Book Title: Lala Amarnath
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Balbharti Pustak Shreni
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034291/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _ A T T THE 315 IT IS ' . T IM TO STUTI IT T TT TT T ITT I TIT T ITT II | | | | | L JI TU TO TT TT TT TT TT TT TTT IT LLL Y TILL IT | 1 TILL | | | | | TL TT TT TT IS | | | | | | | | | | | | | | _ | | | | _ | | | | | | _ \ RT 1 TET 1 lAlA amaranAtha TITL _ ILLS I - I CE TITI III TIT A TV II TI - To G/ / // // IT = - /7/', /// | Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gauravavaMta bhAratIya krikeTara lAlA amaranAtha prakAzaka : bAlabhAratI TrasTa 'rAmanivAsa', baLiyAdevanA maMdira pAse, kAMkariyA, karNAvatI-380028 prathama AvRtti : 1998 lekhaka kumArapALa desAI kiMmata : rU. pAMca puSya-pake akSarasaMyojana : bAlabhAratI pustakazreNI 'rAmanivAsa', baLiyAdevanA maMdira pAse, kAMkariyA, karNAvatI-380028 mudrake : sAdhanA mudraNAlaya TrasTa khamAsA polIsa cokI pAse, karNAvatI 380001 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manogata sArAM pustakono saMgAtha bALakone maLI rahe e jovAnI eSaNA mAbApa sameta saune hoya e sahaja che. evo saMgAtha racIne bAlajagatamAM ame eka zikSaNa ane saMskAranI paraba mAMDI che. e paraba eTale ja bAlabhAratI pustakazreNI. kalpanAlokamAM viharavAnuM bALakizorone sahaja AkarSaNa rahe che. A kalpanAvihAranI sAthosAtha tejasvI jIvananI preraNA paNa maLe evuM vAcana jIvanaghaDatara mATe eTaluM ja jarUrI che. hajAro varSonA ApaNA rASTrIya itihAsanAM pAtronA jIvanaprasaMgomAM zikSaNa ane saMskAra pUrAM pADe evI apAra vAto paDelI che. UgatI ane UcharatI peDhIne AvuM preraNAdAyI sAhitya sahaja, bAlabhogya, rocaka zailImAM maLI rahe evA hetuthI bAlabhAratI TrasTe A pustakazreNI dvArA ApaNA rASTrajIvananAM tejasvI caritrone bALako samakSa mUkyAM che. ApaNA rASTrajIvanamAM jhaLahaLI rahelAM zUravIro ane mutsaddIo, saMto ane sAdhuo, vIrAMganAo ane vIra putro, vijetAo ane krAMtikArIo, kalAkAro, lekhako, vijJAnIo ane ramatavIrone pustakazreNImAM samAvI levAno amAro prayAsa che. UjaLA bhaviSyanuM sapanuM AMkhomAM sajAvI ucca kalpanAzIlatA, vijayI tejasvitA ane preraNAno puMja bALakone prApta thAya evI amArI manokAmanA che. pustakazreNInI mAga varSovarSa vadhatI ja rahI che e bAlabhAratI TrasTa mATe harSajanaka che. atyAra sudhI prasiddha karAyelI 54 pustikAone bhAre AvakAra sAMpaDyo che. enI pAMceka lAkha nakalo khapI gaI che. zALAo, pustakAlayo ane parivAromAM ene umaMgapUrvaka vadhAvI levAmAM AvI che. bALa-kizoranAM jIvana vividha jIvanamUlyothI sabhara banI rahe ane svastha bALamana thakI svastha samAjaghaDataramAM ApaNe sau sahabhAgI banIe evI kAmanA che. dUradarzana, kaeNseTo, kaoNmiksa ane parIkathAonI dhUma vacce have sAhityano saMga ane raMga bhAgye ja jAmato hoya che. parIkSAlakSI ane cIlAcAlu vAcana ghaDIka bAjue mUkI bAlabhAratI pustakazreNInI pustikAono saMgAtha bALakone karAvI Apo. bALako mATe te cokkasapaNe uttama bheTa banI raheze enI amane zraddhA che. - saMpAdaka Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gauravavaMta bhAratIya krikeTara lAlA amaranAtha 1933nI sattaramI Disembarano vAdaLavihoNo divasa. DaglAsa jArDinanI AgevAnI heThaLa ema.sI.sI ne nAme oLakhAtI iMglaeNnDanI TIma ane bhAratIya TIma vacce mukAbalo khelAI rahyo hato. muMbaI jimakhAnAnuM medAna krikeTanA zokhInothI UbharAI gayuM hatuM. 219 rananI khoTa sAthe bhArate bIjA dAvano prAraMbha karyA. iMglaeNnDanA klArka ane nikolsanI jhaDapI golaMdAjI prabhutva jamAvavA lAgI. vajhIraalI mAtra pAMca ranamAM klArkanI golaMdAjImAM nikolsanA hAthamAM jhilAI gayo. opaniMgamAM Avelo vikeTakIpara nAvale paNa klArkanI golaMdAjInA AkramaNano sAmano karavA jatAM mAtra cAra rananA aMgata jumale eliyaTanA hAthamAM jhilAyo. 21 ranamAM bhAratanI be vikeTa kharI paDI. iMglaeNnDanA jhaDapI golaMdAjoe bhAratIya beTadharone parezAna karI nAMkhyA. IjAgrasta sukAnI sI. ke. nAyaDu sAthe patiyALAno Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha bAvIsa varSano phUTaDo yuvAna lAlA amaranAtha joDAyo. bhAratanA prathama dAvamAM sauthI vadhu rana karanAra A juvAniyo, ja hato. A TesTa maeNca agAu navamI navembare A ja TIma sAme ramatAM lAlA amaranAthe 109 rana karyA hatA, jyAre dakSiNa paMjAbanI AkhIya TIma ra94 rana karI zakI hatI. patiyALAmAM khelatA A yuvAne pa3 rana karyA hatA. virodhI TImanI golaMdAjI para enI bAjanajara pUrepUrI hatI. kazIya prAthamika taiyArI karyA vagara e ema.sI.sI nA golaMdAjo para tUTI paDyo. lAlA amaranAtha AnaMdathI baeNTiMga karatA hatA ane utsAhabhera rana vadhAre jatA hatA. suMdara 'kvera-kaTsa' ane khataranAka 'kvera-DrAiva' lagAvatA hatA. emanA phaTakAomAM 'oNpha-bAju'nA phaTakAonuM prabhutva vAraMvAra pragaTa thatuM. sAhajikatAthI TUMkA' (zorTa pica) daDAne kvera lega tarapha mokalI ApatA. emanA khelamAM chalochala hiMmata hatI. nikolsa, klArka ane verITInA daDAmAM satata coggA lagAvatA amaranAthanA daDAne aTakAvavA jatAM micela nAmano opaniMga khelADI ghAyala thayo. potAnI jhapAjhapIbharI baeNTiMgathI sAmI TImane veraNacheraNa karI nAkhavA mATe prasiddha anubhavI sI. ke. nAyaDu sAme cheDe dilanA umaMgathI yuvAna amaranAthanA lAlA amaranAtha khelane nihALI rahyA hatA. eka kalAkanI romAMcaka ramatamAM pahelI ja vAra TesTa khelato A yuvAna ardhI sadI vaTAvI gayo. ATalA samayamAM to agiyAra vAra daDo bAunDarInI mulAkAta laI Avyo ! khataranAka gaNAtI iMglenDanI golaMdAjI khamIra vinAnI dekhAvA lAgI. catura jArDinanI phIlDiMga tuccha banI gaI. yuvAna lAlA amaranAtha ADedhaDa phaTakAratA na hatA. rananI emane utAvaLa na hatI. vAstavamAM potAnI TImanI nirAdhAra sthitine potAnI sAmeno aMgata paDakAra lekhI uchaLatA lohIvALo A yuvAna eno tIkho pratyuttara ApI rahyo hato. traNa kalAkamAM emaNe sadI pUrI karI. kevI romAMcaka sadI ! kevI khamIrabharI ramata ! kevo nUtana mArgadarzaka staMbha ! yuvAna lAlA amaranAtha pahelI vAra TesTamAM ramatA hatA. potAnI prathama TesTamAM sadI noMdhAvanArA virala khelADI banyA. vizeSa to A bAvIsa varSanA khelADInI hiMmatabharI sadI e bhAratIya krikeTanI sarvaprathama TesTa sadI banI. 180 miniTamAM yuvAnInA UchaLatA umaMga ane utsAha sAthe cunaMdA golaMdAjono sAmano karIne eNe karelA 118 rana daMtakathA samAna banI rahyA ! iMglenDanA kAtila golaMdAjono bhAratIya khelADIe sabaLa pratyuttara Apyo. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha sadI pUrI thaI ke virodhI TImanA sukAnI DaglAsa jArDine lAlA amaranAthane sauprathama abhinaMdana ApyAM. sAhasika ane AkarSaka baeNTiMgathI abhibhUta banelo janasamUha phUlahAra sAthe vadhAvavA medAna para UbharAI UThyo. lAlA amaranAtha para rokaDa rakama ane TrophIono varasAda varasyo ! muMbaInA eka sonIe suvarNapAtra bheTa ApyuM. lAlA amaranAthe baso ne dasa miniTamAM 118 rana karyA. AmAM 21 coggAono samAveza thAya che. bhArata maeNca bacAvI na zakyuM, paNa eka nUtana itihAsa sarjI zakyuM ! lAlA amaranAthe potAnA jIvanakAryane prAraMbhe ja eka bhavya vikrama racI dIdho ! oNsTreliyAnI majabUta TIma sAme tAjA ja khelIne AvelA durArAdhya gaNAtA sukAnI DaglAsa jorDine AvI chaTAdAra ramata nihALIne kahyuM, "A yuvAna amaranAtha e bhAratano bhaviSyano DonAlDa breDamena che." lAlA amaranAthano janma lAhoramAM 1911nI 11mI sapTembare thayo. prAraMbhanA krikeTapATha e alIgaDhamAM zIkhyA. e pachI lAhoramAM emanI upAsanA cAlu rahI, e samaye amaranAtha noMdhapAtra zakti dharAvanArA vikeTakIpara ane AzAspada beTadhara hatA. siyAlakoTamAM ramAyelI eka maeNcamAM dasamA krame khelavA AvIne emaNe pa9 rana karyA hatA. bhAratIya krikeTanA takhtA para amaranAtha judI judI AkarSaka bhUmikAo bhajavatA rahyA che. be dAyakA sudhInI emanI krikeTa- kArakirdI vaividhyabharI ane aNasarakhI to rahI ja, paraMtu avAranavAra vivAdothI vIMTaLAyelI rahI che. mAtra bhAratIya krikeTamAM ja nahIM, paNa jagatanA krikeTa itihAsamAM Avo jhaMjhAvAtI vivAda jagADanAro krikeTara pAkyo nathI. vikeTakIpara tarIke lAlA amaranAthe ramavAno prAraMbha karyo. sAhasika beTadhara tarIke coMkAvanAro praveza karyo. e pachI e golaMdAja tarIke vadhu ne vadhu khIlatA rahyA ane emanI kArakirdInuM samApana jagatanA cunaMdA oNlarAunDara tarIke thayuM ! eka ja TesTamAM traNa prakAranI kAmayAbI dekhADanAra khelADI to virala ja hoya. 1948-'49mAM muMbaImAM vesTa-iMDIjha sAme pAMcamI ane aMtima TesTamAM khelatA vikeTakIpara pI. sena ghAyala thayA ane sukAnI amaranAthe glojha paheryA. pote krikeTa-kArakirdInI zarUAta vikeTakIpara tarIke karI hatI enI madhura yAda ApatA hoya tema amaranAthe Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha vikeTanI pAchaLa rahIne pAMca kaeNca jhaDapyA ! A maeNcamAM prathama dAvamAM amaranAthe cAra ovara nAkhI hatI temaja pahelA dAvamAM 19 ane bIjA dAvamAM 39 rana karyA hatA. eka ja maeNcamAM ATalI sarvatomukhI kAmagIrI bajAvanAra amaranAtha game te paristhitimAM paNa dhyAna kheMcyA vinA rahetA nahIM. amaranAthano svabhAva emanA priya evA krikeTanA khelamAM pUrNapaNe otaprota thayelo jaNAya che. emanI hiMmatabharI jhamakadAra baeNTiMga, khataranAka golaMdAjI ke paraMparAne toDIne navI ja paddhati apanAvavAnI sukAnI tarIkenI emanI rIta uparAMta amaranAtha sattAdhArIo sAme saheje namyA vinA aDaga rahevAnA enA valaNane kAraNe jANItA banyA. adamya utsAha, satata AkramaNanI vRtti ane saMpUrNa AtmavizvAsane kAraNe krikeTara amaranAtha bhAratanA mahAna khelADI banyA, paNa amaranAtha mATe krikeTa e vyavasAya na hato, navarAzano vakhata pasAra karavAnI ramata na hatI, mAna ke sanmAna meLavavAnuM mAdhyama na hatuM athavA samRddhi meLavavAnuM sAdhana na hatuM. potAnI kuzaLatA ane khamIrathI e AgaLa AvyA hatA. emaNe A mATe koInI kadamabozI ke pagacaMpI karI na hatI. Toce pahoMcavuM e kaThaNa hatuM. e mATe emane avirata puruSArtha karavo paDyo hato, bhayaMkara saMjogono sAmano karavo paDyo hato, IrSA ane mullakatA sAme jhajhUmavuM paDyuM hatuM. vadhu sAro dekhAva karavAnI vRttine kAraNe potAnI priya ramatamAM amaranAtha AgaLa vadhatA gayA. 1936mAM vijayanagaranA mahArAjAnA sukAnIpade bhAratIya TIma iMglenDanA pravAse gaI. amaranAtha baeNTa ane daDAthI potAnI badhI khUbIo rajU karI rahyA hatA. iseksanI TIma sAmenI maeNcamAM emaNe baMne dAvamAM sadI karIbenTavUDamAM ramAyelI A maeNcamAM amaranAthe prathama dAvamAM 130 ane bIjA dAvamAM 107 rana karyA ! nordhampaTanazAyara sAmenI maeNcamAM aNanama rahIne 114 rana karyA. miDalaseksa sAme 24 ranamAM cha vikeTa meLavI ! Ama amaranAthe vIsa dAvamAM 613 rana karyA, jyAre golaMdAjI mAM emanI 'enAlisisa' A pramANe hatI : 267.3 ovara - 71 meiDana - 668 rana - 32 vikeTa; baoNliMga ane baeNTiMga bannenI parAkASThAe amaranAtha hatA tyAre emanI sAme zistabhaMganAM pagalAM laI emane bhArata mokalI ApavAmAM AvyA. krikeTanA itihAsamAM Avo banAva agAu kadI banyo na hato. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha vivAdono vaMToLa jAgyo, sAmasAmA Aropo thayA. bhAratIya TImanA menejara emane pAchA levA saheje taiyAra na hatA. amaranAthane eka sAmAnya bhUla mATe sakhata sajA karavAmAM AvI. e jamAnAnuM bhAratIya krikeTa rAjA ke yuvarAjanA manasvI taraMgo para nAcatuM hatuM. krikeTanI pUrI jANakArI vinA sukAnI banelA vijayanagaranA mahArAjA baeNTiMga oNrDara ke golaMdAjI ApavAmAM mana phAve tema vartatA hatA. eka vAra amaranAthane cothA krame mokalavAnI vAta nakkI thaI, paNa cothA krame amaranAthane badale amarasiMhane ramavA medAna para mokalyA ! amaranAthe sukAnIne pUchyuM, 'mAre kyAre ramavA javAnuM che ?" sukAnIe javAba Apyo ke, 'te vize e kazuM kahI zake tema nathI.' amaranAthane cheka sAtamA krame mokalavAmAM AvyA ! lAMbA samaya sudhI peDa paherIne peveliyanamAM besI rahetAM kaMTALelA amaranAtha peveliyanamAM pAchA AvyA tyAre eka khUNAmAM baeNTa pheMkIne paMjAbImAM temanA mitrane gussAbharyA avAje kaMIka kahyuM : paNa emaNe koInuM nAma dIdhuM na hatuM. prathama kakSAnA krikeTamAM DresiMgarUmamAM ghaNI vAra khelADI mijAja gumAvatAM AvuM bolI bese che, paraMtu e bAbatane ATalA badhA gaMbhIra svarUpe levAmAM AvatI nathI. A Aropa heThaLa amaranAthane iMglenDanA pravAsamAMthI bhArata pAchA mokalavAnAM pagalAM pachI vartamAnapatromAM keTalAMya nivedano thayAM, carcAo jAgI, muMbaInI mukhya adAlatanA nyAyamUrti sara jahona boumonTanI eka sabhyanI tapAsa samiti racavAmAM AvI ane amaranAtha para thayelA AropomAM emane nirdoSa TheravavAmAM AvyA. 1936nI 27mI julAIe laoNrjhanA medAna para bhAratIya TIma prathama TesTa mATe sajja thaI te veLAe bhAratanA eka samartha oNlarAunDara lAlA amaranAtha ekalavAyA, nirAza citte svadeza pAchA pharI rahyA hatA. A pachI to nimAyelI kamiTIe iMglenDanA pravAsa vakhate amaranAthanI bAbatamAM adhikArIoe 'sakhatAI' batAvI tema jAhera karyuM. 1937mAM 'visaDana'mAM paNa Ane 'AkaruM pagaluM' gaNavAmAM AvyuM. dasa varSa pachI sara DonAlDa breDamena ane volTara haMmaMDe potAnAM pustakomAM mAtra sukAnI ke krikeTara tarIke ja nahIM, paNa eka mAnavI tarIke amaranAthanI prazaMsA karI. eka kUTaprazna e che ke amaranAtha baeNTiMga ane baoNliMgamAM potAnI parAkASThA dAkhavI rahyA hatA. tethI e jo A TesTa zreNImAM khelyA hota to mAtra bhAratanA ja nahIM, paNa jagatanA utkRSTa krikeTara sAbita thaI cUkyA hota ! Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha 15 iMglenDathI nirAza thaIne pAchA pharelA amaranAthe bhAratanI bhUmi para paga mUkyo tyAre to kahI dIdhuM ke have pote krikeTamAMthI saMnyAsa laIne lona-Tenisane apanAvaze. paNa krikeTanA premane e tarachoDI zake ema hatA ja kyAM ? 1937-38mAM laoNrDa TenisananI TIma bhAratanA pravAse AvI. amaranAtha sattara dAvamAMthI tera dAvamAM niSphaLa gayA - Ama chatAM emaNe karelA 123 ane 121 rana tathA aNanama rahIne karelA 109 rananI ramata joIne Tenisane A yuvAnane bhAratano breDamena kahyo. muMbaInI apUrva lokacAhanA meLavanArI pacaraMgI spardhAmAM 1938mAM amaranAthe camatkAra saryo. A samaye beTadharone rananA jaMgI jumalA khaDakavAnI Adata paDI na hatI. sattAvIsa varSa vaTAvI gayelI A pacaraMgI spardhAmAM mAtra eka ja phaTakAbAja bevaDI sadIno AMkaDo vaTAvI cUkyo hato. enuM nAma hatuM eleka hotI. eNe 1924mAM yuropiyana TIma taraphathI hiMdu TIma sAme 201 rana karyA hatA. A kALe golaMdAjo oNpha sTampanI bahAra daDo nAkhavAnI rIta ajamAvatA nahIM. muMbaInI vikeTa paNa evI hatI ke traNa divasamAM maeNca pUrI thaI javAnI sahu AzA rAkhatA. A samaye TesTa TIma sAme amaranAthe 241 rana karIne nUtana vikrama racyo ! pachIne ja varSe vijaya maracanTa ane vijaya hajAree rASTrIya spardhAomAM rananA jaMgI jumalAo toDavAnA vikramanI zarUAta karI. A paraMparA cheka bI. bI. nimbAlakare aNanama rahIne karelA 443 rana sudhI pahoMcI. jo sAmI TIme vaoNka-AuTa na karyo hota to nimbAlakaranA ranano AMkaDo keTalo hota ? amaranAthe potAnA 241 rananA dAvamAM oNpha-sAiDa para tathA lega tarapha plesiMga karIne keTalAka suMdara sTroka lagAvyA. A pachI 1939-40mAM dakSiNa paMjAba taraphathI rajapUtAnA sAme uttara vibhAganI aMtima spardhAmAM amaranAthe 203 rana karyA ! 1943-44nI raNajI TrophImAM baeNTiMga ane baoNliMga baMnemAM kuzaLatA batAvI. potAnI samagra kArakirdI daramiyAna amaranAthe raNajI TrophInA sattAvana dAvamAM be vAra aNanama rahIne 39.30nI sarerAzathI 2162 rana karyA che. AmAM cha sadIno samAveza thAya che, jyAre 14.54nI sarerAzathI 2764 rana ApIne 190 vikeTo meLavI che ! AmAM paNa 1938mAM dakSiNa paMjAba taraphathI siMdhanI be ranamAM cAra vikeTa ane 1958mAM relave taraphathI patiyALAnI zUnya ranamAM cAra vikeTa meLavavAnI siddhi sanasanATIpUrNa gaNAya che. 194panA navembaranI pahelI tArIkhe dilhImAM oNsTreliyana sarvisIjha ilevana ane rAjakumAronI TIma Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 lAlA amaranAtha vacce maeNca khelAI. linDase heseTanI AgevAnI heThaLa AvelI A TIme 8 vikeTane bhoge 424 2na karIne dAva 'Dikalera' karyo. bhAratIya TIme AraMbhamAM eno kaMgALa javAba Apyo. opaniMga khelADI sI. esa. nAyaDu cha rane ane ke. vI. bhAMDArakara zUnya rane AuTa thayA ! pariNAme mustAkaalI sAthe lAlA amaranAtha joDAyA. bhAratanA be atyaMta lokapriya ane romAMcaka ramata khelanArA khelADIo bhegA thayA. rananI AtazabAjI UDavA lAgI. amaranAthe khUba AsAnIthI potAnI vaividhyapUrNa baeNTiMganA pratApe virodhI TImanI golaMdAjIno prabhAva naSTa karyo. mustAkaalI 108 rane milaranA daDAmAM slipamAM rahelA viliyamsanA hAthamAM jhilAI gayA, jyAre lAlA amaranAthe 258 miniTa sudhI bhUla vinAnI ramata khelIne 163 2na karyA ! AmAM 14 coggAno samAveza thAya che. mustAka ane amaranAthanA krikeTajIvananI khUbI e che ke mustAkaalIe potAnI krikeTakArakirdIno prAraMbha DAboDI madhyama jhaDapI golaMdAja tarIke karyo ane samaya jatAM samartha beTadhara banyA. amaranAthe potAnI kArakirdIno prAraMbha beTadhara tarIke karyo ane pachI vizvakakSAnA golaMdAja banI gayA ! dasa varSanA gALA pachI bhAratIya TIma iMglaeNnDane pravAse gaI. 1936mAM TesTa agAu bhArata pAchA mokalI devAyelA lAlA amaranAtha 17 amaranAtha A TImanA anubhavI khelADI hatA. sukAnI ane upasukAnI pachI emanuM sthAna hatuM ! A veLAe amaranAtha golaMdAja tarIke vadhu jANItA hatA. emaNe potAnI AgavI Dhabe ja potAnI A kuzaLatAnI sAbitI ApI. 1946nI bAvIsamI jUne laoNrDjhanA medAna para zarU thayelI prathama TesTamAM bhAratIya TIma 200 ranamAM AuTa thatAM iMglenDanI TImano dAva zarU thayo. amaranAthe lena haTanane mAtra sAta rane AuTa karyA ! enI jagyAe AvelA Denisa kompaTanane pachInA ja daDAmAM amaranAthe 'bolDa' karyA. 16 rananA jumale to iMglaeNnDanA be samartha beTadharo vidAya thayA. A pachI vaoNzabUka ane vaoNlTara haeNmaMDane paNa amaranAthe pAchA mokalyA. Ama mAtra sittera rananA jumale to iMglaeNnDanI cAra vikeTo kheravIne amaranAthe potAnA zAnadAra AgamananI Alabela pokArI ! e pachInI olDaTrepharDanI bIjI TesTamAM paNa amaranAthe potAnI golaMdAjInuM khamIra batAvyuM. prathama dAvamAM 51 ovara nAkhI, jemAM 17 meiDana gaI, mAtra 96 rana ApyA ane pAMca vikeTo jhaDapI ! bIjA dAvamAM ghUMTaNa para IjA thavAne lIdhe emano paga lacakAto hato. Ama chatAM emaNe 30 ovara nAkhI. emaNe eTalI to vedhaka golaMdAjI karI ke mAtra 71 rana ApyA ane iMglaeNnDanI traNa vikeTo jhaDapI lIdhI ! lena haTana jevo khelADI mAtra be ranamAM ja amaranAthanA daDAmAM vikeTakIparanA hAthamAM jhilAI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha gayo ! Denisa kompaTana jevo AkarSaka phaTakAbAja eka kalAkanI mathAmaNa pachI phakta 17 rana karI zakyo. hArDasTAphane to amaranAthe zUnya ranamAM bolDa karI nAkhyA. amaranAthanI golaMdAjI evI to prabhAvaka hatI ke eka pachI eka ovaramAM e vadhu ne vadhu lentha meLavyuM jatA hatA. kAtila 'legakaTara nI sAthe sAthe e emanA 'ina-sviMgarsane badalyuM jatA hatA. A AkhIya TesTa zreNImAM DarbizAyara sAmenI meca to yAdagAra banI rahI. cheka chellI ovaranA bIje daDe bhAratIya TIme A romAMcaka maeNcamAM DarbizAyaranI TImane hAra ApI. chellI ovaramAM mahattvapUrNa vikeTa lenAra golaMdAja hatA lAlA amaranAtha ! bhAratanA 119 ranamAMthI amaranAthe 80 miniTamAM 89 rana karyA. A pachI amaranAtha vikeTakIpiMga karatA hatA. DarbizAyaranA beTadharoe bhAratIya golaMdAjo para prabhutva meLavavA mAMDyuM. amaranAthe vikeTakIparanA peDa choDIne golaMdAjI karavI zarU karI ane vijaya dhIre dhIre bhAratanI najIka AvavA lAgyo. emaNe daDAnI vedhaka lenthathI sTroka lagAvanArA DabizAyaranA beTadharone kAbUmAM lIdhA. 18 ovaramAM 33 rana ApIne traNa vikeTo meLavI ! AmAM atyaMta mahattvanI chellI vikeTano paNa samAveza thAya che. bhAratanI svAtaMtryaprAptine cAra mahinA ja thayAM hatA ane bhAratIya TIma, jagatabharamAM krikeTamAM sarvoparI gaNAtI oNsTreliyAnI TImano enA gharaAMgaNe mukAbalo karavA gaI. oNsTreliyAnA pravAsa pahelAM kalakattAmAM khelAyelI maeNcamAM amaranAthe bevaDI sadI karI ! iDana gArDana paranI A spardhAmAM emaNe 250 miniTamAM 262 rana karyA. AmAM 32 to bAunDrInA phaTakA hatA. vaLI temanI sAme golaMdAjo paNa sAmAnya kakSAnA na hatA. datta phaDakara, phajhala mahaMmada, caudharI ane giradhArI jevA cunaMdA golaMdAjono amaranAthe AsAnIthI sAmano karyo. oNsTreliyAnA pravAsa mATe sukAnI tarIke vijaya maracanTanI pasaMdagI thaI hatI. bhAratanA saMgIna khelADI maracanTa potAnI krikeTakalAnI parAkASThA batAvI rahyA hatA, paraMtu svA barAbara na rahetAM osTreliyA na jaI zakyA. bIjA zAnadAra phaTakAbAja rUsI modIe paNa nAdurasta tabiyatanA kAraNathI pravAsanA AmaMtraNano asvIkAra kya. mustAkaalI ane phajhala mahaMmada paNa AmAM sAmela thaI zakyA nahIM. pariNAme chellI ghaDIe khuba utAvaLathI TIma taiyAra karavAmAM AvI. dezanI e utkRSTa TIma na hatI. emAM majabUta opaniMga beTadhara ane jhaMjhAvAtI opaniMga golaMdAjanI moTI khoTa hatI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha 21 chellI ghaDIe lAlA amaranAthane sukAnIpada soMpavAmAM AvyuM. e samaye krikeTamAM osTreliyAno DaMko vAgato hato. ja gatanI sarvAgI krikeTakauzalya dharAvatI TIma enI pAse hatI. enA ziramora rUpe vizvano ajoDa beTadhara Dona breDamena eno rAhabara hato. bhAratanA keTalAka cunaMdA khelADIo AvyA na hatA. pratikULa paristhitimAM lAlA amaranAthe TImane suMdara rIte ghaDI ane eka prakAranI saMghabhAvanA jAgrata karI. TesTamAM bhAratIya TImanI hAra thaI, tema chatAM bhArate karelA sAmanAnI pUrI prasaMzA karavAmAM AvI. A pravAsa daramiyAna keTalAka prasaMgoe bhAratIya krikeTaroe zAnadAra dekhAva karyo. emAM paNa bhAratIya TIme eNDileDa, melaborna ane brisabenanA medAna para bhavya dekhAvA karyo. 1947nI 24mI oNkTobare eDileDanA medAna para dakSiNa oNsTreliyA ane bhAratIya TImano mukAbalo thayo. dakSiNa oNsTreliyAnI TImanA sukAnI breDamene 156 rana ryA. dakSiNa osTreliyAnI A majabuta TIme ATha vikeTanA bhoge pa18 rana karIne dAva DikalaeNra karyo. nirbaLa bhAratIya TIma sAme sukAnI breDamena vijayanI AzA rAkhIne beThA hatA. 197 ranamAM to bhAratanI cha vikeTo paDI gaI. e pachI lAlA amaranAthe AvIne ramatanI bAjI potAnA hAthamAM lIdhI ane traNa kalAka sudhI khelIne zAnadAra rIte 144 rana karI bhAratIya TImane gauravapUrNa sthAne mUkI dIdhI. breDamene vijayanI dhAraNA sAthe bIjA dAvamAM ATha vikeTe 219 rana thatAM dAva Diklera karyo. breDamenanI dhAraNA sAcI paDatI jatI hatI. mAtra 20 ranamAM bhAratanI cAra vikeTa paDI gaI ! vinu mAMkaDa ane lAlA amaranAthanI joDIe sAvadhAnIthI khelavA mAMDyuM. mAMkaDe aNanama rahIne 116 rana karyA, jyAre amaranAthe aNanama rahIne 94 rana karyA. dakSiNa oNsTreliyAnI majabUta TIma sAme cheka sudhI jhajhUmelA A khelADIo ramata pUrI thaI tyAre mAtra bAvana rana ja dUra hatA. pAchaLanA samayamAM lAlA amaranAtha ane vinu mAMkaDa jhaDapathI ramatA hatA - thoDo samaya vadhu maLyo hota to amaranAtha prathama kakSAnI maeNcanA baMne dAvamAM sadI karavAnI siddhi noMdhAvI zakyA hota. maeNca samApta thaI tyAre bhAratIya TImane mAtra bAvana rana ja karavAnA hatA ane enA aDadhA khelADIo bAkI hatA. sukAnI amaranAthe mahAna breDamenanA krikeTa-sAmrAjyamAM potAnI chaTA ane lAkSaNikatA batAvI. amaranAthanI kharI tAkAta ane AvaData to e pachI oNkTobaranI 30mI tArIkhe vikToriyA rAjyanI TIma Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 lAlA amaranAtha sAme pragaTa thaI. bhAratIya TIma A maMcamAM pahelethI ja kharAba sthitimAM hatI. bhArate eka paNa rana karyA vagara potAnI cunaMdI traNa vikeTo gumAvI hatI. DAbe hAthe bila jhonsTana jhaMjhAvAtI golaMdAjI karI rahyA hatA. vinu mAMkaDa, rAMgaNakara ane vijaya hajAree enI khataranAka jhaDapa sAme khelavA jatAM sTampanI pAchaLa kaeNca ApI dIdhA hatA. peveliyanamAMthI jhaDapathI baeNTa ghumAvIne medAna para AvatA amaranAthanA mukha para saheje viSAda na hato. jhaDapathI ghumAvatA baeNTathI ane atyaMta capaLa phUTavarkathI pahelA eka kalAkamAM golaMdAjonI jaladatA ochI karI ane e pachI potAnI baeNTiMgano prabhAva batAvavA mAMDyo. saravartanI sAthe TImanA jumalAmAM 107 ranano vadhAro karyo. AmAM 69 rana amaranAthanA hatA. pAMcamI vikeTa paDI tyAre kizanacaMda Avyo. eNe loMga-ona para daDo phaTakArI ane sadI sarjatA potAnA sukAnI amaranAthane joyA. vikToriyAnA spinara IyAna jhonasana ane DaglAsa rige e na samajI zakyA ke A jhUmatA ane jhaDapI phaTakA lagAvatA beTadhara sAme daDAnI 'pica' kyAM pADavI ? amaranAthanA oNpha-DrAiva e jamAnAmAM kamAla gaNAtA. sI. esa. nAyaDunI madadathI amaranAthe 153 2na umeryA. lAlA amaranAtha 23 bIje divase savAre melabornanA medAna para sauthI vadhu romAMcaka bevaDI sadI sarjAI. amaranAthanI sAme sAthIo khUTyA. bhAratIya TImanA 304 rananA jumalAmAM aNanama rahIne 229 rana karanAra amaranAthane prekSakoe AnaMdanA pokAro sAthe UbhA thaIne vadhAvI lIdho. enI A ramata joIne oNsTreliyana vivecako to saMzodhana karavA lAgI gayA ke melabornanA medAna paranI utkRSTa ramatomAM amaranAthanI A ramata kyAM sthAna pAme ? keTalAkane emanI kalAtmakatA ane AkarSakatA joIne amara oNsTreliyana khelADI vikTara Trampara yAda AvI gayo ! navembaranI 14mI tArIkhe siDanImAM khelAyelI maeNca sukAnI amaranAtha mATe smaraNIya banI rahI. bhAratIya TIma moTA bhAganA TesTa-khelADIothI bharelI oNsTreliyana ilevanano mukAbalo karI rahI hatI. enA kaptAnapade DonAlDa breDamena hatA. bhAratIya TIme prathama dAvamAM 326 rana karyA. enA javAbamAM oNsTreliyana TIme 380 rana karyA, jemAM DonAlDa breDamene 172 rana ane thi milare 86 rana karyA. bhAratIya TImanA bIjA dAvamAM kizanacaMde aNanama rahIne 63 rana karyA. bhAratano kula jumalo 304 ranano thayo. oNsTreliyAne vijaya meLavavA mATe mAtra 251 rananI jarUra Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha hatI. breDamene A paDakAra jhIlI lIdho, paNa vinu mAMkaDe 84 ranamAM 8 vikeTo jhaDapatAM breDamenanI TImane 47 rane parAjaya maLyo ! brisabenanA medAna para kvinsalenDa sAme khelatAM amaranAthe 13ra rana karyA. A ramate osTreliyana vivecakone pratIti karAvI ApI ke e eka viziSTa prakArano beTadharA che. Aja sudhI oNsTreliyAnA prekSako Dona breDamenanI ramata jovA medAna para UmaTI paDatA, paraMtu have loko bhAratIya TImanA khelaMdAone ane temanA sukAnI lAlA amaranAthane jovA AvyA hatA ! khuda Arthara meIlIe noMdhyuM che ke "TesTanA medAna para lokonA ToLAM breDamenane nahIM, paNa amaranAthane khelato jovA AvyAM hatA." amaranAthe 1948-49mAM bhAratane pravAse AvelI vesTa-inDIjhanI TIma vakhate bhAratIya TImanuM sukAnIpada saphaLa rIte saMbhALyuM. AmAM cothI TesTamAM bhAratanI hAra thaI ane pAMcamI TesTamAM ampAyaranI bhUlane kAraNe bhAratanA hAthamAMthI vijaya sarakI gayo. A TesTa zreNI daramiyAna amaranAthe eka oNlarAunDara tarIke potAnI zakti pragaTa karI. A pachI 1951-paramAM ema.sI .sI nI TIma bhAratanA pravAse AvI tyAre bhAratIya TImanuM sukAnIpada vijaya hajAree saMbhALyuM. A TIma sAme amaranAtha traNa TesTa ramyA, paNa koI moTI siddhi meLavI zakyA nahIM. amaranAtha e TesTasadI phaTakAranAro prathama bhAratIya khelADI che, svAdhIna bhAratanI TImane videza laI janAro pahelo sukAnI che. evI ja rIte bhAratane TesTa zreNImAM 'rabara' apAvanAro pahelo gauravazALI sukAnI che. 19paranI 16mI okTobare navI dilhImAM khelAyelI pAkistAna sAmenI prathama maeNcamAM temaja 13mI navembare muMbaImAM khelAyelI trIjI TesTa maeNcamAM amaranAthanI AgevAnI heThaLa bhAratIya TIma vijayI banI. pAkistAnanI TIma lakhanaunI bIjI TesTa jItI gaI kharI, paraMtu amaranAthe eno pUrepUro mukAbalo karyo. bIjI TesTanA bIjA dAvamAM e 61 rana sAthe jhajhUmIne aNanama rahyo. trIjI TesTamAM dasa vikeTe vijaya meLavanAra bhAratIya TImanI bhavya kArakirdIno sabaLa prAraMbha amaranAthe ja karyo. eNe 21 ovaramAM 40 rana ApIne najhIra mahaMmada, sukAnI kAradAra, ikhtiyAjha ehamada ane makasUda ehamadanI vikeTo lIdhI. amaranAthe mAtra vijaya ja meLavyo nahIM, paraMtu pAkistAnanI TImanA ghaNA khelADIone potAnA mitra banAvI dIdhA. phaLasvarUpe 154-papamAM pAkistAna gayelI bhAratIya Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha TImanA maeNnejara tarIke amaranAtha pasaMdagI pAmyA hatA. pAkistAna sAmenI TesTa zreNI jItIne bhAratIya krikeTanA A AkarSaka ane eTalA ja vivAdAspada oNlarAunDara TesTamAMthI vidAya lIdhI. 1933-'34thI 1952-53 sudhInI enI TesTa-kArakirdImAM amaranAtha 24 TesTa ramyA. AmAM nava TesTa iMglenDa sAme, pAMca vesTainDIjha sAme ane pAMca TesTa pAkistAna sAme. paMdara TesTamAM to amaranAtha bhAratIya TImanA sukAnI tarIke ramyA. TesTamAM amaranAthe 24 rananI sarerAzathI 878 rana karyA; jyAre 32 rananI sarerAzathI 45 vikeTo lIdhI. baeNTiMgamAM emanI potAnI prathama TesTasadI e jiMdagInI zreSTha TesTaramata banI rahI, jyAre TesTamAM be dAvamAM pAMca vikeTo paNa jhaDapI hatI. 1946mAM iMglenDamAM khelAyelI prathama TesTamAM prathama dAvamAM 116 ranamAM pAMca vikeTo ane bIjI TesTanA prathama dAvamAM 96 ranamAM pAMca vikeTo meLavI. amaranAthanI baeNTiMgamAM emanA sAhasika vyaktitvanuM pratibiMba jovA maLe che. 1936mAM vijayanagaranA mahArAjAnI AgevAnI heThaLa bhAratIya TIma iMglenDanA pravAse jaI rahI hatI. vacce phrAMsanA dhamAliyA baMdara marselisamAM ApaNI TIma thoDo samaya rokAI. zaheranI sahelagAhe javAnI icchAthI sI. ke. nAyaDu, lAlA amaranAtha, zetu benarajI ane mustAkaalIe eka TaeNksI bhADe karI. pravAsa pUro thatAM DrAivarane ekaso phrAMkanI noTa ApI ane bhADAnA paisA kApIne bAkInI rakama pAchI meLavavAnI AzAe UbhA rahyA. AzcaryanI sAthe DrAivare TeksI cAlu karI. amaranAtha eno irAdo pArakhI gayo. eNe phreMca DrAivarane pakaDyo. loko bhegA thayA. polIsa AvI, paNa emAMnuM koI aMgrejI samajatuM na hatuM. A dhamAla jotAM ane potAnI luccAI pakaDAI jatAM Akhare TeksIvALAe bAkInI rakama tarata ApI dIdhI. amaranAthanI baeNTiMgano AnaMda AMkaDAothI mApI zakAya tema nathI. enI sahaja baeNTiMga manoraMjaka hatI. potAnI kArakirdInI Toce rahelA amaranAtha jozabhera kavara-DrAivathI daDAne sakhata dhakko lagAvI zakatA hatA. 1947mAM oNsTreliyAnA pravAsamAM to amaranAtha dhImA golaMdAja sAme khataranAka beTadhara sAbita thayA. vizvayuddha pachInI oNsTreliyana spinaronI jamAtamAMthI ekamAtra riMga ja amaranAthanA baeNTiMga-jhaMjhAvAtamAMthI bacI zakyo. amaranAthe evuM to tophAna jagAvyuM ke oNsTreliyana spinaronI sthiti kaphoDI thaI gaI. TImamAM spinaronuM mahattva ghaTADI nAkhyuM. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha | 'baeNka-phUTa'thI daDAne DrAiva karavAnI amaranAtha jevI zakti koI paNa bhAratIya beTadharamAM jovA maLatI nahotI. enA capaLa 'phUTa-varka' ane 'DrAiva' karavAnI zaktinA saMyogane lIdhe amaranAtha spina golaMdAjIne chinna bhinna karanArA kAbela khelADI banyA. 'phlAiTeDa' spina daDA paNa emane saheje muMjhavI zakatA nahIM. e daDAne 'DrAiva" karatA tyAre emanA kAMDAnI tAkAta pragaTa thatI. daDAne jyAre pAchale page phaTakAravA jatA tyAre emano DAbo paga jamInathI adhdhara thaI jato. vaLI jo phaTakAmAMthI rana na maLe to e eka page laMgaDI letA hoya tema kUdako lagAvatA. amaranAthanA kadAca bIjA badhA sTroka bhUlAI jaze, paNa emanA 'oNpha-DrAiva' to jonArAonI smRtimAM ciraMjIva sthAna meLavI gayA che. temanI AkhIya ramatanI karoDarajaju A DrAiviMga gaNAya. emane 'DrAiva' karatA jovA e krikeTarasiko mATe atyaMta AnaMdanuM dRzya hatuM. jhaDapI golaMdAjI hoya ke spina golaMdAjI hoya, paNa amaranAtha eka vAra barAbara jAmI jAya pachI emanA beTa vaccethI 'DrAivano manohara pravAha vahevA lAgato. be sili-miDa oNpha, galI, slipa, vikeTanI najIkamAM vikeTakIpara, lega slipa, zrI zorTa lemsa ane sili miDa nanI viziSTa phIlDiMgayojanA karIne eka pachI eka ovara jhIMktA amaranAthane jovA e ananya avasara gaNAya. amaranAtha 'ina-sviMgarsa' nAkhatA madhyama jhaDapI golaMdAja hatA. jo ke emano daDo pIca paDyA pachI vadhu jhaDapathI AgaLa vadhato hato. emanI beTiMganI rIta sAva nokhI hatI, to emanI golaMdAjInI paddhati krikeTanA niSNAtane ane virodhI khelADIone vimAsaNamAM mUkI de tevI hatI. e daDo nAkhatA tyAre temanA baMne paga sAva najIka AvI jatA. e samayanA golaMdAjomAM AvI rIta bhAgye ja jovA maLatI. amaranAthe viziSTa ane vicitra rIte daDAne vIMjhavA khAtara AvuM muMjhavanAruM 'ekzana' apanAvyuM hovAnuM paNa keTalAka mAne che. navA daDe amaranAtha ina-sviMga nAkhatA. ghaNI vAra khUba 'TUMkA' daDA nAkhIne virodhI khelADInA 'DrAiva' karavAnA utsAhane chinnabhinna karI nAkhatA. pIca paDyA pachI ekAeka vadhu jhaDape daDo lAvIne e virodhI beTadharane phaTako mAravAmAM utAvaLa paNa karAvatA, jethI beTadhara kaMca ApI besatA. A rIte emaNe sAmAnya beTadharone ja nahIM, paNa DonAlDa breDamena, vaoNlTara haMmaDa ane lena haTana jevA samartha beTadharone mAtra zAMta ja nathI rAkhyA, paNa phaTako lagAvavA mATe Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3; lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha utAvaLa paNa karAvI che. amaranAtha moTe bhAge 'inasviMgarsa nAkhatA, paraMtu kyAreka emano daDo enAthI sAva judI ja rIte Avato. khUbI e hatI ke A samaye paNa amaranAthanA hAthanA 'ekzana' ane 'DilivarI'mAM saheje phera paDato nahIM. e baeNTiMgamAM thoDA pAchA paDyA tyAre golaMdAjImAMthI sATuM vALI lIdhuM. oNsTreliyAnA pravAsa vakhate to saue svIkAryuM ke vizvayuddha pachI jhaMjhAvAtI breDamenane cAnA visAmAthI ramata pUrI thAya te samaya sudhI zAMta rAkhI zakanAra virala golaMdAjomAM amaranAtha eka hatA. vikeTa thoDI ghAsavALI hoya ane vAtAvaraNa saheja bhejavALuM hoya tyAre amaranAtha khataranAka puravAra thatA. 1946mAM iMglenDa sAmenI TesTamAM emaNe sarjelA jhaMjhAvAtanuM eka kAraNa AvI paristhiti hatuM. yuvAnImAM amaranAtha "DIpamAM AbAda phIlDiMga karatA ane tyAra pachI e vikeTanI najIkanA capaLa phIlDara banyA. amaranAtha janmajAta nAyaka hatA. potAnI svAbhAvika dakSatA ane AvaDatane pariNAme emaNe ramatanuM jJAna ekatra karyuM hatuM. videzamAM khelatI vakhate ramatanAM bhayasthAno pArakhavAnI ane samajavAnI takano pUro lAbha letA. 1947mAM jyAre emane sukAnIpada ApavAmAM AvyuM tyAre e mATe teo pUrA sajja hatA. vikeTane pArakhavAmAM to amaranAtha jevA bhAgye ja koI bhAratIya khelADI jovA maLaze. meca pahelAM vikeTa kevI rIte vartaze te kahI zakatA. 195ranI pAkistAna sAmenI muMbaInI trIjI TesTamAM amaranAthe bAjI jItI lIdhI. emaNe thoDI ghAsavALI jaNAtI vikeTa para bhavya sviMga golaMdAjI batAvIne maeNca para prabhutva jamAvI dIdhuM. bhAratIya sukAnIe pahelI ja vAra potAnI sAhasikatA ane kalpanAzIlatA batAvI TesTa zreNImAM vijaya meLavyo, paNa kamanasIbe e pachI tarata ja vesTa-inDIjha janArI bhAratIya TImanA sukAnIpade agamya rIte vijaya hajArenI varaNI thaI ane amaranAthanI TesTa-kArakirdI samApana pAmI. e samayanA krikeTanA rAjakAraNe emane ghora anyAya kya. krikeTanA medAna parathI vidAya lIdhA pachI paNa amaranAthe bhAratIya krikeTanI sevA karI che. 1954-papamAM pAkistAna gayelI TImanA menejara tarIke TesTamAM ampAyaranI nimaNUka jevI keTalIya bAbatomAM emaNe kAbeliyata dAkhavI che. bhAratIya TImanI pasaMdagI samitinA sabhyamAMthI teo pasaMdagI samitinA caeNramaeNna banyA ane 1954thI 1960 sudhI emaNe A kaparuM pada zobhAvyuM. aDhAra varSa agAu koIe Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha svapneya vicAryuM nahIM hoya ke zistabhaMgane kAraNe svadeza pAchA mokalavAmAM AvelA amaranAtha AvA ucca pade pahoMcaze ! amaranAthe 1959-60mAM oNsTreliyA sAme kAnapuranI TesTamAM navI Tarpha para golaMdAjI karavA mATe jazu paTelane nimaMtraNa ApyuM. jazu paTele 69 ranamAM 9 ane 55 ranamAM 5 vikeTa jhaDapIne e samaye eka TesTamAM 124 rana ApIne 14 vikeTa jhaDapavAno bhAratIya vikrama sthApyo ane ene pariNAme bhArata pahelI vAra TesTamaeNcamAM osTreliyAne harAvI zakyuM ane te paNa oNsTreliyAnA saphaLa ane catura sukAnI ricI benoDanI TImane. lAlA amaranAtha khelADI hoya ke pachI reDiyo-TIvI komenTeTara ke pasaMdagIkAra hoya - paNa emanAM vidhAno satata vivAda jagAvatAM rahyAM. AvuM vivAdabharyu, jozIluM ane raMgIluM vyaktitva hovAthI ja lAlA amaranAtha "dhI bAyarana oNpha inDiyana krikeTa" tarIke oLakhAyA.. lAlA amaranAthe keTalAya bhAratIya yuvAnone tAlIma ApIne taiyAra karyA. kuzaLa opanara ane sukAnI narImAna konTrAkTara, zaktizALI oNlarAunDara salIma durAnI, jhaDapI phiTakAbAjI mATe vadhu jANIto banelo vikeTakIpara buddhi kuMdarana, bhAratano utkRSTa vikeTakIpara gaNAyelo pharIkha eNnjiniyara ane zaktizALI beTadhara caMdu boraDe - A badhAnI kArakirdImAM lAlA amaranAthanuM protsAhana mahattvanuM banyuM che. | lAlo amaranAthe mAnatA ke anukuLa vikeTa para karelI sadI karatAM pratikULa vikeTa para jhajhUmIne karelI ardhI sadI vadhu mahattvanI gaNAya. A mApadaMDa mujaba potAnI uttama ramata tarIke 1945mAM madrAsamAM zrIlaMkAnA pravAse janArI bhAratIya TIma ane madrAsa presiDansI TIma vaccenA mukAbalA samayanI ramatane darzAvI che. A samaye madrAsanA cepoka medAnanI vikeTa spinaronI taraphadArI karatI hovAthI oNphaspinara gulAma ehamade 4 vikeTa kheravI tarakhATa macAvyo hato. phakta sAta ranamAM cAra vikeTa paDI hatI, tyAre opaniMga beTadhara vijaya maracanTa sAthe pAMcamI vikeTe lAlA amaranAtha joDAyA. lAlA amaranAthe A paristhitimAM zAMtithI khelavAno vicAra karyo, paNa AvatAMnI sAthe ja 'sTIkI' vikeTa para prabhAvazALI gulAma ehamadanI golaMdAjImAM chaggo lagAvyo. e divase lAlA amaranAthano jusso evo hato ke koI paNa golaMdAja emanA para prabhAva pADI zake nahIM. gulAma ehamadanI sAthe spinarane phAvatI vikeTa para Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 lAlA amaranAtha spina golaMdAja rAmasiMha, raMgAcArI, gopAlana ane pAliyA hatA. lAlA amaranAthe jhaDapabhera baeNTiMga batAvavA mAMDI, lAlA amaranAthe laMca pahelAM agiyAra coggA sAthe pacAsa rana karyA. A samaya daramyAna vijaya maracanTa 39 rana para ja rahyA ! lAlA amaranAthe 18 coggA ane chaggAo sAthe laMca agAu sadI pUrI karI. A samaye lAlA amaranAthane sukAnIe AThamA kramane badale chaThThA krame khelavA mokalyA hatA. A ramatathI sukAnInA vizvAsane pote yogya puravAra karI zakyA evo lAlAne AtmasaMtoSa thayo. e pachI zrIlaMkAnA pravAsamAM sukAnI vijaya maracanTe lAlA amaranAthane trIjA krame khelavA mokalyA ane lAlAe agrakrame mokalavAnI sukAnInI zraddhAne yogya TheravI. A ramata vize lAlAe kahyuM, "mArA A dAvathI maeNcanuM ane mArI kArakirdInuM pAsuM palaTAI gayuM. mArA cAhako A dharatI para judAM judAM sthaLoe ane judI judI paristhitimAM meM noMdhAvelI sadIone zreSTha gaNe che, paNa huM to mArA manamAM caMpoka paranI mArI ramatane sadAya mUlyavAna khela tarIke saMgharIne beTho chuM." lAlA amaranAthane aMgata rIte sauthI vadhu AnaMdano anubhava 1933-'34mAM muMbaInI TesTanA bIjA dAvamAM lAlA amaranAtha 35 karelI aitihAsika sadI karatAM paNa e TesTanA prathama dAvamAM karelA 38 2na samaye sAMpaDyo. TImanA sauthI nAnI vayanA khelADI evA lAlA amaranAthe TImano sauthI vadhu jumalo (38 rana) karyo tyAre lAlA amaranAthane AnaMda thayo ke teo bhArata taraphathI khelI rahyA che ane temaNe sauthI vadhu jumalo noMdhAvyo che. A AnaMdanI koI sImA na hatI. AthI bIjA dAvanI sadI karatAM paNa pahelA divase karelA A ranathI lAlA vadhu bhAvavibhora banyA hatA. lAlA potAnI zreSTha golaMdAjI tarIke 1936mAM laoNrDjhanA medAna para miDalaseksa kAunTInI 29 ranamAM meLavelI 6 vikeTone gaNAve che, pote joyelA utkRSTa beTadhara tarIke Dona breDamena ane gamatA medAna tarIke haidrAbAdanuM resakorsa medAna gaNAve che. bagIcAnA zokhIna lAlA amaranAthe aneka suMdara gulAbo ugADyAM che, paraMtu ethIya vadhu emaNe bhAratane surindara ane mohindara jevA khelADIo ApyA che. surindara amaranAthe pitAnA pagale cAlIne potAnI sarvaprathama TesTamAM sadI karI ane krikeTanA itihAsamAM evo prathama dAkhalo noMdhAvyo ke jyAre pitA ane putra baMnee potAnI prathama TesTamAM sadI karI hoya. bhAratIya krikeTamAM prathama TesTamAM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlA amaranAtha lAlA amaranAtha 37 sadI karanAra pachI kyAreya sadI karI zakatA nathI evA zApane surindare dUra karyo. surindare dasa TesTamAM bhAratanuM pratinidhitva karyuM to enA nAnA bhAI mohindare pasaMdagIkAroe ene vAraMvAra anyAya karyo hovA chatAM 99 TesTamAM bhAratanuM pratinidhitva karyuM. emano sauthI nAno putra rAjindara raNajI TrophI khelyo. krikeTanA medAna para sAhasikatA batAvanAra lAlA amaranAtha eka dAyakA pUrve hRdayaroganA humalAthI gaMbhIra rIte bImAra thayA, paraMtu AvI gaMbhIra bImArImAMthI e ja khamIra ane khumArIthI lAlA bahAra AvyA. zArIrika rIte atyaMta azakta evA lAlA amaranAtha mAnasika rIte Aje paNa eTalA ja makkama ane jAgrata che. dRSTivaMta sukAnI, Akramaka beTadhara, yuktibAja golaMdAja, kAmayAba vikeTakIpara, samartha sukAnI ane dIrghadraSTA pasaMdagIkAra tarIke lAlA amaranAthe bhAratIya krikeTamAM nAmanA hAMsala karI che. sI. ke. nAyaDu pachI bhAratanA krikeTa-zokhInonA dilodimAga para aDhI dAyakA sudhI chavAI janAra pratibhAzALI oNlarAunDara ane samartha sukAnI tarIke lAlA amaranAtha avismaraNIya banI rahyA che.