Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ kacchanA khAkhara gAmane zilAlekha. - (446 ) A zilAlekha kaccha dezamAM AvelA moTI khAkhara nAmanA gAmanA zatruMjayAvatAra nAme jainamaMdiramAMthI maLI AvyuM che. A lekha gujarAtI bhASAMtara sAthe munirAja zrI vijayajI viracita praznottara puqmAsamAM prathama chApavAmAM AvyuM che. lekha Akho saMskRta bhASAmAM che, madhya bhAgamAM traNa padya ApyAM che, bAkI badho bhAga gadyamaya che. vi. saM. 1656 mAM tapAgacchanA AcArya vijayasenasUrinI AjJAthI paM. vivekaharSa gaNie kaccha dezamAM vihAra karyo. ane eka cAturmAsa bhuja zaheramAM ane bIje. * " vi. saM. 1284 varSe phalavardhigrAme caityabimbayoH pratiSThA kRtA / tattIrtha tu saMkara prasiddham ! ' dharmasAgarALaRta-navI che , 717
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jenalekhasaMgraha. (308 ) [kacchanA khAkhara gAmanA lekha. . 446 rAyapura baMdaramAM karyuM. te daramyAna temaNe tatkAlIne kacachanA rAjA bhAramalajIne pitAnI vidvattAthI raMjita karIne tenI pAsethI keTalAka vizeSa divasemAM jIvahiMsA baMdha karAvAne amArI paDaha vajaDA, saMthA rAva bhAramalajIe bhuja nagaramAM "rAyavihAra' nAme eka suMdara janamaMdira paNa baMdhAvyuM. bhuja nagarathI vihAra karI paM. viveka harSa gaNi kacchanA jesalA nAme maMDaLa (prAMta)mAM gayA ane tyAM khAkhara gAmanA sekaDe esavAlane dharmopadeza ApI zuddha zrAvakanA AcAra vigere zikhaDAvI pUrNa zraddhAvAna karyA. te vakhate, tyAM AgevAna sAta vayarasika karIne have teNe ghagharagetravALA zA. zivAmathI AdinI madatathI tapAgacchanA yatione rahevA mATe eka navIna upAzraya karAvyuM. tathA, gujarAtamAMthI salAne bolAvI keTalIka jinapratimAo taiyAra karAvI ane saM. 1657 nA mAgha sudi 10 somavAranA divase paM. vivekaharSagaNinA hAthe temanI pratiSThA karAvI. pachI teja gAmanA bIjA zrAvakee maLIne eka bIjuM maMdira baMdhAvavuM zarU karyuM. enI samApti saM. 1659nA phAguNa vadi 10nA divase thaI. tadanaMtara teja mAsanI sudi 10 nA divase ukata paMDitajIe tenI pratiSThA karI ane te maMdiranuM "zatrujayAvatAra " evuM nAma sthApana karyuM. A pramANe A lekhano saMkSipta sAra che. akSarArtha ukata "vattA gSamArA "mAM, (je paM. hIrAlAla haMsarAjane karele che) nIce pramANe Apele che. "vyAkaraNa, kAvya, sAhitya, nATaka, saMgIta, jotiSa, chaMdazAsa, alaMkArazAstra, kaThina evAM tarkazAstra, zivamatanAM zAstra, jinamatanAM zAstra, ciMtAmaNinA matanuM pracaMDa khaMDana karanArAM zAstra, mImAMsA zAstra, smRtizAstra, purANazAstra, vedazAstra tathA zrutinI paddhatinAM cha 1. A bhASAMtara, asaMbaddha che. "ciMtAmaNi ane pracaMDa khaMDana (eTale "khaMDana khAdya") zAstra ". ema joIe.-saMgrAhaka. 718
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ kacchanA khAkhara gAmanA lekha. na. 446 ] ( 309 ) avalAkana. lAkha chatrIza hajAra zAstro tathA jaina Agama Adika peAtAnAM ane paranA siddhAMta, gaNitazAstra, tathA jAgatA evA yavana Aki chae danAnA graMtha tathA nila evAM prakaraNa (?) sabadhI jJAnanI caturAivaDe karIne dalI nAkhela che, durvAda manuSyanA unmAda jeee; tathA brAhmI ane phArasI Adika lipi tathA pIMchInI lIpIthI thatI vicitra prakAranI citrakalA tathA ghaDAmAMthI agni kahADavA AdikanI vidhithI atyaMta uttama mANasAnA manane camatkAra karanArA tathA zRMgAra Adika rasathI rasayukata thaelA ane citra adhAdi alakArethI suzeAbhita evI sa'skRta bhASAmAM banAvelAM manahara evAM navAM kAvyA banAvavAthI tathA chatrIza prakAranI rAgaNIonA samUhathI atAvelA utkRSTa bhAvavALA rAganI mIThAzathI sAMbhaLanArA mANasane amRtapAna sarakhAM gItavAlA rAsa ane praNadhAthI tathA nAnA prakAranA chaMdothI bharelAM pUrva mahApurUSonAM citro tathA nyAyazAstronI TIkA Adika karavAvaDe karIne tathA jevI kahe| tevI samasyA pUravAthI tathA vividha prakAranA graMthA racavAvaDe karIne tathA aneka ane sekaDo game zlokeA racavA AkivaDe karIne meLavela che. sarasvatIne prasAda jeee evA; tathA sAMbhalanArAonA kAnAne amRtanA pAraNA samAna evA sarva prakAranA rAgonI pariNativaDe karIne maneAhara che mukhanA zabda jemanA evA; vaLI spaSTa rIte ATha avadhAnanA tathA seA avadhAnanA kASTakane saMpUrNa karavA AkrikanI paDitAivaDe karIne khuzI karelA evA mahArASTra tathA kAkaNanA rAjA zrIjIrnazAha, mahArAja zrIrAmarAjA, zrIkhAnakhAnA, tathA zrInavara'gakhAna Adika aneka rAjAoe dvIdhelA jIve mATenA amAripadu tathA ghaNA kendrionA chuTakArA AdikanA puNyathI melavela che. jasavAda jeee, 1. zrutinI paddhatinA che. lAkha chatrIza hAra zAstra 'e atha barAbara nathI. cha lAkha ane chatrIza hAr e jaina AgameAnI zlAkasa khyA che, aTale cha lAkha ane chatrIza hajAra klAka pramANa jaina Agama Adika svapara zAsra-' ema kharA atha che. sagrAhaka 719
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha. (310 ) [ kacchanA khAkhara gAmano lekha. naM. 446 evA amArA gurU mahArAja paMDita zrIvivekaharSagaNie saMghADA sahita, teja gurU mahArAjane mahArAja zrIbhAramallAnA Agrahayukta thaele Adeza pAmIne zrIbhakatAmara AdikanI stuti pUrvaka bhakitathI prasanna thaelA zrItrASabhadeva prabhunA upAsaka evA devavizeSanI AjJAvaDe karIne pahele bihAra ahIM zrI kaccha dezamAM karyo. vaLI temAM paNa saMvat 1656 varSe zrIbhuja nagaramAM paheluM mAsuM ane bIjuM comAsuM rAyapura baMdaramAM karyuM. vaLI te samaye zrIkaccha, macchukAMThA, pazcima pAMcAla, vAgaDa tathA jesalA Adika aneka dezanA svAmI evA; tathA mahArAja zrI kheMgArajInI gAdIne zebhAvanAra evA tathA vyAkaraNa ane kAvya AdikanAM parijJAnavALA tathA tevA prakAranI mahattA, sthiratA tathA dharma Adika guNavaDe karIne dUra karela che sarasvatIne jemaNe evA tathA mahAna anavasthA ane virodhane tyAga karAvanArA ane yAdava vaMzanI aMdara sUrya samAna evA mahArAjA rAjAdhirAja zrIbhAramalajIe vinaMti karavAthI zrIgurU mahArAje temanI IcchApUrvaka vihAra karyo. temaja kAvya tathA vyAkaraNa AdikanI gaSTIthI tathA spaSTa rIte aSTa avadhAna Adikane utkRSTa paMDitAIne guNa dekhADavAvaDe karIne khuzI karelA evA te rAjAe zrIgurUmahArAja pratye potAnA dezamAM jIvahiMsA na thavA devA mATeno lekha karI ApavAnI kRpA karI. te lekhane khulAse nIce mujaba che - hamezAM gAyanI bilakula hiMsA thAya nahIM temaja RSi paMcamI sahita paryuSaNanA nave divasomAM, zrAddha pakSamAM, saghalI agyArAe, ravivAra tathA amAvasyAnA divasomAM temaja mahArAja nA janma divase tathA rAjaya divase paNa saghalA prakAranA chanI hiMsA na thAya evI rItanI sarva dizAomAM ane sarva jagAe uduSaNA karAvI. tyAra bAda eka vakhate zrAvaNa mAsanuM vArSika parva pAlavAnI mahArAjAe AjJA karate chate brAhmaNo te aMgikAra na karavAthI temane bolAvIne zrI gurUmahArAje zikSA karAvI temaja gurU 720
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ karachanA khAkhara gAmane lekha. naM. 446 ] (311) avalokana, b-gdn-' n- -' --ch--s - - - b - b smnng--' bdg-- -ng- b - - - mahArAje kahelI zrAvaNamAsanI vArSika vyavasthAvAlI siddhAMtanA artho nI yuti sAMbhalIne tuSTamAna thayelA rAjAe zrI gurUmahArAja pratye maherabAnI pUrvaka pitAnI mehAra chApavAlAM sAta jayapAtro ApyAM ane pratipakSIne parAjita patre eTale hAravAnAM patro ApyAM ane tevI rItathI rAjanIti batAvIne rAjAe pitAno uttama prakArane nyAyadharma zrIrAmanI peThe satya karyuM. vaLI amArA gurUmahArAjane eTale prabhAva te zuM hisAbamAM che-kema ke je gurUmahArAje zrImalakApuramAM yAda karavAnI icchAvAlA mUlA nAmanA munine jItele che, temaja pratiSThAnapuramAM yavanene moDethI paNa zrI jainadharmanI jemaNe stuti karAvelI che; vaLI eTalAmAM AvI maLelA evA sekaDe game brAhmaNone yukitao dekhADIne jemaNe jItelA che temaja beridapuramAM vAdIonA uparI evA devajIne jemaNe mAna karAveluM che. 1. vaLI jemaNe jananI nyAyavANIthI dakSiNadezamAM AvelA jAlaNa nagaramAM vivAdapadavI para caDAvIne digamarAcAryane kahADI mukele che, temaja rAmarAjAnI sabhAmAM jemaNe AtmArAma nAmanA vAdIzvarane harAvela che, evA te uttama buddhivAlA zrI vivekaharSa gaNi mahArAja pAse rAjA paNa zuM hisAbamAM che. 2. vaLI amArA zrI gurUmahArAjanA mukhamAMthI nIkaLelA mahAna zAstra rUpI amRtanA sAgaramAM lIna thaelA zrI bhAramalajI mahArAjAe zrI kaSabhadeva prabhunI ghaNI mAnyatA dhAraNa karI. tathA temanI bhakita mATe te zrIbhAramallajIe bhuja nagaramAM rAja vihAra nAmanuM atyaMta adabhuta zrIjinezvaranuM maMdira baMdhAvyuM. 3. have saM. 1656nI sAlamAM zrI kacchadezanI aMdara rahelA jesalA maMDalamAM vihAra karanArA zrI gurUmahArAje ghaNAMka dhanya dhAnyathI mane nahara thaelA evA zrI khAkhara gAmane pratibaMdhIne sArI rItanuM dharmakSetra banAvyuM ke jyAMnA rAjA mahArAjA zrI bhAramallajInA bhAI kavara zrI paMcANujI hatA ke jemaNe madayukata ane prabaLa parAkrame karI dizAcakane dabAvyuM hatuM tathA je sUrya sarakhA pratApa ane 721
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha. (312 ) [ kacchanA khAkhara gAmane lekha. naM. 446 teja vAlA hatA. vaLI jemanI paTarANe puSpAMbAI Adike hatI, tathA temanA putro kuMvara dujAjI, hAjAjI, bhImajI,desarajI, devajI tathA kamajI nAmanA hatA ke jeo zatruo rUpI hAthionI zreNine harAvavAmAM kesarIsiMha sarakhA hatA. vaLI tyAM rahelA sekaDe game ozavAlanAM gharane pratibaMdhI ne tathA zrAvaka saMbaMdhI saghalI sAmAcArI zIkhavIne temane utkRSTa zrAvaka banAvyA. vaLI tyAM bhadrIpaNuM, dAna tathA zurApaNuM Adika guNothI upArjana karelA yazanA phelAvArUpI kapuranA samUhathI sugaMdha yukta karela che brahmAMDamAMDa jemaNe evA zA. vayasI nAmanA gAmanA paTelane tenA kuTuMba sahita zrI gurUmahArAje e te pratibaMdha Ape ke jethI teNe ghaMgharagetrIya zA. zivA pethA Adika sahita zrI tapAgacchanI rAjadhAnI sarakhe na upAzraya banAvyuM temaja zrI gurU mahArAjanA upadeze karIne ja gujarAtanI bhUmimAMthI salAne bolAvine zA. varasIe zrI saMbhavanAthajInI pratimA karAvI 1, tathA tenA zA. sAyara nAmanA putra zrI AdinAthanI pratimAM karAvI 2, tathA zA. vIjajA nAmanA putra zrI vimalanAthaprabhunI pratimA karAvI. vaLI tenI pratiSThA (aMjanazalAkA) te zA. vayarasIe ja saMvata 1657 nI sAlamAM mahA sudi 10 somavAre zrItapAgacchanAyaka bhaTTAraka vijayasena sUri gurUmahArAjanA hukamathI amArA gurU zrIvivekaharSa gaNinA hAtheja kArAvI che. tyAra bAda A derAsara paNa amArA gurUnA upadeza vaDe karIne ja phAgaNa vadI 10 me uttama muhUrta upakeza gacchanA bhaTTAraka zrI kakasUrie bedhelA zrI ANaMdakuzala zrAvake ezavAla jJAtinA pArikha netravAla zA. virAnA putra DAhA, tenA putra jeThA, tenA putra zA. khAkhaNa, tathA tenA putraratna zA. vayasIe; tathA putra zA. raNavIra, zA. sAyara, zA. mahikaraNa tathA vahuo umA, zamA ane purI; tathA pitra zA. mAledeva, zA. rAjA, khetala, khemarAja, vaNavIra, dIdA tathA vIrA Adika kuTuMba sahite prArabdha. vaLI ghagharagetravAlA ane punamIyA kulagurU bhaTTArakanI nizrAthI zrA. 722
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kacchanA khAkhara gAmane lekhana..446 ] ( 313) avalokana. vaka thaelA evA zA. kaMthaDanA putra zA. nAgIyA tathA meraga nAmanA sagA bhAIo, putra pAMcAsA sahita temAM madada karanAra hatA, ane temaNe rAjAnI nirmaLa kRpAthI kuTuMba sahita temAM madada karelI che. A zatrujayAvatAra nAmanuM derAsara che. saMvata 1657 nA phAgaNa vadi 10me prAraMbheluM che tathA saMvata 1659 nA phAgaNa sudI 1me ahIM saMpUrNa thayuM che. vaLI tethI AnaMdathI kacchadezanA zaNagAra rUpa evA zrI khAkhara nAmanA nagaramAM kalyANa thayuM che. saMvata 1659nA phAguNa sudI 10me paMDita zrI vivekaharSa gaNie A jinezvara bhagavAnanA tIrtharUpa maMdiranI pratiSThA karelI che, ane A prazasti vidyAharSagaNie racelI che. saMvata vikramane jANave." A lekhanI aMdara vacce je traNa kAvyo ApyAM che temAM chevaTanAM kAvyamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke rAjA bhAramalajIe bhuja nagaramAM rAyavihAra" ' nAme AdinAthanuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. te maMdira Aje paNa bhuja zaheramAM vidyamAna che ane tenI aMdara te viSe eka zilAlekha paNa mejuda che jene sAra uparyukata "praznottara puSpamALA" mAM Apela che. A lekha sAthe te sArane kAMIka saMbaMdha chevAthI temaja kacchanA jaina itihAsa mATe te mahatvane havAthI atra ApavAmAM Ave che. ukata pustakanA praNetA munivara lakhe che ke- "zrI kacchadezanA ziratAja bhuja zaheramAM AvelA kaSabha deva svAmInA caityamAM eka kAvyabaMdha prAcIna zilAlekha che. tenA keTalAeka akSara brAMtivALA hovAthI tene kiMcittAtparyAthe IhAM ApIe chIe." prathamanA kAvyamAM jaidranI jAgratye tinI upAsanA karI che. bIjA kAvyamAM kuladIpaka zrI kheMgAra narezvaranI tArIpha karI che. trIjAthI AThamA sudhInAM kAvyamAM yAdavavaMzIya bhAramala bhUpAla ane temanA putranI kAravAInuM bahu rasiluM varNana kareluM che. navamA kAvyamAM zrI bhAramallajIe tapAgacchIya zrIvivekaharSa mahASine teDAvI temanI pAse dhArmika kathA karAvI tenuM tathA te maharSinA aSTAvadhAnAdi prANa 723
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha. (314) kacchanA khAkhara gAmanA lekha. naM. 446. 4-nng-gs' ngl 4.3 ,n-'chngng-dk4 n r ng g- tAnA guNathI ane temanI akala delatathI raMjita thaelA te kadaradAna rAjAe saMpUrNa dezamAM vadha baMdha karAvyuM tenuM, tathA jainenA dilojAnI AvakAradAyaka paryuSaNadi parvamAM sarva prANuone chuTaka karAvyo tenuM khyAna kareluM che. dazamA kAvyamAM khuzanazIba bhAramallajIe jenA jAna bacAvavA bhUtala upara kareluM abhayadAna varNaveluM che. agiyAramA kAvyamAM bhaktibhAvane dA karanAra evA te rAjAe bhakita mATe moTA pAyA para karAvelA adbhata rAjavihAra nAmanA zrI yugAdi prabhunA prAsAdanI neMdha lIdhI che. bAramA kAvyamAM zrInAbheya jinanI tathA ciMtAmaNi pArzvanAthanI tathA zItalanAthajInI mUrtio karAvI nirmala buddhivAlA ane mUrtipUjAnA himAyatI evA te rAjAe zrI vivekaharSagaNinI upadezaprathAne saphaLa karI pUjyabuddhi batAvI te varNavelI che. temA kAvyamAM zrI tapAgaNagaganAMgaNamAM gagana dhvaja jevA zrIvijyasenasUrIzvaranA prasAdathI zrIvivekaharSa vivavAre bhUpane pratibodha Ape tenI sUcanA karI che. cidamAM kAvyamAM rAyavihArane nirmANakAla jAheranI jANa mATe mUkatAM saMvat 162(pI) 8 9 nA zrAvaNa mAsanI ajavAlI pAMcama * A saMvata brAMtivALA jaNAya che, kAraNa ke uparanA lekhamAM jaNAvyA pramANe saMvata 1656 mAM ja prathama vihAra vivekaharSagaNie kaccha dezamAM karyo hato tethI tenI pahelAM ane A saMvata te ghaNeja pAchaLa eTale 28 varSa jeTalA dIrdhakAla pUrve jAya che tevA jUnA vakhata-ukta maMdiranuM banavuM asaMbhavita ane asaMbaddha che. bIjI etihAsika hakIkata sAthe paNa te baMdha besato nathI. Da, basa (juo, A. la. sa. epha . I. kacacha ane kAThiyAvADa, pR 200 ) nI noMdha pramANe rAjA bhAramalla-jeNe prastuta maMdira bAMdhyuM hatuM -saMvata 164ra mAM gAdie Avyo hato. tethI saM. 1628 mAM tenuM rAjya na hoI zake. temaja A lekhasAra" mAM AcArya vijayadevasUrinuM paNa nAma che. temane AcArya padavI saM. 1656 mAM maLI hatI, (vinacAritA 17-47 ) tethI ukta saMvatamAM temanuM paNa astitva nahi hoI zake. mArA vicAra pramANe e saMvata 1658 hevo joIe, ane "2'nA aMkane ThekANe "pa"no aMka hovo joIe saMgrAhaka 724
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - 2 staMbhanapuranA lekha naM. 447 ] ( 315 ) avalokane. jAhera karI che. paMdaramA kAvyamAM zrIbhAramalla bhUpane pratibaMdhavA saMbaMdhI zrIvivekaharSa sukavinI katinuM varNana kareluM che. selamA ane sattaramA kAvyamAM avadhAnamAM sAvadhAna evA akSaracaMcu zrIudayaharSajIe nirmANa karelI prazastimAM vijyasenasUrIzvaranI pATe thaelA zrIvijayadevasUrine prayAsa prakaTa karavA pUrvaka potAnA gurU zrIvivekaha rSagaNinI bhaktithI A prazasti banAvI, evuM jaNAvI dIdhuM che. chevaTe neka nAmadAra zrIbhAramallajI mahArAje A prAsAdanuM kAma tyAMnA pratiSThita purUSa zA. tejA zeTha pramukha sakala zrI tapagacchanA saMghane svAdhIna karyuM, evA akSaro TAMgI thAvaracaMdradivAkara A prasAdanI samRddhi cAhI gadyabaMdha sarala ane sAdI bhASAmAM te zilAlekha saMpUrNa kare che."