Book Title: Khartar Gaccha ke Acharyo Sambandhi Katipay Agyat Aetihasik Rachnaye
Author(s): Agarchand Nahta, Bhanvarlal Nahta
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/210433/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharatara gacchake AcAryoM sambandhI katipaya ajJAta aitihAsika racanAe~ agaracaMda nAhaTA bha~varalAla nAhaTA jaina dharma ke aneka saMpradAya va gaccha haiM, unameM zve0 jaina saMghameM kharatara gaccha aura tapA gaccha mukhya haiN| madhyakAla meM aura bhI kaI gaccha baDe prabhAvazAlI rahe hai para Aja ve prAyaH nAmazeSa ho cuke haiM / kharatara gacchakA itihAsa vastutaH atyanta gauravapUrNa aura gata eka hajAra varSake jaina samAjake itihAsakA eka mahattvapUrNa aMga hai / isake mahAna jyotirdharoMne apane viziSTa cAritra ke bala para zithilAcAra ke gartameM girate hue jaina zAsanako caityavAsake ghanAndhakAra se nikAlakara unnatipathArUDha banAyA / zrIvarddhamAnasUrijIse lagAkara zrI jinapatisUrijI takakA kAla isI mahAn zAsana sevAse AplAvita hai| unhoMne jaina samAjako ucca cAritra saurabha se surabhita kiyA, AgamoMkI TIkAeM banAI, prakaraNa granthoM evaM vividha viSayaka ucca koTike vAGmayase sAhitya bhaNDArako bharapUra kiyA / rAjasabhAoM meM zAstrArtha kiye, rAjAoM evaM jana sAdhAraNako pratibodha dekara lAkhoM naye jaina banAye, AzAtanAoMko dUra karane ke lie sthAna sthAna para vidhicaitya sthApita kiye aura bhavyajIvoMko mokSamArgameM lagAkara unakA kalyANa sAdhana kiyaa| ina saba bAtoM para prakAza DAlanevAlI prAmANika sAmagrI jyoM jyoM prakAzameM A rahI hai, usakA parizIlana karane para pUrvAcAryoMkI mahAna zAsana sevAoMke prati hRdaya aTUTa zraddhA aura AnaMdase jhuka jAtA hai| kharatara gacchake itihAsa para viziSTa prakAza DAlanevAlI gurvAvalI siMghI jaina granthamAlAse va usakA anuvAda dAdA jinadattasUri aSTama zatAbdI mahotsava samitikI taraphase ( kharatara gacchakA itihAsa prathama khaMDa rUpameM) prakAzita ho cukA hai| isameM varddhamAnasUrijIse le kara jinezvarasUri (dvitIya) takakA vRtAnta vAdalabdhi sampanna zrI jinapatisUri ke ziSya jinapAlopAdhyAya dvArA saMkalita hai, jisakA pUrvAdhAra gaNadhara sArdhazataka bRhad vRtti hai jo saM0 1295 meM pUrNadevagaNa kathita vRddha sampradAyAnusAra zrI sumati gaNine banAI hai| isameM yugapradhAna zrI jinadattasUrijI takakA vRtAnta hai| unake paTTadhara maNidhArI jinacaMdrasUrijI se saM0 1305 takakA vRtAnta jinapAlopAdhyAyane dillI nivAsI sAdhu sAhulike putra sAha hemAkI prArthanAse likhA aura usake pazcAt saM0 1393 taka arthAt dAdA zrI jinakuzalasUrijI ke paTTadhara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha zrI jinapadmasUrijI ke samaya takakA vRtAnta tatkAlIna anya vidvAnoM dvArA likhA gayA thA jisakI eka mAtra prati zrIkSamAkalyANajIke bhaMDAra meM milI thI, jo atyanta prAmANika aura mahattvapUrNa hai| isake bAdakA itivRtta vibhinna sAdhanasAmagrI se saMkalita huA jisameM kitanIka sAmagrI tatkAlIna aura kitanI hI bahuta bAdakI likhI huI paTTAvaliyoMse upAdhyAya kSamAkalyANajIkRta paTTAvalI ke anuvAda rUpameM uparyukta itihAsa ke dUsare khaMDa meM diyA hai jo prakAzita hai| saM0 1430ke mahAvijJapti lekhakI upalabdhise bahutasI prAmANika aura ajJAta sAmagrI prakAzameM AgaI evaM kucha paTTAbhiSeka rAsAdise upalabdhi ho gaI para zrIjinalabdhisUrijI Adi ke viSayakA itihAsa aMdhakAra meM hI thaa| rAsa Adi aitihAsika sAmagrI hamane 27 varSa pUrva aitihAsika jaina kAvya saMgraha meM prakAzita kI thii| usake bAda hamArI khoja niraMtara cAlU hai, phalataH bahutasI mahattvapUrNa ai0 racanAeM hamAre yahA~ saMgRhIta haiM / bIkAnera vRhadjJAna bhaNDAra ke mahimAbhakti bhaMDArameM hameM lagabhaga 30 varSa pUrva muni mahimAbhakti likhita eka sUcI milI thI jo saM0 1490 li. jinabhadrasUri svAdhyAya pustikAkI thii| isameM prastuta prati ajImagaMja kI bar3I posAlameM honekA yaha ullekha thA : "saM0 1490 varSe mArgasira sudvi 7 re likhyor3e pustaka se bIjaka saM0 1924 rAmi / jyeSTa sudi prathama 13 zrI ajImagaMje li / paM0 mahimAbhakti muninA / yA parati ajImagaMja meM bhaMDAra meM chai bar3I posAlameM / " isa sUcI ke anusAra hameM kaI ajJAta prAcIna kRtiyoMkI jAnakArI prApta huI aura ve kRtiyAM prApta karane ke lie zrIpUjyajI mahArAja zrIjinacAritrasUrijI, zrI amaracaMdajI botharA aura aMta meM zrIpUjyajI zrIjinavijayendrasUrijIko prerita karate rahe / hama svayaM bhI vahAM jA kara jJAnabhaMDAra dekha cuke para prApta na ho skii| isake lie sAmayika patroM va pustakAdimeM bhI likha kara khojakI AvazyakatA vyakta kI gaI para gata 30 varSoMmeM hamArI AzA phalavatI nahIM huii| abhI kalakattAmeM jainabhavanakI orase zrI badrIdAsajI ke bagIce meM jaina inphormezana byUroke udghATana avasara para Ayojita pradarzanI ke lie zrI motIcaMdajI botharA pAMca pratiyA~' lAye aura mAtra eka dina pradarzita ho kara vApasa bhejane ke pUrva lAyI huI pratiyoM ko mujhe dikhA denA ucita smjhaa| mujhe rAtameM sUcanA milate hI tatkAla vahAM jAkara pratiyAM le AyA aura mujhe una pratiyoMmeM usa svAdhyAya pustikAke mila jAnekA apAra harSa huA jise hama gata 25-30 varSoMse khoja rahe the / isa svAdhyAya pustikAmeM hameM kharatara gaccha itihAsa para mahattvapUrNa prakAza DAlane vAlI nimnokta kRtiyAM milI haiM, jo adyAvadhi aprakAzita haiM / 1 1 zrI jinapatisUri suguru paMcAzikA 2 zrIjinezvarasUri catuHsaptatikA 3 zrIjinaprabodhasUri catuHsaptatikA 4 zrIjinakuzalasUri - cahuttarI gA0 55 gA0 74 gA0 74 u vivekasamudra gA0 74 zrItaruNaprabhAcArya gA0 74 zrItaruNaprabhAcArya 5 zrIjinalabdhisUri- cahuttarI gA0 4 6 zrIjinalabdhisUri stUpanamaskAra 7 zrIjinalabdhisUri nAgapura stUpanamaskAra gA0 8 ajImagaMjase lAI huI 5 pratiyoM meM 3 pratiyA~ kalpasUtrakI thI, jinameM 1 svarNAkSarI aura 1 raupyAkSarI bhI hai / cauthI prati hemahaMkRta SaDAvazyaka bAlAvatrova aura pAMcavIM prastuta svAdhyAya pustikA hai / Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharatara gacchake AcAryoM sambandhI katipaya ajJAta ai0 racanAe~ : 27 ina kRtiyoM ke sAtha zrIjinakuzalasUrijIkRta "zrIjinacaMdrasUri catuHsaptatikA" gA0 74 bhI isa pratimeM hai| yaha hameM 28 varSa pUrva gaNivarya zrIbuddhimunijI mahArAjane lIMbaDIke bhaMDArase nakala karake bhejI thI jisakA hamane "dAdAjinakuzalasUri" pustakake pariziSTameM prakAzana kara hI diyA thaa| evaM isakA sAra aitihAsika jainakAvya saMgrahameM usI samaya prakAzita kara diyA thaa| uparyukta sabhI kAbya prAkRta bhASAmeM aura eka hI zailI meM racita hai| zrIjinapatisUri paMcAzikA(gA055)ke atirikta 5 kRtiyAM 74 gAthAkI catuH saptatikAeM haiM, antima do laghu kRtiyAM haiN| inameM aitihAsika varNana alpa aura guNavarNanAtmaka stuti paraka hI adhika bhAga hai| phira bhI jo aitihAsika tathya inameM haiM, ve atyanta mahattvapUrNa aura anyatra aprApya bhI haiN| guru stutiyAM bhI AtmAko UMcA uThAne va gurubhakti meM tallIna kara satpuruSoM ke prati pUjyabuddhi Ane para Atma-vikAsa hone meM adbhuta sahAyaka hai| upamAoMkI chaTAeM baDI hI manojJa aura. hRdayagrAhI haiN| yahAM ina saba kRtiyoMkA aitihAsika sAra diyA jA rahA hai| zrIjinapatisUri paMcAzikA ___ yaha 55 gAthAkI prAkRta bhASAmaya racanA hai| isameM racayitAne apanA nAma nahIM diyA hai para dvitIya gAthAkA "jiNavaiNo niya guruNo" vAkyase jJAta hotA hai ki yaha racanA zrIjinapatisUrijIke kisI ziSyakI hI hai| marU-maNDalake vikramapura nivAsI yazovarddhanakI bhAryA sUhavadevI(jasamaI)kI kukSIse saM0 1210kI mitI caitra vadi 8 mUla nakSatra meM ApakA janma huaa| bAlyakAlameM hI vairAgya vAsita ho kara saM0 1218 phAlguna badi 10ko atizaya jJAnI suguru jinacaMdrasUrise dIkSita hue| gurudevane pahalese hI ApakI tIrthAdhipattvakI yogyatA khyAlakara jinapati nAma nizcaya kara liyA thaa| bAgar3a dezake babberakapura meM Apako AcArya padase alaMkRta kiyaa| Apa samasta zrutajJAna svasamaya-parasamayake pAragAmI aura vAdImapaMcAnana the| Apane anekoM vAdiyoMkA darpa dalana kiyA aura zAkaMbharIke rAjA(pRthvIrAja)ke samakSa "jayapatra" prApta kiyaa| AzApallImeM (zAstrArtha-vijayadvArA) saMghako AnaMdita kiyaa| Ara gautamasvAmIkI bhAMti labdhisampanna, sthUlibhadrakI bhAMti dRDhavratI aura tIrthaprabhAvanAmeM bajrasvAmIkI bhAMti the| Apa vAstavika arthoM meM yugapradhAna puruSa the| saM0 1223 kArtika zudi 13ko Apako AcArya pada milA thaa| zrIjinezvarasUri (catuH) saptatikA yaha 74 gAthAkI prAkRta racanA hai| isameM bhI racayitAkA nAma nahIM hai| ApakA janma marukoTa nivAsI bhAMDAgArika nemicaMdrake yahAM saM0 1245 mitI mArgazIrSa zuklA 11ko lakhamiNi mAtAkI kukSIse huaa| ApakA janmanAma AMbar3a thaa| saM0 1258meM kher3apurameM zrIzAMtinAtha svAmIkI pratiSThA ke avasara para zrIjinapatisUrijIne Apako dIkSitakara vIraprabha nAma rkhaa| lakSaNa, pramANa aura zAstra siddhAntake pAragAmI hokara mAravAr3a, gUjarAta, vAgar3a dezameM vicaraNa kiyaa| saM0 1278 mAgha sudi ke dina jAvAlipura-svarNagirimeM AcArya zrIsarvadevasUrijIne inheM zrIjinapatisUrijIke paTTa para sthApitakara jinezvarasUri . nAma rkhaa| yaha paTTAbhiSeka bhagavAna mahAvIra svAmI ke maMdirameM huA thaa| Apane 14 varSakI laghuvayameM dIkSA lI aura 34veM varSameM gacchadhipati bne| Apane zatrujaya, giranAra, sthaMbhana mahAtIrtha Adi tIrthoM kI yAtrA kii| . Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha zrIjinaprabodhasUri (catuH) sptikaa| yaha racanA bhI 74 prAkRta gAthAoMmeM hai| isake racayitA vivekasamudra gaNi hai| osavAla sAhU khIMvaDake patra zrIcaMda aura unakI patnI siriyAdevIke kulameM caMdramAke sadRza Apa the| ApakA janma gujarAtake thArApadra nagara meM saM0 1285ke mitI zrAvaNa sudi 4ke dina pUrvAphAlgunI nakSatrameM huA, ApakA janmanAma mohana rakhA gyaa| saM0 1296 mitI phAlguna badi 5ke dina zrIjinezvarasUrijI mahArAjane Apako pAlanapurameM dIkSita kiyaa| gurumahArAjane ApakA nAma prabodhamUrti rakhA jo ki svasamaya-parasamaya jJAtA honese sArthaka ho gyaa| saM0 1331ke mitI Azvina kRSNa 5ke dina svayaM zrIjinezvarasUrine unheM apane paTTa para virAjamAna kiyaa| unake svargavAsake pazcAt zrIjinaratnasUrijIne dazoM dizAoMse Aye hue caturvidha saMghake samakSa saM0 1331 mitI phAlguna kRSNa 8ke dina jAvAlipurameM nAnA utsava-mahotsavapUrvaka zrI jinaprabodhasUrikA paTTAbhiSeka kiyaa| Apane vRtti-paMjikA sahita bodha nAmaka graMtha trayakI racanA kii| Apa bar3e bhArI vidvAna, prabhAvaka aura gacchabhAra dhurA dhuraMdhara hue| zrIjinakuzalasUri-cahuttarI yaha prAkRta racanA zrItaruNaprabhAcArya dvArA 74 gAthAoMmeM racita hai| inameM sarvaprathama kalpavRkSake sadRza guruvara zrIjinacaMdrasUri aura bhagavAna pArzvanAthako namaskAra karake yugapradhAna, atizayadhArI sadguru zrIjinakuzalasUrijIkA guNavarNana karanekA saMkalpa karate hue taruNaprabhAcArya mahArAja kahate haiM ki mAravADake samiyANA nagara meM maMtrIzvara devarAja ke putra jilhA nAmaka the| ve dharmAtmA the, unakI buddhi artha aura kAmake vanispata dharmadhyAnameM vizeSa gatizIla thii| usakI zIlavatI strIkA nAma jayatazrI thA jisakI kukSIse vi0 saM0 1337ke mitI mArgazIrSa vadi 3 somavAra ke dina zubhavelAmeM caMdramAdi uccasthAna sthiti samayameM punarvasu nakSatra meM ApakA janma huaa| zubha karma sAdhanAmeM sakarma, laghukarmI honese ApakA nAma karmaNakumAra rakhA gyaa| saM0 1346 mitI phAlguna sudi 8 ke dina samiyANAke zrIzAMti jinaprAsAdameM zrIjinacaMdrasUrijIke karakamaloMse ApakI dIkSA huii| mahopAdhyAya zrIvivekasamudra gaNikI caraNa sevAmeM rahakara Apane vidyAdhyayana kiyA aura vidyArUpI svarNapuruSakI siddhi kii| usa svarNapuruSake do vyAkaraNa rUpI do caraNa, chaMda-jAnu, kAvyAlaMkAra urusaMghi, nATaka rUpI kaTimaMDala, gaNita nAbhi saMvatta, jyotiSa-nimitta garta, dharma-zAstra rUpI hRdaya, mUlazrutaskaMdha bAhu, chedasUtra hAtha, chatarka uttamAMga Adi aMgopAMga the| guNazreNI rUpI ziva-niseNI para ArUDha hokara mithyAttva paTako dezanA zaktise phAr3a ddaalaa| ucca cAritrake prabhAvase kaSAyoMko upazAMta kiyA, brahmacarya rUpI tIrase kAmasenApatikA hanana kara ddaalaa| adhyavasAna cakradhArAse moharAjako nihatakara jayajayakAra kIrtipatAkA dazodizimeM prasArita kii| guruvarya zrIjinacaMdrasUrijIne caritranAyakakI yogyatAse prabhAvita hokara saM0 1375 mitI mAgha sudi 12ke dina nAgapurake jinAlayameM bar3e bhArI saMghake melemeM caritranAyakako vAcanAcArya padase alaMkRta kiyaa| tatpazcAt vikrama saM0 1377 mitI jyeSTha kRSNA 11 guruvArako gurunirdezAnusAra pATaNa nagarake zrIzAMtinAtha jinAlayameM AcArya zrIrAjendracandrasUrine yugapradhAna zrIjinacaMdrasUrijIke paTTa para inako sthApita karake jinakuzalasUri nAma prasiddha kiyaa| inhoMne mahAtIrtha zatruJjayake zikhara para mAnatuMga prAsAdameM RSabhadeva svAmIkI pratiSThA kii| zatrujaya, aNahilapura, jAlora, derAvara Adi aneka sthAnoMmeM jinabimboMkI sthApanA kii| jesalamera meM mUlanAyakakI sthApanA kii| Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharatara gacchake AcAryoM saMbandhI katipaya ajJAta ai0 racanAe~ : 29 zrImAla seTha rayapati ke saMgha sahita zatrujaya Adi tIrthokI yaatraakii| phira osavAla vaMza zukti mauktika sAhu vIradevake sAtha bhI zujayAdikI vaMdanA kii| gUrjara, mAravAr3a, siMdha, savAlakSAdi dezoMmeM vicarakara dIkSA, mAlAropaNa, zrAvaka vratAropaNa Adi dvArA sthAna sthAnameM dharmakI prabhAvanA kii| ve sarva vidyAoMke jJAtA the, syAdvAda, nyAyazAstrAdi do vAra ziSyoMkA bhnnaaye| caityavandana kuLaka vRtti, Adi sarasa kathAnaka paropakArArtha rce| vidyA vinoda, kavitA vinoda aura bhASA vinoda satata cAlU rahatA thaa| gurudevake eka eka upakArakA varNana hajAroM jihvAoM dvArA bhI nahIM kiyA jA sktaa| antameM gurudeva zrIjinakuzalasUrijIne apanA AyuzeSa jJAtakara zrItaruNaprabhasUriko apane paTTa para padmamUrti nAmaka ziSyako abhiSikta karanekA Adeza dete hue unakA nAma jinapamasUri rakhA jAnA nirdiSTa kiyaa| Apane anazana ArAdhanApUrvaka navakAra maMtrakA dhyAna karate hue mithyAduSkRta dete hue saMlekhanA sahita saM0 1389 mitI phAlguna vadi 6ko derAvarameM svarga prApta hue| vahAM naMdIzvara, mahAvideha Adi meM tIrthaGkaroM-jinavaMdanAdi satkAryoM meM apanA kAla nirgamana karate haiN| isa prakAra yugapravara zrIjinakuzalasUrikI taruNaprabhAcAryane bhAvapUrvaka stuti kii| zrIjinalabdhisUri-cahuttarI prastuta prAkRta bhASAke 74 gAthA vAle sundara kAvyakA nirmANa zrItaruNaprabhAcAryane hI kiyA hai| ina saba kAvyoMmeM isakA mahattva sarvAdhika hai kyoMki AcArya zrIjinalabdhisUrijIke sambandhameM adyAvadhi koI prAmANika sAmagrI prApta nahIM thii| prAcIna pramANoMke abhAvameM pichalI paTTAvaliyoMmeM bahuta hI saMkSipta aura astavyasta jIvanI saMkalita hai| isa prAmANika cahuttarIkA sAra yahA~ diyA jA rahA hai jo kharatara gaccha itihAsakI zRMkhalAko jor3ane vAlI siddha hogii| AcArya zrIjinacaMdrasUriko namaskAra karake unhIM ke ziSya zrIjinalabdhisUrikI stavanA zrItaruNaprabhAcAryajI prAraMbha karate haiN| jahAM hATa aura gharoM para kapATa nahIM baMda kiye jAte aise corIcakArI rahita mADa dezameM jesalamera mahAdurga hai| vahAM yAdava vaMzI rAjA jayatasiMha rAjya karatA hai| darzana karanese zAsvata jina caityoMkA khyAla karAne vAlA pArzvanAtha jinAlaya bibaratna virAjita aura svarNa kalazayukta hai| osavAla vaMzakI navalakhA zAkhAmeM dhaNasIha zrAvaka hue jinakI bhAryAratna khetAhIkI kRkSise saM0 1360 mArgazira zukA 12ke dina sAcaurameM lakkhaNasI'hakA janma huaa| aNahilapurameM vicarate hue zrIjinacandrasUrikA upadezAmRta pAna kara saM0 1370 mitI mAgha zuklA 11ko dIkSita hue| ApakA dIkSA nAma labdhinidhAna rakhA gyaa| zrImunicaMdra gaNike pAsa svAdhyAya, AlApaka, paMjikA, kAvyAdi tathA zrIrAjendracandrAcArya ke nikaTa nATaka, alaMkAra, vyAkaraNa, dharma prakaraNa, pramANazAstrAdikA adhyayana kara mULAgamoMkA adhyayana kiyaa| damayantI kathA, kAvyakusuma mAlA, vAsavadattA, kammapayar3I Adi zAstra pddh'e| zrIjinakuzalasUrijIke pAsa mahAtarka khaNDanAdi tathA hamAre (taruNaprabhAcArya) sAtha viSama graMthoMkA abhyAsa kiyaa| inake kSAMti, dAnta, Adi guNoMkI kAntiko dekha kara vacana kalAdise mugdha ho kara saba loga sira dhunate hue Azcarya pragaTa karate the| saM0 1388 mitI mArgazIrSa zuklA 11ke dina derAvarameM zrIjinakuzalasUrijI mahArAjane hameM (taruNaprabha) sUripada aura inheM (labdhinidhAnajIko) upAdhyAya padase alaMkRta kiyaa| prathama 1 dekhiye yugapradhAnAcArya gurvaavlii| saM0 1389 ke devarAjapura (derAvara) cAturmAsa meM zrIjinakuzalasUrijI ne labdhinidhAnopAdhyAya ko syAdvAdaratnAkara, mahAtarka ratnAkarAdi graMthoM kA parizIlana karavAyA thaa| de. hamAre likhita dAdAjinakuzalasUri / Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha pAdhyAyako paDhAyA evaM jina padmasUri, vinayaprabha, somaprabhako pramANa, AgamAdi vidyAoMkA abhyAsa karAyA / saM0 1400 ke mitI ASADha mAsakI prathama pratipadAko pATaNake zrIzAMtinAtha jinAlaya meM hamane (taruNaprabhAcArya) zrIjinapadmasUrijI ke paTTa para AcArya padAdhiSTita kiyA aura zrIjinalabdhisUri nAma prasiddha kiyA / inhoMne gujarAta, mAravAr3a, savAlakSa, lATa, mADa, sindhu, soraTha Adi dezoM meM vicara kara sthAna sthAna para mahotsavAdi dvArA zAsana prabhAvanA kii| cAroM dizAoMmeM zAsana bhavana ke nimitta cAra pada bnaaye| tIna upAdhyAya, cAra bAcanAcArya, 8 ziSya sAdhu aura do AryAeM kii| apane pragaTita guNa mahAtmyase rAya vaNavIra, mAlaga pramukhAdise padasevA kraaii| isa prakAra atizayavAna AcArya mahArAjane apanA AyuzeSa jAna kara apane paTTayogya zikSA de kara saM0 1404 miti Azvina zuklA 12ke dina nAgaura meM samAdhipUrvaka svargavAsI hue / zrIsaMghane unake smAraka stUpakA nirmANa bar3e prazasta rUpase karavAyA / yaha zrIjinalabdhirikI stavanA unake satIrthya zrI taruNaprabhasUrine kI / zrIjinalabdhisUri stUpa namaskAra ( gA0 4 ) aura zrIjinalabdhisUri nAgapura stUpa stavana ( gA0 8) nAmaka donoM kRtiyoMmeM mAtA-pitAke nAma janma, dIkSA, upAdhyAya, AcArya pada va svargavAsakI upara likhI bAteM hI saMkSipta varNita hai / kharatara yuga pradhAnAcArya gurvAvatnI meM saM0 1390 meM jinapadmasUrikI padasthApana ke samaya inako mahopAdhyAya batalAyA hai / saM0 1393 ke zatruMjaya saMghameM bhI Apa the / trizRMgamameM rAjA rAmadevakI rAja sabhA meM vidvattA dvArA sanmAna prApta kiyaa| jinakuzalasUri ke 'vaityavaMdana kulkavRtti para Apane TippaNa likhA thA va 1 zAMtistavana, 2 vItarAga vijJAsikA, 3-4-5 pArzva stavana, 6 prazasti Adi ApakI racanAe~ bhI prApta haiM / prati paricaya jisa zrIjinabhadrasUri svAdhyAya pustikA se ina saba mahattvapUrNa kRtiyoMkI upalabdhi huI vaha prati eka atyaMta mahattvapUrNa saMgraha pustikA haiN| jisameM AgamasUtra, prakaraNa, stotra stavana Adi sabhI viSaya ke upayogI graMthoMkA saMgraha hai / zrIjinabhadrasUrijI mahArAja eka mahAprabhAvaka aura suprasiddha AcArya hue haiM jinhoMne jaisalamera, khaMbhAta, pATaNa, jAlora, nAgaura Adi sAta sthAnoMmeM jJAnabhaNDAra sthApita kiye the aura aneka tIrtha-mandiroMkI pratiSThAe~ Adi karAI thiiN| vizeSa jAnane ke lie vijJaptitriveNI, kharatara gaccha paTTAvalI Adi graMtha dekhane caahie| yaha svAdhyAya pustikA Apake hI dvArA saMkalita hai, isakI puSpikA isa prakAra hai : << ' saMvat 1490 varSe / mArgazira sudi 7 gurau dine zatabhiSA nakSatre harapaNa yoge zrIvidhimArgIya guru zrI jinarAjasUri dIkSitena parama bhaTTAraka prabhuzrI majjinabhadrasUri AtmanamavabodhanArthaM zrIsajjhAya pustikA saMpUrNA jAtA // cha // sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikANAM kalyANamastu // lekhakapAThakayoH bhadraMbhavatuH // 1 pa0 padmasiMha putrikrayA rajAI zrAvikayA zrIsvAdhyAya pustikA lekhitA // ( bhinnAkSare ) " yaha prati 144 patroMkI haiN| eka eka pRSTha meM 19 me 29 taka paMktiyAM aura pratyeka paMkti meM 70 se 74 taka akSara haiM, kahIM kahIM paryAya bhI likhe hue hai / isa prakAra yaha mahattvapUrNa svAdhyAya pustikA lagabhaga teraha hajAra zloka jitanI sAmagrI se paripUrNa hai / akSara sundara bArIka hote hue kAgaja patale haiM aura dImakoM dvArA eka kinAre ke hisseko sachidra va naSTa kara diyA hai / uparokta pratimeM prApta ai0 racanAoMmeM sabase mahatvakI jinalabdhisUri samdhI cahutarI va stUpa namaskAra saMjJaka hai kyoMki jinalabdhisUritambadhI abhI taka jo bAte ajJAta thI ve inhIM ke dvArA prakAzameM AtI hai| isalie ina racanAoMko Age diyA jAtA hai / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharatara gacchake AcAryoM sambandhI katipaya ajJAta ai0 racanAe~ : 31 zrI taruNaprabhasarikRta zrIjinalabdhisUri-cahuttarI siri muNivai jiNacaMda bhavikavala vilAsayaM sareUNa siri jiNaladdhi risIsaM tassa susIsaM dhuNAmi ahaM // 1 // fars nAyakavAr3e gova egovae jaNovAr3e harekavADe jattha na datte tahiM mADe // 2 // dese dugga nivese siri jesalameru puravare Asi / rAyA jAyava se navo nisIho jayatasIho // 3 // siri pAsanAha bhavaNaM bhuvaNattaya kaNaya bhUsaNaM tattha jiNa biMba rayaNa sohaM sadaMDa kala hUya kala kalasaM // 4 // dimi janmi diTThA sAsaya jiNa bhavaNa vanniyA sakkhA jaM tassega rUvaga sarUvasu nirUvaNaM nAsi // 5 // Uesa vaMsa rukkhe balakkha navalakkha sAhapariNAhe accanya mahirUDho dhaNasIho sAvao rUDho // 6 // khetAhIthI rayaNaM dhIrayaNaMjIe sIla kaMti juyaM sayalAsA mupayAsaM supayA saMtosayaM jAyaM // 7 // anna dine sA jAyA saMjAyA tassa sAhusuyagabbhA AvaMDu gaMDathalyA vara vasu gabbhAva sumaiyaM // 8 // sA suyaNU sAsuyaNU saMkhyaNU tappabhAvaka hUyA suha sumaNA suha sumaNA suha samaNo sevaNA nirayA // 9 // narasanale sahara vikkama naranAha virisa maggasiri suddha duvAlasa divase uvavanno tesi vara putto // 10 // saccaure vara nayare jammo jasseha mAya tAya hare / teNaM aNuhAreNaM so jAo mAya bhAya suho // 11 // bharaNI gae sasaMke suha gahasaMge kuraMga vai lagge lakkhaNavaMta putto lakkhaNasIho kao tehiM // 12 // Arugga bhagga sohagga kaMti muha suguNa vagga saMsaggA bAlattaNevi mAyA piyarANaM nayaNa ghaNa sAre // 13 // bhavasAra bohitthA avahitthA nANa daMsaNaguNosu aNahilapurammi pattA viharaMtA sUri jiNacaMdA // 14 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha muhacaMda caMdimAe tesi so desaNAe pANeNaM saMtitto saMjAo avivAso visayavisasalilo // 15 // teraha sattari carise mAhammi valakkhi gArasI divase / siri paTTaNaMmi dikkhA jiNacaMda gurukame tassa // 16 // sajjhAya pAThakAlAvaga paMjiya kavva bhaNaNa meeNaM muNicaMda gaNi samIpe dvinihANeNa pari raiyaM // 17 // iMdacaMda nAmagasUri sayAMsaMmi teNa manhehiM nADaga vijjAvi jANaMdAlaMkAra vAgaraNA // 18 // bhaNiyA dhamma payaraNa gaNiyA pamoNANi sappamANANi mUlAgamA mahatthA kulAI sukulAI gahiyAI // 19 // niya buddhi kusaggeNaM jeNANegaMta jayapaDAgAe guru giri rayaNa guhAe mahatya rayaNANi kaDittA // 20 // guNa gaNa gaNa rayaNa vaNa vIhIe ThAviUNa salANi buha bahu buddhi ghaNANaM sumuNi jaNANaM payattANi // 21 // damayaMtI e kahAe visamAe kantra kusumamAlA e vAsavadatta kahAe sayaMvarAe ThiyaM tarasa // 22 // kammappayaDI par3I kiyAi gahaNatya gahaNa tanhA e / jassa na sUDhA gUDhA aipUDhA buddhi para mUDhA // 23 // sirijiNakusala sayAse nAya mahAtaka khaMDaNa sutakA sivAya saMvarAya ravi siddha parisiddha takkAya // 24 // amhehi samaM bhaNiyA ajabhaNiyA bhANiyA visama gaMyA jeNa guNeNaM acchAriyaM AyaraMteNa // 25 // khaMti guNaM daMti guNaM kaMtiguNaM jassa sUriNokeya | dhUNaM dhUNaM sirasaM vanaMti narAya ThANesu // 26 // vayaNa kalA vayaNa kalA vayaNa kalA jamma jassa sarisa vanakalA savaNa suhA savaNa suhA savaNa suhAteNa jaha saMkhaM // 27 // maNa vayaNa taNu vittIo jaMhUyA tassa vassa vittIo tannocujjaM cujjaM jaM so tAsiM vasena Thio // 28 // su' vasu sihi sasi' varise maggasire suddhi gArasI divase suddhavihi dhamma naravara mUlapure devarAyapure // 29 // jiNakulalasurisuhagurU suhattha kamaleNa saMgha samavAe amhANaM sUripaya uvajjhAya payaM ThiyaM tassa // 30 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharatara gacchake AcAryoM saMbandhI katipaya ajJAta ai0 racanAe~ : 33 paDhamaM ciya bhuvaNahio uvajhAo pADhimo sayala vija aha jiNapauma muNido viNayapaho somakittIya // 31 // gaNi somapabho kiMvI visama pamANAgamAi vijjAo jANAviUya jehiM vibohimao tehiM konahi vA // 32 // khaM khaM veya caMda varise AsADhe paDhama paDivaidiNeya siyavAre suhalagge sirisaMti jiNesara vihAre // 33 // jiNapaumasUri paTTe samaggaguNa joga saMgao vihilo amhehiM gaNanAho siri jiNaladdhitti nAmeNa // 34 // rayaNAyaroya vihuNA raviNA paomAyaro jahA sayayaM jehiM samuggaehiM taha vihi saMgho samullasio // 35 // ur3e kosuMbha jhayA disi bhatti su kuMkumattha vayahatthA bhU kuMkumarasa seyA jesi payAvassa pasareNaM // 36 // kitti kusumANa vuTTI AsIsa miseNa suyaNa saMtuTThI micchattaruI ruThThI uTThI diThThI na keNAvi // 37 / / sannANa rayaNa dIvo jesi vihi saMgha maMgala piivo| vaya sirikara parigahio tikAla visae parippurio // 38 // kAe kanne kiccaikAvijuikAvi sussaIya saI kAvi sohagga lacchI jesiM gacchAhivacca pae // 39 // sirivIra tittha mUhe guru bhArA dhArA bhAravaTAbho ahavA daDhayara thaMbhA gaNa pIDha pariTThiyA jehu // 40 // suha sihariNi jassa sire saha syui mihuNa dhammamihuNa kae uhao kirahiMDolA kannalayAo kiyA vihiNA // 45 // pugna paramANu ghaDiyA je sumuhaM saMmuhaM subhaviyANaM nayaNANa mavi jiNANuga suhoha vuTiva tuTTiyaraM // 42 // nAsA daMDassuvari bhAla yava vAraNassakiM hiTThA maNi maurAthiNi paurA jaM nayaNA saMbhuNA raiyA // 43 / / haMtuM tu rAga dose kaya tihuyaNa kaya suguNa saMpayAso sA vihiNA vihiyA jesiM supayaMDA jANu bhuya daMDA // 44 // bhUya toDakhaMdhakuMbhA kuMbhAliya nANahasthimallassa muNivai pura muha pAse maMgalakalasA kiyA vihiNA // 45 // daTTaNaso variTThA suyasArasamundaraM uraM guruyaM Isoluyavva mazaM sukisaMtesiM na payaDIe // 46 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha hatya talA pAyavalA lacchIhara dala dalehi nimmaviyA kiM je supayAvaddaNA lacchI jaMte su saMkamiyA // 47 // jeli naha musIo sudda suttIo rasubbhava mahIo / aMga samudra sutIre kehiM na dina sa diTThIhiM // 48 // khaMDa para khaMDa sukkaraM pAya kakkarUkkara dakkhaM niyaha lakkha... Dugur3agur3iye ca kaTu guDiyaM // 49 // khIraM marUsakhIraM pIUsa rasaM kamaMbu bharavi rasaM mahiM kahiM jo vANI na saMdhuniyA // 50 // ujjaya vijaya vihAro jersi sakA asajA dhayarAyA / uttaraguNa payaDIo caDiyA niya visaya ThANesu // 51 // muNikA guDaguDayA saMjuDiyA sArasIharaddasahassA / taravariyAva suhAsA cakakarA... kapAyakA // 52 // diTThavisa na moho naya koho neva ogbhaTo loho / naya kAma joha choho jahi visehodae caribho // 53 // jesiM vayabala pabhArapa viveya vinaya sudaDa bhar3avAe annANaM annANaM bhaMgANaM paidiNaM pattaM // 54 // pai gAmaM par3a nagaraM vihiyA vihiNA mahUsavA paramA / satthI kArya saMgho guNa vihaveNaM bhareUNa // 55 // vANi guNo kathya guNo bakhAna guNoya jesimasariSTho kesi vihANa maNe na cchezya kAraMbha jAo // 56 // siri gujarata dese mArava dese savAyalakkhe ya lADe mADe se siMdhu suraTTAi visapsu // 57 // vajrjate tUra rakhe gajjate cAru bhaTTa thaTTeya jesiM vihAra visae kittI jAyA bhuvaNa bhUsA // 58 // paravAi cakkavAlaM vijjA guNa gavva pavvayArUDhaM saM namikarNa jesiM mAM pAe dhUlim // 59 // ahaM gAUNaM sayA samArAhaNaM kiyaM jesiM saMto muhatta vaMtA aha ahiyaM huMti guNavaMtA // 60 // caDa dikhi sAsaNa bhuvaNa karaNAthaM caupayANi rayANi / uvajJAya tiyaM cayaM vANAriya paya mahAyariyaM // 61 // ciNayA NamaMta sIsA aDasIsA jesi lada AsIsA saMjama guNa rAkhIsA paricata kasAyakAsIsA // 62 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharatara gacchake AcAryoM sambandhI katipaya ajJAta ai0 racanAe~ : 35 indi dUsama samae sAhUNaM sAhu dhamma dhurajugge saMkhitte vara khitte ajA do ceva jehiM kayA // 63 // niya guNa mAhappeNaM aNanna sariseNa puhavi payaDeNaM / rAya vaNavIra mAlaga pamuha paya seva kAraviyA // 64 // muttI sasaMka muttI rattiM dIhaM kalA payAsiMtI jesiM vigaya kalaMkA vimhayayA kassa no jAyA // 65 // vijA maMtA taMtA jaggI kaMtA samAgayA saMtA kalikAle niratisae sAisayataM sayA pattA // 66 // aTTa duhaTTa viogoM dhamma jjhANe nioga sNjoge| aNuoge samibhogo jesiM maho kovimaNa jogo // 67 // jiNavara samayArAme nANAmiya keli lAlasamaNehiM pasama gaehiM jehiM na jANiyaM kAla pari galaNaM // 68 // savisesa nANa jhANA niyajIviya maMtagaM ca jANittA saga paTTa sikkha sikkhA dattA jehiM sahattheNaM // 69 // yeyabara verdai suhAkara vacchara assiNassa siya pakkhe bArasi divase saggaM pattA susamAhiNA jeya // 70 // nAgapure puri tesiM supasatthaM thUma muddharaM tityaM saMgheNaM kAraviyaM bhaviyANa manoramatya karaM // 71 // rajjaM rAeNa viNA viNA payAveNa no khamorAyA punneNa viNu payAvo taha tehi viNAya caMda kulaM // 72 // ajjavi surahai bhuvaNaM jesiM jasa kusuma seharo surahI kapUra pUra sariso bhavi mahuyara harisa rasa varaso // 73 // iya jiNaladdhI dhuNio taruNappaha sUriNA satittheNaM laliya sirI parikaliyaM vihi saMghe maMgalaM deu // 4 // // iti bhaTTAraka zrI jinalabdhisUripAdAnAM cahuttarI smaaptaa|| zrIjinalabdhisaristUpa namaskAra jA sUri rAu navalakkha kule pasUo, saccaMdagaccha vihi saMgha payAsa bhUo appuvva abbhuya pabhUya guNAbhirAmo, so me kareo jiNaladdhi gurU pasAyaM // 1 // jugavara jiNacaMdassUri sIsAvayaMsA, jiNapauma gurUNaM paTTa ujjoyakarA gurusiri jiNaladdhissUri rAyA, sayA te mama sayala samiddhiM sampasannAkuNaMtu // 2 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha je jAyAvara saccaora nagare je paTTaNe dikkhiyA sUvajjhAya payA purA muNivarA je devarAepure sUriMdA puNa paTTaNe puravare nAgAbhihANe divaM pattA te jiNaladdhisUri pavarA huMtuSpasannA mama // 3 // kiM nANaM vara daMsaNaM kimahavA kiM cArucArittayaM kiM khaMtI kimu dhIrimAi suguNA vinijae jasto ikkikaM khalu nimmalaM nisvamaM kiM kiM tao vannae te pujA jiNaladdhi sUri guruNo niccaM pasIyaMtu me // 4 // // itizrIjinalabdhisUri pAdAnAM stUpanamaskArAH // zrIjiNa laddhigurUNaM niya mairaMjiya surAsura guruNaM vilasaMta parama paumaM thuNemithUbhami paya paumaM // 1 // so dhaNasiMho sA dhanna bhauNalA jAhiM saccapura nagare terasaya saTrivarise mAMgasirekira pasUo si // 2 // jiNacaMdasUrihatyeNa terasaya sattarIi tahiM mAe pattaM caritta rayaNaM teNa mahagyAsi pujjosi // 3 // siri jiNakusala gurUhi vijA pAraMgayassa tuha pucvaM teraha aTThAsIe datta muvajjhAya payamuciyaM // 4 // paTTaNa pureya vikkama caudahasayavaccharati AsADhe siri jiNapauma gurUNaM paTTe bhayavaM tamupaviho // 5 // taha punnasiriM da] ke ke naha vimhiyA havaMtigaro turahArisANa ahavA sUrINa suhaM havai sacvaM // 6 // tuha bahu loho jaM paya riddhie divvariddhi uvarimaNo ca udahacauttaraM te divaM gao nAgapuraotaM // 7 // evaM tuha siri jiNaladdhisUripAyA ThiyA thuyA thUbhe ni mahApasAya kuNatu vihi sayala saMghassa // 8 // // itizrI jinalabdhisUri pAdapanAnAM nAgapurasthita stUpasya stavanaM samAtaM // zubha saMvat 2021 mite vaizAkha zukra 3 akSayatRtIyA guruvAsare zrIkalikattA mahAnagayI ajImagaMjasthita saM0 1490 likhita zrIjinamadrasUri svAdhyAya pustikAt lipikRtam nAhaTA bhaMvaralAlena / zumaMbhavatu / / klyaannmstu||