratna zatAvadhAnI paMnyAsajI zrI kIrtivijayajI gaNivara - dravya sahAyaka zrI amRtalAla vinayacandajI siMghI, - sirohI -prakAzaka - zrI labdhi lakSmaNa kIrti jaina yuvaka maMDala -sisehI (rAjasthAna ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi. saM. 2023 vI. saM. 2493 I. saM. 1967 prathamAvRtti 1500 -hindI anuvAdakazrI raNajItamala esa. siMghI, ema. e., sirohI. prApti sthAna : 2. zrI Atmakamalalandhi1. zrI ladhi lakSmaNa sUrIzvarajI kIrti jaina yuvaka maMDala jaina jJAna mandira, sirohI (rAjasthAna ) jJAna mandira lena bambaI 28 dAdara DADAR. B.B. mudraka :kAntilAla somAlAla zAha, sAdhanA prinTarI, dhIkAMTA roDa ahamadAbAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA hirozimA kA aNu visphoTa, bhArata-cIna Adi ke rAjya parivartana, zIta yuddha kI saMzayAtmaka sthiti tathA jIvana yApana ke sAdhanoM kA vizeSa vyaktiyoM ke hAtha meM kendrIyakaraNa Adi katipaya aise aitihAsika tathya haiM jinhoMne mAnavIya sAMskRtika tatvoM ke vikAsa evaM mAnava sabhyatA kI pragati meM avizvAsa tathA azraddhA kA bIjAropaNa kiyA hai tathA sabhya mAnava ke nairAzyapUrNa hRdayameM vidroha kI bhAvanA jAgrata kara dI hai| Adhunika mAnava meM Izvara aura dharma ke prati AsthA DagamagA rahI hai / vaha ghora anizcaya aura jIvana kI durdAnAvibhiSikAoM ke samakSa apane ko asahAya pA rahA hai / avasAda, anAsthA aura nirAzA se pIr3ita vaha apanI svayaM kI dRSTi kho baiThA hai / sAgara ke tUphAna meM phaMsI apanI jIvana naukA ko kinAre lagAne ke liye vaha vyaya hai / para jIvana kI isa bhISaNa pratikUlatAoM ke bIca bhI vyakti meM AzA kI kiraNa vidyamAna rahatI hai / udvigna mana sudUra itihAsa ke pRSThoM para bar3I utsukatA se jhAMkatA hai- delavADA ke vizva vikhyAta evaM zilpakalA meM advitIya jaina mandiroM kI dIptimAna jhalaka usakA patha prazasta karatI hai / bhAratIya saMskRti ke AdhyAtmika tattvoM kA paramparAgata siMcana karatI huI ina mandiroM kI jyoti Aja bhI bha~vara meM phaMsI naukAkA mArgadarzana karatI hai / isa divya jyotiko Aja se karIba eka hajAra varSa pUrva bhArata ke mahAna sapUta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAhane jIvana meM ajati samasta dhanarAzi kA sadupayoga kara prajvalita kiyaa| usa mahApuruSa kI ucca, nirmala evaM pAvana bhAvanAoM kA pratIka ye maMdira Aja bhI mAnavameM chipI AdhyAtmika jyoti kA digdarzana kara rahe hai| maMtrIzvara vimalazAha parAkramI va mahAna dayAlu puruSa the| Aja saMsAra ke bar3e bar3e rASTroMkI vipula sampati saMhAra ke zastroM ke nirmANa meM laga rahI hai aura unakI yaha dUSita vRtti zAnti ke liye praznavAcaka cihna bana gaI hai / mAnava mAnava kI hatyA para tulA huA hai| kaisI viDambanA hai| ina pralayakArI ghar3iyoMmeM aise mahAna sapUta kI gaurava gAthA hI, ina bar3e rASTroM ko ahiMsA tathA upakaraNoM ke sadupayoga kI rAha para, agrasara karane meM siddhahasta ho sakatI hai| caritra nirmANameM aise mahApuruSoM kI jIvana gAthA apanA viziSTa mahatva rakhatI hai| vidvAna lekhaka zatAvadhAnI paMnyAsa jI zrI kIrti vijayajI gaNivarane isa pustaka meM bar3I hI sarala bhASAmeM maMtrIzvara vimalazAha ke caritra kA citraNa kiyA hai| ApakI zailI bar3I hI rocaka va bhAvapUrNa hai| __isa pustakake prakAzanameM zrI amRtalAla vinayacaMdajI siMdhI, sirohI nivAsI ne jo dravya sahAyatA pradAna kI hai usake prati maMDala apanA AbhAra pradarzita karatA hai| isa pustaka ke saMpAdana kArya meM zrI raNajItamalajI siMdhI va zrI bAbumalajI muttA dvArA dI gaI sevAoM ke lie bhI maMDala apanA AbhAra prakaTa karatA hai| sirohI caMpatalAla dosI dinAMka 31-10-66 maMtrI . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ // namo jiNANaM // maMtrIzvara vimalazAha 1 : gyArahavIM zatAbdI ke maMtrIzvara maMtrIzvara vimalazAha ke nAmase kauna aparicita hai? jinhoMne arbudAcala para bhavya zilpa sthApatya aura kalA kI manohara racanA svarUpa advitIya jina mandiroM kA nirmANa karavAyA hai, una zUravIra narapuMgava vimalazAha kI kIrti-unakI amara yazogAthA Aja taka janatA kI vANImeM mukharita ho rahI hai| vi. saM. 802 meM vanarAja cAvar3Ane jaba aNahipura pATaNa ko basAyA thA tabhI karoDapati nIna maMtrI bhI gAMbhu se yahAM Akara base the / unhIM ke vaMzajoM meM pATaNa meM zUravIra lAhira ne daMDanAyaka ke rUpameM khyAti prApta kI thii| maMtrIzvara lAhira ke vIra nAmaka eka putra thA jisakA upayukta samayameM vIramati kanyAratna ke sAtha pANigrahaNa saMpanna huA thA tathA isI vIramati kI kukSI se vi. saM. 1040 ke AsapAsa narapuMgava vimalazAha kA janma huA thA / "putra ke lakSaNa pAlane meM" isa uktiko caritArtha karatI huI inakI bhavya mukhAkRti inake mahAn ujjavala bhaviSya kI dyotaka thii| bAlaka vimala dvitIyA ke candramA kI bhA~ti zanaiH zanaiH bar3e hue, tathA vidyAbhyAsaH evaM kalA kauzalameM pAraMgata ho ge| inake tejake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha Age bhale-2 phIke par3ate the / vimala kI kArya kuzalatA dekhakara pitAjIne gharakA sAga bhAra inheM sauMpakara guru mahArAja ke pAsa dIkSA aMgIkAra kara Atma kalyANake maMgala mArga para prayANa kiyaa| vimalazAha bacapanase hI bar3e parAkramI the| unake buddhi kauzala aura tejake Age bhale 2 phIke par3a jAte the| aise tejasvI vyaktiyoM ke zaurya evaM pratApase dveSa rakhanevAle vyaktiyoM kA honA svAbhAvika hI hai / IrSyAlu jana vimalazAha ke viruddha Sar3ayaMtra racane lge| pratikUla paristhitiyoM ko dekhakara mAtA vIramati vimala ko lekara apane pIhara calI gii| vimala aba apane mAmAke yahA~ bar3e ho rahe haiN| eka samaya kI bAta hai, vimala ghor3I lekara jaMgalameM carAne jAte haiM / vahA~ eka navayauvanA inake sAmane Akara khar3I hotI hai| vimalako calAyamAna karane ke liye vaha sundarI bhanekAneka prayatna karatI hai parantu use jarA bhI saphalatA nahIM milatI / ye jarA bhI vicalita nahIM hote / yaha navayuvatI anya koI nahIM, kintu ArAsaNA kI adhiSThAtrI devI aMbAjI thIM / vimala kI parIkSA lene ke lie Apa AI thii| aisI yuvAvasthA meM vimala kI itanI bar3hatA dekhakara aMbAjI Apa para prasanna ho gaI aura inheM varadAna dekara adRzya ho gii| __gA~vakI khulI havA, sAtvika bhojana tathA nizcit jIvana Adi ke kAraNa vimala kA zarIra bar3A gaThIlA bana gayA thA / pATaNa ke nagaraseTha zrIdatta ke zrI nAmakI putrI thii| nagaraseTha apanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vamalazAha beTI ke lie yogya varakI talAza meM the| vimala ke parAkrama kI prazaMsA nagaraseTha ke kAnoM taka bhI pahu~cI / unhoMne apanI putrI zrI kA lagna vimala ke sAtha hI karane kA nizcaya kara liyaa| nagara seTha vimalake nanihAla meM Ae, kuMkumakA tilaka kiyA aura zrI kA lagna nizcit kiyA / vimala ke mAmAne socA ki putrI nagaraseTha kI hai, ataH hameM bhI apanI pratiSThAnusAra khUba dhUmadhAma aura ThATabATa se byAha racanA cAhiye, para unake pAsa paryApta dhanarAzi kA abhAva thA, unhoMne isa prasaMga ko kucha samaya ke liye Age dhakela diyaa| vidhi kA vidhAna akathanIya hai| parivartana hote dera nahIM lgtii| bhAgya jaba prabala hotA hai, taba lakSmI svayaM caraNa cUmatI hai / ghaTanA isa prakArakI hai ki vimala ekabAra tIra kamAna lekara jaMgalameM Dhora carAne ke liye nikale hue haiM / Dhora icchAnusAra cara rahe haiM / vimala eka vRkSake nIce baiThakara idharaudhara binA kisI lakSyake tIra pheMka rahe haiN| akasmAt tIra iMToM ke Dhera para jA giratA hai| usameM kucha khokhalApana mAlUma huaa| lakar3I kI sahAyatA se vimalane dekhA ki usa khokhalI jagahameM svarNa moharoMse bharA huA eka ghar3A pAyA / vimala ne vahAM se use le jAkara apanI mAtA bIramatI ko arpaNa kiyA / isa prakAra sahasA itanI bar3I dhanarAziko prAptakara sabhI harSAtireka se jhUma utthe| aba to vimalazAha ke lagna kI taiyArI pUre jorazora se hone lgii| maMDapa race gae, bandanavAroM se dvAra sajAye gaye tathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAra zahanAI ke madhura svarasa gagana gUMja utthaa| maMDapameM bhA~vare par3I tathA bar3I dhUmadhAmase lagnakArya sampanna huaa| isa prakAra sabhI kA samaya mAnanda maMgala meM bIta rahA thA / kucha hI dinoke pazcAt vIramatI, neDha, vimala aura zrI Adi parivAra sahita punaH pATaNameM Akara rahane lgii| abhI taka pATaNa meM vimalazAha kA paricaya nagaNya sA thA / vimalazAhane socA ki hamAre pUrvajoMne yahIM para maMtrI pada para kArya kiyA haiM, maiM bhI isI kula meM utpanna huA hU~, inhIMkA pautra hU~, ataH mujhe bhI kucha parAkrama dikhAnA caahiye| dUsare hI dina prAtaHkAlakI maMgalamaya belAmeM pATaNake rAjamArga para vimalazAha, maNi, muktA, mAnika Adi bahumUlya ratnoM ko phailAkara baiTha gye| usa samaya pATaNameM rAjA bhImadeva kA zAsana thA / isa avasara para rAjA bhImadeva kI orase namarameM vIrotsava manAyA jA rahA thA jisameM aneka yoddhA va sainika astra zastroM ke nAnA prakAra ke khela. khela rahe the / lakSya para nizAnA sAdhA jA rahA thA parantu eka 2 kara sabhI nizAna cUka rahe the| vimalazAha dUra khar3e 2 mauna bhAva se yaha sArA kautuka dekha rahe the| unhoMne cuTakI kATate hue dhIre se kahA-vAha ! vAha !. are dekhA, dekhA rAvatoM kA pAnI ! rAjA bhImake sainiko ! dekhA liyA tumhArA pAnI, vAha re tumhAsa zUravIratA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha sainikoM ne samajhA ki vimala ne hamArI khillI ur3AI hai ataH unheM bahuta duHkha huA aura ve saba krodha se Aga babUlA ho gayeM / kucha hI dera meM rAjA bhImadeva bhI vahA~ A pahu~ce / unhoMne bhI lakSya sAdhakara tIra pheMkA parantu vaha bhI niSphala gayA / yaha dRzya dekhakara vimalazAha ko jarA ha~sI A gaI aura ve sahaja hI bola uThe - vAha mahArAja vAha ! rAjA bhImadeva aura sainikoM ke sAmane mu~ha aura mU~cha maror3akara vimalazAha se bole binA nahIM rahA gayA aura ve bola uThe ki, are ! pATaNa kA rAjya bhoToM ke hAtha meM A gayA hai / rAjA bhobhadeva samajha gaye ki yaha koI asAdhAraNa vyakti lagatA hai / yaha tIraMdAja aura mahAn parAkramI dikhAI par3atA hai / bhImadevane pUchA- kyoM vimalazAha ! kisa kalA meM pravINa hoM ? bolane meM to bar3e catura aura pAraMgata lagate ho ! batAo kauna-sI kalA jAnate ho ? dhanurvidyA jAnate ho ? yadi jAnate ho to uTho / 2 : maMtrIzvara kI dhanurvidyA meM nipuNatA vimala bole - mahArAja ! dhanurvidyA to Apa jaise zUravIra rAjA mahArAjA aura Apake paramavIra sevaka jana jaaneN| hama to rahe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha baniye / tarAjU pakar3ane meM bhI kAMpate haiM, phira bhI ApakA Agraha hI ho to kucha dikhAU~ / eka bAlaka ko sulAkara usake peTa para 108 nAgarabela ke pAna rkhiye| phira Apa AjJA deM utane hI pAna bIMdha ddaaleN| bAlaka ko jarA bhI coTa nahIM pahu~cegI, mahArAja ! yadi pratijJA pUrI na kareM to merA jIvana Apake iMgita para / yadi Apa cAheM to eka anya kalA aura batAU~ ! chAcha vilautI huI strI ke kAnakI jhUlatI huI bAlI bIMva DAlU aura phira bhI usake kapoloM ko tanika bhI coTa na Ae / itanA hI kyoM ? eka vyakti ko pAMca koza dUra khar3A rakhiye, merA tIra vahA~ taka pahu~ca jaaegaa| isa prakAra vimalazAha apanI vIratA kA paricaya dene lge| unhoMne to tatkAla rAjA bhImadeva kA hI dhanuSa hAtha meM le liyaa| Tananana....Tananana kA TaMkAra kiyaa| TaMkAra kI dhvani mAtra se yoddhAgaNa kAMpa uThe / "vAha vaNik, vAha !" sAre sainika eka hI svarase bola utthe| vimalazAha kI apUrva dhanuSakalA ko dekhakara rAjA bhImadeva bhI cakita ho gaye / prasanna hokara unhoM ne usI kSaNa vimalazAha ko 500 ucca koTike azva aura rakSAmaMtrI kI padavI arpita kI tathA inake choTe bhAI neDha ko bhI salAhakAra ke pada para niyukta kiyaa| rAjA aura prajA ke Adara tathA sneha ke pAtra bane / vimalazAha kI kIrti dina 2 bar3hane lagI / para unakI unnati kI vizeSatA yaha thI ki sukha, samRddhi, sattA aura adhikAra kI uttarottara prApti ke sAtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha hI sAtha unakI dharmabhAvanA meM bhI dRr3hatA Ane lgii| unakI yaha mAnyatA thI ki prathama namana paramAtmA ko hI honA cAhiye / isa dRSTise milane apanI aMgulI kI aMgUThI meM bhagavAna kI mUrti rakha choDI thI / unhoMne apane gharake A~gana meM eka bhavya jina mandira bhI banavAyA thA / deza dezake zreSTha hAthI, ghor3e ApakI pazuzAlA meM jhUlate the / sacamuca vimalazAha rAjasI ThATabATa se Amoda pramoda meM apanA jIvana yApana kara rahe the / parantu jagata meM Adi kAla se eka aise vargakA astitva calA AyA hai ki jo dUsare kI unnata kalA, prazasta kIrti aura yaza gAna ko sahana nahIM kara sakatA / vimalazAha kI nirantara unnata avasthA dekhakara dveSIjanoM ke hRdaya meM khalabalI maca gii| vimalazAha parama zrAvaka, karmaDha dharmAtmA sadA paropakAra - rata, mahA parAkramI tathA nyAyamUrti the / ataH unakI kIrti aura yaza cAroM dizAoM meM prasarita thA / ve sabhI ke sammAna aura sneha bhAjana bana gaye the| para durjanoM, irSyAlu evaM dveSIjanoM se yaha kaba dekhA jA sakatA thA / Akhira kAra zatruoMne rAjA bhImadeva ke kAna bhara kara unheM ulTI sIdhI bAteM samajhA dI / 'mahArAja ! vimalazAha ko Apane pradhAna pada to de diyA para isakA mAnato Apase bhI bar3ha gayA hai / vaha var3A abhimAnI hai / vaha to kisI ko bhI namaskAra nahIM karatA / yadi Apako hamArI bAta para vizvAsa na ho to isakI aMgulI kI mudrikA ko.. 66 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha dekha lIjiye / kevala mudrikA meM sthApita mUrti ko hI vaha namana karatA hai / mahArAja ! usane to hAthI, ghoDe, chatra, cAmara tathA astrazastroM kA khUba saMgraha kara rakkhA hai| mujhe to lagatA hai ki isakI AkAMkSA bar3I U~cI hai| ApakA rAjya to vaha cuTakI bajAte le ttegaa|" isa prakAra khUba nimaka mirca lagAkara tathA bar3hA car3hA kara bAtako isa prakAra banA kara rakkhI jaise mAno zata pratizata saca ho / aise IrSyAlu loga ulTI sIdhI bhir3Ane kI kalA meM bar3e nipuNa hote haiN| isa prakAra dveSIjanoM ne rAjA bhImadeva ko khUba hI bhar3akA diyaa| bar3e loga sadA kAna ke kacce hote haiM aura binA dIrgha dRSTi dauDAe hI bAta ko maccI mAna baiThate haiM / rAjA bhImadeva yaha bAta sunate hI atyanta kruddha hue aura kucha upAya socane lge| isI samaya vimalazAha rAjasabhA meM A Tapake / vimalazAha ke teja ke Age sabhI ke caharoM para havAiyA~ ur3ane lagatI thii| sabhA meM nistabdhatA chA gaI / vimalazAha ne apanA Asana grahaNa kiyaa| mahArAjA bhImadeva ne dhIre se vimalazAha se kahA maMtrI ! apanA mahala to batalAoM / vimalazAha kA hRdaya to nirmala niSkapaTa thaa| unheM patA nahIM thA ki mahArAja dAva peca khela rahe haiM aura vighna saMtoSI logoM ne inheM car3hA rakhA hai| - vimalazAha ne pavitra hRdaya se kahA 'mahArAja ! padhAra kara merA A~gana pAvana kIjiye / merai aho bhAgya' dhanya kelA ! Apa jaise puNyazAliyo kI caraNa eba bhI kahA~ se? ... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 : pArasparika zatrutA ke dina rAjA bhImadeva binA kisI vilaMba ke bar3e parivAra ke sAtha vimalazAha ke yahA~ pahu~ce / maMtrIzvara ke mahala ko nirmANa kalA dekhate hI mahArAja to maMtra mugdha se ho gaye / prathama pretAlI kI prathama prAcIra meM praviSTa hote hI bhImadeva samajhe ki vimala ke bhavana kA yaha mukhya dvAra hogA ! parantu aise to eka do nahIM, sAta sAta prAcIra pAra kiye taba bhI unakA nivAsa sthAna nahIM aayaa| mahArAjA to bhArI asamaMjasa meM par3a gae / unake Azcarya kI sImA nahIM rahI / mahala - ke mukhya dvAra meM praveza karate hI aisA lagA mAno svarga kA vimAma ho / prazikSita sevaka vRnda cAroM ora khar3e haiM / upavana kA maMda madhura samIra - Ananda meM vRddhi kara rahA thA / vAtAvaraNa praphulla thA / cAroM ora prakAza ho - prakAza phailA huA thA / kA~ca ke jhUmara laTaka rahe the / ArAmakursiyoM, gulAbadAniyoM, gaddI takiyoM tathA galIcoM kI zobhA nyArI hI thI / mahArAnA to yaha saba apanI A~khoM se dekhakara Atma vismRta se bana cuke the / kA~ca kI takhtiyA~ khUba camaka rahI thIM / phavvAroM se jaladhArA chUTa rahI thI / vibhinna vAdya yantroM kA madhuranAda gU~ja rahA thA / vimalazAha ke harSa kA cArA- pAra nahIM thaa| Aja mere A~gana meM mere svAmI kA Agamana / eka ora toraNa jhUla rahe the, dUsarI ora lubhAvanI putaliyA~ rajju saMcAlana dvArA cIcI jhuka kara rAjAdhirAja kA satkAra kara rahI thI / kabhI nRtya | = Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha karatI to kabhI paMkhA ddulaatii| rAjA bhImadeva ina putaliyoM kI kalA se mugdha bana gayA / ora ye putaliyA~ haiM athavA svarga kI pariyAM hai| mahArAja tanika Age bar3he / bhavana kI banAvaTa adbhuta thI / pAnI kA kuNDa samajha kara rAjA ne kapar3oM ko Upara uThAyA parantu vaha to kA~ca kI vyavasthA hI aisI thI / thoDe Age baDhe to lagA ki kAMca hai, para thA pAnI / ataH mahArAjA ke vastra thor3e bhIga gye| rAjA bhImadeva sahaja bhAva se bola uThe-vAha re maMtrIzvara ! kaisI tumhArI shobhaa| sthAna sthAna para sundara citra lage hue the tathA caMdrove tane hue the| aisA lagatA thA mAno gagana meM asaMkhya tAre TimaTimA rahe ho / dekhane vAle kI gardana Ter3hI ho jAe, pagaDI girajAe, para darzanIya vastuoM kA anta nahIM A pAtA thaa| eka ora hAthI jhUma rahe the to dUsarI ora ghoDoM kI hinahinAhaTa kA zabda ho rahA thaa| eka ora kuzala kArIgaroM dvArA nAnA prakAra ke astra zastroM kA nirmANa ho rahA thA / rAjan abhI to cAroM ora dRSTipAta kara hI rahe the ki bhojana kA samaya ho gayA / sone ke thAla biche / cAroM ora nAnA prakAra ke sugaMdhita vyaMjana parose gai| anta meM rAjA ne pAnabIr3e lekara vidA hone kI taiyArI kii| jyoM hI calane lage ki dIvAra se ttkraaye| unheM dIvAra dikhAI nahIM dI kyoM ki vaha bhI kAMca kI banI huI thii| anta meM maMtrIzvara hAtha pakar3a kara mahArAjA ke sAtha calane lge| para bhImadeva ke hRdaya meM bhArI uthala puthala maca gii| mastika ko jaise lakavA mAra gayA, buddhi cakarA gaI akla kuMThita ho gaI / mahArAjA socane lage rAjA maiM hU~ yA vimala / vimalazAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha .11 kI vIratA aura parAkrama se to rAjA bhalI bhA~ti paricita hI the / mahArAjA ko aisA lagA ki maMtrIzvara avazya merA yaha rAjya cuTakI bajAte bajAte le leNge| inake yahA~ Rddhi samRddhi kA bhaNDAra hai, zastrAstroM kA nirmANa ho rahA hai aura ye svayaM gajaba ke parAkramI haiM ataH isa vaNikkU ko rAjya har3apate kyA dera lagegI ? isake liye to yaha bA~ye hAtha kA khela mAtra hai / rAjA to adhIra ho uThA / bhaya ne usa para adhikAra jamA liyA / pratipala yahI socane lagA ki maMtrIkA kisa prakAra nAza kiyA jaay| rAjA kA mukha zrI vihIna ho gayA / Apa ArAma kursI para virAjamAna haiM / bhArI cintA ne inheM ghera rakhA hai / AsapAsa vimala ke dveSIjanoM kI bhIr3a lagI huI hai / mahArAja ne dhIme svara meM sevako se pUchA bolo kyA upAya hai ? avilamba batAo / kisI bhI prakAra se vimala kA nAza karanA hI par3egA / 6 'guNoM kI apekSA doSa adhika spaSTa dikhAI dete haiM' vAlI kahAvata yahA~ pUrNa rUpa se caritArtha hotI hai / vimalazAha ne to apane svAmI ko prasanna karane ke liye atyanta vinayapUrvaka mahArAjA kI sevA kI parantu isakA pariNAma viparIta hI nikalA / mahArAja ke prati maMtrIvara dvArA pradarzita Adara sammAna bhI vimala ke nAza kA kAraNa bana gayA / unakI yaha rAjabhakti ThIka kaue ke Age aMgUra DAlane ke samAna huI / anya pradhAnoM ne vimalazAha kA pattA kATane kI yukti iMDa nikAlI / mahArAjA ko batAyA gayA ki yadi maMtrIzvara kA vadha hI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 maMdhIzvara vimalazAha karanA ho to upAtha sarala hai| jyoM hI vimalazAha rAjasabhAmeM praviSTa ho, tyoM hI zera ko piMjare se mukta kara diyA jAe / vimalazAha se rahA nahIM jAegA aura jyoM hI vaha usa vanarAja ko pakar3ane ke liye Age baDhemA, vahIM zera use cIrakara khA jAegA / ..mahArAma ! gur3a kI DherI se yadi kArya siddha ho jAtA ho to| viSa dene kI kyA AvazyakatA ? vimalazAha ke rAjasabhA meM praveza karate hI usakA khUba sammAna kare, usakI vIratA kA bakhAna kare, isa para use krodha car3ha jAegA aura icchita kArya pUrA ho jaaegaa| mahArAja ko pradhAnoM kI salAha pasanda AI aura tadanusAra SaDayantra racanA ho gii| rAjasabhA lAtI hai| maMtrIzvara vimala vahA~ Ate haiN| pUrva yojanA ke anusAra zera ko mukta kiyA gayA / nagara para AtaMga chA gayA, janatA cItkAra kara uThI / sabhI ke dila dahala utthe| nagara meM zmazAna kI sI nIravatA chA gaI / yoddhA gaNa nau do gyAraha ho gae tathA sAre pATaNameM khalabalI maca gaI, para kisakI majAla jo zera ke sAmane jAe / sabhI duma dabAkara bhAga nikale / aise prasaMgoM para vIra puruSa roke nahIM rukate / vimalazAha uThe aura zera ke sAmane sIne tAna kara khar3e ho gae / unake teja se zera nisteja bana gayA aura duma hilAne lgaa| zera ne avasara dekhakara jyoM hI paMcA mArA ki vimala ne thappar3a mAra kara bakare ko pakar3e haiM usI bhAMti use kAna se pakar3akara apane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha adhikAra meM kara liyA / zera so bakarI jaisA hI bana gyaa| anta meM vimalazAha ne zera ko piMjare meM dhakela diyaa| 'maMtrIzvara bimala kI aya ho, jaya ho' ke nAre gUMjane lge| jaya jayakAra ke gaMbhIra ghoSa se gagana gUMja utthaa| aisA adbhuta parAkrama dekhakara rAjA bhImadeva to nisteja hI ho gayA / vaha to agama-nimama gUr3ha vicAroM meM kho gayA / bhImadeva ghabarA uThe ki aba kyA karanA ? are isa vaNik ko rAjya choNale vilaMba nahIM hogaa| vimalazAha ke nAma se aba to bhale bhale yoddhA bhI kA~pane lge| unake teja ke Age sabhI prabhAhIna ho gae / aba to vimalazAha kI kIrti sarvatra phaila gaI aura cAroM aura aneka parAkrama ke guNagAna hone lge| ___ anya maMtriyoM ne rAjA ko AzvAsana diyA mahArAja ! ciMtA na kreN| isako yamaloka pahu~cAne kA dUsarA tarIkA hamane DhUMDha nikAlA hai| - dUra se zaktizAlI pahalavAnoM ko bulAkara inake sAtha vimala ko daMgala meM utAreMge / pahalavAna cuTakI bajAte vimala kA kAma tamAma kara deNge| pradhAnoM kI bAta svIkRta ho gaI / pahalavAnoM ko bulAkara unake kAna meM kahane yogya bAteM kaha dI gaI / ... pAThako ! vimalazAha ne aisA kona sA aparAdha kiyA hai jisakA aisA bhArI daNDa / aparAdha kucha nahIM, kevala usako kIrti, unala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha parAkrama aura unakI uttarottara unnati sahya nahIM thii| vimala kA nAza karane kA eka mAtra kAraNa yahI thA / kisI bhI upAya se 'yena kena prakAreNa' rAjA evaM usake sAthI vimala kA vadha karanA cAhate the| nagara nivAsiyoM ke jhuNDa cAroM ora se cIMTI dala kI taraha ubhara rahe the / pahalavAna taiyAra hokara pratIkSA kara rahe the| ... vimalazAha yathA samaya rAjasabhAmeM A pahu~ce aura yathA sthAna AsIna ho ge| dhIre se kuTila ha~sI ha~sate hue mahArAjA ne kahA vimalazAha ! tuma hamAre sarvasva ho / tuma hamAre nAka aura tuma hI hamAre rakSaka ho / jarA dekho to ye pahalavAna dUra deza se kuztI lar3ane ke liye yahA~ Aye haiM / inakA garva apAra hai, inakA kahanA hai ki hamAre samAna parAkramI koI anya dIkhatA nhiiN| yadi ho to sAmane Ave mujhe to tumhAre samAna parAkramI anya koI nahIM dIkhatA / ataH inako parAjita kara inakA darpa damana kro| vimalazAha svastha mana se saba kucha suna rahe the| jina maMtrIzvara kI dhAka se vanarAja bhI kaoNpa uThA thA vahA~ ina vicAre pahalavAnoM kI kyA hastI ? vimala ne bhujAe~ sahalAI, pahalavAnoM aura vimala kI kuztI prArambha huI / rAjA aura usake sAthI ekaTaka dekha rahe the / vimala abhI dharAzAyI ho jAegA, abhI pahalavAna use pachAr3a DAleMge aura apanI manokAmanA pUrNa ho jAyagI, isa prakAra ke mana sUbe bAMdha rahe the / pahalavAnoM ke dAva peca khele jA rahe the / sabhI ekaTaka dekha rahe the| para vimala to vimala hI the / prabala puNya vAloM kA koI bAla bhI bAMkA nahIM kara sktaa| .. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha ___ . anta meM vimala ne hI pahalavAnoM ko pRthvI para pachAr3A aura vimalazAha kI jayajayakAra hone lgii| vimala kI vijayapatAkA phaharAne lgii| rAjA aura maMtrIgaNa dA~toM tale u~galI dabAne lge| zItakAla meM ghI kI taraha sabhI jama gaye / sabhI kI chAtI dhar3akane lagI / mahArAja ne mana meM socA-yaha to vaNika haiM ki kauna hai ? kisI prakAra hamArI to calane hI nahIM detA / sAre upAya niSphala gaye / cugalakhora aura cApalUso, mu~ha lage sevako kI mahArAja ke cAroM ora bhIr3a laga gii| unameM se eka bola uThA-mahArAja ! abhI upAya hai / vimalazAha ke Ane para yaha kahanA ki tumhAre dAdA lAhira matrI ke samaya kA hamArA lenA nikalatA hai / Apa binA kisI saMkoca ke yaha batalA deM ki yaha karja 56 karor3a TaMka kA hai / isa upAya se hama usakI sArI sampatti har3apa leMge / nirdhana ho jAne para kitane bhI zaktizAlI kA basa nahIM calatA / dhana lenA prANa lene ke barAbara hai| sabhI ne isa bAta kA samarthana kiyA ki upAya ThIka hai aura isa prakAra maMtraNA pUrI huii| . vimalazAha apane kartavyAnusAra niyamita rUpa se rAjasabhA meM Ate hai / unake hRdaya meM sadA apane svAmI ke hita kI hI bhAvanA rahatI thI / svapna meM bhI jaba unhoMne kabhI svAmI kA ahita nahIM socA to rAjya lene kA to prazna hI kahA~ thA ? unakI to eka mAtra icchA yahI thI ki kisI prakAra svAmI ke rAjya kA vistAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtropara cinalamAha ho / ve pUrNataH svAmI bhakta the / unakI dhAka se zatrugaNa kA~pate the| eka bAra sindhu deza ke rAjA hamIra sumerA ne pATaNa para AkramaNa kiyA / raNabherI bajI, khUba jora zora se lar3AI huI / hamIra aura rAjA bhImadeva maidAna meM utare / anta meM hamIra parAjita huaa| bimala ne isa yuddha meM atyanta vIratA btaaii| isa avasara para rAjA bhImadeva maMtrIzvara para atyanta khuza ho gye| aise nyAyavAn narazreSTha parAkramI tathA svAmibhakta maMtrIzvara ko eka yA dUsare upAya se mArane ke SaDayaMtra race jA rahe the-yaha kaisI vicitrA thI? prabhAta meM nitya kI bhA~ti maMtrIzvara rAjasabhA meM Aye para rAjA bhImadeva ne mu~ha phera liyaa| unake mana kI malinatA kA vimala zAha ko jarA bhI jhAna nahIM thaa| unheM Azcarya huaa| aisA kyoM ? .. zIghra hI vimalazAha ne mahArAja se pUchA mahArAja ! ApakI mArAjagI kA kyA kAraNa hai ? ASa jase pATaNa ke prabhu kA aisA karane se kyA tAtparya ? itane meM to eka vyakti bIca meM hI bola uThA-maMtrIzvara ! rAjA bhImadeva kI kRpA kI apekSA rakhate ho to tumhAre pUrvaja lAhira maMtrI ke samaya kA 56 karor3a TaMka kA jo karna nikalatA hai use adA kara do aura phira mahArAja tuma para prasanna hai| anya koI kAraNa nahIM hai| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. mAlavaNa meM puna: nivAsa 3 aba vimalazAha ko sArI bAte samajha meM A gii| unakI A~kheM khula gaI / rAjA kisI bhI upAya se merA anta karanA cAhatA hai aura isI uddezya se usane zera ko AjAda kiyA, pahalavAnoM ko bulAyA tathA inameM apanA tavya saphala na hotA dekhakara aba rupayA mA~gane kI bAta nikAlI hai / mujhe lagatA hai ki kAna ke kacce mahArAja ko avazya hI kisI ne bharamAyA hai / basa usI samaya se maMtrIzvara sAvadhAna bana gaye aura zIghra hI apane nivAsa sthAna para Akara vahA~ se vidA lene kI taiyArI kI / 18 vaNa ke loga, 10 hajAra paidala, pA~ca hajAra azvArohI, hAthI, ratha aura pAMca hajAra azvoM ko sajAyA / u~ToM para nizAna - DaMke rakkhe / 1600 UToM para sArA svarNa lAdA / bar3e parivAra ke sAtha pATaNa chor3ate samaya AkhirI salAma karane ke liye vimalazAha rAjA bhImadeva ke pAsa jAte haiM aura unheM spaSTa zabdoM meM kaha dete haiM mahArAja ! jitanA parezAna Apane mujhe kiyA hai utanA aura kisI ko na kareM / aisA kahakara praNAma kara maMtrIzvara pATaNa kI sImA ko chor3akara Age bar3he aura mAlavaNa jAkara rahe / vahA~ unhoMne rAjakIya cihna dhAraNa kiye| isa avadhi meM. 1800 gA~voM kA svAmI caMdrAvatI kA rAjA dhaMdhu khar3AlI AyA thA, para vimalazAha kI raNabherI kA bAda sunakara pRthvI para mUrchitaH hokara gira pdd'aa| bidA laDe vimalazAha ne prAraMbha meM hI candrAvatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha para adhikAra kara liyA aura rAjA bhImadeva kA jhaMDA laharA diyA / bhImadeva kA zAsana ghoSita kiyA aura svayaM daMDanAyaka ke pada ko hI suzobhita karate rahe / isa prakAra binA yuddha kiye hI caMdrAvatI -nagarI ke siMhAsana para ArUDha hone kA saubhAgya prApta hotA hai / - AsapAsa ke sAmaMta rAjAoM ne bhI unakI prabhUtA svIkAra karalI | kaisI sajjanatA, kasI udAratA aura kaisI svAmIbhakti / bhImadeva inake prANa lenA cAhate haiM phira bhI vimalazAha to unhIM kA nAma Age rakhate hai / jaina loga kitane svAmIbhakta hote haiM isakA yaha eka amara udAharaNa hai / vimalazAha jAti ke poravAla the / ve kAyara nahIM "the| unakI nasoM meM kSatriya teja jhalakatA thA / eka dina rAjasabhA jamI huI hai, maMtrIzvara AnaMda vinoda meM 'samaya bitA rahe haiM itane meM eka videzI vyakti rAjasabhA meM Akara maMtrIvara ko hAtha jor3akara vinatI karatA hai- mahArAja ! baMgAla meM roma nAmaka eka nagara hai / vahA~ kA bAdazAha hinduoM kA nAma sunate hI krodha se AgababUlA ho uThatA hai aura usakA prANa lekara hI caina letA hai| mahArAja ! use to hinduo kA kAla hI samajhiye / usake rakSaka to sulatAna haiN| hinduoM kI rakSA kA bhAra Apa jaise samartha, zaktizAliyoM ko lenA cAhiye / videzI vyakti ke zabda sunate hI vimalazAha satarka ho gae - aura kahane lage are ! ye sulatAna phira kyA cIja ! mAlavA, magadha, namiyADa, kaccha, maccha, mevADa, kali, karNATaka, lATa, bhoTa, bhUtAna 4. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha aura navakoTi mAravADa Adi sabhI dezoM meM tathA dasoM dizAoM meM merA DaMkA bana rahA hai, maiMne guja gata kA daMDa dhAraNa kiyA hai, bhImadeva merA svAmI hai / ataH maiMne use padabhraSTa nahIM kiyA hai / jisakA namaka khAyA hai usakA vadha kaise kiyA jAe ! isase to merA kula aura merA dharma donoM lajAte haiM / bhale hI isane mere prANa lene ke bhane ko SaDayantra racehoM para sevaka to svAmIbhakta hai, kRtaghna nhiiN| ina bAtoM se vimalazAha kI nIti parAyaNatA aura unakA jainatva vastutaH camaka uThatA hai| vimalazAha ne AgaMtuka videzI vyakti ko apanA paricaya dete hue kahA-he bhAgyavAn / gaur3a deza ke rAjA ko maiMne parAjita kiyA hai, paMcAla merI vANI bolatA hai, kAnar3A to mere Adhipatya meM hai, kAzmIra mere nAma se kAMpatA hai, coDa ko maiMne dabA diyA hai, barbara to merI AdhInatA svIkAra karane ko taiyAra hai, jAlaMdhara merI kRpA para jIvita haiM, soraTha merA sevaka hai, ayodhyA ke mahArAjA to merI khaMDanI (mAlagujArI) bharate haiM, to mathurA ke bhUpAla mere Age bheMTa rakhate haiN| aba becAre roma ke rAjA kA samaya pUrA ho gayA hai| bhojana meM nAnA prakAra ke vyaMjanoM kA AsvAdana karate samaya kahIM ekAdha baDA jisa prakAra raha jAtA hai, usI prakAra yaha raha gayA dikhAI detA hai, maMtrIzvara vimalazAha ne zIghra hI senA taiyAra kI aura candrAvatI ke ke bAhara par3Ava DAla diyaa| caturaMgiNI senA se dharatI bhI kAMpa uThI, cAra hajAra U~ToM para dhana ke Dhera lagAye, solaha hajAra u~ToM para annAdi bharA, aura taraha-2 ke anazastra sAtha liye / acchA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha zakuna dekhakara zubha muhUrta aura zubha belAmeM kUca karanA nizcit kiyA / roma nagarakI sImApara senA A pahu~cI tathA raNabherI baja utthii| raNabherI kI bulaMda AvAja sulatAnoM ke kAnoM se jA ttkraaii| AvAja sunate hI sabhI nisteja bana gaye / vimalazAha ke nakkAroM kI AvAja se sulatAnoM ke mukha se pAna bhI gira pdd'e| yaha dRzya dekhakara sammukha baiThI huI begamoM se kahe binA na rahA gayA ki jisakI raNabherI ke ghoSase tumhAre mukhake pAna gira par3e aura tuma isa prakAra ghabarA uThe to unake sAtha yuddha kisa prakAra laDoge ? 'giraneke bAda bhI miyA~jI kI TAMga u~cI kI ucI' kahAvata ke anusAra sulatAna bole-are ! usa bakAla ko abhI pachAr3a deMge / donoM senAoM kI 'paraspara muThabher3a huI, zastra camakane lage / vimalazAhane jyoM hI siMhanAda kiyA tyoM hI zatrukI senA, hAthI, ghor3e Adi sahita bhAga khar3I huii| sulatAna ghabarA uThe aura bole-are ! yaha baniyA to bar3A jabaradasta mAlUma hotA hai, hAra jAe-aisA lagatA nahIM / Akhira sulatAnoM ne hAra mAna lI ? begameM vimalazAha ke pairoM pdd'ii| unhoMne svarNa ke thAloM meM hIrA, mAnika aura motI bhaskara mukta hasta se vimalazAha kA svAgata kiyaa| daMDake rUpameM hAthI, ghor3e aura cAra karor3a dravya denA svIkAra kiyA aura maMtrIzvara kI adhInatA svIkAra kara lI jisase vimalazAha kA jayajayakAra huaa| baMmaNIyA ke paMDyA rAjA ko bhI usI prakAra hraayaa| isa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrI para vimalazAha 217 prakAra deza-2 ke rAjA usakI prabhutA svIkAra karane laga gaye / baMbhaNIyA ke paMDyA rAjA ko tathA roma ke rAjA ko jItakara jaba vimalazAha siMhAsanArUDhaM hue taba- pATaNa ke rAjA bhImadevane chatracAmara kI bheMTa bhejI aura kahalAyA ki maMtrIzvara ! tumhArA pratApa, tInoM khaMDoMmeM phailA huA hai| hama hAtha jor3akara vinatI karate haiM: ki hamAre sAtha koI vairabhAva na rakheM / Apake hRdaya ko kaNTa: pahu~cAnA hamAre liye lajjAjanaka hai| __isa prakAra caMdrAvatI ke mahArAjA banane kA yaza vimalazAha ko prApta huaa| rAjasiMhAsana para baiThane ke pazcAt eka bAra khulI chata para car3ha kara unhoMne cAroM ora dRSTi daur3AI to unheM nagara kI zobhA acchI nahIM lgii| phalasvarUpa unhoMne naye sire se nagara nirmANa kA kArya prArambha kiyaa| vimalazAha jaise dharmaparAyaNa jisa nagarake svAmI hoM vahA~ dharma kI unnati kA pUchanA hI kyA ? unhoMne kalAkauzalya se zobhAyamAna 1800 sundara jina maMdira banavAye / 84 bAjAra aura 84 jAti bastiyA~, sAta maMdira aMbAjI ke banavAye tathA prasiddha pauSadhazAlAoM, upAzrayo, dharmazAlAoM aura dAnazAlAoM Adi kA to pUchanA hI kyA ? nagara kI zobhA vAstavameM kuberakI alakApurI ko bhI mAta kara rahI thii| nagara kI zobhA dekhakara sabhI ghar3Ibharake liye stabdha bana jAte the| vimalazAha jaise jaina rAjA jahA~ siMhAsana kI zobhA bar3hA rahe hoM, vahA~ kA vAtAvaraNa dharmamaya banA rahe to isameM koI navInatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 maMtrIzvara vimalazAha . nahIM hai| unake rAjyameM pAnI ko tIna bAra chAnakara upayoga meM liyA jAtA th| / bace hue anna ko bAsI na rakhakara use garIboM meM bA~Ta diyA jAtA thA / lakar3I kaMDe Adiko pahile khUba dekha bhAlakara tathA jA~ca par3atAla kara upayoga meM liyA jAtA thaa| kisI bhI sUkSmajIva jaMtu kI bhI hatyA na ho jAya, isa bAtakA pUrA dhyAna rakkhA jAtA thaa| vizeSa dhyAna dene yogya bAta to yaha thI ki causara khelate samaya goTiyAM DAlate 'mAra' zabda bhI kahIM na bolA jAya isa bAtakI pUrI sAvadhAnI rakkhI jAtI thii| mAMsa, madirA corI, zikAra, vezyAgamana, parastrIgamana aura juA-ina sAta vyasanoM ko deza nikAlA de diyA gayA thA / kaI prakAra ke dUsare dhArmika rItirivAja zurU ho gaye the| isIkA nAma hai kalyANarAja, isIkA nAma hai rAmarAjya aura isIkA nAma hai dharma rAja / jisa samaya aise dharmarAja the taba prajA bhI surakSita thI, samRddha thI aura lakSmI kI asIma kRpA thii| vimalazAhane jIvana meM anekabAra pavitra zrI siddhagirijI tathA giranArajI jaise mahAn tIrthoke cha'rI pAlaka saMgha nikAlakara saMghapati kI upAdhi se ve sammAnita hue the| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 : vimalavasahi prAsAda isI avadhimeM vicaraNa karate-2 mahAn dharmadhurandhara jainAcArya zrI dharmaghoSasUrIzvarajI mahArAja arbudAcala kI talahaTImeM A phuNce| prakRti kI aisI anupama chaTA nihArakara sUrIzvarajI ko lagA ki aise ramaNIya parvata para yadi zrI jina maMdiroMkA nirmANa karAyA jAya to kitanA acchA ho| unhoMne aMbAjI kA smaraNa kiyA aura tatkAla hI unakA sAkSAtkAra ho gyaa| sUrIzvarajIne unake samakSa.. apanI hArdika icchA prakaTa kI aura kahA ki yadi yahA~ jina maMdira baneM to vAstava meM yaha parvata eka bhavya tIrtha ke rUpa meM khyAti prApta kre| sUrIzvarajI kI hArdika abhilASA jAnakara devIne kahAgurudeva yadi Apako apanI yaha manokAmanA pUrNa karanI ho to Apa yahA~ se pATaNa pdhaariye| vahA~ maMtrIzvara vimalazAha hai / basa itane zabda kahakara devI adRzya ho gii| . devIke vacanoM ko sunakara vahA~se vihAra kara sUrIzvarajI pATaNa pdhaare| deva-guru-bhakta maMtrIzvara vimalazAha bhI gurudeva ke darzanoM ke-- liye Aye / apanI manokAmanA vimalazAha ke samakSa prakaTa karate hue gurumahArAjane kahA-vimalazAha ! ati ramaNIya parvata arbudAcala kI jalavAyu, naisargika saundarya tathA bhavya vAtAvaraNa dekhakara mujhe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 maMtrIzvara vimalazAha - lagA ki yahA~ para yadi jina maMdira baneM aura yaha parvata eka jaina tIrthake rUpameM prasiddha ho to kitanA acchA rahe ! prAcIna kAla ke maMtrIjana deva guru aura dharma ke liye apanA sarvasva nyochAvara karane ke liye tatpara rahate the / gurudeva ke mukha se nikalA huA vacana vimalazAha ne turaMta zirodhArya kara liyA aura zIghra hI caturvidha saMghake sAtha ArAsaNa-kuMbhAriyAjI Aye / vahA~ vimalazAha anna-jalakA tyAga kara aMbAjI kI ArAdhanAmeM lIna bana gaye / tIsare upavAsa para hI cakkezvarIjI, padmAvatIjI aura aMbAjI tInoM deviyA~ prakaTa huI aura unhoMne vimalazAha para atyaMta prasanna hokara varadAna mAMgane ke liye kahA-mAMga, mAMga vimalazAha mA~ga, batA kyA icchA hai ? vimalazAha bole...-mujhe eka putra aura AbU para jinamaMdira ke nirmANa kA varadAna diijiye| . devIne kahA-"tumhArA puNya paryApta nahIM hai, ataH ina do meM se eka hI varadAna maaNgo| maMtrIzvara yaha bAta sunakara ciMtA meM par3a gye| aMtameM inhoMne kahA merI bhAryA se pUchakara Apako kala batAU~gA / taba devI ne ise svIkAra kiyaa| dUsare dina prAtaH vimalazAhane apanI patnI zrImatI ko sArA vRttAMta kaha sunaayaa| zrImatIne vicAra kara kahA-he svAmin ! putra se kisIkA nAma cirakAla taka sthAyI nahIM hotA-amara nahIM banatA ? isake uparAMta yaha bhI kaise kahA jA sakatA hai ki hone vAlA putra sapUta nikale yA kapUta ? durbhAgya se yadi vaha kapUta nikala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha gayA to sAta pIr3hiyoMke arjita dhavala yaza para kalaMka kI kAlimA puta jaaygii| ataH Apa putrakI apekSA maMdira banavAne kA hI vara mA~giye jisase hama ghIre dhIre mokSake bhAgI baneM / patnIke aise zabda sunakara vimalazAha ati prasanna hue| madhyarAtri meM mA~ kA punaH sAkSAtkAra huA aura maMtrIzvarane jinamaMdira ke nirmANa kA varadAna maaNgaa| tatpazcAt devI vahA~se adRzya ho gaI / aMtameM tInoM deviyoM ke varadAna lekara vimalazAha vahA~se punaH pATaNa lauTe / jainAcArya zrImad dharmaghoSasUrIzvarajI mahArAja kI preraNA se maMtrIzvarane kaI prakArase dharmakAryoMmeM apAra lakSmI kA savyaya kiyA thaa| ekabAra upadeza zravaNa ke pazcAt vimalazAha ke netra A~suoM se bhara uThe ! gurudeva ! jIvana meM mere hAtha se anekoM pApakarma hue haiM, kRpA kara merA uddhAra kIjiye-isa prakAra donoM hAtha jor3akara hRdaya ke pazcAtApapUrvaka vinamra vadana se vimalazAha gurudeva se vinatI kara rahe the| - aise eka mahAn zUravIra, naravIra, vimalazAha kaise pApa bhIru the| unheM paraloka kA bhaya thaa| aMtaHkaraNa dhArmika bhAvanAoMse otaprota thaa| tabhI to aise udgAra nikale the| gurudeva ke sadupadeza se vimalazAhane arbudAcala para maMdira banavAne kA nizcaya kiyA, para arbudAcala para mithyAtvijanoM ne sthala ke liye bhArI jhagar3A kiyaa| aMtameM svarNa mohareM bichA kara sthala prAptaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 maMtrIzvara vimalazAha kiyA / eka anya sthalake liye pA~ca karor3a TaMka dene par3e aura kArya kA zrIgaNeza huA / sahastroM kArIgaroM ko kAma para lagAyA aura - tvarita gati se kArya Arambha huA / nipuNa zilpa zAstriyoMko AmaMtrita kiyA gayA / 700 zilpI kArya para lage / sAta sAta mastaka pramANa gaharI nIMva khodI gaI / nIMva bharane ke liye svarNamoharoM se lade sAta sau UTa ma~gavAye gaye para aisA karanese kahIM nIMva kaccI na raha jAya isa Dara se sonAcA~dIko galAkara usakI iMTe DhAlakara nIMva bharI gii| jisa sthala para jinaprAsAda banAyA jA rahA thA, usa bhUmike * svAmI vAlInAtha ne punaH upadrava khar3A kara diyaa| kahAvata hai ki ' zreyAMsi bahu vighnAni ' kalyANakArI kAryoM meM anarcIta vighna A par3ate haiM / paraMtu dhairyazAlI vyakti vighna bAdhAoM tathA vipadAoM se Darate nahIM, ve to sAmane jAkara unase jUjhate haiM / dinameM maMdirakA jitanA bhI kArya hotA thA, rAtako vAlInAtha pUrA kA pUrA girA detA thA / isa prakAra eka do dina nahIM, eka do mahIne nahIM, parantu chaH chaH mahInoM taka upadrava usane banAye - rakkhe / vimalazAha ne devako nAnAvidhi samajhAyA, para usane bAta nahIM maanii| aMtameM AdhI rAtako vimalazAha talavAra hAthameM lekara kahIM chipe rahe / jyoM hI vikarAla vAlInAthane praveza kiyA tyoM hI - maMtrIzvara ne usa para chalAMga mArI jisase unake tejase vaha becArA zrIhIna, sphUrtihIna bana gayA aura vahA~se nau do gyAraha ho gyaa| matalaba ki bhAga chUTA / .. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 - - - maMtrIzvara vimalazAha aba jinamaMdira kA kArya nirvighna Age bddh'aa| jinamaMdiroM kA pratidina kA kharca vimalazAhako kama lagA, ataH unhoMne kalAkAroM se kahA ki abase sArA kArya svarNakA hI karanA hogA para agraNI seThoM ne vimalazAha se nivedana kiyA-mahArAja ! samaya acchA nahIM hai / sabhI rAjA Apa jaise tyAgI nahIM hote ataH svarNa kArya sthagita kara diyA jAya / phalasvarUpa sonekA kArya baMda kara aMtameM patthara kA kArya zurU kiyA gyaa| patthara kI bukanI bhI cA~dI ke bhAva par3ane lagI / caudaha varSa taka kArya calatA rahA / kalaza, dhvaja, toraNa, maNDapa, stambha' chata-jahA~ dRSTipAta hotA thA vahA~ sarvatra zilpiyoMne kalA ke anupama raMga bhare the, adbhuta paccIkArI kI thI aura usa zilpa kAryameM mahApuruSoM ke jIvanacaritra citrita kiye gaye the| vAha kalA ! vAha kArIgarI / jaise deva vimAna hI dekha lo| vikrama saMvat 1088 meM vimalavasahi meM vimalazAha ke banavAye hue jinamaMdira meM pItala kI 18 bhArakI mUlanAyaka devAdhideva zrI RSabhadeva svAmIkI pratimAjI ko sthApita kiyA gayA tathA usakI pratiSThA jainAcArya zrImad dharmaghoSasUrIzvarajI mahArAja ke varada hAthoM se karavAI gaI thii| pratiSThA mahotsava nirAle dhUmadhAma va ThATabATa se, bhavya ADambara tathA utsAhase manAyA gayA thaa| yAcakoM ko mukta hastase dAna diyA gayA thA tathA logoMmeM lokokti cala par3I, ""vimalavasahi ke prAsAda to kucha nirAle hI haiM" isa anupama dharma kAryase vimalazAhake yazogAna dezavideza meM gAye jAne lge| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrIzvara vimalazAha ____aThAraha karor3a, tarepana lAkha dravyakA vyaya to vimalazAha ke jina maMdiroMmeM hI ho gayA thaa| Aja bhI dUra-2 dezoM ke yAtrI ina jinamaMdiroM ke darzanalAbha kara apane Apako kRtakRtya mAnate haiM tathA inakI kalA ko dekhakara Atma vismRta ho jAte haiN| yahA~ ke maMdira jagat kI adbhuta vastuoMke rUpa meM prasiddha haiN| ina tIrthoM kA 'darzana bhI jIvana meM eka mahAna kArya kI siddhi ke samAna hai| vimalazAha kA kalAprema adbhuta thaa| aisI hI kalAkArIgarI tathA paccIkArI se yukta bhavya jinamaMdira inhoMne ArAsaNa kuMbhAriyAjI meM bhI banavAye haiN| maMtrIzvara vimalazAha ne jaina zAsana kI anupama prabhAvanA kara jIvana ko ujjavala banAyA hai| Aja bhI itihAsa ke pRSThau para inakI yazasvI deha svarNAkSaroM meM jagamagA rahI hai / * samApta * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com